Aktywne formy walki z bezrobociem w województwie małopolskim

Pełen tekst

(1)Anna Nehring Kat.dr. Ik•••• lkl I Or.anbacll Prledal,bl.,.tw. Jadwiga Adamczyk Kat.dra Ik..... lkl I Organ"a.11 Pnetla.,bl.ntw. efonuy W. województwie. l. Ogólna charakterystyka bezrobocia. w wolewództwle. małopolskim. Spadek tempa rozwoju gospodarczego odnotowany w ostatnich latach spowodowal wzrost liczby bezrobotnych. O ile w 1998 r. liczba bezrobotnych w województwie malopolskim wynosila 114491 osób, to w \999 r. - 158210 osób, a w 2000 r. - już 185 152 osoby. Gros bezrobotnych stanowią kobiety. W \998 r. zanotowane byly 69 673 bezrobotne kobiety, w 1999 r. zaś liczba ich wzrosla do 89 496, aby w 2000 r. osiągnąć wielkość 103 431 osób. Coraz czę ściej bezrobocie dotyka ludzi wykształconych, co ś wiadczy o wzrastających napięciach na rynku pracy (zob . tabela I) . Bezrobotni z wyższym wyksztalceniem w 1998 r. stanowili 1,9% ogólu bezrobotnych, a w 2000 r. - już 2,9% . Tradycyjnie najwyższy udzial bezrobotnych przypada na osoby z wyksztalceniem zawodowy m i podstawowym . Niepokojącym zjawiskiem jest rosnąca liczba bezrobotnych mlodych ludzi (zob. tabela 2) . O ile w 1999 r. odnotowano 59 968 bezrobotnych poniżej 24 lat, to w 2000 r. już 66 642 . Brak pracy w tym wieku szczególnie negatywnie wplywa na postawy i motywacje, często degradując spolecznie mlode jednostki , które zasilaj'l grupy przestępcze. To wlaśnie ta grupa bezrobotnych powinna stanowić przedmiot szczególnej troski wszystkich instytucji zajmujących się sprawą bezrobocia..

(2) Anna. Tabela I.. Wi e lkość. i struktura bezrobotnych. Wyk sztalccn ic. Jadwiga Adamczyk. według wykształcenia. 1999. 1998. 2000. ogó łem. %. ogółem. %. ogółem. %. Ogólem. 114491. 100.0. 158210. 100 .0. 185 152. 100.0. Wyisze. 2 195. I .9. 3866. 2.4. 5334. 2.9. 25776. 225. 36284. 22.9. 42621. 23 .0. 7270. 6.3. 10 261. 65. 13523. 7.3. Zasadnicze zawodowe. 49873. 43 .6. 68752. 435. 77 727. 42 .0. Podstawowe. 29377. 25,7. 39047. 24.7. 45847. 24.8. Policealne oraz średnie techniczne i zawodowe Srednie ogólnoksztalcące. ŻrOOlo: opracowanie własne na podstawie danych WUS w Krakowie .. Tabela 2. Liczba i struktura bezrobotnych. według. wieku. 1999. Wiek. ogółem. 2000 %. 24 lala i mniej 25-34 35-44 45- 54 55 i więcej. 59968 455% 36320 15099 I 227. 37.9 28 ,8 23 .0 95. Ogó łem. 158 210. ogółem. %. 0,8. 66642 52051 42915 21974 1570. 36,0 28, I 23,2 11.9 0,8. 100.0. 185 152. 100,0. Żr&llo: opracowanie wlasne na podstawie danych WUS w Krakowie .. Tabela 3. Liczba i struktura bezrobotnych Wyszczególnienie 3 miesiące i mniej 3-ó miesięcy 6-12. 12- 24. miesięcy miesięcy. Powyżej. 24. Ogóle m. według. czasu pozostawania bez pracy. 1999 og ó łem. 2000 %. ogółem. %. 38802 27 340 33487 26688 31 893. 245 17.3 21,2 16,9 20 , I. 39449 29 133 34209 41833 40 528. 21 ,3 15.7 18,5 22,6 21.9. 158210. 100,0. 185 152. I(X),O. ŻrOOlo: opracowanie własne na podstawie danych WUS w Krakowie .. Szczególne znaczenie dla bezrobotnych ma okres pozostawania bez pracy. Jak praktyka wykazuje, zbyt długi okres braku aktywności zawodowej prowadzi do bierności i niechęci zmiany sytuacji życiowej, często spychając daną osobę na margines życia społecznego. Rynek województwa małopołskiego,jak.

(3) walki z: bezrobociem .. .. i cały rynek polski, wykazuje w tym względzie niekorzystną cechę; w 1999 r. bezrobotni pozostający bez pracy dłużej niż 24 miesiące stanowili 20,1 %, w 2000 r.już 21,9%.. 2. Wydatki z FundulZu Pracy na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu Rosnąca liczba bezrobotnych sprawia, że rosną wydatki na zasiłki dła nich oraz zasiłki i świadczenia przedemerytalne. Przy ograniczonych środkach. finansowych spada udział wydatków przeznaczonych na aktywne formy zapobiegania bezrobociu (zob. tabela 4). Tabela 4. Wydatki z Funduszu Pracy i ich struktura 1999. Wyszczególnienie. kwota w tys. zl. Wydatki ogółem. w tym: - zasiłki dla bezrobotnych - zasiłki przedemerytalne - świackzenia pr/.edemerytalne - aktywne fonny przeciwdzialania bezrobociu. - przygOlowan ie zawodowe młodocianych. dodatki opiekunów - pozostałe. Dynamika. 2000. 2000: 1999. udział. kwota. udział. w%. wtys .z ł. w%. w%. 259657.2. 100.0. 377 55 4.7. 100.0. 145.4. 139048.1 32380.7 6532.6. 53.6 12.5 2.5. 207 970.5 66 982,6 43654.4. 55.1 17,7 11 .6. 149.6 206.9 668,1. 54884.5. 21.1. 37411.7. 9.9. 68.2. 23469,4 3341,9. 9.0. 16846.9 4697 .6. 4.5. 71,8 140,6. l .3. 1.2. Zródlo: Informacja o rynku pracy woj. malopolskiego. WUS, Kraków 2000. s. 10.. Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu obejmują : - szkolenia. - pożyczki, - prace interwencYJne , - roboty pubłiczne, - aktywizację zawodową absolwentów, - programy specjalne. Szkolenia bezrobotnych' inicjowane są przez starostów i mają na celu zwiększenie szans osób poszukujących pracy na uzyskanie zatrudnienia, pod•. 1 Na. •. podstawie art. 15, 16 i 16a Ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. nr6, poz. 56); fOl.działu 4 Rozporządze nia Ministra Pracy i Polityki Społecznej 7. dnia 9 lutego 20()() r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia posrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego. organizowania szkoleń bezrobotnych (Dz .U. l 2000 r. nr 12. poz. 146) oraz informacji uzyskanych w Wojewódzkim UrLędzic Pracy w Krakowie..

(4) AtJlw Nehrillg, ladwiga Adamczyk wyższenie dotychczasowych no śc i zawodowej.. kwalifikacji zawodowych lub. zwiększenie. aktyw-. Na szkolenie może zostać skierowana osoba, która: - jest w okresie wypowiedzenia pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, - jest zatrudniona w zak ładzie, którego upadłość ogłoszono Uest w stanie likwidacji ), - otrzymuje świadczenia socjałne przy słu g ujące górnikom, - pobiera gwarantowany zas iłek okresowy z pomocy s poł ec znej , - ma przyznaną przez ZUS renię szkoleniową· Liczba szkolel] organizowanych przez urzędy pracy jest uzaJe7.ni ona od popytu na określone kwalifikacje na lokalnym rynku pracy oraz od funduszy,jakie mogą przeznaczyć urzęd y pracy na tę formę walki z bezrobociem . W województwie małopolskim lic zba bezrobotnych biorących udział w szko leniach w 1999 r. przekroczyła 5 tys. osób (rys. I). Rok później liczba ta z malała o blisko 1000 osób, natomiast w 200 ł L , biorąc pod uwagę dostępne dane za okres od stycznia do września, liczba ta nie przekroczy ła 1,5 tys. osób.. (,(XX). sm) 4000. 2(0). !(XX) (). ---x,. --x, -- --- --- --> >- ->- -> --> -x- -x, - ~ ~ ~ 8 ~ ~ - - ~ -~ 8 8. & - ~. N. N. N. Rys. I. Liczba bezrobotnych biorących udział w szkoleniach organizowanych przez powiatowe urzędy pracy w województwie malopolski m 2ródło: opracowanie własne na p<xJslawic informacji uzy skanych w Wojewódzkim Ur1.t;dz ic Pracy. w Krakowie .. Szkolenia są bardzo częs t o uznawane za jeden z najlepszych sposobów aktywizacji zawodowej bezrobotnych. Przyczy ną tak wysokich ocen jest m.in. du ża efektywność, mierzona liczbą osób bezrobotnych, które po odbyciu szkolenia znajdują pracę, w stosunku do ogólnej liczby przeszkolonych bezrobot-.

(5) Aktywne formy walki Zbezrobociem.... nych oraz fakt, iż dają one korzystny efekt społeczny, chroniąc uczestników przed poczuciem ni skiej waności . Kolejnym programem rynku pracy, mającym na celu przede wszystkim aktywizację zawodową osób bezrobotnych. są pożyczki'. Pożyczki finansowane s ą z Funduszu Pracy i mogą by ć udzielane : - bezrobomym, pracownikom w okresie wypowiedzenia zwałnianym z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, osobom otrzymującym świadczenia socjalne przysługujące górnikom na podjęcie pozarolniczej działalno śc i lub działalno śc i rołniczej, z wyjątkiem zakupu ziemi , - pracodawcom na zorganizowanie dodatkowyc h miejsc pracy dła bezrobotnych skierowanych na te miejsca. Pomimo dogodnych warunków udzielania i spłaty pożyczek nie cieszą się one dużą popularności ą wśród bezrobotnych, m.in . z powodu wielu informacji i wyliczeń, jakich trzeba dos tarczyć do urzędu pracy przy składaniu wniosku. W sytuacji, gdy 2/3 bezrobotnych legitymuje się wykształceniem pod stawowym i zawodowym. stworzenie rozsądnego biznesplanu. jak i przedstawienie formy zabezpieczenia spłaty pożyczek jest rzeczą dość trudną . $wiadczą o tym dane przedstawione na rysunku 2. dotyczące liczby udziełonych pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej osobom bezrobotnym. W 1999 r. blisko 500 osób skorzystało z możliw ośc i zaciągnięcia ni sko oprocentowanego kredytu , w 2000 r. prawie 150 osób mniej. a w roku bieżącym do września pożyczki przyznano tylko 137 osobom. Także wśród pracodawców możliwość zaciągnięcia nisko oprocentowanego kredytu nie cieszy się du żą popularnością. Analizując dane z ry sunku 3 stwierdzamy, iż miesięcznie tyłko kilku pracodawców otrzymuje taką pożyczkę , co daje średnią około 20 pożyczek na rok . Kolejnym programem aktywizującym bezrobotnych są prace interwencyjne'. Polegają one na tworzeniu przez pracodawców, przy czynnym współudziale powiatowych urzędów pracy. nowych miej sc pracy. Pracodawcy tworzący takie miejsca mogą ubiegać się o zwrot części kosztów związanych z zatrudnieniem nowych pracowników poprzez złożenie odpowiedniego wniosku w urzędzie pracy.. Na podstawie art . 1& Ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdzialaniu bez~ robociu (Dz. U. z 2001 r. nr 6. poz. 56): Rozporzółd zcnia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 24 marca 1995 L W sprawie szczegółowych zasad udzielania p ożyc zek 7. Funduszu Pracy. wysokości stopy procentowej oraz warunków spłaty (Oz.U. z 1995 r.. nr 35. poz . 174) oraz informacji uzyskanych w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Krakowie. ) Na podslawie art . 19 Ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i pncciwdzialaniu bez~ robociu (Dz.U . z 2001 r., nr 6, po7.. 56): Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej 1. dnia 21 marc a 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz przyznawania zaliczek i finansowania rzeczowych koszt ów organizacji robót publicznych ( Oz.U. z 1995 L. nr 38 , pOl. 189 z póż n . zm .) oraz informacji uzyskanych w Wojewódzkim U rzędzie Pracy w Krakowie . 2.

(6) Anna. 5(Xl. 'SO 4(l() " ---. 350. " ",,- ---. " ". ... - ---. .. -. ., ... ---,-,-, -, " ' ". . ... . .. .lOO. 250. .. 200. "" .,. ,. .. - -. .. .. , "'". ... .. -. . . ••. •. ... •. ". ..... ISO HXl. ,-. SO. o. -x, -§ -. -x, -- --- -- -> -> -> -> --> ->< >< -- ~ ~ -~ -8 ~ ~- -8 - -8 -~ il 1". ~. Rys. 2. Liczba udzielonych 1999-2001. N. pożyczek. N. N. z Funduszu Pracy osobom bezrobotnym w latach. Źródło : opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych w Wojewódzkim Urzędzie Pracy. w Krakowie.. 25. 22. 20. t5 tO. 5. o. ---x, ~. -- -- -- -:> -> ~ il 8r. 8 ~ N. -- :-- -- -><- -x - - 8 8 :> N. 1". :>. ;ę,. ~. N. il. Rys. 3. Liczba pożyczek udzielonych z Funduszu Pnocy pracodawcom w województwie malopolskim w latach 2000- 200 I Źródło : opracowanie własne na podslawie informacji uzyskanych w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Krakowie ..

(7) AktYWni' formy walki Z bezroboriem .... Oprócz tego pracodawca może otrzymać jednorazo wą refundację wynagrodzenia w wysokości uprzed nio uzgodnionej. ni e wyższej jednak ni ż 150% przeciętnego wynagrodzenia obowiązuj'lCego w dniu spełnienia w<lrunku. jakim jest zatrudnienie bezrobotnego bezpośredni o po zak ończeniu prac interwencyjnych. trwającyc h co najmniej 6 miesięcy. na następny taki okres. a potem na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy. Z opisanego powyżej programu rynku pracy w wojewód ztwie mał opo lskim skorzystało w latach 1999-2000 blisk o 10 tys. bezrobotnych (rys. 4 ). W roku bieżącym . z powodu braku środ ków finansowych. przeznaczanych na refundacje kosztów zatrudnienia poniesionyc h przez pracodawców. liczba ta będzie przypuszczalnie o połowę mniejsza i wyniesie około 2.5 tys . bezrobotnych.. 6CXIO. 128 ...... ........ """,. S(XX). .. ",,, ,. ...... .......... .. .. ". ',"" ,. .. ..... ,. ' ' ' ' ",,, . ,.,. _.- -._-- -- ---- .__._.._.... ------ - - - --~~I. 4(XX). .. )(XX). . ...... -. ... .. . ..-..... - . .... -....·.. -·-- - -·---·1. _._ . .. -- .._- ---. 21XX) ...... .. ..... . " " " ". . ". .. .. ...... .... .... IlXX). , ,,. .. ._---_.. 20)? ... __.-----_.. __. "'". 383 217 261. O 1999. I-Xtt. 2tXJ\. I. 2(XlI III. 2(XlI V. 2tXlI VII. 2001. IX. Rys. 4 . Liczba bezrobotnych w województwie małopo lskim biorąca udział w pracach interwencyjnych w latach 1999. 2(KXI oraz poszczególnych miesi'lcach 2001 r. Zródlo: opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanyc h w Wojewód.zkim Urzędzie Pracy w Krakowie.. Prace interwencyjne. w świetle prz.cprowadzonych badań. charakt e ryzują się dui.ym uznaniem ze strony urzędów pracy jako jedna z najbardziej efektywnyc h metod zwalczania bezrobocia i zwiększania aktywnośc i zawodowej osób pozo stających bez pracy'. Jednocze ś nie urzędy pracy nie wskazywały potrzeby modyfikacji tej formy walki z bezrobociem. nawet pomimo tego. że część pracodawców wykorzystuje prace interwe ncyjne j ako sposób na rozwiązanie kłopotów fimll1sowyc h.. ~. (w. L Sulima, Furrkc..jollolt'wlil' tllayll"llych II/('to(/ p"::.f'cill'd::)lIlt1l1ia he:rohOf.·;U w u){'(.:ill/okal".'rm on,,,il' n'.i(ll/oll'ych IIr::rdów IU·liCY). "Rynek Pra(·y"'. I()99 . nr 2. s. 7 1- 7 ~ ..

(8) Adamczyk. AlltUl. Ważnym programem aktywizującym Jest to zatrudnienie osób bezrobotnych w. bezrobotnych są roboty publiczne'. okresie nie dluższym niż 12 miesięcy przy wykonywaniu prac organizowanych przez samorządy terytorialne. administrację rządową. instytucje użyteczności publicznej oraz organizacje statutowo zajmujące się problematyką ochrony środowiska. kultury. oświaty. sponu i turystyki. opieki zdrowotnej oraz pomocy spolecznej. a także spólki wodne i ich związki . Roboty publiczne organizowane są w ramach realizowanych na terenie gminy. powiatu lub województwa inwestycji infrastrukturalnych oraz zadań związanych z opieką spoleczną i obslugą bezrobocia. Liczbę bezrobotnych. którzy zostali zatrudnieni przy robotach publicznych w województwie malopolskim. przedstawia rysunek 5.. 2503. 25m. 2eoo. ,- ... _ ... _.... ..... . .. . .. .. ....... -. ........ ...... ....• . .. . .. !5C(l. 1107. lOOD. ... 500 D. 121. 55. -"-, -x -~ - ~ ,. -- -- --- - - - - -8 ~ -~ ~ 8 8 ~ ~ ;>. N. CO. ;> N. ;>. ;>. ;>. -~ x. ~,. -~. Rys 5. Liczba bezrobolnych w województwie malopolskim skierowanych do robót publicznych w latach 1999. 2000 oraz w poszczególnych miesiącach 200 I r. Zródło : opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych w Wojewódzk.im Urzcdzic Pracy. w Krakowie .. W 1999 r. w tej formie zostalo zatrudnionych blisko 2 tys. bezrobotnych. rok póżniej liczba ta zmalala do 1.5 tys .. by w roku bieżącym w okresie od stycznia do września przekroczyć 2.5 tys . W celu uzyskania lepszego obrazu Na podstawie art. 20 i 21 Ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. () zatrudnieniu i przec iwdziałaniu bczrobnciu (Dz.U. z 2001 r.. nr 6. poz. 56); Rozporządzcnia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 t marca 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad organizowania prac interwcncyjnych i robÓl publicznych oraz przyznawania zaliczek i finansowania rzeczowych kosztów organizacji robót publicwych (Dz.U. z 1995 r.. nr 38, poz. 189 z późn . zm . ) oraz informacji uzyskanych w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Krakowie . 5.

(9) Akt)'Wne jórmy walki Z bezrobociem.,.. tej formy pomocy bezrobotnym powyższe dane należy skonfrontować z ogólną liczbą bezrobotnych w województwie. W grudniu 1999 r. w województwie było zarejestrowanych blisko 160 tys . bezrobotnych, w następnym roku 185 tys ., a najnowsze dane z wrześ nia 200ł r. wskazują, że liczba ta przekroczyła 200 tys . osób. Przy takich liczbach osoby skierowane do robót publicznych stanowią tylko około l % wszystkich bezrobotnych . Jedną z grup społecznych bardzo zagrożoną bezrobociem jest młodzież. Na rynek pracy z roku na rok wchodzi coraz liczniejsza grupa młodych ludzi tworząca wyż demograficzny, zwany wyżem lat 80. Wśród nich bardzo wysoki udział mają absolwenci s zkół średnich oraz wy żs zych . Aby pomóc tym mło dym ludziom w znalezieniu często pierwszej pracy, stworzono szereg programów realizowanych przez urzędy pracy, takich jak : umowy absolwenckie, staże czy program aktywizacji zawodowych "absołwent".. 18 COO. [6 (l)l) 14 (XX). 12 mo 10000. 80:)() ". 6000. .... 4(X)() 2{X)(). o 2<XX). 200 l. l- XII. l. 200 I II. 200 l III. 100 l IV. 200 l V. 200 I VI. 200 I VII. 200 I VIII. 200 I IX. Rys. 6. Liczba bezrobotnych absolwentów w województwie małopolskim Zródlo: opracowanie wlasne na podslawic informacji uzyskanych w Wojcw<>dzkim Urzędzie Pracy w Krakowie.. o wadze problemu bezrobotnych absołwentów świadczy chociażby ich liczba,jak i procentowy udział w ogólnej liczbie bezrobotnych. Liczba bezrobotnych absołwentów w województwie małopolskim przedstawiona jest na rysunku 6. Od grudnia 2000 do maja 200 I L liczba ta kształtowała się powyżej 15000 osób, przy czym najwyższy stan zanotowano w marcu 200 l L, gdy w urzędach pracy było zarejestrowanych 16667 absolwentów. W czerwcu 2001 L liczba ta spadla do około 5 tys . Powodem tak dużego spadku byla utrata praw związanych ze statusem absolwenta, które można posiadać tylko przez 12 miesięcy od daty ukończenia szkoly (osoby zarejestrowane w czerwcu 2000 L jako absolwenci.

(10) Anna. Adamczyk. w czerwcu 2001 r. tracili ten status). Niestety następne miesiące charakteryzowały się rosnącą liczbą nowo rejestrowanych absolwentów i we wrześniu 200 I r. liczba ta wynosiła już 13 433 osoby. Tak liczna grupa bezrobotnych nie jest pozostawiona bez żadnej pomocy. Osoby bezrobotne. którym przy sługuje status absołwenta. mogą skorzystać ze specjalnych programów rynku pracy. Itak umowy absolwenckie polegają na zatrudnieniu przez pracodawcę bezrobotnego absolwenta w pelnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy z urzędem pracy. Pracodawca. zatrudniając absolwenta na okres do 12 miesięcy. może otrzymać zwrot poniesionych kosztów wynagrodzenia, nagród. składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości uprzednio uzgodnionej, nie przekraczającej jednak kwoty zasiłku i składki na ubezpieczenie społeczne od tej kwoty. Jeżeli jednak pracodawca zatrudni absolwenta na okres do 18 miesięcy, to wówczas refundacja obejmuje koszty poniesione za co drugi miesiąc zatrudnienia w wysokości uprzednio uzgodnionej, nie przekraczającej najniższego wynagrodzenia i s kładki na ubezpieczenie społeczne od tej kwoty.. 2500 2000 1500. 1000. 500. 207. 14. o. _ D l Dl Dl Dl Dl Dl Dl Dl Dl Dl I- XII. I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. l- IX. Rys. 7. Liczba bezrobolnych absolwenlów w wojewódzIwie małopolskim. skierowanych do pracy w ramach umów absolwenckich w 2000 r. oraz w poszczególnych miesiącach 2001 r. Źródło : opracQwanie własne na podstawie informacj i uzyskanych w Wojewódzkim Urzędzie Pracy. w Krakowie .. W województwie małopolskim z tej formy pomocy skorzystało w 2000 r. 2324 absolwentów. co przy ogółnej liczbie bezrobotnych absołwentów wahającej się ok . 15 tys ., stanowi w przybliżeniu 15 % tej liczby (rys. 7). Natomiast do września 200 I r. zostały skierowane do pracy na podstawie umów absoł-.

(11) walki ~ bezrobociem .... wenckich tylko 883 osoby. Spadek liczby zawieranych umów został spowodowany przede wszystkim brakiem środków finansowych przyznawanych na tego rod zaju programy . Staże absolwenckie mają na celu dosko nalenie kwa lifikacji zawodowych absolwentów różnego typu szkół ponadpodstawowych . Okres odbywania stażu nie powinien przekraczać 12 miesięcy, a wykonywana przez absolwentów praca przebiega według wcześniej ułożonego programu . W trakcie odbywania sta żu wszelkie koszty pokrywane są przez U rząd Pracy. Taka konstrukcja programu pozwala bezrobotnym absołwentom na zaprezentowanie się pracodawcom zjak najlepszej strony oraz zdobycie doświadczeń praktycznych, s tanowią cych uzupełnienie do wykształcenia teoretycznego otrzymanego w ukończonych szkołach, natomiast pracodawca ma szansę na zapoznanie s ię z kwalifikacjami czy wiedzą absolwenta i podjęcie na tej podstawie decyzj i o jego zatrudnieniu, W trakcie odbywania stażu absolwentom przysługuje stypendium w wy sokości zas iłku podstawowego. W 2000 r. do odbycia stażu absolwenckiego zostało skierowanych 2863 absolwentów, co stanowiło około 18% wszystkich absolwentów (przyjmując ich średnią liczbę w roku na 15 ty s.). Do wrze śnia 2001 r. na staże zostało skierowanych ł 53 ł absolwentów, z czego najwięcej w okresie od maja do września (rys. 8).. 3000 2500 2OJO. 1531 t 500. .J/C. 1000 .v 500. o ~D I. l- XII. I. Dl 200 1 Dl D l D l Dl Dl Dl D l II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. l- IX. Rys. 8. Liczba bezrobolnych absolwenlów w wojewódzIwie mal opolskim, skierowanych do odbycia slażu w 2000 r. , oraz w poszczególnych miesiącach 2001 r. Żródło: opracowanie własne na podstawie informacj i uzyskanych w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Krakowie..

(12) Anna. Do aktywnych form walki z bezrobociem należą też programy specjalne. S,] to działania podejmowane przez starostów przy współudziale innych organów, organizacji czy instytucji zajmujących się problematyką zatrudnienia, których celem jest m.in. inspirowanie zatrudnienia uczestników owych programów oraz ich aktywizacja zawodowa, jak również wspieranie tworzenia dodatkowych miejsc pracy dla osób objętych tymi programami. Uprawnione do korzystania z programów specjalnych są osoby, które z uwagi na kwalifikacje zawodowe oraz sytuację na lokalnym rynku pracy są zagrożone długotrwałym bezrobociem oraz jego skutkami". Z przedstawionych rozważań wynika, że urzędy pracy wyposażone są w odpowiednie narzędzia, służące minimalizacji negatywnych skutków społecznych hezrohocia (metody pasywne w postaci np. zasiłków),jak również likwidacji samego zjawiska (metody aktywne opisane powyżej). Zarówno literatura przedmiotu, jak i przeprowadzone wywiady z pracownikami urzędów pracy potwierdzają fakt, że narzędzia te skonstruowane są prawidłowo, a podstawy prawne, na których są oparte, nie budzą żadnych kontrowersji. Jedyny problem, jaki wyłaniał się w trakcie rozmów, dotyczył sposobów finansowania tychże programów, a w szczególności wielkości kwot przyznawanych na poszczególne formy walki z bezrobociem. Przeznaczanie coraz większych kwot na zasiłki dla bezrobotnych kosztem aktywnych form walki z bezrobociem powoduje, że urzędy pracy nie są w stanie skutecznie walczyć i eliminować zagrożenia, jakim dla społeczeństwa stało się hezrobocie. Najbardziej narażone grupy społeczne mogą jednak oczekiwać pomocy ze strony urzędów pracy, które w miarę przyznanych im środków starają się wydatkować je tak, aby przyniosło to jak największy efekt społeczny i ekonomiczny. Actlve Form. of Combating Unemployment In the Małopołska Volvodshlp This article examines the problems of unemployment in the Małopolska Voivodeship. The first part presents the size and structure of unemployment in the region. The second part is devoted to active forms or combating unemployment initiated by the Voivodship Labour. omce.. (, Art 2 Rozporz;:jdzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 10 grudnia 1998 r. w sprawie programów specjalnych przeciwdziałania bezrobociu, DLU. nr 156, poz. 1023..

(13)