O opłacalności przerobu ubogich molibdenitów

(1)

I-~

1..

!

ZYGMUNT W ALENCZAK, _. HENRYK PENDIAS'

.

. .

"

lnąJtytfruJt Geologiczny

'. O

OPŁACALNOSCI

PRZEROBU' UBOGICH. MOLIBDENITU

W

'. .

.' W

~ęp~waruume'których metali; izad!kich · po$W1ęCano u nas sI:loSunJlrowo mało uwagi. Usi:raWiiczny . iI'mJWÓj nasżego. hlUltnictwa, a zwłasz'C'za lOOII'az dalej fP09UlW8Jjąoa się

specjaJi-'zacja i coraz nowsze inwestycje iW tej gałęzi · przemysłu, :np; budująca się Obecnie

w

,W8Jr-sz~wie . huta· stali S7Jladletnycll, oczekują ll'OZ!-WląZ~la iPI'Oblem.u. zaop8ibrze$ hUJt

w

rudy metąJ.i uszlaclletmdających sd;a;1.. '

-, .',

. Jednym z InB.j.ooim~ejszycll slkł.adndków stali s7Jlaohetn;ych jest niewątpliwiemolilide.n. jWipły

wą . on. nI~kle korzystnie :na własności. me-chaniczne i anty1korozyjne stali, stąd nru.eży · obok !W'01framu . i . wanadu do :barom posztiIkiiwa-• nych metaI1i. Irzadkicl:t. JI\lIŻ riiedJuży dodad:efk: mo-libd~ (dk.. 0,5%). do zwykłej stalli może

· żwięk.srz;yć 1PI'Zesrzło ~1mde jej

\vyltrrzytIna-, ~aść.

w-

ttemp.50Qo. Srereg stqpów' zamerający:c'h molibden odmacza się lrLiezwylkłyttli własnoś

ciami mecba.nicznymi. Używa się' ich' do wyro-· bu ruurzędzi szybkotnących,. np. stopy imolilbde-..

. .n,u. ~ ohtrornem: ~ Ikobaltem

nie

i1lracą swej 1lW~"';

dOSClJ nawet. w. itempelratTulrze cz~o' rłlaJru. •• ·W~ moliJbdenu .. odrzmaci;ają Się· ~Idą .

:twarda3cią"wahaj~ . się

.

pomiędzylStoplieo.n .. 9 ~ 10 ~ skali .M'Oihsa,. i rz !p<?w~em rz;astę-. ptliJądwmen.ty !Pil'ZY obrQtorwytch'Wi.e:roeridach

· rdzeniOlW'YlCh.: ;Malibdlen . OOrlaje 1I'ÓWnierJ:

dme .

~i :w~emyśle~ekibrotecłmiqmym i,

tele-: .

~nym .. Oprócz; .~

w

che-mii analitycznej, zwdą2lk:i malibdenu

W

Coraz .

.. ~zerm.ym ~ie są ~ane p.rŻea; pn;emysł .

·ooerIllC7JIl.y. Mię<b;y innymi tl:rój1i1enek: mo1iJb- .

derm d.odaiwany jest jako katalirzatOlrprzy otzw- "

~ywaniur>a!iw·płynnyoh. W jpedOQherirli

obec-". n~ 0ClIl'arz; W1~ rzmacZerlle ~je się

· ZWlą7Jlrom '1lloOO.ilbde~. N awożeme

bOwiem

upraw

roślin moty.:lknmvoh· _~".l m.i!kJOOh'. _{' . '}_awozatn1'~'~II...:J

m'lWJuue-!n~i .wpłyWa ~ ~Q na ~jnóIś,Ć

pl"""""""" I - " . ,

· .'v .... . . , n . · . ' 1 c · · · . . . •

. . . ' . .., ,

.... nych •. Sarilo ty~o zkirż.e mo1ilbd.enitu

w

C1ima:x IW .stalnde OoI1om.do pdkJrywaJo-,IW 1940 tr. 66% · ś~ej produkcji Mo (lIlie licząc ZSRR). ,To

monqi?olistyczne stanowiSko UBAw [pCOdJukcji moJ.ibden.u jpbZwalal'o. :na .dytktowan~e świato wych cen na ikruszcemolibdelliU.I tak

w

oik:re-sach!Wm1JO'ŻXmego zużycia p1aoon.ó powyżej 12000 dplairów za tonę malrbdęnitu

w

ilroncenr

tratach.. . , ...

- .

-Na terenach /polSkich .'Zlllll.jdow.ano :mo1ilbdenit

w

Wtielu miejscach, cpr:red.e :wszys1kim

w

masy-wach llll;łodopaJ1.eozoicznyoh· graa"Jitów iDolnego S~

Ualk:-

u:rąwni€IŻ

w

graaiicie Tatr

.Zachod-nich. iPierwsze w!Pa1sce prace poszuddwarwoze · kruszców moli:bdenu ~ przeprowadmne przezL. OhroIbaka JW iLataoh '1935--.37. W Jtdlw '. am:a.li7: ·.:ren1g~alnyoh L. Qhrobak. Wy..; kryl IWllliemtórych próbkach €JraiIlitów li peigma-.. ty:tów Tamr. ~ obecność moliJbdenu.

· Dalsze ooaIlizysystemM:y'cznie ~anyoh

IPró-· bek po!lJWdliły !lla. ·7Jlolkalizo.w:ame ',Wy&~a ma molibdrenitu IW '~yłacl1 -pe.gm.atytowyeih '1llJa wschodln.im i zachJodndm zboczu Om.aka

(Ko-ziC1Jki i.BaIliiSte). iMiejsca ~ama'Żyl

peg-matytowych leZą

w

dbrębie k!I'ys.tal:im.ikum

znaj-d.uJją~Q się między '. Ikw~ ~permskim.i

· pr7Jelęcźy .Iwandackiejli:··· SiWyCh' W:ierchĆIW . · Wedbug :badail. L .. Ch!roIbaka riyły pegmaltyitolwe

z

!IIliOlilbde:nitem występują w ciemnym średJnio zil:Umistym gral)i~e drwtimikowym. GłÓW1nymi sk1!adn.ilkar.mi Zyt pegmatytowyoh są: muskoWit, skaleń. a1b1i~y j kware, a. a'kcesorycznie

p:>-· jawiają się graną~. i apatyt. Na1eżypodkreślić, iż W'yIk!on.ana przez .L; QhrQbalka'!Próba

lokali-zacji złÓŻ moliJbden.iJtu .,~ pon1lOCą,

metod

iren1ge~ '~a:lnyąh była jedną rz: ~ch

'llda-nych prób tego rocłLaju

na

ŚWliecle. MeOOdy te

opierają się na ~eniadh, iti: skaly. ~

jące złoże iMo. zwykle, ZaJWierają większy prtr

cent mol:ilbdenu, mri: analogiC'1.l1le prOby skał po.-brane z miejsc ;poo;bawiany~ mineml.irmcji

mo-· l:iIbdenDWej:" . \ . l

Na ~ . Dohlego ~·m~i1xle:nirt; był

k~eopisywalriy jaJko 1I'Z8dOOo'

:pojawiiają-· cy Się minell:'af·masy.wow granitowyóh:Szereg

· alliłlorów' {H. TmulOO; A Schwal1ltlkejHiJntże, Beri'g

i inni)' tpOdaje 1ic2Jne miejsca jego' odlnaleZienda

zaróWno

w

masywie

gmrutoWym ..

Kaa:iIron6Szy, jak i w' masywde" gtalndtu S1n'2Jegom..:.-Sobótka. Znane :są także' miejsca jego iWyStępQiwan:ia' IW

obrębie batolitu ftrydełberslk:.iego. . ": ..' . Na

teOOnae

masywu 'strzegams)kiego SjpOtyka

(2)

'

.

,ł9mach

.,

granitu.W~ ~i

....

~

.,- ..

~.

zarowino

'

satDegogr;aru.tu~,

'p e

~po...

~:hyOh:prze'iJ mJtarów ·niihd.ejSŻEgo artykuru, slru- . tyka się go

rw

pmtaci spOradycinych wpryauęć

. piOOJamolibdemtu.na ,oba~ masywu .sbrze- . (S~ P.oręba Huta,~ iDolnaim~),

,

.

gomS1dego

traifiają się praWie wył:ącznie w j e - j a k i

w

apili~ (Łotn.mm, StariisOOW), a rtakże

. go częściNW. Molibden:i.t występuje tu ~ w żyłach lJmvarcowycl1 np. w sbrefie

przykon-w

utworaCh riylnych d. pe~oh, a bar- ta.k!tawej· Janowice - ·Miedziana G6ra.. T3:'2eba.·

dm. ~ spotyka atę rówtni~ jego skrupienia podkreślić, :iż molibden.iJt jEst' macznde

paapo..

w

samym gran:icie. . . lltBzy

w

granicie !kar!konawm i Rkał.acll

poohod-w

jednym z łomów odkryto partię .gran.iJtu. _ nych (aplitach i

pegm.art;ytacll),

m!i: wynjlkałoby

• . moliibdenonośnego, 1W'1.kltórym. molibdenit jest . to ze .s~owo lIlie1i.c'Zlnych IW2'IIliandt w .

li--nieróW1llÓIniemie rozpl'OS'ZJQiIlY IW gruborz;iamistej . . terarurze. ' I . . ! . " : i j

'. popieJ.a.tixsżarej skale. Tiwoczy On

meraz

Skrupie--

SIrupierua

ano.1.iJbcienitu

obseawowaoo' były .

. nia olPOk.aźnej powierzchni. {doohocmące do·k.il,:" . . rownieri: IW granicie 'frydebeo:-Skim rw

kamienio-· ku cm!), apos"ZJCZeg61ne jego oł<JWi.a,na;rzaire

ru-

.

·.łoinaoh NadziejoYialMOIlfudenilt '~je tam seczlki:m.ają rozm.iatry od ddJJkJu. do kJi.1ku.nastu. '. przewa.żniew gnie:zdooh pegmatrtowych, a

Cz&-.' .lllII.!. Omarwiana partia granitu

molibd~

sam wypeln.ia

~y

w granicie. W

Ik.ami.e-· .' go, .która 'zawier~ stosunlkowo dlurź:y prooen.t niolaIDach €Jl"8ffitu w .S1lrrze1dn.ie moLilbdemt:jest · .' _.. MaSz, obecnie _. duż prawie_.' całkowicie wy'eks- _.znacznIe" . _:mDleJ_{I'02{POWS~W:Lony.}. '. _"",lo..;! . _·

-. .

'

.

' .'. ploatowana. na kamieil.· drogoUTV•

In,,;...

4;;<> ""e- . . .

""oT ' •• - - - ~

.

W

pos7JUIkiw.anru złóż imó1.ilłxlahitu tV{ fPoiIsce

· netycznie z· p:rocesamialllibopneumartx>lizy •. Tego .... ,,~ ... "'l...:l"";ć "";"""...rto tWszV!Q. ... ,-~-. "'"""'. . ...

'ł.lv.."-'.: . :rodzaju·.~a: moil.ilbdeniltU IW.NW cz;ę-. '~~J ... '"'6'-"C'U" ... 11:"'-~'" ., .. W\.JIlU ,,,,,, ... ,, 6""" · : ści ma6J1WIU:. ~ego nie są zjaW!iSkJiem ne masytwy gu:anitowe 100 obs2lBiI"1Je iDoilnego .

~ ... 1-.._~~, 'edinakże' ab.8iI'ak Sląska.Szczeg6Jniejlszą. uwagę ze względu na

· \A.lA"Q"UUIIUU.ym, J , . . maJą ~WSllJe. . - . sn<VI"';""''''''"e m c i r l l l i. . ' . 'w~ 1 U n 1 I Q. ~""'""'""ama złÓŻ

mo-ter ldka:lny .Ii-~ oraz ograni~jąsię ~YYO<W' " • ., .... "'i\tA' ....

· do . niewiellki!ch . pirtii SIkaln,ydh. Trucłno stąd łibdaniltu ZWIraoają na siElbielIliekJtóre strefy

I :. ",,!,d.ązaG z nimi ~ ·odnaiIelJienia m,acz- .br7Jeżne .wymienionych jnlj;ruzji:gmniJtowyoh,"

niejszych i rozleglejszych zlóri· giaIn~tu mo1d:b- a .rzwłaS2lCZ8

:NW

C7JęŚĆ masyIW!U sbrZegpmsk.iego.

· ~ego. . ' . . BadaD.ia biogeOOheIDiczne Z. tWBl1~

Wy-.... BM-dzo chal:rakiterystyezne jest pojawUmie ęd.ę kon.aIie w Katedrze M1nemlogii i iGeoohemii

,··moIilidenitu 'W aplitach i ~cie .. Wed!tug Uinii'wersytebu WSIl"Szawsk.iego wybtzaly

naj-.: A.' Scih.wantJkego lOOobSza.rze· mesyw.u .gmndlto- ·większJe ~ mo.1ill::idenu wiroś~h 1l'OO-' · we@> ~. IW !Ilego .ll'Odtzaju skal6ch mo- . nącY.ch na dokIo-ś1ąSlcldl ~

llliedzionnś-: łibdenit

:trafia

.się ~ciej. nirż IW' L$ImlYch.: &u- . nych. Wedrug badań H. SchneidenhOhna i~ ... .

:.

zad>.

pegmatytowych.

Jego

obecność IW aplogra- ;. autorów łupki i lImII1'1gle miedzionośne ~

'\Who-: .:.nicie jecJt o ty1l~ ciellmwa,ii według obserwacji , gacone 'W

:rOO1irbden,

między dimymi taIme idol~

, . .autorów jest on mm ~y dosyst.eł!DJU . . no-śląska, oeohsztyńSk,a. .formacja łupków i

,mar-!:

cienJkdoh.

źylelk: .warodwycll.,

które

~ ' gli Jniedzion<Ślyc.h. . .

: ...

~

.

niekiedY w oalej

~,

a VI

sru~

Wda.- W

dkres:ie

ostatniej wojny z

.Urledziónriśnych

: .:. da się !Da Ibrzegąch .. Zyłlld lQk:rosz<:owane są nad- , . łupków mąnsfeldzkich wyddQywano w.

Niem-:.

-

'

.

to

pirytem i chalBwpirytem,

a

z '!ininerałów ek- CZec:h Uibocll1.ie przy produilrej.i miedzi IkiJkaset

: .' cesorycznych odnaleziono .Ikasy.teryt. Ii b,heryt.

tan

milibdenu

!I'OCZIlie,

.

ą prócz' !tego Około 200

: Ten Skład minE!OOi1ny żyłek ' klwa!roowych

za-:wiernjącjrch 'mo1ibdeniit ~iadczy: o stnsunkowo kg reruu, ibaJróoo cennego metal'lirzadkiego,

_ . niSkich

d-~au""''h

.

w ,ialkioh . ...:1"-... )0

się

którego geochem.i.a

w:iąże się

'z

geochem1ą

mo-r...u"lł"-"-· ... . . " " 'UUlłJJ'YV~ li!bdenu., .

' .. ' nurn.eraJizacja. ~Wl8ne

żyłlki~-ją rÓW1noleg1e do uskdw lbrzEtłmego sudeclkiegQ •. . : Ten . właśnie'

syateIn

szczeIlin Ibył

Il1(lll'2ywLlejo-'. wany

przy

WIloilkBmu roztwOrów ikrrusZoonoś~

n y c h . . . . .

. Na ~. Waalitu !k.a4-konn*iego·.

molibde-.. nit.

SIJOtrkany

by1 wie10kr0tnię. W odkirywIJmcll

W rudach

mi~o-ino1ru~wyc4

"

eiks-ploatacja . moliibc:lenJu . jest qp.łooailina ~wet przy

zawartości 'molibdenu Il'Żędu tysięCzny oh

pro-

'

centa

2Je .~ędu lIlą. ~wn9ć IW,ljbogacam:ia

na

drodrre flotacji, IPI'ZY czym zwykłe stmUtje się

. podwójną fll..obację. ' . .

LITERATURA

.. 1. C b Il' o Jb ak. 1... -" 'tl!ber ; l\IfJQ1.ybd~ filh-'.ren;de . Pegmatilte WId GnljIji.t.e : ~ . WESt;..-o.Tarbra.

-Buli. de 1'.AcademIe Pol. dES saieJlCeS ~ de Letotres

Ser. A. Sc. Mat.hematique. 1938.' .

2. D li:' a Ił; h. A. - !MdiiIbcIeo. ,,Pr.zegI,ąd

iMeoba.nIaz:-1IlY", tom N, Dl" 7/8. Waa.1llZalW8 1938.

-3 F e r IS IJD a In A, - GdoochImija. Toan IV.

Le-·~1939 ..

4. Kur o.d a P. K, S'B n: id e ill E.B. - Geo-o

. cherrl.isbry:al Mo1y\bdetwm.' "Geoóhimica et.

Comlo-ebf.D:rLca AQI:a'" Ul54,· .

o.

p

en

id-i ił tl H.,; W al e·.n e oZ

a

k ·Z.:~

owa-wy .~ NW lCfllęIŚd ID8SY!W'U stu~-"

SIkiego (w 1drI!kiu). . ' . ' .

6'. S'CJ:;twBIll'tike A . . ~ D!e~

d,es Str:iegauer Gmnits, .Le.Ip2:irg ·J..896. . . ,

-7,' S m U l 4 k o

iW

B k i K~ ~ Ge.ocb.emia.

Wa.rsze-iW.a 1952; . " . . . . '. . .' : ..

.8. S o III g 1 n a O. A..- .RliedkiLje.m.letałły, Mdebał-lu:t1gi.zdat, Maskwa lS56. . . .

.9. T ir,8 U b eH. D!e ~ ~,,~,

. Wrooł!aw 1888. -. . ' .