Archeologia Polski Środkowowschodniej,!. IV, 1999
K o n f e r e n c j a „ Pr z e s z ł o ś ć i w s p ó ł c z e s n o ś ć W o ł y n i a”
Ba r b a r a Ba r g ie l
Po kilku w spólnych konferencjach i sem inariach w latach 1996-1997 polscy i ukraińscy archeolodzy oraz historycy spotkali się ponow nie na trzydniow ych obra dach. 20 stycznia 1998 r. w Ł ucku rozpoczęła się IX M iędzynarodow a K onferencja H istoryczno-K rajoznaw - cza „P rzeszłość i W spółczesność W ołynia”, której or g an izato ram i by ły In sty tu ty N aukow e W ołynia p rzy w spółpracy z placów kam i polskim i które w K om itecie O rganizacyjnym reprezentow ali: doc. dr J. G urba z K a tedry A rcheologii, prof. T. R adzik z Instytutu H istorii UMCS oraz m gr A. U rbański z M uzeum O kręgow ego w Zam ościu.
K onferencja pośw ięcona była 1010 rocznicy pierw szej latopisow ej w zm ianki o W łodzim ierzu W ołyńskim i 100-leciu urodzin A leksandra Cynkałow skiego.
A leksander C ynkałow ski w latach 1925-1930 stu diow ał na W ydziale Teologii Praw osław nej U niw ersy tetu W arszaw skiego, szczególnie interesując się historią cerkiew ną, archeologią chrześcijańską i historią sztuki. W czasach studenckich i późniejszych był uczestnikiem badań w ykopaliskow ych PM A, następnie pracując jako nauczyciel w O śm iłow icach i K rzem ieńcu był rów no cześnie delegatem (konserw atorem ) PM A na w ojew ódz two w ołyńskie. O d r. 1936 uczestniczył w organizacji a następnie do r. 1941 był kierow nikiem M uzeum K ra joznaw czego w K rzem ieńcu. B ył autentycznym i aktyw nym badaczem regionalnym ; zajm ow ał się archeologią, historią - głów nie dziejam i K rzem ieńca i W łodzim ie rza, etn o g ra fią i o c h ro n ą przyrody. Po w ojnie osiadł w K rakow ie, gdzie był czynnym członkiem Polskiego T ow arzystw a A rcheologicznego i N um izm atycznego. Przez w szystkie lata dużo publikow ał w czasopism ach naukow ych, prasie polskiej i ukraińskiej. W yniki swej przedw ojennej działalności ja k o delegata PM A ogłosił w pracy „M ateriały do pradziejów W ołynia i Podlasia W ołyńskiego” (W arszawa 1961) - książce, która do dziś nie straciła na aktualności i je s t cytow ana zarów no przez polskich ja k i ukraińskich badaczy. Po w ojnie w w ięk szości jednak publikow ał w języ k u ukraińskim zarówno w Polsce ja k i K anadzie, np. „Stara Wołyń i W ołyńska Polissja” (W innipeg, 1.1, 1984; t. II, 1986).
K onferencję w Ł ucku otw orzyły dw ie w ystaw y po św ięcone tem u badaczow i - w M uzeum Krajoznaw czym i w M iejskiej bibliotece, a w czasie przerw y w obradach odbyło się uroczyste nadanie jednej z ulic W łodzim ie rza im ienia A. C ynkałow skiego, co upam iętnione zosta ło odsłonięciem tablicy na narożnym dom ie. Tablicę p a
m iątkow ą um ieszczono ponadto na domu rodzinnym C ynkałow skich, k tórą uroczyście odsłonił J. Gurba.
Postaci tej pośw ięconych było kilka referatów, m. in. „E pistologiczna spuścizna A. C ynkałow skiego” (A. Pi- soćkyj), A. C ynkałow ski ja k o badacz północnego Wo łynia (W. M azurok) a także w ystąpień w grupie 1 sekcji 2 zatytuow anej — A. C ynkałow ski — ukraiński historyk i badacz Wołynia.
Na sesji plenerow ej w auli W ydziału H istorycznego U niw ersytetu W ołyńskiego im. Łesi Ukrainki w Łucku m. in. J. G urba p rz ed staw ił p rzy g o to w an y w spólnie z A. U rbańskim referat o w ynikach najnow szych badań nad chronologią C zerm na-C zerw ienia a M. Kuczinko, kierow nik K atedry A rcheologii tegoż uniw ersytetu, o lo kalnej specyfice w czesnośredniow iecznych stanow isk zachodniego W ołynia i Podlasia.
O brady drugiego dnia odbyw ające się w M iejskim Dom u K ultury we W łodzim ierzu zdom inow ane zostały przez referaty historyczne. Po nich uczestnicy zwiedzili położoną w pobliżu m iejscow ość Zim ne, z m onastyrem Świętej G óry i obejrzeli znajdujące się u jego podnóża grodzisko w czesnośredniow ieczne, na którym wcześniej egzystow ała osada ludności neolitycznej (por. A. Bro- nicki, H. O chrim enko, A. Z akościełna, B adania w eryfi kacyjne w yżynnej osady n eolitycznej na stanow isku „G rodzisko” w Z im nem , APŚ, t. 3, 1998, s. 12-29).
P ozostałą część obrad prow adzono w sekcjach te m atycznych, z których je d n ą „B adania starożytnego Wo łynia” prow adził J. Gurba. Przedstaw iono na niej m. in. w yniki pierw szych polsko-ukraińskich badań archeolo gicznych na neolitycznej osadzie w Z im nem (A. Bro- nicki, A. Zakościełna) a H. O chrim enko om ów ił zagad nienia kultury duchowej neolitycznych m ieszkańców tej osady. Z aprezentow ano ponadto rezultaty studiów nad chronologią obrabianych bifacjalnie narzędzi krzem ien nych - grotów i sierpów datow anych na epokę brązu, których duże p racow nie rejestro w an e są na W ołyniu (B. Bargieł, J. Libera), a M. Saw czuk historię badań sta now isk kultury ceram iki sznurow ej na Wołyniu. Osad nictwo w czesnośredniow ieczne okolic H rubieszow a zre ferow ał W. Panasiew icz.
O rganizatorzy w ydali na konferencję tom m ateria łów (Łuck 1998) zaw ierający teksty 172 referatów i ko m unikatów zam ieszczonych w program ie obrad. W śród niew ygłoszonych w czasie konferencji referatów znalazł się artykuł P. Łuczkiew icza o znaleziskach elem entów uzbrojenia z okresu przedrzym skiego na obszarze za
Kr o n ik a 2 6 9
chodniej U krainy oraz A. K okow skiego o nowej inter pretacji grobu książęcego z m iejscow ości Rudki dato wanego na w czesną fazę C 2 okresu w pływ ów rzym skich (po połow ie III w.) — interesującego zespołu odkrytego i zabezpieczonego w 1936 r. przez A. C ynkałow skiego.
W. K ozak-Z ychm an p ośw ięciła swój artykuł średnio w ieczn y m cm e n ta rz y sk o m w C z e rm n ie -C z e rw ie n iu w św ietle badań antropologicznych.
C oroczne spotkania i konferencje archeologów do brze służą w zajem nej w spółpracy i w ym ianie poglądów.
