INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 1/II/2012, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddziaá w Krakowie, s. 189–196
Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi
Agnieszka Trystuáa
SCALENIA GRUNTÓW W OBLICZU GEOZAGROĩEē
____________
LAND CONSOLIDATION IN THE FACE OF GEOHAZARDS
Streszczenie
Gwaátowne powodzie oraz osuwiska to groĨne i tragiczne w skutkach zja-wiska, z którymi mamy coraz czĊĞciej do czynienia. Ostatnie lata przyniosáy kata-strofalne powodzie, które spustoszyáy nie tylko PolskĊ, ale takĪe inne kraje Euro-py ĝrodkowej, a skala ich zniszczeĔ jest trudna do oszacowania do dnia dzisiejszego.
Dramatyczne skutki geozagroĪeĔ dodatkowo intensyfikuje dziaáalnoĞü prowadzona przez czáowieka (m.in. zabudowa mieszkaniowa) w obszarze stref za-groĪonych ich wystąpieniem. Od dawna poszukuje siĊ róĪnego rodzaju rozwiązaĔ, dziĊki którym moĪna minimalizowaü ryzyko wystąpienia powodzi czy osuniĊü ziemi oraz strat powstaáych w ich wyniku.
Celem pracy jest przedstawienie scalenia gruntów jako jednego ze znaczą-cych inicjatyw podejmowanych w związku z ochroną przed powodzią oraz osuniĊciami ziemi. Sugerowanym rozwiązaniem jest poszerzenie zakresu prac scaleniowych o dziaáania uwzglĊdniające potrzeby i wymagania związane z zapo-bieganiem i ochroną przed geozagroĪeniami. W opracowaniu przedstawiono teoretyczną koncepcje studium geozagroĪeĔ wraz ze wskazaniem materiaáów Ĩró-dáowych koniecznych do jego przygotowania.
Sáowa kluczowe: scalenia gruntów, geozagroĪenia
Summary
Floods bring about great destruction, death and property loss. For many years, there has been a search for efficient methods to prevent this type of disaster as well as to reduce the tragic effects they cause. An important step in this matter was the Floods Directive passed by the European Parliament and the Council in October 2007. In Poland, one of many efforts towards preventing the effects of floods was the Act on Specific Principles Concerning Preparation of
Implementa-tion of Flood ProtecImplementa-tion Projects passed in July 2010. Such projects include, e.g. bypass channels, flood protection polders, impounding reservoirs and flood banks. Acquisition of properties in connection to project implementation can proceed pursuant to the Act, e.g. by land consolidation proceedings.
This paper presents a theoretical concept of a flood control study for the purpose of land consolidation works, indicating the main sources of spatial and descriptive data necessary for preparation of this type of study. They include, e.g. the results of studies and analyses concerning
Key words: land consolidation, biohazards WSTĉP
Gwaátowne powodzie oraz osuwiska to groĨne i tragiczne w skutkach zja-wiska (geozagroĪenia), z którymi mamy coraz czĊĞciej do czynienia w naszym kraju. Ostatnie lata przyniosáy katastrofalne powodzie, które spustoszyáy nie tylko PolskĊ, ale takĪe inne kraje Europy ĝrodkowej, a skala ich zniszczeĔ jest trudna do oszacowania do dnia dzisiejszego. Powodzie oraz katastrofalne opady atmosferyczne stwarzają zagroĪenie wystąpienia ruchów osuwiskowych.
Dramatyczne skutki geozagroĪeĔ dodatkowo intensyfikuje dziaáalnoĞü prowadzona przez czáowieka (m.in. zabudowa mieszkaniowa) w obszarze stref zagroĪonych ich wystąpieniem. Od dawna poszukuje siĊ róĪnego rodzaju roz-wiązaĔ, dziĊki którym moĪna minimalizowaü ryzyko wystąpienia powodzi czy osuniĊü ziemi oraz strat powstaáych w ich wyniku. Scalenia gruntów mogą byü jednym ze znaczących dziaáaĔ podejmowanych w związku z ochroną przed po-wodzią oraz osuniĊciami ziemi.
Znaczącą rolĊ przy przebudowie struktur agrarnych i gruntowych mogą i powinny odegraü scalenia gruntów. Wykorzystując unikalną, w chwili obecnej, wáaĞciwoĞü zabiegów scaleniowych, moĪna ją bĊdzie wykorzystaü nie tylko do przebudowy struktury agrarnej i sieci dróg rolniczych urządzanego terenu, ale takĪe do przeprowadzenia w sposób bezkonfliktowy wielu dziaáaĔ sáuĪących: pozyskaniu gruntów pod zabudowĊ mieszkaniową i gospodarczą, oraz na po-trzeby lokalnych i ponadlokalnych inwestycji infrastrukturalnych i komunika-cyjnych, przebudowie struktury uĪytków gruntowych w sposób zgodny z po-trzebami i wymaganiami gospodarki wodnej, koniecznoĞci ochrony zasobów Ğrodowiska przyrodniczego oraz walorów leczniczych, krajobrazowych, rekre-acyjnych i kulturowych obszaru [Lech – Turaj, Száapa 2008].
NĊkające nasz kraj katastrofy naturalne powodują, Īe wzrasta ĞwiadomoĞü zagroĪenia oraz podejmowane są próby jego unikniĊcia lub znacznego ograni-czenia. Celem pracy jest przedstawienie scalenia gruntów jako jednego ze zna-czących inicjatyw podejmowanych w związku z ochroną przed powodzią oraz osuniĊciami ziemi. Sugerowanym rozwiązaniem jest poszerzenie zakresu prac scaleniowych o dziaáania uwzglĊdniające potrzeby i wymagania związane
z zapobieganiem i ochroną przed geozagroĪeniami oraz ich skutkami. W opra-cowaniu przedstawiono teoretyczną koncepcje studium geozagroĪeĔ wraz ze wskazaniem materiaáów Ĩródáowych koniecznych do jego przygotowania.
TEORETYCZNA KONCEPCJA STUDIUM GEOZAGROĩEē
GeozagroĪenia to naturalne lub poĞrednio wzbudzone przez dziaáalnoĞü czáowieka procesy wystĊpujące w Ğrodowisku geologicznym mogące spowodo-waü straty czy szkody dla spoáeczeĔstwa lub Ğrodowiska [Instrukcja opracowa-nia mapy osuwisk…2008]. NajczĊĞciej wymieopracowa-niane geozagroĪeopracowa-nia to powodzie oraz osuwiska.
Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. definiuje powódĨ jako cza-sowe pokrycie przez wodĊ terenu, który w normalnych warunkach nie jest po-kryty wodą [Prawo wodne…2001]. Powodzie wywoáywane są przez szereg me-chanizmów (intensywne i/lub dáugotrwaáe opady deszczu, topnienie Ğniegu, zjawiska lodowe). Istnieje wiele czynników zmian ryzyka powodzi na Ğwiecie – antropopresja, w tym wzrost zaludnienia i wkraczanie czáowieka na tereny za-groĪone, a w efekcie – wzrost potencjaáu strat, urbanizacja prowadząca do znacznych zmian wáasnoĞci zlewni (spadek retencji wodnej, wzrost wspóáczyn-nika odpáywu, spadek przepuszczalnoĞci powierzchni) i zmiany klimatyczne (opadu, temperatury) [Kundzewicz i in. 2010].
Osuwiska są rodzajem powierzchniowych ruchów masowych, czyli prze-mieszczania siĊ mas skalnych lub gruntowych pod wpáywem siáy ciĊĪkoĞci [Caáa 2009]. Polska czĊĞü Karpat, które zajmują nie wiĊcej niĪ 10% powierzchni kraju, to miejsce wystĊpowania ponad 95% wszystkich zarejestrowanych polskich osuwisk. Przyczyną ruchów osuwiskowych są intensywne lub dáugotrwaáe opa-dy deszczu, poáączone z powodziami i wzmoĪoną erozją boczną rzek oraz gwaátowne topnienie pokrywy ĞnieĪnej wczesną wiosną [Grabowski, Rączkow-ski 2007].
Scalenia gruntów, aby mogáy byü jednym ze skutecznych sposobów ochrony przed wystąpieniem geozagroĪeĔ, a takĪe ich skutkami, wykonawcy prac scaleniowych muszą poszerzyü dotychczasowy zakres swoich dziaáaĔ o potrzeby i wymagania związane z zapobieganiem i ochroną przed tego rodzaju ekstremalnymi zjawiskami przyrodniczymi. Powinno to nastąpiü na etapie opra-cowania zaáoĪeĔ do projektu scalenia gruntów, które poprzedzone jest przygo-towaniem obiektu do prac scaleniowych.
Do gáównych dziaáaĔ podejmowanych w związku z przygotowaniem obiektu do prac scaleniowych zalicza siĊ inwentaryzacjĊ stanu istniejącego (przygotowanie niezbĊdnych danych do przeprowadzenia prac scaleniowych) oraz analizĊ stanu istniejącego (studia i analizy dotyczące m.in. warunków pro-dukcji rolnej, gospodarstw rolnych, warunków przyrodniczych oraz gospodar-czych). Rola studiów i analiz dotyczących charakterystyki obiektu scaleniowego
w opracowaniu projektu scalenia gruntów jest ogromna i niezastąpiona. Wyniki opracowaĔ studialnych i róĪnego rodzaju analiz są brane pod uwagĊ w szczegól-noĞci podczas projektowania dziaáaĔ dotyczących m.in. organizacji przestrzen-nej gospodarstw rolnych, ksztaátowania krajobrazu przyrodniczego, poprawy warunków wodnych i gospodarki wodnej oraz zmian w strukturze uĪytkowania gruntów.
Traktując scalenia gruntów jako narzĊdzie w walce z geozagroĪeniami na-leĪy na etapie przygotowania zaáoĪeĔ do projektu scalenia wskazaü te tereny, które bĊdą mogáy byü wykorzystane pod inwestycje związane m.in. z ochroną przeciwpowodziową czy teĪ caákowicie lub w stopniu ograniczonym wyáączone z zabudowy, zwáaszcza na obszarach czynnych osuwisk. Wytypowanie tych terenów musi odbyü siĊ w oparciu o szczegóáową charakterystykĊ obiektu scale-niowego w zakresie m.in. zagroĪenia powodziowego czy osuwiskowego, co bĊdzie celem studium geozagroĪeĔ.
Studium geozagroĪeĔ, aby mogáo byü wykorzystane w realizacji prac sca-leniowych powinno byü opracowane w oparciu o wyniki studiów i analiz wa-runków produkcji rolnej, gospodarstw rolnych, wawa-runków przyrodniczych oraz gospodarczych, do których zalicza siĊ m.in. mapy ustalenia stanu wáadania, uĪytkowania gruntów, stanu zainwestowania terenu, ukáadu sieci dróg publicz-nych i mostowych, istniejących dróg transportu rolnego, istniejącego zalesienia, spadków terenu, kierunków spáywów powierzchniowych, gatunków gleb, pro-dukcji zwierzĊcej i roĞlinnej w gospodarstwach indywidualnych, opadów atmos-ferycznych, istniejących rowów melioracyjnych, gĊstoĞci zaludnienia, oraz atrakcyjnych elementów przyrody i krajobrazu [Trystuáa 2011].
Ponadto, do opracowania studium geozagroĪeĔ naleĪy takĪe wykorzystaü jako materiaáy Ĩródáowe opracowania kartograficzne związane z zagroĪeniem powodziowym oraz osuwiskowym. Do materiaáów związanych z ryzykiem po-wodziowym zalicza siĊ m.in. wstĊpną ocenĊ ryzyka powodziowego, mapy za-groĪenia oraz ryzyka powodziowego oraz mapĊ hydrograficzną. Opracowania dotyczące ruchów osuwiskowych to m.in. mapa osuwisk i terenów zagroĪonych stanowiąca czĊĞü rejestru terenów zagroĪonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których wystĊpują te ruchy. Obszary zagroĪone wystąpieniem po-wodzi czy osuwisk są takĪe okreĞlone w studium uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w miejscowym planie zagospodaro-wania przestrzennego gminy, oraz są elementem treĞci mapy sozologicznej, któ-ra przedstawia stan Ğrodowiska przyrodniczego, przyczyny i skutki zmian za-chodzących w tym Ğrodowisku oraz formy i sposoby ochrony jego naturalnych wartoĞci.
Wyniki opracowaĔ studialnych i róĪnego rodzaju analiz umoĪliwią prze-strzenne rozpoznanie obszarów zagroĪonych wystąpieniem ekstremalnych zja-wisk przyrodniczych w zakresie m.in. ich stanu prawnego, geomorfologii, warunków glebowych, warunków hydrogeologicznych, uĪytkowania ziemi i
zagospodarowania oraz warunków klimatycznych. Opracowania kartograficzne związane z zagroĪeniem powodziowym pozwolą na peáną charakterystykĊ obiektu scaleniowego pod kątem identyfikacji zagroĪeĔ, a takĪe na analizĊ i ocenĊ ryzyka powodziowego [Trystuáa 2011]. Mapa hydrograficzna przedsta-wia w syntetycznym ujĊciu warunki obiegu wody w powiązaniu ze Ğrodowi-skiem przyrodniczym, jego zainwestowaniem i przeksztaáceniem. Powstaje ona na podkáadzie mapy topograficznej, na którą nanoszone są wyniki kartowania terenowego zjawisk i obiektów wodnych, przepuszczalnoĞci gruntów oraz liczne informacje związane z gospodarowaniem zasobami wodnymi, oceny jakoĞci wody, a takĪe dane sieci monitoring hydrosfery [GIS Mapa Hydrograficzna 2005]. Mapa hydrograficzna, w oparciu, o którą moĪna dokonaü charakterystyki warunków hydrogeologicznych obiektu scaleniowego, zbudowana jest z wielu numerycznych warstw tematycznych, uzupeánionych atrybutowymi bazami da-nych, które tematyczna w procesie scalenia gruntów jest niezbĊdna w rozwiązywaniu takich zagadnieĔ spoáeczno-gospodarczych, jak: zaopatrzenie w wodĊ, projektowanie lokalizacji gospodarstw rolnych, inwestycji drogowych i wodno-melioracyjnych, opracowanie planów zagospodarowania przestrzenne-go oraz zabezpieczenie przed powodzią [Trystuáa 2011].
Dyrektywa Powodziowa przyjĊta przez Parlament Europejski i RadĊ w 2007 r. zobowiązuje kraje czáonkowskie do opracowania w okreĞlonych ter-minach dokumentacji planistycznej dotyczącej zarządzania ryzykiem powo-dziowym, w skáad której wchodzi m.in. wstĊpna ocena ryzyka powodziowego (termin opracowania do 22 grudnia 2011 r.), mapa zagroĪenia powodziowego (termin opracowania do 22 grudnia 2013 r.) oraz mapa ryzyka powodziowego (termin opracowania do 22 grudnia 2013 r.). WstĊpna ocena ryzyka powodzio-wego zostaáa opracowana – w przewidzianym terminie dla wszystkich 16 woje-wództw – w ramach projektu „Informatyczny system osáony kraju przed nad-zwyczajnymi zagroĪeniami” (ISOK) finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospo-darka na lata 2007 – 2013. Ocena ta zawiera:
– mapĊ obszaru dorzecza, której treĞcią jest m.in.: granice dorzecza, zlewni, topografia oraz zagospodarowanie przestrzenne,
– opis powodzi, które wystąpiáy w przeszáoĞci i miaáy znaczące negatyw-ne skutki dla zdrowia ludzkiego, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej, jeĪeli prawdopodobieĔstwo wystąpienia podobnych zjawisk jest nadal duĪe, w tym zasiĊg powodzi oraz trasy przejĞcia fali powo-dziowej, jak i ocenĊ wywoáanych przez nie negatywnych skutków,
– opis istotnych powodzi, do których doszáo w przeszáoĞci, jeĪeli moĪna przewidzieü, Īe podobne zjawiska w przyszáoĞci bĊdą miaáy znaczące negatywne skutki [Dyrektywa Powodziowa 2007].
Dla obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi okreĞlonych we wstĊpnej ocenie ryzyka powodziowego, sporządza siĊ mapy zagroĪenia
powo-dziowego oraz mapy ryzyka powopowo-dziowego. Dyrektywa Powodziowa okreĞla zakres mapy zagroĪenia powodziowego, który stanowi [Dyrektywa Powodziowa 2007]:
– zasiĊg powodzi wedáug jednego ze scenariuszy (niskie prawdopodo-bieĔstwo powodzi – raz na 500 lat, Ğrednie prawdopodoprawdopodo-bieĔstwo powodzi – raz na 100 lat, wysokie prawdopodobieĔstwo powodzi – raz na 10 lat),
– gáĊbokoĞü wody,
– prĊdkoĞü przepáywu wody.
Rolą mapy ryzyka powodziowego jest przedstawienie potencjalnych szkód spowodowanych przez powódĨ. Do elementów jej treĞci naleĪy m.in.[Dyrektywa Powodziowa 2007]:
– przybliĪona liczba mieszkaĔców potencjalnie dotkniĊtych powodzią, – rodzaj dziaáalnoĞci gospodarczej prowadzonej na obszarze stref zagro-Īenia powodzią,
– wykaz instalacji, które mogáyby spowodowaü przypadkowe zanie-czyszczenie w przypadku powodzi,
– obszary chronione naraĪone na wystąpienie powodzi.
Jedynym skutecznym rozwiązaniem problemu osuwiskowego jest wyáą-czenie spod nowej zabudowy obszarów aktualnie i okresowo czynnych osuwisk oraz ograniczenie zabudowy w obszarach predysponowanych do ich wystąpienia [Grabowski, Rączkowski 2007]. Zatem opracowania, których celem jest m.in. rozpoznanie osuwisk i terenów zagroĪonych ruchami masowymi czy ocena stopnia aktywnoĞci osuwiska, umoĪliwią na etapie przygotowania zaáoĪeĔ do projektu scalenia wytypowanie tych terenów, na których nie powinny byü pro-wadzone inwestycje budowlane związane m.in. z zabudową mieszkaniową, li-niami komunikacyjnymi czy przesyáowymi.
PaĔstwowy Instytut Geologiczny, który peáni w naszym kraju rolĊ paĔ-stwowej sáuĪby geologicznej, w 2006 r. rozpocząá realizacjĊ projektu System Osáony Przeciwosuwiskowej (SOPO), którego zadaniem jest pomoc starostom w prowadzeniu rejestru terenów zagroĪonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których wystĊpują te ruchy, nazywanego takĪe rejestrem osuwisk.
Rejestr osuwisk prowadzony jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r – Prawo ochrony Ğrodowiska oraz rozporządzenia wyko-nawczego z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie informacji dotyczących ruchów masowych ziemi. Rejestr zawiera dane graficzne w formie map osuwisk i tere-nów zagroĪonych ruchami masowymi, a takĪe karty rejestracyjne osuwisk i te-renów zagroĪonych.
W ramach SOPO, do koĔca 2018 r. zostanie opracowane mapy osuwisk i terenów zagroĪonych (MOZT) dla ponad 50 gmin karpackich oraz dla ponad 270 powiatów pozakarpackich, w tym m.in. dla 6 powiatów województwa ma-áopolskiego, 13 powiatów województwa podlaskiego, czy 6 powiatów woje-wództwa podkarpackiego.
Do elementów treĞci mapy osuwisk i terenów zagroĪonych ruchami maso-wymi opracowanej na podkáadzie topograficznym w skali 1:10 000 naleĪą m.in.:
– granice osuwiska (pewne i przypuszczalne),
– numer ewidencyjny osuwiska, który jest identyczny z numerem karty rejestracyjnej osuwiska (KRO) stanowiącej czĊĞü rejestru osuwisk,
– elementy rzeĨby wewnątrzosuwiskowej (skarpa osuwiskowa gáówna, skarpa wtórna, Ğciana rowu osuwiskowego, Ğciana obrywu),
– czoáo osuwiska,
– stopieĔ aktywnoĞci osuwiska (aktywne, okresowo aktywne, nieaktywne), – wody podziemne i powierzchniowe,
– granice terenu zagroĪonego ruchami masowymi.
Oprócz wykonanych opracowaĔ kartograficznych, zostanie takĪe zaáoĪony system monitoringu powierzchniowego oraz monitoringu wgáĊbnego dla wybra-nych 30 osuwisk karpackich i 10 osuwisk zlokalizowawybra-nych poza obszarem Kar-pat. Monitoring powierzchniowy wykonywany bĊdzie metodami geodezji kla-sycznej lub metodą statyczną przy uĪyciu aparatury GPS, prowadziü siĊ go bĊdzie na podstawie zastabilizowanej siatki punktów pomiarowych w obrĊbiĊ osuwiska. Monitoring wgáĊbny prowadzony bĊdzie na podstawie pomiarów inklinometrycznych, których celem jest stwierdzenie dynamiki wgáĊbnej osuwi-ska oraz okreĞlenie gáĊbokoĞci i wielkoĞci przemieszczeĔ [Instrukcja opracowa-nia mapy osuwisk…2008].
PODSUMOWANIE
Osuwiska, podobnie jak powodzie to katastrofy naturalne, które definio-wane są jako nieoczekidefinio-wane i niepoĪądane zmiany w Ğrodowisku, które mają negatywny wpáyw na czáowieka i obiekty istniejące lub znajdujące siĊ w budo-wie [Zuberek 2008]. NaleĪy zatem dąĪyü do tego, aby zakres prac scaleniowych ksztaátujących w sposób optymalny przestrzeĔ, która jest potencjalnie zagroĪona wystąpieniem m.in. powodzi, byá poszerzony o potrzeby i wymagania związane z zapobieganiem i ochroną przed tego rodzaju ekstremalnymi zjawiskami przy-rodniczymi. WejĞcie w Īycie w lipcu 2010 r., ustawy o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodzio-wych stwarza moĪliwoĞü, aby scalenia gruntów odgrywaáy waĪną rolĊ w walce z geozagroĪeniami. Pozyskiwanie nieruchomoĞci w związku z realizacją inwe-stycji (związanych m.in. z budową waáów przeciwpowodziowych) moĪe nastą-piü zgodnie z zapisem ustawy m.in. w drodze scaleĔ gruntów.
Wymienione Ĩródáa danych potrzebne do opracowania studium geozagro-ĪeĔ obiektu scaleniowego umoĪliwią dokáadne wskazanie obszarów naraĪonych na wystąpienie zagroĪenia powodziowego czy osuwiskowego oraz ich peáną charakterystykĊ pod kątem m.in. Ĩródáa i rodzaju potencjalnego zagroĪenia, gĊstoĞci zaludnienia, zabudowy, infrastruktury technicznej oraz stanu prawnego.
WiĊkszoĞü materiaáów Ĩródáowych potrzebnych do opracowania studium geozagroĪeĔ obiektu scaleniowego jest w trakcie przygotowania lub bĊdzie do-piero przygotowywana. W przypadku opracowaĔ związanych z ochroną prze-ciwpowodziową istnieje realna szansa, Īe do koĔca 2013 r. zostaną one wykona-ne dziĊki wsparciu finansowemu Unii Europejskiej, które umoĪliwi terminowe speánienie wymogów Dyrektywy Powodziowej.
Realizacja projektu SOPO jest szansą na ograniczenie dramatycznych skutków ruchów masowych, takĪe na obszarach objĊtych postĊpowaniem scale-niowym. Wykorzystanie w peáni tej moĪliwoĞci zaleĪy w duĪej mierze od wspóápracy i dobrej woli gáównych odbiorców wyników prac, czyli Minister-stwa ĝrodowiska i jednostek administracji terenowej, a takĪe od odpowiedniego zarządzania caáym projektem [Grabowski, Rączkowski 2007].
BIBLIOGRAFIA
Caáa M. Osuwiska w Polsce i na Ğwiecie – Geotechnika szuka sposobów przeciwdziaáania
szko-dliwym skutkom przemieszczeĔ zboczy. Nowoczesne Budownictwo InĪynieryjne 3(24) maj
– czerwiec. Kraków 2009.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 23.10.2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodzio-wego i zarządzania nim (2007/60/WE) – Dyrektywa Powodziowa.
Grabowski D., Rączkowski W. GeozagroĪenia w Polsce – osuwiska. Dodatek lobbingowy do „Rzeczpospolitej” z dnia 17 grudnia 2007. Warszawa.
Instrukcja opracowania mapy osuwisk i terenów zagroĪonych ruchami masowymi w skali 1: 10 000. PaĔstwowy Instytut Geologiczny. Warszawa 2008.
Kundzewicz W. i in. ZagroĪenia związane z wodą. Nauka Nr 4/2010. PAN PoznaĔ.
Lech – Turaj B., Száapa A. Propozycje w zakresie organizacji procesów racjonalnej przebudowy
struktur gruntowych terenów wiejskich Polski. Czasopismo Naukowe „Infrastruktura i
ekolo-gia terenów wiejskich” Nr 3/2008. PAN Kraków.
Kundzewicz W. i in. ZagroĪenia związane z wodą. Nauka Nr 4/2010. PAN PoznaĔ.
Trystuáa A. Scalenia gruntów jako jeden ze sposobów ograniczenia strat powodziowych. Czasopi-smo Naukowe „Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich” Nr 1/2011. PAN Kraków. Wytyczne techniczne GIS - 3 „Mapa hydrograficzna Polski skala 1: 50 000 w formie analogowej
i numerycznej”. Warszawa 2005.
Zuberek W. Przewidywanie geologicznych zagroĪeĔ i katastrof naturalnych – ograniczenia
i pewne moĪliwoĞci. Gospodarka surowcami mineralnymi, tom 24, zeszyt 2/3. Kraków 2008.
Dr inĪ. Agnieszka Trystuáa Uniwersytet WarmiĔsko – Mazurski w Olsztynie Wydziaá Geodezji i Gospodarki Przestrzennej Katedra Katastru i Zarządzania Przestrzenią ul. PrawocheĔskiego 15, 10 – 724 Olsztyn, tel.: +48(89) 5233407, e-mail: agnieszka.trystula@uwm.edu.pl
