Widok Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej RODZINA: TRUD, PRACA, ŚWIĘTOWANIE. Trzy oblicza ludzkiej egzystencji (Łomianki 6-7 grudnia 2013).

nicy podjêli szereg istotnych tematów. Do najwa¿niejszych nale¿a³ problem wiarygod-noœci i obowi¹zku œwiadectwa o wierze, która ma tak¿e wymiar moralny. Podkreœlono tak¿e, ¿e przes³anie Veritatis splendor ³¹czy siê z now¹ ewangelizacj¹, ukazuj¹c zada-nia Koœcio³a wobec tych, którzy s¹ na peryferiach.

Kolejne ju¿, grudniowe sympozjum na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Paw³a II by³o znakomit¹ okazj¹ do podjêcia na nowo refleksji nad przes³aniem

Verita-tis splendor. Cenn¹ inicjatyw¹ by³o zaprezentowanie ekumenicznego aspektu

omawia-nych kwestii.

KRZYSZTOF SMYKOWSKI

SPRAWOZDANIE Z MIÊDZYNARODOWEJ KONFERENCJI NAUKOWEJ 

RODZINA: TRUD, PRACA, ŒWIÊTOWANIE.

TRZY OBLICZA LUDZKIEJ EGZYSTENCJI

(£omianki 6-7 grudnia 2013)

Praca i œwiêtowanie, jak zaznaczy³ Benedykt XVI podczas Kongresu Rodzin w Mediolanie, s¹ œciœle zwi¹zane z ¿yciem rodziny: warunkuj¹ jej wybory, wp³ywaj¹ na stosunki miêdzy ma³¿onkami oraz miêdzy rodzicami i dzieæmi, oddzia³uj¹ na rela-cje rodziny ze spo³eczeñstwem, a tak¿e z Koœcio³em. Dlatego te¿ Jan Pawe³ II pracê ludzk¹ okreœli³ jako powo³anie lokuj¹ce siê w etosie ludzkiego postêpowania oraz im-plikuj¹ce stabilnoœæ i rozwój rodziny. Nale¿y zatem uznaæ, ¿e praca i niedziela jako dwie codzienne wartoœci winny siê uzupe³niaæ. Jest bowiem czas pracy i czas œwiêto-wania. Wybór zaœ tych wartoœci w rodzinie nale¿y do tych, którzy j¹ tworz¹ jako wspólnotê ¿ycia i mi³oœci oraz ucz¹ w niej bogatszego cz³owieczeñstwa. Praca i œwiê-towanie niedzieli s¹ nieod³¹cznym elementem egzystencji cz³owieka. Miêdzy tymi wartoœciami istnieje koherentna niæ jednoœci.

Nawi¹zuj¹c do treœci aplikowanych podczas Kongresu Rodziny w Mediolanie, który odby³ siê w czerwcu 2012 roku, Wydzia³ Studiów nad Rodzin¹ Uniwersytetu Kardyna³a Stefana Wyszyñskiego w Warszawie oraz Instytut Papie¿a Jana Paw³a II w Warszawie w dniach 6-7 grudnia 2013 roku zorganizowa³ Miêdzynarodow¹ Konfe-rencjê Naukow¹ Rodzina: trud, praca, œwiêtowanie. Trzy oblicza ludzkiej egzystencji, w której uczestniczy³o 36 prelegentów z ró¿nych oœrodków naukowych z kraju i z za-granicy, studenci oraz inni s³uchacze i zaproszeni goœcie.

Konferencja zosta³a zorganizowana w siedzibie Wydzia³u Studiów nad Rodzin¹ w £omiankach. W pierwszym dniu odby³a siê sesja interdyscyplinarna oraz trzy popo-³udniowe sesje panelowe. Konferencjê swoj¹ obecnoœci¹ zaszczycili m.in.: ks. kard. Kazimierz Nycz, ks. abp Zygmunt Zimowski – przewodnicz¹cy Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa S³u¿by Zdrowia i Ludzi Chorych, ks. prof. dr hab. Stanis³aw Dziekoñ-ski – rektor Uniwersytetu Kardyna³a Stefana WyszyñDziekoñ-skiego w Warszawie oraz bur-mistrz £omianek, Tomasz D¹browski. Organizatorami niniejszej konferencji naukowej byli: ks. prof. UKSW dr hab. Mieczys³aw Ozorowski, ks. dr Józef M³yñski oraz dr Dominika ¯ukowska-Gardziñska.

Konferencja naukowa rozpoczê³a siê o godzinie 9.00. Zebranych goœci, prelegen-tów i studenprelegen-tów przywita³ ks. prof. UKSW dr hab. Mieczys³aw Ozorowski (dziekan WSR), wyjaœniaj¹c ideê i pomys³ zorganizowania konferencji. Przypomnia³, ¿e przy wspó³czesnym trybie ¿ycia cz³owiek musi znaleŸæ czas zarówno na pracê, jak i œwiêto-wanie niedzieli, wartoœci te bowiem w znaczeniu ontologicznym odwo³uj¹ siê do Pana Boga. To w³aœnie Bóg daje ³askê, energiê oraz si³ê do w³aœciwego funkcjonowania rodziny. Podkreœli³, ¿e obecnie powy¿sz¹ konferencjê nale¿y uznaæ za znacz¹ce wy-darzenie naukowe zarówno ze wzglêdu na liczbê zagranicznych prelegentów, jak rów-nie¿ z uwagi na rangê tematu. Ponadto zwróci³ uwagê na niepokoj¹ce zjawisko, jakim jest ideologia (kultura) gender, która przyczynia siê nie tylko do redefinicji rodziny, ale te¿ zachwiania to¿samoœci cz³owieka. Otwieraj¹c konferencjê, zaprosi³ do wyg³o-szenia s³owa wprowadzenia Jego Eminencjê ks. kard. Kazimierza Nycza. Ksi¹dz dzie-kan przewodniczy³ równie¿ przedpo³udniowej sesji interdyscyplinarnej.

Jego Eminencja ks. kard. Kazimierz Nycz metropolita warszawski, podkreœlaj¹c wartoœæ rodziny i œwiêtowania niedzieli, zaznaczy³, ¿e trud, z którym spotyka siê wspó³-czesny cz³owiek, jest dla chrzeœcijan krzy¿em, bez którego nie zbuduje siê niczego trwa³ego, a zw³aszcza rodziny. Wspó³czesna rodzina znalaz³a siê w trudnym etapie dziejów, poniewa¿ doœwiadcza wielu problemów i trudnoœci zarówno na poziomie mi-kro-, jak i makrospo³ecznym.

Pierwszy wyk³ad Wp³yw choroby dziecka na funkcjonowanie rodziny wyg³osi³ ks. abp dr Zygmunt Zimowski (przewodnicz¹cy Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa S³u¿-by Zdrowia i Ludzi Chorych). Przedstawi³ w zarysie historiê powstania Rady ds. Dusz-pasterstwa S³u¿by i Ludzi Chorych, a nastêpnie w swojej prelekcji ukaza³: znaczenie rodziny w ¿yciu cz³owieka, reakcjê rodziny na diagnozê i etapy tej reakcji, ró¿ne ro-dzaje chorób i dysfunkcji, bliskoœæ Koœcio³a w przypadku choroby dziecka oraz rolê parafii w zaistnia³ej sytuacji. Podkreœli³, ¿e w takiej sytuacji rodzice czêsto stawiaj¹ sobie i Bogu pytania, na które nie ma odpowiedzi. Choroba, z któr¹ spotyka siê rodzi-na, owiana jest tajemnic¹ wiary i nadziej¹ transcendentnego Boga. Swoj¹ prelekcjê skonkludowa³ trenem Jana Kochanowskiego.

Ksi¹dz profesor UKSW dr hab. Stanis³aw Dziekoñski (rektor UKSW) w wyk³adzie Rodzina i œwiêtowanie w nauczaniu Jana Paw³a II zwróci³ uwagê, ¿e wspó³czeœnie niedziela doœæ czêsto traktowana jest jedynie jako dzieñ wolny od pracy. Aby przekonaæ ludzi do zmiany swego nastawienia, trzeba siêgn¹æ do Tradycji Koœcio³a. Jan Pawe³ II pokazuje, ¿e niedziela to œwiêtowanie ¿ycia, daru zbawienia. Jest nie tylko dniem cele-bracji Eucharystii, ale te¿ znakomit¹ okazj¹ do formacji dziecka. Ponadto Jan Pawe³ II dostrzega w rodzinie podstawowe miejsce rozwoju pod ka¿dym wzglêdem, tak¿e religij-nym, które uzale¿nia póŸniejsze funkcjonowanie cz³owieka w przestrzeni rodzinnej, spo-³ecznej i indywidualnej. Podsumowuj¹c, prelegent stwierdzi³, ¿e nie da siê oddzieliæ œwiê-towania od formacji religijnej dziecka, poniewa¿ niedziela jest bardzo wa¿nym elementem kszta³towania aksjologii ludzkiego, cz³owieczego bytowania.

Kolejnym prelegentem by³ Jego Ekscelencja Abdelkader Khemri (ambasador Re-publiki Algierii w Polsce), który wyg³osi³ referat ¯ycie rodzinne w Algierii – obraz

religijny, kulturowy i socjologiczny. Z jego prelekcji wynika, ¿e bytowanie rodzin

wystêpuj¹-cych w Polsce. Celem ma³¿eñstwa jest przekazanie ¿ycia, które tak¿e w Koranie jest czymœ œwiêtym, a rodzina jest podstaw¹ harmonii miêdzy cia³em i duchem, spo³eczeñ-stwem a kultur¹. W Algierii zwi¹zki, które nie s¹ potwierdzone przez akt prawny czy koœcielny, nale¿¹ do rzadkoœci. W tamtym spo³eczeñstwie sama instytucja ma³¿eñstwa nie jest kwestionowana, rz¹d jest prorodzinny, polityka spo³eczna dzia³a na rzecz rodzi-ny, istnieje du¿y szacunek dla tradycyjnych wartoœci i ojcostwa, nie ma problemu aborcji czy domów starców, a szko³a jest tylko dodatkiem, który nie mo¿e zast¹piæ rodziny. Po-ziom rozwodów jest, co prawda, wysoki, ale nie sprzeciwia siê samej istocie rodziny.

Kolejny prelegent ks. prof. dr hab. W³adys³aw Majkowski wyg³osi³ referat zatytu-³owany Bezrobocie jako czynnik rodzinnych dysfunkcji. W swoim wyst¹pieniu zazna-czy³, ¿e praca jako Ÿród³o utrzymania warunkuje ¿ycie jednostki oraz ca³ej rodziny, czêsto jest nawet warunkiem prze¿ycia. Wp³ywa tak¿e na jakoœæ ma³¿eñsko-rodzinnej egzystencji. Odwo³uj¹c siê do statystyki i stopy bezrobocia w Polsce, stwierdzi³, ¿e jest ono bardzo niekorzystnym zjawiskiem dla rodziny, poniewa¿ prowadzi m.in. do ubó-stwa i problemów mieszkaniowych. Ponadto brak pracy uniemo¿liwia uzyskanie po-¿yczki, szczególnie przez m³odych ma³¿onków, co w dalszej kolejnoœci mo¿e skutko-waæ nieporozumieniami i konfliktami w ma³¿eñstwie oraz prowadziæ nie tylko do nerwowej atmosfery, ale te¿ do psychicznej destrukcji. Permanentne bezrobocie naj-czêœciej skutkuje poszukiwaniem pracy poza ojczystym krajem przez jednego lub oboj-ga rodziców. W tej sytuacji najbardziej cierpi¹ dzieci, zarówno w sferze emocjonalnej i psychicznej, jak równie¿ rodzinnej. Dziecko nie tylko prze¿ywa dramat rozstania z rodzicami, ale te¿ staje siê ofiar¹ z³ego systemu. Exodus migracyjny trwa. W roku 2012 w poszukiwaniu pracy ponad 70 tysiêcy Polaków wyjecha³o za granice. Bezro-bocie, jak zaznaczy³ prelegent, prowadzi do wielu dysfunkcji w rodzinie.

Autorem ostatniego wyst¹pienia podczas sesji przedpo³udniowej by³ ks. prof. dr hab. Adam Skreczko, który zaprezentowa³ referat Niedziela dniem rodzinnego

odpo-czynku. Prelegent ten zwróci³ uwagê, ¿e dla œwiêtowania niedzielnego odpoczynku

mo¿na znaleŸæ argumenty w sferze transcendentnej i religijnej. W ten sposób podkreœ-li³, ¿e praca jest dla cz³owieka, a nie cz³owiek dla pracy. Warto bowiem pamiêtaæ, ¿e niedziela to czas ofiarowany Chrystusowi, czyli dar mi³oœci cz³owieka do Boga.

Przedpo³udniow¹ sesjê niniejszej konferencji zakoñczono dyskusj¹ oraz Msz¹ œw., której przewodniczy³ i podczas której kazanie wyg³osi³ ks. prof. UKSW dr hab. Mie-czys³aw Ozorowski.

Po po³udniu o godzinie 15.00 rozpoczê³y siê trzy sesje panelowe: teologiczno--moralna, psychologiczno-pedagogiczna oraz socjologiczno-spo³eczna. Sesje te kolej-no poprowadzili: ks. dr Krzysztof Wolski, prof. UKSW dr hab. El¿bieta Osewska oraz ks. prof. dr hab. W³adys³aw Majkowski.

Podczas sesji teologiczno-moralnej wyst¹pi³o szeœciu prelegentów. Ksi¹dz dr hab. Robert Kantor przypomnia³, ¿e kodeksowe prawo do odpoczynku w niedzielê i œwiêta ma cztery elementy, którymi s¹: uczestniczenie we mszy œwiêtej, powstrzymanie siê od prac niekoniecznych, ochrona odpoczynku niedzielnego w prawie Unii Europejskiej, odpowiedzialnoœæ za sposób i formy œwiêtowania. Ksi¹dz dr Andrzej Pryba ukaza³ ludzk¹ pracê jako podstawowy sposób budowania spo³eczeñstwa i rodziny. Zaznaczy³, ¿e jest ona zasadniczym wymiarem bytowania cz³owieka na ziemi, poniewa¿ cz³owiek

jako osoba jest podmiotem pracy. Nie nale¿y ujmowaæ pracy tylko w kategoriach eko-nomicznych. Praca ma ubogacaæ cz³owieka tak¿e duchowo. W tym znaczeniu ma ona równie¿ charakter teologiczny i moralny.

Kolejnym prelegentem tej sesji by³a dr Bo¿ena Bassa, która podkreœli³a znaczenie i potrzebê œwiêtowania narodzin dziecka w rodzinie. Przedstawi³a radoœæ rodziny, jej honor, czeœæ dla rodziców oraz Bo¿e b³ogos³awieñstwo z racji narodzin dziecka. Dziec-ko bowiem to ktoœ nadzwyczajny, dar Boga i zarazem czêœæ Bo¿ego planu. Na Dziec-koniec swojego wyst¹pienia przypomnia³a s³owa ks. prof. Jerzego Bajdy: „Zrodzenie osoby jest sta³ym, dynamicznym zwi¹zkiem osób, dawaniem i otrzymywaniem jednoczeœnie”, poniewa¿ to Bóg powierza cz³owiekowi cz³owieka, Bóg daje rodziców dziecku i dziec-ko rodzicom. Natomiast ks. dr Cezary Naumowicz, odwo³uj¹c siê do wspó³rzêdnych antropologicznych oraz teologicznych, analizowa³ rodzinê jako wspólnotê œwiêtuj¹c¹ i podkreœli³, ¿e Koœció³ i rodzina uczy siê logiki, mi³oœci, poœwiêcenia. Stwierdzi³, ¿e rodzina jest czêœci¹ wielkiej wspólnoty, co jest odczuwalne w eucharystii, zaœ Koœció³ od rodziny uczy siê odchodzenia od klerykalizmu. Ostatnim prelegentem tej sesji pa-nelowej by³ ks. dr Krzysztof Wolski podejmuj¹cy temat Teologia œwiêtowania dnia

Pañskiego. Analizuj¹c zagadnienie, odwo³a³ siê do s³ów mêczenników afrykañskich

„bez dnia Pañskiego nie mo¿emy ¿yæ”. Istota niedzieli zosta³a g³êboko wpisana w by-towanie rodziny, szczególnie w zakresie nauk teologicznych. W ten sposób rodzina nie tylko nawi¹zuje relacje interpersonalne, ale przede wszystkim przejawia g³êbok¹ mi-³oœæ do Boga. Niestety, wspó³czeœnie œwiêtowanie niedzieli niejako „wyp³owia³o”, dla-tego te¿ nale¿y na nowo przywróciæ jej w³aœciwy sens i znaczenie.

W sesji psychologiczno-pedagogicznej referaty przedstawi³o równie¿ szeœciu pre-legentów. Jako pierwsza g³os zabra³a prof. UKSW dr hab. El¿bieta Osewska, ukazuj¹c œwiêtowanie niedzieli jako wyzwanie dla rodzin z ma³ymi dzieæmi. Dokona³a deskryp-cji œwiêtowania niedzieli w dwóch wymiarach: wertykalnym i horyzontalnym oraz przybli¿y³a s³uchaczom podstawowe wymiary œwiêtowania niedzieli z dzieæmi. Ksi¹dz prof. Józef Stala wyg³osi³ referat pt. Prze¿ywanie wybranych okresów liturgicznych

w polskich rodzinach. Podkreœli³, ¿e wa¿ne s¹ pytania o sens i znaczenie œwi¹t oraz

wszelkich obrzêdów czy tradycji z nimi zwi¹zanych. W prze¿ywaniu okresów litur-gicznych w rodzinie równie istotne jest znaczenie prezentów oraz wysy³anie kartek œwi¹tecznych. Ksi¹dz dr W³adys³aw Szewczyk referowa³ temat „Œwi¹teczne rozmowy Ojca z dzieæmi” – piêæ przyk³adów, podkreœlaj¹c, ¿e „nic nie zast¹pi miêdzyosobowe-go rozmawiania twarz¹ w twarz, pomimo rozbudowanych we wspó³czesnym œwiecie przekaŸników komunikacji”. W ten sposób odwo³a³ siê do rozmów, jakie mia³y miej-sce podczas Kongresu Rodzin w Mediolanie (2012). Ojcem rozmów by³ papie¿ Bene-dykt XVI, a rozmówcami piêæ rodzin.

Z kolei dr doc. Maria Œmidowa z Bratys³awy przedstawi³a temat: Suciasne trendy

ochrany ma³¿eñstwa a rodiny, w którym zwróci³a uwagê na podstawowe za³o¿enia

polityki pañstwa w zakresie etyki i religii w Europie. Odwo³a³a siê tak¿e do sytuacji ma³¿eñstwa i rodziny na S³owacji. W konstrukt tej wypowiedzi wpisa³ siê temat podjê-ty przez dr. Martina Œarkana Slavenie ako konstitutivny rozmier antropologickiej

struk-tury personality. Odwo³uj¹c siê do Sigmunta Freuda i Carla G. Junga oraz Viktora

po-czucie sensu ¿ycia w ujêciu V.E. Frankla. Ca³oœæ panelu zakoñczy³a mgr Barbara Wierzbicka, która dokona³a deskrypcji znaczenia i nale¿nego miejsca rodziny w zakre-sie polityki prorodzinnej. W tym kontekœcie odwo³a³a siê do istniej¹cych form polityki prorodzinnej oraz proponowanych zmian w jej zakresie. Przywo³uj¹c najnowszy

Ra-port o polityce prorodzinnej, Kartê Du¿ej Rodziny oraz Miêdzynarodow¹ Kartê

Cz³on-kostwa Zwi¹zku Du¿ych Rodzin, stwierdzi³a, ¿e obecna polityka nie jest polityk¹ pro-rodzinn¹, a jedynie polityk¹ rodzinn¹.

W sesji socjologiczno-spo³ecznej zaprezentowano tematy z zakresu socjologii, kultury i pracy socjalnej. Tematem wyst¹pienia dr Urszuli Bejmy byli Seniorzy jako

szczególna kategoria beneficjentów opieki zdrowotnej. Prelegentka ta podkreœli³a, ¿e

cz³owiek starzeje siê nie tylko pod wzglêdem fizycznym, ale te¿ psychicznym. Ukazu-j¹c ten proces jako zjawisko wielowymiarowe, stwierdzi³a, ¿e nie mo¿na zdefiniowaæ go w sposób jednoznaczny. Zwróci³a uwagê, ¿e potrzeba dzia³añ, które bêd¹ obejmo-waæ profilaktykê zdrowotn¹ osób „starych” oraz wspieraæ tê kategoriê ludzi.

Z racji nieobecnoœci ks. prof. Leona Szota referat jego autorstwa pt. Wolontariat a zasada sprawiedliwoœci spo³ecznej przeczyta³a dr Urszula Bejma. Wolontariat to ewangeliczne wype³nienie nakazu s³u¿enia cz³owiekowi – zaznaczy³ ks. Leon Szot. Za-uwa¿y³ to ju¿ papie¿ Pius XI, twierdz¹c, ¿e Koœció³ troszczy siê o w³aœciwe miejsce ka¿dego cz³owieka, zaœ zasada sprawiedliwoœci to nic innego, jak tylko pomoc innym. Nale¿y zatem pomagaæ, a nie zastêpowaæ, motywowaæ, a nie os³abiaæ motywacji do altruistycznych dzia³añ.

Ksi¹dz dr Dariusz Tu³owiecki w swoim wyk³adzie ukaza³ sposoby spêdzania œwi¹t przez w³aœcicieli firm rodzinnych na podstawie badañ przeprowadzonych w Krakowie. Zjawisko to zobrazowa³ za pomoc¹ statystyki, z której wynika, ¿e Po-lacy s¹ najbardziej pracowitymi ludŸmi w Europie. Jednak z przeprowadzonych przez niego badañ wynika, ¿e w³aœciciele firm rodzinnych traktuj¹ czas wolny jako czas potrzebny dla siebie do realizacji osobistych zadañ, zaœ niedziela jest prze¿ywana wspólnie z rodzin¹.

Kolejnym prelegentem tej sesji by³a dr Agnieszka Regulska, która przedstawi³a referat Praca a ubóstwo – zjawisko workingpoor i jego konsekwencje dla rodziny. Dokonuj¹c analizy definicyjnej biedy oraz workingpoor, skonstatowa³a, ¿e do tego typu ludzi nale¿¹ osoby zatrudnione, ale pozostaj¹ce w biedzie. Wed³ug prelegentki bieda nie dotyka tylko rodzin patologicznych, ale równie¿ zwyk³ych ludzi, wszak zgodnie ze statystyk¹ GUS ponad 2 mln. ludzi w Polsce ¿yje poni¿ej minimum socjalnego. Prele-gentka ukaza³a równie¿ niepokoj¹ce konsekwencje tego zjawiska. Ksi¹dz dr Tadeusz Bienasz scharakteryzowa³ rodzinê w kontekœcie sacrum i profanum w dobie przemian bêd¹cych skutkiem sekularyzacji. Zwróci³ uwagê, ¿e rodzina wprawdzie wpisana jest w stwórczy plan Boga, ale coraz czêœciej podlega sekularyzacji. Pomimo tendencji zmierzaj¹cych do zeœwiecczenia rodzina nadal pozostaje na stra¿y wartoœci sacrum. Ksi¹dz dr J. M³yñski opisa³ rodzinê w znaczeniu aksjologicznym. Tym samym zdefi-niowa³ termin wartoœæ, ukaza³ pracê ludzk¹ jako wartoœæ cz³owieczego bytowania oraz œwiêtowanie niedzieli jako u¿ytecznej wartoœci egzystencji rodziny. Ponadto zwróci³ uwagê na zjawisko „duchowoœci supermarketów” i zauwa¿y³, ¿e prowadzi ona do de-precjacji i dehumanizacji cz³owieka i rodziny.

Druga czêœæ konferencji odby³a siê w sobotê 7 grudnia 2013 roku i rozpoczê³a siê Msz¹ œw. koncelebrowan¹, podczas której ks. dr W³adys³aw Szewczyk wyg³osi³ kaza-nie pt. Cz³owiek adwentu a wartoœæ osoby. Przypomnia³ w nim postaæ œp. ks. prof. Je-rzego Bajdy. Po Mszy œw. rozpoczê³y siê obrady, którym przewodniczy³ ks. dr Józef M³yñski. W sesji przedpo³udniowej wyst¹pi³o szeœciu prelegentów.

Znamienitym goœciem tej czêœci sesji by³ dr Walter Schmidt, który wyg³osi³ wy-k³ad pt. Balance zwischen Berufund familie. Ukazuj¹c fenomen wspó³czesnych czasów, stwierdzi³, ¿e dzisiaj sukces zawodowy jest równie wa¿ny jak szczêœcie i zadowolenie osobiste. Dlatego potrzeba równowagi miêdzy ¿yciem zawodowym a rodzinnym, tym bardziej ¿e w tej materii coraz czêœciej dochodzi do konfliktów. Jak je rozwi¹zaæ? Wed³ug prelegenta w potrójny sposób: przez poczucie spójnoœci zawartej w salutoge-nezie, przez przywództwo s³u¿ebne i koewolucjê. Nastêpnie ks. dr Roman Gawlik przedstawi³ wartoœæ pracy i sposób œwiêtowania niedzieli w spo³ecznoœci austriackiej. Odwo³uj¹c siê do statystyk, ukaza³ model rodziny austriackiej, problem wzrostu liczby rozwodów i oddzia³ywanie pogl¹du traktuj¹cego ma³¿eñstwo jako „ideê przestarza³¹”. Ponadto opisa³ wp³yw pracy na rodzinê, podkreœlaj¹c, ¿e w Austrii jest najni¿sza stopa bezrobocia w ca³ej Europie.

Z kolei ks. dr Zdzis³aw Struzik, odwo³uj¹c siê do wybranych dokumentów, ukaza³ aktualnoœæ nauczania ks. kard. Stefana Wyszyñskiego na temat znaczenia pracy dla rodziny. Przypomnia³, ¿e praca jest dla cz³owieka, a nie cz³owiek dla pracy, dlatego powinna zapewniaæ wewnêtrzny spokój oraz nie naruszaæ godnoœci cz³owieka. Nato-miast ks. dr Przemys³aw Kwiatkowski niejako poszerzy³ wyst¹pienie ks. dr. Zdzis³awa Struzika, referuj¹c temat „Sk¹d nasza nadzieja”. Rodzina praca i œwiêtowanie w myœli

kard. Stefana Wyszyñskiego i kard. Karola Wojty³y. W ten sposób przedstawi³ wspólne myœli dwóch przedstawicieli Koœcio³a na temat œwiêtowania niedzieli. Stwierdzi³, ¿e niedziela to jest nazwanie Mi³oœci po imieniu oraz siêganie do jej Ÿród³a. T¹ Mi³oœci¹ jest Jezus, którego poznajemy w celebracji Eucharystii, zaœ praca i odpoczynek umo¿-liwia osi¹ganie „podobieñstwa [do] Boga”.

W drugiej czêœci sesji przedpo³udniowej jako pierwszy prelegent wyst¹pi³a prof. KUL dr hab. Urszula Dudziak, podejmuj¹c temat Praca i œwiêtowanie wymogiem zdro-wia cz³owieka, ma³¿eñstwa, rodziny. Cz³owiek jest powo³any do pracy, która przyczynia siê do wzrostu dobrobytu spo³eczeñstwa, przynosi dochód i zadowolenie. Prelegentka wskaza³a równie¿ na zjawisko pracoholizmu jako obsesyjn¹ potrzebê wykonywania pra-cy kosztem rodziny, snu i jedzenia. W ten sposób ukaza³a, ¿e pracoholizm wywo³uje zaburzenia psychiczne i nerwice, zaœ œwiêtowanie prowadzi do zdrowia psychicznego.

Ksi¹dz prof. UKSW dr hab. Andrzej Najda ukaza³ biblijne podstawy œwiêtowania i pracy w rodzinie. Odwo³uj¹c siê do Starego Testamentu, skonstatowa³, ¿e praca to wielka i niezmiernie istotna wartoœæ. Dlatego Biblia ukazuje j¹ jako zadanie Stwórcy. W Nowym Testamencie zagadnienie pracy wystêpuje w przypowieœciach. Prelegent ukaza³ ponadto sposób œwiêtowania w Starym Testamencie, odwo³uj¹c siê do: szabatu, Paschy, Œwiêta Tygodni i Œwiêta Namiotów.

Z kolei prezes Fundacji Humanites Zofia Dzik przedstawi³a referat Odpowiedzial-noœæ biznesu za przysz³y kapita³ spo³eczny. W jej ujêciu Fundacja ta zajmuje siê sztuk¹ wychowania nowego pokolenia w trosce o nowych liderów wartoœci. Badania

przepro-wadzone wœród 10 000 menagerów z 70 krajów dowodz¹, ¿e najwa¿niejsz¹ wartoœci¹ ludzkiego bytowania jest rodzina. Dlatego potrzeba równowagi miêdzy prac¹ a ¿yciem rodzinnym. Nale¿y zatem pamiêtaæ o tym, aby kapita³ ludzki zosta³ w³aœciwie wyko-rzystany i niejako sprzedany na rynku pracy.

Ostatni¹ prelegentk¹ niniejszej sesji interdyscyplinarnej by³a mgr Agnieszka Przy-chodnia, która przybli¿y³a wartoœæ i znaczenie tradycji kultywowanych we wspó³czes-nej rodzinie na tle przemian kulturowych wywo³ywanych przez globalizacjê. Globali-zacja kultury pojawi³a siê i rozwinê³a na skutek stopniowego rozwoju techniki, a cechuje j¹ miêdzy innymi wszechobecnoœæ reklamy. Obecnie czêstymi zjawiskami s¹ standaryzacja, która w pewien sposób ujednolica kulturê, oraz konsumpcyjny styl ¿y-cia. Wspó³czesne spo³eczeñstwo ³atwiej przyjmuje to, co jest przekazywane w mediach, ni¿ w procesie socjalizacji rodzinnej.

Interdyscyplinarna konferencja naukowa, podczas której przed³o¿ono wiele tema-tów dotycz¹cych rodziny, zarówno w pierwszym, jak równie¿ w drugim dniu wywo³a-³a o¿ywion¹ dyskusjê. Prelegenci odpowiadali na stawiane im pytania i podkreœlali wartoœæ i znaczenie nie tylko dobrej kondycji wspó³czesnej rodziny, ale przede wszyst-kim pracy i œwiêtowania niedzieli. Przedstawiciele ró¿nych oœrodków naukowych pod-kreœlali trudn¹ sytuacjê wspó³czesnej rodziny i wielk¹ potrzebê jej obrony. Wszyscy deklarowali zgodnie, ¿e pocz¹tkiem kryzysu rodziny jest nade wszystko kryzys warto-œci w rodzinie. Niniejsza konferencja niew¹tpliwie ubogaci³a studentów, pracowników naukowych, duszpasterzy oraz s³uchaczy z innych oœrodków naukowo-spo³ecznych, poniewa¿ po raz kolejny uœwiadomi³a – w œwietle realiów Polski i innych krajów Eu-ropy – sytuacjê, kondycjê i wartoœæ rodziny, w której œwiêtujemy niedzielê i celebruje-my pracê. Dyskusjê zakoñczono modlitw¹ Anio³ Pañski, któr¹ poprowadzi³ ks. prof. dr hab. W³adys³aw Majkowski. Po przerwie obiadowej odby³o siê zapowiadane wczeœ-niej Walne Zebranie Polskiego Stowarzyszenia Famililogicznego.

JÓZEF M£YÑSKI Uniwersytet Kardyna³a Stefana Wyszyñskiego w Warszawie Wydzia³ Studiów nad Rodzin¹

SPRAWOZDANIE Z XIV SYMPOZJUM TEOLOGICZNEGO

ROLA NAUCZYCIELA I RODZINY W INTEGRALNEJ FORMACJI UCZNIÓW

(Kazimierz Biskupi, 26-27.02.2014)

Dnia 26 i 27 lutego 2014 roku w Kazimierzu Biskupim odby³o siê 14. ju¿ sympo-zjum teologiczne poœwiêcone rodzinie, którego temat brzmia³: „Rola nauczyciela i rodziny w integralnej formacji uczniów”.

Organizatorzy, wychodz¹c od trafnego stwierdzenia œwiêtego Ignacego Antiocheñ-skiego Ubi episcopus ibi Ecclesia, rozpoczêli spotkanie od uroczystej Mszy œwiêtej, której przewodniczy³ JE ks. bp dr Wies³aw Mering, biskup diecezjalny diecezji w³o-c³awskiej, który te¿ wyg³osi³ homiliê. Zaznaczy³ w niej, ¿e wa¿n¹ funkcjê w wycho-waniu m³odych pokoleñ w dzisiejszym œwiecie pe³ni¹ rodzina oraz nauczyciele, i