M. Birezowska,A. Mackiewicz
Lidzbark Warmiński, st. XX, gm. loco,
woj. olsztyńskie, AZP
16-62/-Informator Archeologiczny : badania 26, 105-106
Informator Archeologiczny 105
L e ś n o , s t. 20 U niw ersytet Łódzki K ated ra Arc he o-g m . B ru sy , w o j. b y d o-g o s k ie logii
A ZP 2 0 -3 5 /—
Badania prowadzili m gr A leksander Andrzejewski (autor sprawozda- nia) i d r K rzysztof W alenta, przy udziale studentów K atedry Arche ologii U niw ersytetu Łódzkiego. Finansow ane przez Państw ow ą Służ bę Ochrony Zabytków i Katedrę Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Czwarty sezon badań. Grodzisko średniowieczne i dw ór nowożytny. Celem badań w 1992 r. było rozpoznanie wielkości obiektu odkrytego w sezonie ubie głym. P rzebadano 2 wykopy o wym iarach 5 x 5 m, wytyczone prostopadle do wykopów z 1991 r. Wykonano 37 odwiertów świdrem geologicznym n a m ajdanie grodziska. Potw ier dzono istnienie następnych ścian — południowej i zachodniej — fundam entu kamiennego. Ściany fundam entu o gr. ok. I m tw orzą kw adrat o w ym iarach ok. 7 x 7 m. W ewnątrz obiektu na dnie odkryto ślady zm ineralizow anego drew na, dające się interpretow ać jako podłoga piwnicy. W części zachodniej wykopu odkryto pomieszczenie zachowane do wyso kości 30 cm. Jego ściana północna w ykonana była z okrąglaków drew nianych o śr. 6 cm, a ściany wschodnia i zachodnia z cegły maszynowej współczesnej. Podłoga była wyłożona podobną cegłą. Część odkryta w wykopie m iała wymiary 2 x 1 m. W pozostałej części wykopu pod ok. 20-30 cm w arstw ą próchnicy zalegała glina zwałowa. U zyskano ruchomy m ateriał zabytkowy, głównie ceram ikę naczyniową, który mieści się w ram ach chronolo gicznych od XIV do XVIII w. N ajbardziej interesującym zabytkiem je s t hełm żelazny typu „kapalin”, który można datow ać na XV w.
Badania będą kontynuow ane.
L i d z b a r k W a rm iń s k i, s t. XX A rcheo-A dam g m . lo c o , w o j. o ls z ty ń s k ie
A Z P 16-62/—
B adania prowadzili: m gr m gr M. Birezowska (kierow nik badań) i A Mackiewicz. Finansow ane przez PKO B ank Państwowy I Oddział w Olsztynie. Pierw szy sezon badań. S tare m iasto, osadnictwo śred niowieczne i nowożytne, XTV-XX w.
Nadzory archeologiczne prowadzono nad wykopami pod с. o., kanalizację, przewody elektryczne i odwodnienie dla potrzeb budynku bankowego. Prace terenow e trw ały od 5 V do 13 X 1992 r. Nadzorowano 6 wykopów, z czego rysunkowo zadokum entow ano 5 (wykop 6 założono i wykonano w w arstw ie zasypiskowej powstałej w trak cie prow adzenia prac budowlanych i zadokum entow ano go jedynie fotograficznie). Wykopy zostały dodatkowo podzielone n a odcinki oznaczone osobno bądź literam i alfabetu (2b, 2bi, За, 3b, 3c, 3d), bądź cyframi rzymskimi (wykop 4 odcinki I-VI). Podkreślić należy, iż prace ziemne pod fundam enty tego budynku (obszar o pow ierzchni ok. 600 m ) prowadzono bez nadzoru archeologicznego, pomimo że te re n je st objęty ochroną konserw atorską. Nadzorowano wykopy o łącznej dl. 307 m. Zadokum entow ano 523 m3 profili i 50 m rzutów.
Uchwycono 4 poziomy stratygraficzne: calec, późnośredniowieczny, nowożytny i współ czesny. Najciekawsze wyniki uzyskano na wschód od nowego budynku, gdzie uchwycono ślady intensywnego osadnictw a średniowiecznego, m .in. w postaci fragm. podwaliny z wbi tych pionowo w grząski g ru n t pali, n a których układano duże głazy oraz belki poziome, ja k również zabudowy (elem enty drew niane budynku w konstrukcji sum ikow o-lątkowej), dużej miąższości naw arstw ień kulturow ych i licznego m ateriału zabytkowego.
W wykopie 2 znaleziono fragm. starej, drewnianej rury kanalizacyjnej o śr. pnia ok. 0,3 m i otw oru ok. 0,1 m. Pod obecną ul. Kajki zadokum entow ano fragm. piwnicy gotyckiej z zachowanym sklepieniem kolebkowym oraz w jej bezpośrednim sąsiedztw ie fragm. „stu dzienki" wykonanej z jednego pnia drew na drążonego w ew nątrz. Być może w tym
przy-106 Późne średniowiecze padku mam y do czynienia z rodząjem studzienki odwadniającej, jakkolw iek Fakt, iż uchwy cono jedynie jej p a rtię stropow ą dokładnie tego stw ierdzić nie pozwala.
W wykopie 5, założonym przy zachodnim brzegu Łyny, odsłonięto i zadokum entow ano fragm. wschodniego ciągu obwodowych murów miejskich. M ur ten można datować na 2 poł. XIV w. Mimo że na ogół m iał on ok. 1,6 m szerokości, to odsłonięty fragm. nie był tak potężny i m iał „zaledwie” 1,2 m grubości. Zbudowany był z dużych kam ieni narzutowych łączonych n a zaprawę w apienną. Lico od strony rzeki oblicowane było cegłą gotycką na zapraw ie gliniano-piaskowej.
W wykopach pod przewody elektryczne {nr 4) stw ierdzono na ogół obecność warstw zasypiskowych i niwelacyjnych, co m ożna wiązać z ich niew ielką głębokością i jednocze śnie wyniesieniem teren u w kierunku zachodnim. Jedynie na odcinku IV-V wystąpiły fragm. fundam entu późnonowożytnego budynku (XIX-XX w.).
Oprócz naw arstw ień kulturow ych oraz zabytków nieruchom ych pozyskano sporą ilość zabytków ruchom ych w postaci fragm. naczyń ceram icznych, kafli, licznych fragm. przed m iotów skórzanych (przeważnie pozostałości obuwia), pojedynczych fragm. szkła, kości zw ierzęcychi jednostkowego egzem plarza chochelki (nabierki) drew nianej. Wśród ceram i ki naczyniowej zdecydowaną przew agę mają egzem plarze wypalane w atm osferze reduk cyjnej (siwaki). M ateriał zabytkowy (głównie ceramiczny) rep rezen tu je szeroki zakres chronologii, obejmujący okres od średniowiecza (pocz. XV w.) po schyłek XVIII w. Również przedm ioty skórzane m ożna datow ać ogólnie na XV-XVII w.
D okum entacja i m ateriały znajdują się w archiw um Państwowej Służby Ochrony Zaby tków oraz M uzeum Warmii i M azur w Olsztynie; elem enty drew niane w Oddziale Muzeum n a Zam ku Biskupów w L idzbarku W arm ińskim ,
L u b a w a , s t . Ш A reheo-A dam
g m . lo c o , w o j. o l s z ty ń s k ie A Z P 3 0 -5 4 /—
B adania prow adził m gr A. Mackiewicz. F inansow ane przez Z. i H. Ma- ch u jsk ich (in w esto rzy p ry w a tn i). P ierw szy sezon b ad a ń . O sadnictw o późnośred n io w ieczn e i now ożytne, XV-XIX w.
Podczas badań archeologicznych przeprowadzonych 14-23 XI 1992 r. w trakcie realiza cji inwestycji budowlanej przy ut. Zamkowej 21 wytyczono 2 wykopy oznaczone num eram i 3 i За (na południe od wznoszonego budynku) oraz 4 (w piwnicy nowego budynku) w obrę bie st. Ш . Wykop 3 miał wymiary początkowe 1,5 x 4,5 m, a po jego eksploracji do calca poszerzono go w kierunku zachodnim , oznaczając jako За o wym iarach 1 x 1,3 m. Wykop 4 m iat wymiary 1 x 4,6 m. Oba założono na osi północ-południe.
W wykopie 3 uchwycono naw arstw ienia kulturow e zalegające do gi. ok. 1,8 m, to je st do poziomu zalegania calca. Stwierdzono tu głównie w arstw y niwelacyjne i budowlane, które ogólnie można określić jako nowożytne, w spągu n ato m iast bezpośrednio nad calcem — w arstw y średniowieczne w postaci ciem noszarej ziemi ze spalenizną i zbutw ieliną. Wystąpi! nieliczny i rozdrobniony m ateria! zabytkowy w postaci fragm, ceram iki, przed miotów szklanych oraz nielicznych ścinków skóry (głównie w wykopie За nad belką drew nianą). O dsłonięty w tej części wykopu fragm. fundam entu sąsiedniego budynku można datow ać na 2. poł. XIX w.
O wiele ciekawsze wyniki uzyskano w wykopie 4, pomimo niewielkiej miąższości zado kum entow anych w arstw kulturow ych, głównie średniowiecznych. N aw arstw ienia nowo żytne zostały zniwelowane praktycznie do zera w trakcie wcześniejszych prac rem onto wo-budowlanych. U kład w arstw w obrębie tego wykopu był w m iarę regularny i nie zakłócony. N a gł. ok. 0,3 m w ystąpiła w arstw a przepalonych zbóż wraz z dużą ilością naczyń ceram icznych o stosunkow o dobrym stanie zachowania. Jedynie ich górne partie uległy silnem u w tórnem u przepaleniu w wysokiej tem p eratu rze. Pomimo to udało się wykleić duże fragm. naczyń, a jedno niewielkie naczynko zachowało się w całości. Wszyst kie naczynia z wykopu 4 zostały wypalone w atm osferze utleniającej i m ożna je datować n a
