• Nie Znaleziono Wyników

View of Ryszard Przelaskowski jako współzałożyciel Iuventus Christiana

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "View of Ryszard Przelaskowski jako współzałożyciel Iuventus Christiana"

Copied!
17
0
0

Pełen tekst

(1)

R O C Z N IK I H U M A N IS T Y C Z N E Tom X X X , zeszyt 2 - 1982

M IR O S Ł A W A M EISEL

RYSZARD PRZELASKOWSKI

JAKO WSPÓŁZAŁOŻYCIEL IUVENTUS CHRISTIANA

„ Ż y c i e j e s t to s p l o t k o n i e c z n o ś c i , w z a j e m n i e s i ę z w a l c z a j ą c y c h , a b ę d ą c y c h b e z w z g l ę d n ą r z e c z y w i s t o ś c i ą " - tę m y ś l z a p i s a ł w m ł o d z i e ń ­ c z y m n o t a t n i k u R y s z a r d P r z e 1 a s k o w s k i . O d d a j e o n a t o , c o t a k b a r d z o z a w a ż y ł o n a j e g o ż y c i u - b e z w z g l ę d n a r z e c z y w i s t o ś ć . O n a t o n i e p o z w o ­ l i ł a m u o d d a ć s i ę w p e ł n i j e g o „ p i e r w s z e j m i ł o ś c i " - h i s t o r i i ^ . K o l e j e j e g o ż y c i a p o t o c z y ł y s i ę r ó ż n i e , c h o ć p r a c ę j a k o n a u k o w i e c z a c z ą ł w ł a ś n i e o d h i s t o r i i i n a n i e j t e ż z a k o ń c z y ł . R y s z a r d P r z e l a s k o w s k i u r o d z i ł s i ę w W i l n i e 9 w r z e ś n i a 1 9 0 3 r. j a k o s y n N a p o l e o n a J a n a P r z e l a s k o w s k i e g o i W i k t o r i i K o n s t a n c j i ze S z p i l e w s k i c h . O c h r z c z o n y z o s t a ł w r z y m s k o k a t o l i c k i e j p a r a f i i Ś w . D u ­ c h a w W i l n i e . R o d z i c e j e g o p o c h o d z i l i z M i ń s z c z y z n y ; t a m t e ż m i a ł a s w o j e d o b r a , C z e r w o n y D w ó r , j e g o m a t k a . O j c i e c d z i ę k i s w e j p r a c y d o ­ r o b i ł s i ę 2 d o m ó w w M i ń s k u , g d z i e r o d z i n a p r z e b y w a ł a w c z a s i e r o k u s z k o l n e g o . W a k a c j e s p ę d z a l i R y s z a r d i B e n i g n a (o 6 l a t m ł o d s z a s i o s ­ t r a ) w m a j ą t k u m a t k i l u b t e ż w p o s i a d ł o ś c i j e j s i o s t r y , H e l e n y S z p i l e - w s k i e j - w S w i s ł o c z y . M a t k a R. P r z e l a s k o w s k i e g o b y ł a k o b i e t ą s ł a b e g o z d r o w i a , s t ą d w d o m u c z ę s t e w i z y t y l e k a r z y , a t m o s f e r a c i s z y i s k u p i e ­ n i a . O p i e k ę n a d d z i e ć m i p r z e j m o w a ł a c i o t k a , m a j ą c d o p o m o c y b o n ę - A n n ę P e t z g o l d . O b i e k o b i e t y p r o w a d z i ł y d o m , u t r z y m u j ą c w n i m a t m o s ­ f e r ę m i ł o ś c i i s z a c u n k u . D o k o ń c a s w e g o ż y c i a n i e r o z s t a w a ł y s i ę z R y s z a r d e m i j e g o s i o s t r ą . D o k o ń c a p r z e t r w a ł o g o r ą c e p r z y w i ą z a n i e i m i ł o ś ć r o d z i n n a . J a k w s p o m i n a ł a p o l a t a c h s i o s t r a R y s z a r d a , B e n i g n a , 2 m i a ł o n ś w i e t n ą p a m i ę ć i b y ł o d n a j m ł o d s z y c h l a t b a r d z o z d o l n y . S a m n i e w i e d z i a ł , k i e d y n a u c z y ł s i ę c z y t a ć ; j a k o 6 - l e t n i c h ł o p i e c w y s ł a ł s w ó j p i e r w s z y l i s t d o o j c a , p r a c o w i c i e z ł o ż o n y z l i t e r e k w y c i ę t y c h z g a z e t y i s t a r a n n i e n a k l e j o n v c h . D z i e c i ń s t w o u p ł y n ę ł o m u w m a j ą t k u m a t k i ; b ę d ą c s ł a b e g o z d r o w i a , m i a ł d u ż o c z a s u n a o g l ą d a n i e k s i ą ż e k , c z a s o p i s m i o d d a n i e s i ę l e k t u r z e „ P r z y j a c i e l a D z i e c i " . O d n a j m ł o d s z y c h l a t o d z n a c z a ł s i ę w i e l k ą p o b o ż ­ n o ś c i ą . O b r a z b r a t a z r ó ż a ń c e m i k s i ą ż e c z k ą w r ę k u z a c h o w a ł a w p a m i ę ­ c i i s e r c u j e g o s i o s t r a .

(2)

N i e w i e l e w i ę c e j w i a d o m o o t y m n a j w c z e ś n i e j s z y m o k r e s i e ż y c i a R. P r z e l a s k o w s k i e g o . W c h w i l i o b e c n e j ż y j ę j u ż t y l k o n i e l i c z n i j e g o d a w n i p r z y j a c i e l e , d z i ę k i k t ó r y c h ż y c z l i w o ś c i u d a ł o s i ę p e w n e w i a d o ­ m o ś c i z e b r a ć . D o s z k o ł y p o s z e d ł S. P r z e l a s k o w s k i w r o k u 1 9 1 2 . B y ł o t o r o s y j ­ s k i e g i m n a z j u m p r y w a t n e S. P. Z u b a k i n a i K. F a l k o w i c z a w M i ń s k u L i ­ t e w s k i m , w k t ó r y m u k o ń c z y ł 4 k l a s y . K i e d y u t w o r z o n o M ę s k i e G i m n a z j u m F i l o l o g i c z n e w M i ń s k u L i t e w s k i m , p r z e n i ó s ł s i ę d o ń i u k o ń c z y ł t a m 3 s i o d m ę k l a s ę . W g r o n i e r ó w i e ś n i k ó w w y r ó ż n i a ł s i ę p o w a g ę i r e f l e k - s y j n o ś c i ę , u m i e j ę t n o ś c i ą z a c h o w a n i a s w e g o z d a n i a i p o s t a w y , o i l e u w a ż a ł j e z a s ł u s z n e . C e c h a t a b y ł a d l a ń c h a r a k t e r y s t y c z n a w c a ł y m ż y c i u . J a k o u c z e ń g i m n a z j u m w s t ą p i ł 2 0 I V 1 9 1 8 r o k u d o Z w i ą z k u 4 H a r c e r s t w a P o l s k i e g o i z ł o z y ł p r z y r z e c z e n i e d n i a 13 V I I 1 9 2 0 r o k u . T u w ł a ś n i e z e t k n ą ł s i ę z k s i ę d z e m E d w a r d e m S z w e j n i c e m ^ . „ S z e r s z y o g ó ł m ł o d z i e ż y p o l s k i e j w P e t e r s b u r g u p o z n a ł k s i ę d z a z c h w i l , ą z a ł o ­ ż e n i a h a r c e r s t w a . J a k o k a p e l a n s t a ł s i ę w k r ó t c e d u s z ą c a ł e g o r u c h u . J e g o w p ł y w o w i z a w d z i ę c z a ł o h a r c e r s t w o p e t e r s b u r s k i e w y b i t n i e k a t o ­ l i c k i c h a r a k t e r [ . . . ] " - t a k w s p o m i n a j e d n a z j e g o w y c h o w a n e k . P o d o b n i e b y ł o i w M i ń s k u L i t e w s k i m , g d z i e k s . E. S z w e j n i c o b j ą ł w 1 9 1 8 r o k u k a t e d r ę w s e m i n a r i u m d u c h o w n y m i z o s t a ł p r e f e k t e m w s z k o ­ ł a c h p o l s k i c h . W k r ó t c e j e d n a k m u s i a ł o p u ś c i ć r o d z i n n e m i a s t o ( M i ń s k L i t e w s k i ) , d o k ą d p o w r ó c i ł p o w y z w o l e n i u g o p r z e z w o j s k a p o l s k i e w s i e r p n i u 1 9 1 9 r o k u . „ S t a j e s i ę o n i t u , j a k w P e t e r s b u r g u , d u s z ą w s z y s t k i c h o r g a n i z a c j i s z k o l n y c h , p r z y w ó d c ą c a ł e j m ł o d z i e ż y p o l s k i e j . P e ł n i o b o w i ą z k i k i e r o w n i k a o k r ę g u h a r c e r s k i e g o , z a k ł a d a s z k o l n e » I u - v e n t u s C h r i s t i a n a « - p i e r w o w z ó r p ó ź n i e j s z e g o s t o w a r z y s z e n i a a k a d e ­ m i c k i e g o Z a l ą ż e k o r g a n i z a c j i p o w s t a ł e j z i n i c j a t y w y K s i ę d z a p r z y p a d ł n a w r z e s i e ń 1 9 1 8 r o k u , N a l e ż e l i d o n i e j g ł ó w n i e h a r c e r z e , u c z n i o w i e s t a r s z y c h k l a s g i m n a z j a l n y c h . S p o t y k a n o s i ę w d o m u k s . S z w e j n i c a p r z y k o ś c i e l e D o m i n i k a n ó w w, M i ń s k u . W ł a ś n i e t a m c z ę s t o b y w a ł R. P r z e l a s - k o w s k i o r a z j e g o n a j b l i ż s i p r z y j a c i e l e z t e g o o k r e s u - T a d e u s z M i c ­ k i e w i c z , W ł a d y s ł a w B o g a t k i e w i c z i P a w e ł W o ł c z a c k i . J u ż w t e d y R. P r z e - l a s k o w s k i d a ł s i ę p o z n a ć j a k o d o b r y o r g a n i z a t o r , a n a w e t „ p r z y w ó d c a Q u m y s ł o w y " m ł o d z i e ż y . Z t e g o p o w o d u b y ł o n j e d n y m z t y c h , k t ó r z y p o ­ m a g a l i w o p r a c o w y w a n i u s t a t u t u o r g a n i z a c j i „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " . O s t a t e c z n y j e g o k s z t a ł t z o s t a ł n a d a n y w g ł ó w n e j m i e r z e p r z e z k s . S z w e j n i c a , g d y ż to o n b y ł d u s z ą t e g o c a ł e g o r u c h u . O n b y ł j e g o 9 t w ó r c ą i o n b y ł d o k o ń c a „ w o d z e m i p r z y j a c i e l e m " , S t a t u t p o w s t a ł

(3)

R Y S Z A R D P R Z E L A S K O W S K I 1 8 5 w e w r z e ś n i u 1 9 1 9 r o k u p r z y p e ł n y m z a a n g a ż o w a n i u i w s p ó ł p r a c y m ł o d z i e ­ ż y . J e s t t o s t a t u t o r g a n i z a c j i : ,,[...] k t ó r a p r z y b i e r a t e r a z p e ł n y t y t u ł o f i c j a l n y : » P o l s k i Z w i ą z e k M ł o d z i e ż y K a t o l i c k i e j w M i ń s k u L i ­ t e w s k i m „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " « ' " . J e g o t r e ś ć j e s t c h a r a k t e r y s t y c z n a d l a c z a s u , w j a k i m p o w s t a ł , o r a z d l a n a s t r o j ó w i p r z e ż y ć m ł o d z i e ż y t e g o o k r e s u . „ G ł ę b i a p r z e ż y ć m ł o d y c h , b u d z ą c y c h s i ę d o ż y c i a , t ę s k n i ą c y c h d o i d e a ł u d u s z , n i e u m i e ­ j ę t n o ś ć i l a p i d a r n o ś ć s f o r m u ł o w a ń , a j e d n o c z e ś n i e t a k i e p o d o b i e ń s t w o a n a w e t t o ż s a m o ś ć z n a j i s t o t n i e j s z y m i w y p o w i e d z i a m i o r g a n i z a c j a m i n a ­ d a j e t e m u p r o j e k t o w i c h a r a k t e r p r a w d z i w e g o p r y m i t y w u n a s z y c h s t a t u t ó w . P r o j e k t n i n i e j s z y j e s t d o k u m e n t e m s t w i e r d z a j ą c y m w s p o s ó b n i e s ł y c h a ­ n i e w y r a ź n y n i e z m i e n n o ś ć i d e o l o g i c z n ą n a s z e j o r g a n i z a c j i i j e j z a ł o ż e ń o d z a r a n i a j e j i s t n i e n i a d o c h w i l o s t a t n i c h " ' ' - t a k p i s a ł p o l a t a c h R. P r z e l a s k o w s k i . S t a t u t w y z n a c z a ł o r g a n i z a c j i c e l - „ [ . . . ) w y r o b i e ­ n i e ś w i a t o p o g l ą d u c h r z e ś c i j a ń s k i e g o p r z e z p o g ł ę b i e n i e n a u k i C h r y s -12 t u s a i w c i e l e n i e j e j w ż y c i e o s o b i s t e , s p o ł e c z n e i n a r o d o w e " , ś r o d k i , j a k i m i n a l e ż y d o t e g o c e l u d ą ż y ć , o r a z o b o w i ą z k i d l a c z ł o n ­ k ó w , k t ó r y m i „ m o ż e b y ć k a ż d y P o l a k , l u b P o l k a , p o d z i e l a j ą c y d ą ż e n i a 1 3 d o t y c h s a m y c h c e l ó w " D l a R. P r z e l a s k o w s k i e g o b y ł t o d a l s z y e t a p , e t a p a k t y w n o ś c i w j e g o ż y c i u w i e r z ą c e g o i g ł ę b o k o p r a k t y k u j ą c e g o k a t o l i k a . J u ż w l k r ó t - c e u d o w o d n i ł t o , w c h o d z ą c w s k ł a d k o m i t e t u o r g a n i z a c y j n e g o z a j m u j ą c e ­ g o s i ę p r z y g o t o w a n i a m i d o z j a z d u m ł o d z i e ż y m i ń s k i e j . „ W s t y c z n i u 1 9 2 0 r o k u o r g a n i z u j e k s . S z w e j n i c z j a z d p o l s k i e j m ł o d z i e ż y z i e m i m i ń s k i e j , k t ó r y g r o m a d z i o k o ł o 3 0 0 0 u c z e s t n i k ó w , p r z e w a ż n i e m ł o d z i e ż y w i e j s - 1 4 k i e j " . Z j a z d o d b y w a ł s i ę w d n i a c h 4 - 6 s t y c z n i a i r o z p o c z ą ł s i ę u r o ­ c z y s t y m n a b o ż e ń s t w e m w k a t e d r z e m i ń s k i e j . M ł o d z i e ż z g r u p o w a n a c z w ó r ­ k a m i n a c z e l e z k s . S z w e j n i c e m u d a ł a s i ę p o c h o d e m p r z e z m i a s t o d o o d d a l o n e g o n i e c o T e a t r u M i ń s k i e g o . W p i e r w s z e j c z w ó r c e „ i u v e n t u s i a - k ó w " , z a r a z z a k s i ę d z e m , s z e d ł s z c z u p ł y , d r o b n y b l o n d y n - R. P r z e l a s ­ k o w s k i . P o p r z y b y c i u d o T e a t r u k s . S z w e j n i c w y g ł o s i ł d o l i c z n i e z g r o ­ m a d z o n e j m ł o d z i e ż y p r z e m ó w i e n i e . P o n i m z a b r a ł g ł o s w y b i t n y p e d a g o g , p r o f . M a r i a n M a s s o n i u s ' ^ , a n a s t ę p n i e p r z e d s t a w i c i e l „ I u v e n t u s C h r i ­ s t i a n a " - B r o n i s ł a w A d a m o w i c z . „ N a t y m z j e ź d z i e p o w s t a j e w z m i a n k o w a n a C e n t r a l a [ C e n t r a l a M ł o d z i e ż y P o l s k i e j Z i e m i M i ń s k i e j - p r z y p ; m ó j ] , k t ó r a z a k ł a d a k o ł a m ł o d z i e ż y p o l s k i e j p o w s i a c h , z a ś c i a n k a c h i m i a s ­ t e c z k a c h , w y d a j e p i s m o , m a j ą c e b y ć ł ą c z n i k i e m m ł o d z i e ż y z o r g a n i z o w a ­ n e j i j e j o r g a n e m i d e o w y m . O f e n s y w a b o l s z e w i c k a 1 9 2 0 r o k u k ł a d z i e k r e s t e j p r a c y ; i z n ó w r o z b i t a z o s t a j e p l a c ó w k a K s i ę d z a S z w e j n i c a ,

(4)

k t ó r a r o k o w a ł a t a k w i e l k i e n a d z i e j e " * ^ , W ł a ś n i e t a z m i e n n a s y t u a c j a p o l i t y c z n a n i e p o z w o l i ł a k s . S z w e j n i c o w i i j e g o p o d o p i e c z n y m k o n t y ­ n u o w a ć r o z p o c z ę t e g o d z i e ł a . W p o ł o w i e m a j a 1 9 2 0 r o k u m ł o d z i e ż p o l s k a m a s o w o w s t ę p o w a ł a d o w o j s k a a l b o d o s a m o o b r o n y m i a s t a M i ń s k a . R. P r z e ­ l a s k o w s k i p o d o b n ie j a k i n n i „ W r o k u 1 9 2 0 p o d c z a s n a j a z d u n i e p r z y j a ­ c i ó ł s t a n ą ł d o o b r o n y O j c z y z n y w s z e r e g a c h a r m i i o c h o t n i c z e j 1'’ ^ , N i e j e s t w i a d o m e , c z y b r a ł b e z p o ś r e d n i u d z i a ł w d z i a ł a n i a c h w o j e n ­ n y c h c z y t e ż ( c o j e s t b a r d z i e j p r a w d o p o d o b n e - s t w i e r d z e n i e n a p o d ­ s t a w i e r o z m o w y z p. P. W o ł c z a c k i m - D z i e m i d o w i c z e m w d n i u 9 X 1 9 7 9 r. i l i s t u p. S t e f a n a F e d o r o w i c z a z d n i a 2 5 I I I 1 9 8 0 r .) w r a z z s a m o ­ o b r o n a M i ń s k a z o s t a ł s k o s z a r o w a n y w g m a c h u p o k l a s z t o r n y m p r z y ^ c o ś - c i e l e D o m i n i k a n ó w * ® . W c z a s i e o f e n s y w y l i p c o w e j u c z e s t n i c y s a m o o b r o ­ n y a l b o w s t ą p i l i d o w o j s k a , a l b o w y j e c h a l i n a z a c h ó d . P r z y p u s z c z a l ­ n i e w t e j d r u g i e j g r u p i e z n a l a z ł s i ę R. P r z e l a s k o w s k i . W i a d o m o , że r o d z i n a P r z e 1 a s k o w s k i c h s z l a k i e m r e p a t r i a c y j n y m w r a c a d o P o l s k i w 1 9 2 0 r. P o d ł u g i e j p o d r ó ż y , j u ż w o k o l i c a c h W a r s z a w y , u m i e r a m a t k a R. P r z e l a s k o n s k i e g o . T r u d n o d o t r z e ć d o i n f o r m a c j i p r z y b l i ż a j ą c y c h t e n o k r e s ż y c i a R. P r z e l a s k o w s k i e g o . W i a d o m o , ż e w k r ó t c e , b o w l i s ­ t o p a d z i e 1 9 2 0 r o k u , z o s t a ł p r z y j ę t y d o ó s m e j k l a s y w G i m n a z j u m M ę s ­ k i m W o j c i e c h a G ó r s k i e g o w W a r s z a w i e , s p e c j a l n i e z o r g a n i z o w a n e j d l a u c z n i ó w - b y ł y c h ż o ł n i e r z y . J e g o ś w i a d e c t w o d o j r z a ł o ś c i, a s z c z e g ó l n i e d w i e n a n i m o c e n y : z n a u k i r e l i g i i c e l u j ą c a i z h i s t o r i i p o w s z e c h

-. -.

19 n e j i P o l s k i - b a r d z o d o b r a , ś w i a d c z ą d o b i t n i e o j e g o z a i n t e r e s o ­ w a n i a c h i z d o l n o ś c i a c h . T e d a d z ą s i ę t e ż p o z n a ć p o p r z e c z y t a n i u j e

-20

g o m ł o d z i e ń c z y c h w i e r s z y , p e ł n y c h n a s t r o j u i l i r y z m u W r o k u 1 9 2 1 R. P r z e l a s k o w s k i u k o ń c z y ł g i m n a z j u m i w ó w c z a s z e t k n ą ł s i ę w W a r s z a w i e z k s . S z w e j n i c e m , k t ó r y w t y m c z a s i e w y k ł a ­ d a ł w w i e l u s z k o ł a c h w a r s z a w s k i c h . W k r ó t c e z t e g o s p o t k a n i a z r o d z i ­ ł a s i ę n o w a i n i c j a t y w a - u t w o r z e n i e w W a r s z a w i e K o ł a M ł o d z i e ż y Z i e m i M i ń s k i e j . W c h o d z i ł o o n o w s k ł a d K o ł a K r e s ó w W s c h o d n i c h . P r z e ­ w o d n i c z ą c y m 3 7 - o s o b o w e g o ( p o c z ą t k o w o 2 2 - o s o b o w e g o ) K o ł a M ł o d z i e ż y Z i e m i M i ń s k i e j z o s t a ł R. P r z e l a s k o w s k i , j a k o j e g o i n i c j a t o r , z a s t ę ­ p c ą - B r o n i s ł a w A l e k s a n d r o w i c z , j e g o k o l e g a . 3 0 s t y c z n i a 1 9 2 1 r o k u o d b y ł o s i ę p i e r w s z e z e b r a n i e K o ł a w m i e s z k a n i u k s . S z w e j n i c a w W a r ­ s z a w i e p r z y u l . M i o d o w e j z u d z i a ł e m 2 2 o s ó b . K s i ą d z b y ł h o n o r o w y m p r z e w o d n i c z ą c y m K o ł a , C e l e , j a k i e s o b i e w y z n a c z o n o , b y ły c z y s t o p a t r i o t y c z n e : „ 1 ) s k u - p i e n i e m ł o d z i e ż y Z i e m i M i ń s k i e j j d 1 a k t ó r e j l o s y K r a j u n i e s ą o b o j ę t n e , 2) w s p ó l n e p o g ł ę b i a n i e w i a d o m o ś c i z d z i e j ó w l i t e r a t u r y i h i s t o r i i

(5)

R Y S Z A R D P R Z E L A S K O W S K I

187

K r e s ó w W s c h o d n i c h , 3) u ś w i a d a m i a n i e n a r o d o w e ( o b y w a t e l s k i e ) i r o z w i ­ j a n i e ż y c i a k o l e ż e ń s k i e g o , 4) u t r w a l a n i e p r z y w i ą z a n i a i z w i ą z k u z z i e m i ą r o d z i n n ą . D o r e a l i z a c j i t y c h c e l ó w p r z e w i d z i a n o w s t a t u c i e n a s t ę p u j ą c e ś r o d k i : 1) u r z ą d z a n i e w m i a r ę m o ż n o ś c i c o t y d z i e ń z e b r a ń z o d c z y t a m i i d y s k u s j a m i , 2) u r z ą d z a n i e h e r b a t e k i w y c i e c z e k k o l e ź e ń

-2 -2

s k i c h w c e l u z b l i ż e n i a i p o z n a n i a c z ł o n k ó w K o ł a " . 6 m a r c a 1 9 2 1 r o ­ k u n a p i ą t y m k o l e j n y m z e b r a n i u K M Z M k s . S z w e j n i c z a p r o p o n o w a ł c z ł o n ­ k o m p o w o ł a n i e k o m i s j i , k t ó r a z a j ę ł a b y s i ę z e b r a n i e m m a t e r i a ł ó w d o H i s t o r i i P r a c y M ł o d z i e ż y M i ń s k i e j , a b y n i e d a ć z a g i n ą ć b e z p a m i ę c i . . . , . . , 23 c z y n ó w i p r a c y m ł o d z i e ż y M i ń s k a i M m s z c z y z n y . P r o p o z y c j a z o s t a ł a o c h o c z o p r z y j ę t a p r z e z m ł o d z i e ż . W y ł o n i o n o k o m i t e t r e d a k c y j n y w s k ł a ­ d z i e : p r e z e s - k s . S z w e j n i c , c z ł o n k o w i e : J a n i n a A r c i s z e w s k a , B r o n i ­ s ł a w A l e k s a n d r o w i c z , R y s z a r d P r z e l a s k o w s k i , A n t o n i M i r k u l e w i c z , S t a ­ n i s ł a w F e d o r o w i c z . M ł o d z i e ż s k u p i o n a w K o l e ż y w o i n t e r e s o w a ł a s i ę l o s a m i M i ń s k a i M i ń s z c z y z n y , c z e g o d o w o d e m j e s t t e m a t y k a p o r u s z a n a w r e f e r a t a c h w y g ł a s z a n y c h n a z e b r a n i a c h o r a z ( m . i n . ) w s p ó l n e , g r u p o w e z w i e d z a n i e 2 7 l u t e g o 1 9 2 1 r o k u W y s t a w y K r e s o w e j w Z a c h ę c i e w W a r s z a w i e . K o ł o w y d a ł o o d e z w ę ( j e j w s p ó ł a u t o r e m b y ł R. P r z e l a s k o w - s k i ) z d a t ą 7 k w i e t n i a 1 9 2 1 r o k u , s k i e r o w a n ą d o m ł o d z i e ż y p o l s k i e j z K r e s ó w W s c h o d n i c h , n a w o ł u j ą c ą d o z a w i ą z y w a n i a n o w y c h k ó ł s k u p i a j ą ­ c y c h m ł o d z i e ż k r e s o w ą . D o o d e z w y d o ł ą c z o n y z o s t a ł s t a t u t K M Z M . W i m i e n i u K o m i t e t u o d e z w ę p o d p i s a l i : p r e z e s h o n o r o w y - k s . S z w e j n i c i p r z e w o d n i c z ą c y - R. P r z e l a s k o w s k i . J a k b a r d z o t e n o s t a t n i b y ł z a ­ a n g a ż o w a n y w d z i a ł a l n o ś ć , ś w i a d c z y w z o r o w e p r z e z e ń s p e ł n i a n i e o b o w i ą z ­ k ó w p r z e w o d n i c z ą c e g o K M Z M , a t a k ż e j e d e n z j e g o r e f e r a t ó w , w y g ł o s z o n y n a 8 z e b r a n i u K o ł a 10 k w i e t n i a 1 9 2 1 r o k u , z a t y t u ł o w a n y N a s z a p r z y s z ł a p r a c a W K r e s a c h W s c h o d n i c h . W n i m t o R. P r z e l a s k o w s k i p o k a z a ł n i e t y l k o s w ó j m ł o d z i e ń c z y z a p a ł , a l e i g o d n y d z i a ł a c z a - i d e o w c a r o z s ą d e k i u m i e j ę t n o ś ć . p l a n o w a n i a p r z y s z ł e j p r a c y . O s t a t n i e p r z e d w a k a c y j n e ( 1 2 . - z k o l e i ) z e b r a n i e K o ł a o d b y ł o s i ę 13 c z e r w c a 1 9 2 1 r o k u . K i e d y m ł o d z i e ż w r ó c i ł a z w a k a c j i (R. P r ze 1 a s k o w s k i s p ę d z i ł je j a k z w y k l e w S w i s ł o c z y , g d z i e m i e s z k a ł j e g o o j c i e c z s i o s t r ą , c i o t k ą i A n n ą P e t z g o l d ) , r o z p o c z ę ł y s i ę w s p ó l n e p r z y g o t o w a n i a i w y s i ł k i w c e ­ l u u t w o r z e n i a p o d p r o t e k t o r a t e m k s . S z w e j n i c a a k a d e m i c k i e j o r g a n i z a c j i „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " . W p i e r w s z y c h l a t a c h n i e p o d l e g ł o ś c i , w n o w y c h w a r u n k a c h p o l i t y c z ­ n y c h , K o ś c i ó ł k a t o l i c k i w P o l s c e w c h o d z i ł w n o w y e t a p . B y ł t o e t a p u s ­ t a l a n i a p r a w n e g o p o ł o ż e n i a K o ś c i o ł a w p a ń s t w i e . D w a n a j w a ż n i e j s z e d l a t e j s p r a w y d o k u m e n t y t o K o n s t y t u c j a m a r c o w a z 1 9 2 1 r o k u i K o n s t y t u c j a

(6)

k w i e t n i o w a z r o k u 1 9 3 5 . R ó w n i e ż w t y m c z a s i e ( 1 9 2 5 ) z o s t a ł z a w a r t y k o n k o r d a t m i ę d z y S t o l i c ę A p o s t o l s k ę a P o l s k ą . T e t r z y a k t y t w o r z y ł y o g ó l n e r a m y p r a w n e d l a K o ś c i o ł a k a t o l i c k i e g o n a t e r e n i e p a ń s t w a p o l s ­ k i e g o w o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m . K o ś c i ó ł , o b o k a k c j i r e 1 i g i j n o - w y c h o w a - w c z e j , z a j m o w a ł s i ę n u r t e m o r g a n i z a c y j n y m , s z c z e g ó l n i e w ś r o d o w i s k u i n t e l i g e n c k i m . W z a s a d z i e w k a t o l i c k i m r u c h u d w u d z i e s t o l e c i a m i ę d z y ­ w o j e n n e g o , o r g a n i z a c j e i n t e l i g e n c j i k a t o l i c k i e j b y ł y w ł a ś c i w i e z j a w i s ­ k i e m n o w y m ( p o z a S o d a l i c j a m i ). S z c z e g ó l n i e ś r o d o w i s k o m ł o d z i e ż y a k a d e ­ m i c k i e j b y ł o p o d a t n e n a d z i a ł a n i e K o ś c i o ł a . J a k o p i e r w s z e s t a ł o s i ę o n o t e ż t e r e n e m a k c j i d u s z p a s t e r s k i e j - s p e c j a l n e j , p ó z a p a r a £ i a l n e j . K o r z y s t n a z w i e l u w z g l ę d ó w s y t u a c j a u ł a t w i a ł a t e ż p o w s t a w a n i e s t o w a r z y ­ s z e ń u c z e l n i a n y c h i ś r o d o w i s k o w y c h ( p r z e p i s y p r a w n e n i e p o z w a l a ł y n a i s t n i e n i e o g ó l n o p o l s k i e j o r g a n i z a c j i s t u d e n t ó w k a t o l i c k i c h ) . N i e w ą t p l i ­ w i e t o w s z y s t k o w p ł y n ę ł o n a d o g o d n y m o m e n t i a t m o s f e r ę d l a u t w o r z e n i a „ I n v e n t u s C h r i s t i a n a " . J e s i e n i ą 1 9 2 1 r o k u R. P r z e l a s k o w s k i z o s t a ł p r z y j ę t y n a W y d z i a ł F i l o z o f i c z n y , s e k c j ę h u m a n i s t y c z n ą , U n i w e r s y t e t u W a r s z a w s k i e g o i i m m a ­ t r y k u l o w a n y 2 8 p a ź d z i e r n i k a 1 9 2 1 r o k u . R o z p o c z ą ł k i l k u l e t n i e s t u d i a h i s t o r y c z n e , z a k o ń c z o n e p r o m o c j ą n a d o k t o r a f i l o z o f i i . P o d k o n i e c s t u ­ d i ó w p o d j ą ł t e ż p r a c ę z a w o d o w ą . W s z y s t k o t o n i e p r z e s z k o d z i ł o m u a k t y w ­ n i e u c z e s t n i c z y ć w p r a c a c h p r z y g o t o w u j ą c y c h u t w o r z e n i e a k a d e m i c k i e j „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " . 3 g r u d n i a 1 9 2 1 r o k u o d b y ł o s i ę p i e r w s z e z e b r a n i e o r g a n i z a c y j n e „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " w o b e c n o ś c i : k s . S z w e j n i c a , W. B o - g a t k i e w i c z a , A. D o b r o w o l s k i e j , J. M i c h a ł o w s k i e j , T. M i c k i e w i c z a , R. P r z e l a s k o w s k i e g o , W . S a w i c k i e g o i P. W o ł c z a c k i e g o . O d b y ł o s i ę o n o w m i e s z k a n i u k s . S z w e j n i c a p r z y k o ś c i e l e N a j ś w i ę t s z e j Mari-i Panijy w W a r s z a w i e . P o l a t a c h R. P r z e 1 a s k o w s k i n a p i s z e : „ W t y m t o w ł a ś n i e p o ­ k o j u , o d b y w a ł y s i ę n a r a d y w s t ę p n e n a d o r g a n i z a c j a I u v e n t u s w W a r s z a ­ w i e , t u o d b y ł o s i ę p i e r w s z e z e b r a n i e I k o ł a [ . . . ] " i d a l e j : „ W t y m t e ż p o k o j u o d b y w a ł y s i ę t e , t a k d r o g i e , t a k w a ż k i e r o z m o w y z K s i ę d z e m 2 A w c z t e r y o c z y , k t ó r e d e c y d o w a ł y c z ę s t o o c a ł y m ż y c i u c z ł o w i e k a [ . . . ] " J a k w i e l k i w p ł y w m i a ł a n a „ i u v e n t u s i a k ó w " o s o b o w o ś ć k s . S z w e j n i ­ c a , m o g ł a m s i ę o s o b i ś c i e p r z e k o n a ć , r o z m a w i a j ą c z j e g o w y c h o w a n k a m i , p r z y j a c i ó ł m i ś . p . R. P r z e l a s k o w s k i e g o . W s z y s c y o n i p o d k r e ś l a l i r o d z i n ­ n ą a t m o s f e r ę , k t ó r a d z i ę k i K s i ę d z u p a n o w a ł a w „ I u v e n t u s " . M ó w i o n o t e ż o s z c z e r e j p r z y j a ź n i , z a w i ą z a n e j w m ł o d z i e ń c z y c h l a t a c h w „ I u v e n t u s " , k t ó r a p r z e t r w a ł a d o d z i ś . R ó w n o c z e ś n i e z a ś p o d k r e ś l a n o o g r o m n y a u t o r y ­ t e t K s i ę d z a w ś r ó d m ł o d z i e ż y a k a d e m i c k i e j ; n i e b y ł t o a u t o r y t e t n a r z u -/ . . . . . 2 5 c o n y , l e c z ' o p a r t y n a p o w i e l o k r o ć s t w i e r d z o n e j s ł u s z n o ś c i z d a n i a . K s i ę d z a "

(7)

R Y S Z A R D P R Z E L A S K O W S K I 1 8 9 . D o j e g o d o m u k a ż d y , k t o c h c i a ł , m ó g ł p r z j ś ć i z a w s z e z n a l a z ł s e r d e ­ c z n e p r z y j ę c i e . W j e g o t e ż d o m u o d b y ł o s i ę p i e r w s z e p r z y r z e c z e n i e n o ­ w o p r z y j ę t y c h c z ł o n k ó w : P r z y r z e k a m w o b e c B o g a , s u m i e n i a s w e g o , j a k r ó w ­ n i e ż w o b e c c z ł o n k ó w „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " , b y ć w i e r n y m i d e i C h r y s t u s o ­ w e j , u z n a j ą c j ą z a n a j ś w i ę t s z a i n a j p o t ę ż n i e j s z a ; p r z y r z e k a m t a k s ł o w e m , j a k i c z y n e m w c i e l a ć j a w ż y c i e i n d y w i d u a l n e , s p o ł e c z n e i n a r o d o w e , s p e ł n i a ć w s z y s t k i e o b o w i ą z k i , j a k i e g o d n o ś ć k a t o l i k a , P o l a k a n a m n i e 2 6 w k ł a d a . T a k m i B o ż e d o p o m ó ż " . S ł o w a t e z o s t a ł y u ł o ż o n e p r z e z s a m e g o k s . S z w e j n i c a . S t a ł y s i ę o n e h a s ł e m s t o w a r z y s z e n i a , p o w t a r z a n y m z a k a ż ­ d y m r a z e m p r z e z n o w o w s t ę p u j ą c y c h c z ł o n k ó w . N a p i e r w s z y m z e b r a n i u w y ­ b r a n o Z a r z ą d I K o ł a i m . S w . A u g u s t y n a . R. P r z e l a s k o w s k i z o s t a ł w y b r a n y n a b i b l i o t e k a r z a K o ł a . J a k o d z i e ń s p o t k a ń w y z n a c z o n o s o b o t ę k a ż d e g o t y ­ g o d n i a . U s t a l o n o t e ż , ż e n a s t ę p n y m s p o t k a n i o m p r z e w o d n i c z y ć b ę d z i e k o ­ l e j n o k a ż d y z 7 c z ł o n k ó w - z a ło ź y c i e 1 i K o ła.. N a t y m z e b r a n i u p r z e d y s k u t o ­ w a n o t e ż m e t o d y s w e j p r a c y i u s t a l o n o , ż e „ P o d s t a w ę p r a c y w » I u v e n t u s C h r i s t i a n a « i z a s a d n i c z ą p i e r w s z ą c z ę ś c i ą k a ż d e g o z e b r a n i a j e s t c z y t a -2 7 n i e i R o z w a ż a n i e K s i ą g N o w e g o T e s t a m e n t u " . W e d ł u g t e j w ł a ś n i e z a s a d y o d b y ł o s i ę 10 g r u d n i a 1 9 2 1 r o k u k o l e j n e z e b r a n i e „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " . O b e c n i b y l i c z ł o n k o w i e - z a ł o ż y c i e l e K o ł a , a t a k ż e k s . S z w e j n i c . D y s k u t o ­ w a n o m . i n . s p r a w ę s t a t u t u o r g a n i z a c j i . J e d n a k d o p i e r o p o w i e l u s p o t k a ­ n i a c h i r o z m o w a c h u s t a l o n o t y m c z a s o w y s t a t u t w m a j u 1 9 2 2 r o k u . O s t a t e ­ c z n ą j e g o f o r m ę u c h w a l o n o w 1 9 2 3 r o k u . W e d ł u g s t a t u t u j e d n o s t k ą o r g a n i ­ z a c y j n ą b y ł y k o ł a l i c z ą c e n a j w y ż e j 2 0 c z ł o n k ó w . A t y c h b y ł o c o r a z w i ę c e j J u ż w m a j u 1 9 2 2 r o k u o d b y ł o s i ę p i e r w s z e z e b r a n i e II K o ł a i m . Ś w . J a n a 28 C h r z c i c i e l a , z o r g a n i z o w a n e g o i p r o w a d z o n e g o p r z e z k s . E d w a r d a D e t k e n s a O d t ą d w r a z z ks . S z w e j n i c e m , o b a j s t a j ą s i ę n a j b a r d z i e j c z y n n y m i o s o b a m i k i e r u j ą c y m i o r g a n i z a c j ą . „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " r o z r a s t a ł a s i ę s z y b k o , p o m i m o ż e : n i e r e k l a m o w a n o j e j n i g d y n a z e w n ą t r z i s t a r a n n i e d o b i e r a n o n o w y c h k a n d y d a t ó w i k a n d y d a t k i (w r o k u 1 9 3 2 l i -2 9 c z y ł a j u ż o k o ł o 2 0 0 c z ł o n k ó w ) " . J a k o d e l e g a t a z g r o n a I K o ł a n a p i e r w s z e z e b r a n i e I I K o ł a w y b r a n o R. P r z e l a s k o w s k i e g o . R o z w ó j o r g a n i ­ z a c j i „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " n a s t ę p o w a ł n i e t y l k o w W a r s z a w i e ; t w o r z y s i ę j ą w P o z n a n i u i W i l n i e . W ł a ś n i e W i l n o o d w i e d z i ł R. P r z e l a s k o w s k i w r a z z k o l e g ą W. B o g a t k i e w i c z e m w p o c z ą t k a c h r o k u 1 9 2 2 w c e l u a g i t a ­ c j i i u t w o r z e n i a t a m „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " . Z w y n i k a m i t e j p o d r ó ż y z a p o z n a l i o n i s w y c h l c o l e g ó w n a k o l e j n y m , d z i e w i ą t y m z e b r a n i u w d n i u 11 m a r c a 1 9 2 2 r o k u . N i e p o ś l e d n i a m u s i a ł a b y ć r o l a R. P r z e l a s k o w s k i e g o w „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " , s k o r o c z ę s t o o n w ł a ś n i e s e r d e c z n i e w i t a ł . 30 w i m i e n i u o r g a n i z a c j i n o w o w s t ę p u j ą c y c h d o n i e j c z ł o n k o w . O n t e z

(8)

b y ł j e d n y m z i n i c j a t o r ó w K o ł a I n s t r u k t o r ó w w „ I u v ę n t u s C h r i s t i a n a " , 31 . . k t ó r e p o w s t a ł o w 1 9 2 6 r o k u . M o g l i d o ń n a l e ż e ć s t a r s i c z ł o n k o w i e o r g a n i z a c j i , n a j m n i e j z 3 - l e t n i m s t a i e m p r a c y w „ I u v e n t u s C h r i s t i a ­ n a " . O b o w i ą z k i e m i n s t r u k t o r a b y ł o n a d a n i e i u t r z y m a n i e c h a r a k t e r u „ i u v e n t u s o w e g o " p r a c y k o ł a . R. P r z e l a s k o w s k i u w a ż a ł , ż e n a j w a ż n i e j ­ s z ą m e t o d ą i o b j a w e m p r a c y i n t e l e k t u a l n e j i w y c h o w a w c z e j w k o l e j e s t d y s k u s j a . Z z a p a ł e m w i ę c o d w i e d z a ł m ł o d s z e k o ł a , b y s ł u ż y ć i m p o m o ­ c ą i r a d ą . P r a c a i n s t r u k t o r a b y ł a n i e ł a t w a , b y ł a to „ [ . . . ] p r z e d e w s z y s t k i m p r a c ą w y c h o w a w c z a , p o d c z a s g d y k s i ą d z d o r a d c a n a j c z ę ś c i e j k i e r o w a ł s t r o n ą i n t e l e k t u a l n ą . 0 i l e j e d n a k z a j d z i e p o t r z e b a , m u s i 32 i n s t r u k t o r z a s t ą p i ć t a k ż e i k s i ę d z a " . S t o s o w a ł s i ę d o t y c h w y m a ­ g a ń ś c i ś l e R. P r z e l a s k o w s k i , p a m i ę t a j ą c c i ą g l e o tym , j a k i e z a d a p i e p o s t a w i ł a s o b i e „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " - „ [ . . . ] b u d z e n i e i p o d n o s z e n i e „ 3 3 w e w n ę t r z n e g o ż y c i a r e l i g i j n e g o . W 1 9 2 8 r o k u , o r g a n i z a c j a l i c z y ł a 12 k ó ł . S t a r s i c z ł o n k o w i e z o s t a l i i n s t r u k t o r a m i n o w y c h k ó ł i t a k R. P r z e 1 a s k o w s k i z o s t a ł j e d n y m z i n s t r u k t o r ó w X K o ł a im . J a n a E w a n g e l i ­ s t y . I n s t r u k t o r z y k s z t a ł c i l i s i ę p o d k i e r u n k i e m k s . S z w e j n i c a i k s . D e t k e n s a d o s a m o d z i e l n e j p r a c y , p r z e z o p r a c o w a n i e m e t o d i t r u d n i e j ­ s z y c h z a g a d n i e ń r e 1 i g i j n o - f i l o z o f i c z n y c h . W i e l k i n a c i s k k ł a d l i o n i , w z o r e m k s . S z w e j n i c a , n a p r a c ę s a m o k s z t a ł c e n i o w ą , p r z e z k o m e n t o w a n i e K s i ą g N o w e g o T e s t a m e n t u o r a z p r z e z r e f e r a t y i d y s k u s j e z d z i e d z i n y r e l i g i j n e j ; f i l o z o f i c z n e j c z y s p o ł e c z n e j . S z e r e g i m ł o d z i e ż y a k a d e m i c k i e j z w i ą z a n e z „ l u v e n t u s " b y ł y c o r a z l i c z n i e j s z e . I w ł a ś n i e w t e d y , 4 s t y c z n i a 1 9 2 8 r o k u , k s . S z w e j n i c z o s t a ł r e k t o r e m a k a d e m i c k i e g o k o ś c i o ł a św . A n n y , z m i s j ą z o r g a n i z o w a n i a c a ł o ś c i ż y c i a r e l i g i j n e g o w ś r ó d m ł o d z i e ­ ż y a k a d e m i c k i e j . N i e b y ł o t o z a d a n i e ł a t w e , a l e t e ż w y b ó r b y ł d o s k o ­ n a ł y . K s i ą d z p r a w i e o d z a r a z r o z p o c z ą ł p r a c ę , o d p o c z ą t k u o m a w i a j ą c z m ł o d z i e ż ą k a ż d y s w ó j p r o j e k t . W k r ó t c e p o w s t a ł K o m i t e t M ł o d z i e ż y p r z y D u s z p a s t e r s t w i e A k a d e m i c k i m . M ł o d z i e ż s t a ł a s i ę w s p ó ł g o s p o d a ­ r z e m w s z y s t k i c h p r z e d s i ę w z i ę ć k s . S z w e j n i c a . D u s z p a s t e r s t w o A k a d e ­ m i c k i e s k u p i ł o o p r ó c z m ł o d z i e ż y z „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " , i n n e k a t o ­ l i c k i e o r g a n i z a c j e a k a d e m i c k i e , t a k i e j a k : K a t o l i c k a M ł o d z i e ż N a r o ­ d o w a , S o d a l i c j a M a r i a ń s k a A k a d e m i c z e k , S o d a l i c j a M a r i a ń s k a A k a d e m i k ó w , A k a d e m i c k i e K o ł o M i s y j n e i i n n e . M ł o d z i e ż t a , o d d a n a b a r d z o k s i ę d z u S z w e j n i c o w i , b y ł a m u p o m o c n a w w i e l u j e g o p r z e d s i ę w z i ę c i a c h . Ks.. S z w e j n i c n i e r z a d k o p o d p o r z ą d k o w y w a ł r o z k ł a d n a b o ż e ń s t w p o r z ą d k o w i z a j ę ć a k a d e m i c k i c h . K a ż d a o r g a n i z a c j a a k a d e m i c k a m o g ł a l i c z y ć n a w s z e l k i e u ł a t w i e n i a , n p . g d y z w r a c a ł a s i ę o o d p r a w i e n i e m s z y ś w i ę t e j z o k a z j i s w o j e j u r o c z y s t o ś c i . M ł o d z i e ż u c z e s ­

(9)

R Y S Z A R D P R Z E L A S K O W S K I 1 9 1 t n i c z y ł a l i c z n i e w a k a d e m i c k i c h m s z a c h ś w i ę t y c h , p a s t e r k a c h i r e z u ­ r e k c j a c h . W i o s n a 1 9 2 9 r o k u w s p ó l n y m i s i ł a m i z o s t a ł a u t w o r z o n a o r g a n i ­ z a c j a o c h a r a k t e r z e c h a r y t a t y w n y m - P o m o c B l i ź n i e m u ( P o m - B l i ) . J e s i e - n i ą t e g o ż r o k u r o z p o c z ę ł a o n a d z i a ł a l n o ś ć z 30 c z ł o n k a m i w 4 s e k c j a c h ; p o r o k u m i a ł a j u ż i c h 1 3 0 , a p o d w ó c h l a t a c h - 2 3 0 . W t y m s a m y m r o k u R. P r z e 1 a s k o w s k i u d a ł s i ę j a k o s t y p e n d y s t a d o P a r y ż a n a r o c z n e s t u d i a u z u p e ł n i a j ą c e . L e c z i t a m n i e z a p o m i n a j ą 34 o n i m k o l e d z y , d o n o s z ą c m u w o b f i t e j z t e g o o k r e s u k o r e s p o n d e n c j i o n o w i n k a c h w „ I u v e n t u s " . N i e z a p o m n i a ł o n i c h t a k ż e R. P r z e 1 a s k o w s k i , ż y w o w s z y s t k i m s i ę i n t e r e s u j ą c , m i m o l i c z n y c h z a j ę ć w P a r y ż u , z w i ą z a ­ n y c h z j e g o p r a c ą n a u k o w ą . D o s t a w a ł t a m z a w i a d o m i e n i a o t y m , c o s i ę t u w P o l s c e d z i e j e , m . i n . z a w i a d o m i e n i e o „ Z j e ź d z i e b a n d o w y m " w s i e r ­ p n i u 1 9 2 9 r o k u w Z a l e s z c z y k a c h . N i e u d a ł o s i ę d o k ł a d n i e w y j a ś n i ć h i s ­ t o r i i n b a n d y " . P r z y p u s z c z a l n i e t a k n a z y w a ł a s i ę g r u p a k o l e ż a n e k i k o ­ l e g ó w R. P r z e l a s k o w s k i e g o , z w i ą z a n a z „ I u v e n t u s " , c z ę ś c i o w o b y l i to p r z y j a c i e l e z l a t u n i w e r s y t e c k i c h . M u s i a ł y i c h ł ą c z y ć s i l n e w i ę z y k o ­ l e ż e ń s k i e , s k o r o o r g a n i z o w a n o w s p ó l n e w y c i e c z k i c z y s p o t k a n i a . N i e s t e ­ t y , m i m o u s i l n y c h p r ó b n i e u d a ł o s i ę j e d n o z n a c z n i e r o z w i k ł a ć t e g o p r o b l e m u . W k o r e s p o n d e n c j i R. P r z e l a s k o w s k i e g o m o ż n a n a p o t k a ć l i c z ­ n e d o ś ć z a p r o s z e n i a c z y z a w i a d o m i e n i a o s p o t k a n i a c h „ b a n d y " , a n a w e t w s p ó l n e z d j ę c i a r o b i o n e n a w y c i e c z k a c h . N a j c z ę ś c i e j p o d p i s a n e s ą o n e m a ł o c z y t e l n i e i t y l k o i m i e n n i e , a t o u t r u d n i a i d e n t y f i k a c j ę o s ó b . Z w i e l u p r z y j a c i ó ł ś . p . R. P r z e l a s k o w s k i e g o , z k t ó r y m i z o s t a ł y p r z e ­ p r o w a d z o n e r o z m o w y , m . i n . n a t e n t e m a t , ż a d e n n i e p o t r a f i ł k o n k r e t n i e o d p o w i e d z i e ć , c o t o b y ł a „ b a n d a " i k t o d o n i e j n a l e ż a ł . Z r o z p o z n a w a ­ n i a t e j s p r a w y w y n i k a , że b y ł a t o d o ś ć l i c z n a g r u p a k o l e ż a n e k i k o l e ­ g ó w R. P r z e l a s k o w s k i e g o , w s k ł a d k t ó r e j w c h o d z i ł o k i l k a n a ś c i e o s ó b , a m . i n . : Z. P l i s o w s k a , H. U l a t o w s k a , H. Ł a d z i ń s k a , Z. K u l e s z a n k a , R. R e m i s z e w s k a , E. O p p m a n . J a k w s p o m i n a l i ś m y , w c z a s i e p o b y t u w P a r y ż u R. P r ze 1 a s k o w s k i o t r z y m y w a ł l i c z n ą k o r e s p o n d e n c j e z k r a j u . C h a r a k t e r y s t y c z n y j e s t l i s t 3 5 o d T. M i c k i e w i c z a - p r z y j a c i e l a z „ I u v e n t u s z 2 k w i e t n i a 1 9 2 9 r o k u P i s z e w n i m : „ B a r d z o d ł u g o r o z w a ż a l i ś m y p r o j e k t i S t a t u t F e d e r a c j i K a t o l i c k i c h O r g a n i z a c j i A k a d e m i c k i c h w P o l s c e . I n i c j a t y w ę r z u c i ł k s . S z w e j n i c , e n t u z j a s t y c z n i e b y ł a p r z y j ę t a p r z e z K o m i t e t [ K o m i t e t M ł o ­ d z i e ż y p r z y D u s z p a s t e r s t w i e A k a d e m i c k i m - p r z y p . m ó j ] 1; o b e c n i e j u ż c a ł y s z e r e g o r g a n i z a c j i o g ó l n o p o l s k i c h z g o d z i ł o s i ę , s t a t u t j e s t o p r a ­ c o w a n y i w t y c h m i e s i ą c a c h o d b ę d z i e s i ę z j a z d , n a k t ó r y m F e d e r a c j a

(10)

z o s t a n i e u t w o r z o n a " . N i e t a k s z y b k o j e d n a k d o s z ł o d o r e a l i z a c j i , b o d o p i e r o w d w a l a t a p ó ź n i e j , t j . w 1 9 3 ) r o k u p o w s t a ' j e Z w i ą z e k A k a d e ­ m i c k i c h S t o w a r z y s z e ń K a t o l i c k i c h . Z w i ą z e k b ę d ą c y w y r a z e m z j e d n o c z e ­ n i a c a ł e j k a t o l i c k i e j m ł o d z i e ż y a k a d e m i c k i e j b y ł j e d n y m z n a j w a ż n i e j ­ s z y c h d z i e ł k s . S z w e j n i c a . S p r a w a t a b a r d z o i n t e r e s o w a ł s i ę R y s z a r d P r z e l a s k o w s k i . R o k 1 9 2 9 b y ł w a ż n a d a t a w h i s t o r i i „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " . O t o w g r u d n i u t e g o r o k u w y c h o d z i w W a r s z a w i e p i e r w s z y n u m e r c z a s o p i s m a 0 t e j ż e n a z w i e , j a k o o r g a n S t o w a r z y s z e n i a M ł o d z i e ż y A k a d e m i c k i e j „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " . P o c z ą t k o w o b y ł t o p ó ł r o c z n i k , p ó ź n i e j , w m i a ­ r ę r o z w o j u - m i e s i ę c z n i k . R e d a k c j e p i s m a t w o r z y ł a m ł o d z i e ż „ i u v e n t u - s o w a " ; o n a t e ż n a j c z ę ś c i e j z a b i e r a ł a g ł o s n a ł a m a c h s w o j e g o p i s m a . P o r u s z a n o w n i m n i e t y l k o t e m a t y ś c i ś l e d o t y c z ą c e o r g a n i z a c j i „ I u v e n ­ t u s " ; p i s a n o t e ż o a k t u a l n e j s y t u a c j i , c h o c i a ż t a k o r g a n i z a c j i , j a k 1 p i s m u z a l e ż a ł o n a z a c h o w a n i u a p o l i t y c z n e g o c h a r a k t e r u . J a k m ó w i u c h w a ł a R a d y I d e o w e j z 1 m a j a 1 9 3 7 r o k u „ C z ł o n e k I u v e n t u s C h r i s t i a ­ n a n i e m o ż e w ż a d n y m w y p a d k u w y k o r z y s t y w a ć t e r e n u O r g a n i z a c j i d o c e ­ l ó w p o l i t y c z n y c h " i d a l e j „ [ . . . ] c z ł o n k o w i e I u v e n t u s C h r i s t i a n a m o g ę b r a ć u d z i a ł w ż y c i u p o l i t y c z n y m n a w ł a s n ę o d p o w i e d z i a l n o ś ć i t y l k o 3 6 w c h a r a k t e r z e p r y w a t n y m [ . . . ] " . R a d a I d e o w a b y ł t o n a j w y ż s z y o r g a n o p i n i o d a w c z y , p o w s t a ł y w d n i u 2 3 m a r c a 1 9 3 5 r o k u , w c e l u ¡ z a p e w n i e n i a s t a ł e g o r o z w o j u o r g a n i z a c j i i u t r z y m a n i a c i ą g ł o ś c i t r a d y c j i k i l k u n a s ­ t o l e t n i e j p r a c y . T w ó r c a j e j z a ł o ż e ń i i n i c j a t o r e m b y ł n i e ż y j ą c y j u ż w ó w c z a s ( z m a r ł 3 0 l i p c a 1 9 3 4 r o k u w W a r s z a w i e ) k s . E. S z w e j n i c . R a d a I d e o w a w y d a w a ł a o p i n i e w e w s z e l k i c h s p r a w a c h i d e o w y c h i o r g a ­ n i z a c y j n y c h o c h a r a k t e r z e z a s a d n i c z y m , j a k i e b y ł y j e j p r z e d s t a w i a n e . 3 7 W r o k u 1 9 3 5 n a p r e z e s a R a d y I d e o w e j b y ł p o w o ł a n y R. P r z e l a s k o w s k i O d w i e l u l a t z w i ą z a n y z „ I u v e n t u s " , c i ą g l e ż y w y i b y s t r y o b s e r w a t o r , n i e j e d n o k r o t n i e w y p o w i a d a ł s i ę n a ł a m a c h „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " c z y „ M ł o d z i e ż y K a t o l i c k i e j " . T o d r u g i e c z a s o p i s m o p o w s t a ł o w k o ń c u 1 9 3 1 r o k u i b y ł o r e d a g o w a n e c z ę ś c i o w o p r z e z c z ł o n k ó w r e d a k c j i „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " , a c z ę ś c i o w o p r z e z p r z e d s t a w i c i e l i p o z o s t a ł y c h s t o w a ­ r z y s z e ń w c h o d z ą c y c h d o Z w i ą z k u A k a d e m i c k i c h S t o w a r z y s z e ń K a t o l i c k i c h . J e g o a r t y k u ł y p o ś w i ę c o n e b y ł y n i e t y l k o w s p o m n i e n i o m z m i n i o n y c h l a t 3 8 o r g a n i z a c j i , j a k n p . a r t y k u ł P i e r w s z y l o k a l I u v e n t u s C h r i s t i a n a , a l e t e ż i s p r a w o m a k t u a l n o ś c i t r a d y c j i „ i u v e n t u s o w y c h " w ś r ó d m ł o ­ d z i e ż y I u v e n t u s C h r i s t i a n a a o h w i l a o b e c n a * * 0 . T e n o s t a t n i a r t y k u ł t o j e d n o c z e ś n i e t e k s t p r z e m ó w i e n i a , j a k i e w y g ł o s i ł R. P r z e l a s k o w s k i d o n o w o w s t ę p u j ą c y c h c z ł o n k ó w d n i a 8 g r u d n i a 1 9 3 3 r o k u w W a r s z a w i e .

(11)

R Y S Z A R D P R Z E L A S K O W S K I 1 9 3 M ó w i ł w n i m o z a d a ń i a c h , j a k i e p o s t a w i ł a s o b i e „ I u v e n t u . s C h r i s t i a n a " , m ó w i ł t e ż o i c h r e a l i z a c j i . M i a ł c e n n y d a r p r z e k o n y w a j ą c e g o a r g u m e n ­ t o w a n i a , c h o c i a ż n i g d y n i e m ó w i ł p ł y n n i e . N a t o m i a s t j e g o t e z y w y d a ­ w a ł y s i ę j a s n e i o c z y w i s t e . U m i a ł m ó w i ć o c e l a c h „ I u v e n t u s " , k t ó r e t a k g ł ę b o k o w r y ł y s i ę w j e g o s e r c e „ I u v e n t u s z o b o w i ą z u j e n a s d o j e d ­ n o ś c i w u z n a w a n i u z a s a d n i c z y c h p r a w d r e l i g i j n y c h [ . . . ] , l e c z p o z o s ­ t a w i a p o s z c z e g ó l n y m c z ł o n k o m w o l n o ś ć w k s z t a ł t o w a n i u i c h p o g l ą d ó w s p o ł e c z n y c h , w o l n a r ę k ę w p r a c a c h i n d y w i d u a l n y c h , ż ą d a j ą c t y l k o * a b y 41 w s z ę d z i e b y l i k a t o l i k a m i i p r a c o w a l i n a d p o z i o m e m e t y c z n y m [ . . . 3 " J e g o g ł ę b o k a w i a r a i k o n s e k w e n c j a w n i e j b y ł y z a w s z e g o d n e p o d z i w u . D a w a ł t e m u ś w i a d e c t w o n i e t y l k o w s w o i c h a r t y k u ł a c h , t a k ż e w i n n y c h p r a c a c h , a l e p r z e d e w s z y s t k i m w s w o i m c a ł y m ż y c i u . W a r t y k u ł a c h , d r u ­ k o w a n y c h w t y c h ż e c z a s o p i s m a c h , z a j m o w a ł s i ę R. P r z e l a s k o w s k i r ó w ­ n i e ż p r o b l e m a t y k a i d e o l o g i c z n a , k t ó r a go b a r d z o w „ I u v e n t u s " i n t e r e ­ s o w a ł a . P r z y o k a z j i d r u k o w a n i a p i e r w s z e g o p r o j e k t u s t a t u t u „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " p i s z e „ P r o j e k t n i n i e j s z y j e s t d o k u m e n t e m s t w i e r d z a j ą c y m w s p o s ó b n i e s ł y c h a n i e w y r a ź n y n i e z m i e n n o ś ć i d e o l o g i c z n a n a s z e j o r g a -... . ' 42 n i z a c j i i j e j z a ł o z e n od z a r a n i a j e j i s t n i e n i a d o c h w i l o s t a t n i c h i d a l e j „ Z m i e n i ł s i ę t e r e n , m a t e r i a ł l u d z k i , z m i e n i ł y s i ę f o r m y [ . . . ] , a l e t a s a m a j e s t p o s t a w a w o b e c ż y c i a , t o s a m o n a w e t s f o r m u ł o w a n i e n a j i s t o t n i e j s z y c h p r z e ż y ć , d ą ż e ń i p r a g n i e ń " ^ . W i d a ć t u w y r a ź n i e , j a k b l i s k i e i w a ż n e d l a ń b y ł y t e s p r a w y . J a k s i l n a b y ł a j e g o w i a r a , ś w i a d ­ c z ę j e g o s ł o w a : „ W y s t a r c z y , j e ż e l i k a t o l i c y [ . . . ] b ę d ę s t a l e s z u k a ć r a d , w s k a z ó w e k i n a k a z ó w w K s i ę d z e P r a w d y i Ż y c i a i w m o d l i t w a c h o p o ­ m o c w t y c h , t a k i s t o t n y c h s p r a w a c h , B o g a - O j c a w s z y s t k i c h N a r o d ó w 4 4 i l u d z i " . B y ł t o a r t y k u ł b ę d ę c y p r ó b ę u o g ó l n i e n i a i p o d s u m o w a n i a w y n i k ó w d y s k u s j i t o c z ę c e j s i ę n a ł a m a c h t e g o ż p i s m a . K o n k l u z j a w y d a ­ j e s i ę b y ć o c z y w i s t a . W „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " n a l e ż a ł R. P r z e l a s k o w s k i d o n a j b a r d z i e j s z a n o w a n y c h . B y ł j e d n y m z f i l a r ó w „ I u v e n t u s " i z a t a k i e g o u w a ż a l i g o m ł o d s i s t a ż e m „ i u v e n t u s i a c y ". O n , o b o k T. M i c k i e w i c z a i W. B o g a t k i e - w i c z a , z o s t a ł z a s z c z y c o n y m i a n e m Ż u b r a - o d s z o p k o w e j t r a w e s t a c j i p o c z ę t k u II K s i ę g i P a n a T a d e u s z a i f r a g m e n t u K s i ę g i I, p i ó r a p. H a -. 4 5 n n y K a r c z e w s k i e j - P 1 i s z c z y ń s k i e j . K s i ą d z S z w e j n i c n a d a ł i m t r z e m p r z y w i l e j s t a ł e g o u c z e s t n i c t w a w e w s p o m n i a n e j R a d z i e I d e o w e j . P ó ź n i e j Ż u b r a m i z a c z ę t o n a z y w a ć w s z y s t k i c h z a ł o ż y c i e l i „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " w W a r s z a w i e . R. P r z e l a s k o w s k i b y ł z a w s z e t y t a n e m p r a c y , o n i b y ł a j e g o ż y ­ w i o ł e m . Z c a ł ę p a s j ę i z a a n g a ż o w a n i e m b r a ł u d z i a ł w p r a c a c h „ I u v e n

(12)

t u s " ; z a w s z e d o ń p r z y w i ą z a n y i u c z y n n y . Ś w i a d c z y o t y m c h o ć b y p r o ś -b a k s . D e t k e n s a , w y r a ż o n a w l i ż c i e d o R. P r z e l a s k o w s k i e g o z 27 p a ź - 4 6 d z i e r n i k a 1 9 3 0 r o k u ( w c z a s i e p o b y t u a d r e s a t a w P a r y ż u ) , o s p e ł ­ n i e n i e d w u p r z y s ł u g d l a „ I u v e n t u s " . C h o d z i ł o o k u p i e n i e k s i ą ż e k d l a o r g a n i z a c j i o r a z k s i ą ż k i p o m o c n e j k s . S z w e j n i c o w i w p r z y g o t o w a n i a c h d o t y g o d n i a r e l i g i j n o - w y c h o w a w c z e g o . O b i e t e p r o ś b y s p e ł n i ł R. P r z e - l a s k o w s k i - k u p i ł n i e z b ę d n e k s i ą ż k i . Z a u f a n i e , j a k i e w n i m p o k ł a d a n o , n i e z o s t a ł o z a w i e d z i o n e . U d a ł o s i ę m i d o t r z e ć d o k o r e s p o n d e n c j i k s . S z w e j n i c a z R. P r z e - l a s k o w s k i m . Z a c h o w a ł o s i ę 7 l i s t ó w k s i ę d z a do n i e g o . N i e s t e t y , s ą o n e b a r d z o s ł a b o c z y t e l n e . N i e m n i e j w y d a j e s i ę , że s a m f a k t i c h i s t n i e n i a ś w i a d c z y o b l i s k i c h s t o s u n k a c h R. P r z e l a s k o w s k i e g o z K s i ę d z e m . R. P r z e l a s k o w s k i p i s a ł o t y m s ł o w a m i „ N i e z a p o m n i a n e s ą t e p r z y j a c i e l ­ s k i e r o z m o w y w c z t e r y o c z y - r o z m o w y n i e d o o p i s a n i a ; u r o k i c h i g ł ę b i a , 4 7 z n a c z e n i e i w p ł y w p o z o s t a n ą w w i e l u n a c a ł e ż y c i e " . T a k j a k p o z o s t a ­ ł y o n e n a z a w s z e w s e r c u w i e r n e g o u c z n i a K s i ę d z a - R. P r z e l a s k o w s k i e g o . W p ł y w o s o b o w o ś c i K s i ę d z a n a u m y s ł o w o ś ć i c h a r a k t e r R. P r z e l a s k o w s k i e g o b y ł b a r d z o d u ż y . J a k w s p o m n i a n o , R. P r z e l a s k o w s k i b y ł p r z e z c a ł y c z a s a k t y w n y m c z ł o n k i e m „ I u v e n t u s " . Z o s t a ł o n t e ż c z ł o n k i e m Z w i ą z k u S e n i o r ó w S K M A „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " , k t ó r e g o p i e r w s z e z e b r a n i e o d b y ł o s i ę 8 g r u d ­ n i a 1 9 3 1 r o k u . C e l e Z w i ą z k u z o s t a ł y s f o r m u ł o w a n e w S t a t u c i e n a s t ę p u - j ą c o : „1) K r z e w i e n i e i u t w a l a n i e z a s a d K o ś c i o ł a K a t o l i c k i e g o , 2) D z i a ­ ł a l n o ś ć s p o ł e c z n a w m y ś l t y c h z a s a d [ . . . ] , 4 ) Z a c h o w a n i e ł ą c z n o ś c i m i ę d z y c z ł o n k a m i Z w i ą z k u " ' G o d n a p o d z i w u j e s t t a k o n s e k w e n c j a i w y ­ t r w a ł o ś ć w p o s t ę p o w a n i u R. P r z e l a s k o w s k i e g o , c h o ć b y z.e w z g l ę d u n a f a k t , ż e p o ś m i e r c i o j c a w 1 9 3 1 r o k u c a ł y c i ę ż a r u t r z y m a n i a 3 k o b i e t : s i o s t r y , c i o t k i i o p i e k u n k i , s p a d ł n a j e g o b a r k i . P o d j ą ł w t e d y p r a c ę z a w o d o w ą ( d o d a t k o w ą ) , k o s z t e m b a d a ń n a u k o w y c h , b y s p r o s t a ć t e m u z a d a ­ n i u . N i e p r z e s z k o d z i ł o m u t o j e d n a k u c z e s t n i c z y ć w w a ż n i e j s z y c h u r o ­ c z y s t o ś c i a c h w „ I u v e n t u s " c z y t e ż o d c z a s u d o c z a s u z a b i e r a ć g ł o s n a ł a m a c h j e j p i s m . D o w o d e m n a t o j e s t u d z i a ł w p i e r w s z e j a k a d e m i c ­ k i e j p i e l g r z y m c e j a s n o g ó r s k i e j 2 2 p a ź d z i e r n i k a 1 9 3 2 r o k u . B y ł o b e c n y w t e j 6 0 0 - o s o b o w e j g r u p i e m ł o d z i e ż y m i m o l i c z n y c h z a j ę ć i p r a c N a l e ż y s t w i e r d z i ć , iż s t o s u n e k R. P r z e l a s k o w s k i e g o d o „ I u v e n t u s " b y ł z a w s z e p e ł e n w i a r y i s e n t y m e n t u r ó w n o c z e ś n i e , c o d o s k o n a l e o d d a j ą j e g o s ł o w a : „ P i s z ę o t y m w s z y s t k i m b e z w y r z u t ó w s u m i e n i a , że z a j m ę c z a s j u w e n t u s i a k o m [ . . . ] , b o w i e m , ż e t e s k r ó t y i w y k r z y k n i k i o b u d z ą w j e d n y c h c z a r w s p o m n i e ń n a j l e p s z y c h , w d r u g i c h - k t ó r z y w i n n y c h

(13)

R Y S Z A R D P R Z E L A S K O W S K I 1 9 5 m i e j s c a c h , a l e t a k s a m o p r z e ż y w a j ą s w o j ą m ł o d o ś ć j u w e n t u s o w ą z r o -„ 4 9 . . . . . z u m i e n i e . S a m y m R. P r z e l a s k o w s k i m p o w o d o w a ł y i j e d n o i d r u g i e . P o w i e l u l a t a c h , w 5 0 . r o c z n i c ą z a ł o ż e n i a „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a ” , p o w s t a ł z a m i a r z e b r a n i a w y p o w i e d z i n a t e m a t t e j o r g a n i z a c j i c e l e m u z y s k a n i a m a t e r i a ł ó w d o o p r a c o w a ń , u k a z u j ą c y c h j e j h i s t o r i ą o r a z r o l ą , j a k ą s p e ł n i ł a . W t y m c e l u z o s t a ł a p r z e z K l u b I n t e l i g e n c j i K a t o l i c k i e j w W a r s z a w i e , u ł o ż o n a a n k i e t a - g r u p a z a g a d n i e ń , u ł a t w i a j ą c y c h p r z y p o m ­ n i e n i e f a k t ó w d o t y c z ą c y c h „ I u v e n t u s C h r i s t i a n a " N a p o d s t a w i e m a t e r i a ł ó w z g r o m a d z o n y c h p r z e z R. P r z e l a s k o w s k i e g o w j e g o o s o b i s t y c h p a p i e r a c h i n o t a t k a c h m o ż n a s ą d z i ć , ż e m i a ł o n z a ­ m i a r w z i ą ć u d z i a ł w t e j t a k w a ż n e j d l a ń a n k i e c i e . P r z e s z k o d z i ł a m u w t y m c h o r o b a i r y c h ł a ś m i e r ć .

(14)

P R Z Y P IS Y

1 H. W i ę c k o w s k a ,

Ryszard Przelaskowski (9 IX 1903 -

11 II 1971),

„ K w a r t a l n i k H i s t o r y c z n y " , 7 9 ( 1 9 7 2 ) , n r 3, s . 7 9 4 .

2

I n f o r m a c j a t a p o c h o d z i o d p. S t a n i s ł a w y T r y l i ń s k i e j , p o l o n i ­ s t k i , d ł u g o l e t n i e j z n a j o m e j R. P r z e l a s k o w s k i e g o , z r o z m o w y d n i a 21 X I 1 9 7 9 r o k u . 3 B i b l i o t e k a K a t o l i c k i e g o U n i w e r s y t e t u L u b e l s k i e g o , S e k c j a R ę k o p i s ó w ( d a l e j : B i b l . K U L , S e k . R ę k . ) , M a t e r i a ł y p o R y s z a r d z i e P r z e l a s k o w s k i m , R p s 1 2 0 7 , C e n z u r a u c z n i a k l a s y V I I , r o k s z k o l n y 1 9 1 9 / 1 9 2 0 . 4 T a m ż e , K s i ą ż k a s ł u ż b o w a Z H P , L 4 5 4 7 3 . ^ K s i ą d z E d w a r d S z w e j n i c u r o d z i ł s i ę 12 m a j a 1 8 8 7 r o k u w M i ń s ­ k u L i t e w s k i m . T a m s p ę d z i ł d z i e c i ń s t w o i u k o ń c z y ł g i m n a z j u m . W 1 9 0 5 r o k u w s t ą p i ł d o M o h y l o w s k i e g o S e m i n a r i u m D u c h o w n e g o w P e t e r s b u r g u . P o o s t a t e c z n e j d e c y z j i i w y b o r z e d r o g i k a p ł a ń s t w a w 1 9 0 9 r o k u u d a ł s i ę n a s t u d i a u n i w e r s y t e c k i e w I n n s b r u c k u , g d z i e w c i ą g u 3 l a t n a w y d z i a l e t e o l o g i c z n y m p o g ł ę b i a ł w i e d z ę f i l o z o f i c z n ą i t e o l o g i c z n ą . D n i a 2 6 l i p c a 1 9 1 0 r o k u p r z y j ą ł w I n n s b r u c k u ś w i ę c e n i a k a p ł a ń s k i e . W 1 9 1 2 r o k u w r ó c i ł d o a r c h i d i e c e z j i m o h y 1 e w s k i e j ; w k o ń c u 1 9 1 3 r o k u z o s t a ł w i k a r i u s z e m p r z y k o ś c i e l e p r o k a t e d r a l n y m w P e t e r s b u r g u , a w k r ó t c e - w 1 9 1 4 r o k u - p r e f e k t e m s z k ó ł . W s z y b k i m t e m p i e r o z w i ­ n ą ł o w o c n ą d z i a ł a l n o ś ć p e d a g o g i c z n ą i o r g a n i z a c y j n ą w ś r ó d m ł o d z i e ż y . O d j e s i e n i 1 9 1 8 r o k u p o w i e r z o n o m u w M i ń s k u L i t e w s k i m p r a c ę n a d m ł o ­ d z i e ż ą s z k o l n ą o r a z w y k ł a d y w M i ń s k i m S e m i n a r i u m D u c h o w n y m . W c z a ­ s i e w o j n y r o s y j s k o - p o l s k i e j z o s t a ł ( 1 4 l i p c a 1 9 2 0 r o k u ) k a p e l a n e m W o j s k a P o l s k i e g o . P o s k o ń c z o n e j w o j n i e w r ó c i ł d o p r a c y n a d m ł o d z i e ­ ż ą n a n o w y m t e r e n i e - w W a r s z a w i e . W r o k u a k a d e m i c k i m 1 9 2 2 / 1 9 2 3 u z y ­ s k a ł s t o p i e ń m a g i s t r a t e o l o g i i n a U n i w e r s y t e c i e W a r s z a w s k i m . W 1 9 2 7 r o k u o g ł o s i ł

Etykę,

k t ó r ą w y d a n o j a k o p o d r ę c z n i k s z k o l n y .

^ R. P r z e l a s k o w s k i ,

Ksiądz Rektor Edward S z w e j n i c .

Próba zarysu życia i dzieła.

„ M ł o d z i e ż K a t o l i c k a " , 3 ( 1 9 3 4 ) , n r 4, s . 6 . ^ T a m ż e , s . 7.

g

W t e n s p o s ó b w y r a z i ł s i ę o R. P r z e l a s k o w s k i m p. P a w e ł W o ł - c z a c k i - D z i e m i d o w i c z , i n ż y n i e r , d ł u g o l e t n i j e g o p r z y j a c i e l , w r o z m o ­ w i e z d n i a 9 p a ź d z i e r n i k a 1 9 7 9 r o k u . 9

R. P r z e l a s k o w s k i ,

Człowiek,

w:

Apostoł młod z i e ­

ży Ksiądz Edward S z w e j n i c

, s. 1 9 5 .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Rodzina szukała również nas, dowiadując się od mieszkań- ców naszej ulicy (w czasie transportu warszawiacy trzymali się w miarę możliwości razem domami, a nawet

Preparaty stosowane do pielęgnacji włosów maja za zadanie usunąć zanieczyszczenia włosów i skóry głowy, wzmocnić i poprawić wygląd włosów, ułatwić

Koronka do Ducha ¢witego jako komponent dodany Koronka jest traktowana przez przedstawicieli nauk teologicznych jako „rodzaj ustnej modlitwy prywatnej lub wspólnotowej polegajcy

Centrum pola wyrazowego warto ci poznawczych stanowi prawda, która werbalizowana jest w analizowanym materiale wycznie za pomoc prymarnej nazwy warto ci.. Struktury, których

Badaczka niejednokrotnie zwraca uwag na konieczno analizy poszczególnych elementów listów w odniesieniu do cech gatunku, który stanowi istotny kontekst dla opinii biegego.. By moe

Nadmierne korzystanie z bogactwa treści i form humanistyki cyfrowej łączy się z jeszcze jednym zagrożeniem, a mianowicie zjawiskiem „rozluź- nienia” wartości i

Wygas´nie˛cie odpowiedzialnos´ci ubezpieczyciela bez wygas´nie˛cia jego długu jest równiez˙ korzystne dla poszkodowanego w sytuacji, gdy podmiot ubezpieczony przestanie istniec´,

Do omawianej kategorii ograniczen´ handlu odnosi sie˛ takz˙e wyrok w spra- wie State Oil Company v. Khan and Khan & Associates, Inc. 55 Orzeczenie to przełamuje tzw.