Wyniki badań materii organicznej z klastycznych i węglonośnych utworów karbonu w otworach Jachówka 2K, Sułkowice 1, Wysoka 3 i Zawoja 1

Wyniki badañ materii organicznej z klastycznych i wêglonoœnych utworów

karbonu w otworach Jachówka 2K, Su³kowice 1, Wysoka 3 i Zawoja 1

Pawe³ Filipiak*, Anna Jurczak-Drabek**, Maria Karwasiecka**, W³odzimierz Krieger**

S u m m a r y. The paper presents the results of the investigation of the organic matter from clastic and coal-bearing Carboniferous sedi-ments from four boreholes — Jachówka 2K, Su³kowice 1, Wysoka 3 and Zawoja 1 localized in the south-eastern part of the Upper Silesian Coal Basin (USCB) in Poland. Palynological examination of samples from boreholes allowed to recognize standard miospore zonation from VF of the Visean zone up to SL of the Westphalian. Macerals and microlithotypes of hard coal has been analyzed and the reflectance of vitrinite has been measured. The latter indicates that the stage of thermal maturity of the organic matter in Jachówka 2K and Zawoja 1 is low (between 0.77 and 0.78%);colour of miospores, another indicator of organic matter maturity, in the material stud-ied is from 3 to 5 (according to scale of Batten, 1984,Gaupp & Batten,1985). These results agree with the results of vitrinite reflectance studies and show that the Carboniferous sediments were never exposed to temperatures above 130oC. Lithostratigraphic position of boreholes studied has been achieved with help of standard geophysical logging. The deposits studied represent Carboniferous lithostratigraphical units: Malinowice = Zalas Beds, Paralic Series, Upper Silesian Sandstone Series (?), Mudstone Series (?), Cra-cow Sandstone Series. This is indicated by lithological, geophysical and paleontological results of the present study, and also by corre-lation of those data with neighbouring boreholes and by interpretation of thickness and distribution trends observed in this part of the USCB.

Key words: south-eastern part of the USCB, Carboniferous, boreholes, palynostratigraphy, vitrinite reflectance, organic matter

W latach 1984–1997 w rejonie po³udniowo-wschod-nich granic Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego (GZW), w ramach prac badawczych i poszukiwawczych górnictwa naftowego, zosta³o wykonanych wiele otworów, w celu rozpoznania istnienia akumulacji z³ó¿ wêglowodorów w pod³o¿u fliszu karpackiego. Kilka z nich natrafi³o na utwo-ry klastyczne i wêglonoœne karbonu. By³y to m.in. otwoutwo-ry Jachówka 2K, Su³kowice 1, Wysoka 3 i Zawoja 1. Lokali-zacjê otworów przedstawia ryc. 1. Wszystkie otwory by³y rdzeniowane odcinkowo z ró¿n¹ czêstotliwoœci¹. W latach 1998–2000 w Oddziale Górnoœl¹skim Pañstwowego Insty-tutu Geologicznego prowadzono badania, których celem by³o opracowanie litologii i stratygrafii klastycznych i wêglonoœnych ska³ karbonu w wy¿ej wymienionych otwo-rach, korzystaj¹c z dostêpnych rdzeni wiertniczych, dia-gramów geofizycznych oraz badañ laboratoryjnych. Wykonano m.in. badania mikroflorystyczne, badania petrografii wêgla i refleksyjnoœci witrynitu oraz interpreta-cjê profilowañ geofizycznych. Umo¿liwi³o to wykonanie profili osadów karboñskich i wyznaczenie granic serii lito-stratygraficznych karbonu w poszczególnych otworach.

W artykule przedstawiono g³ównie wyniki badañ dotycz¹ce materii organicznej. Pozosta³e wyniki, ³¹cznie z wyznaczeniem zasiêgu wystêpowania klastycznych i wêglonoœnych utworów karbonu oraz ich charakterystyk¹ w tym rejonie zag³êbia, mo¿na znaleŸæ w innych opraco-waniach (Krieger i in., 2000; Krieger, 2002).

Palinostratygrafia

Próbki do badañ palinostratygraficznych zosta³y pobrane z ka¿dego otworu (ryc. 2). Do maceracji chemicz-nej przeznaczono po ok. 20 g ska³ p³onnych i 2 g wêgli. W pierwszym przypadku zastosowano standardowe metody

chemiczne dla ska³ niewêglowych, w drugim odpowiednie dla próbek wêgla (Wood i in., 1996). W rezultacie sporz¹dzono po dwa preparaty mikroskopowe z ka¿dej g³êbokoœci pobrania próbek.

Niemal wszystkie próbki dostarczy³y pozytywny dobrze zachowany kerogen, bogaty w zespo³y miosporowo-py³kowe oraz towarzysz¹ce im liczne tkanki roœlin przewodz¹ce i okrywaj¹ce. Rzadziej wystêpowa³y zarodniki grzybów (Jachówka 2K) oraz prazynofity (Su³kowice 1). Jedna próbka z otworu wiertniczego Zawoja 1 (³upek, 5005–5014 m) jest negatywna dla badañ biostratygraficznych. Wystê-puj¹ w niej jedynie czarne tkanki roœlin.

W wyniku przeprowadzonych analiz planimetrycznych rozpoznano wystêpowanie zespo³ów miosporowo-py³kowych zakwalifikowanych do nastêpuj¹cych zon miosporowych: VF, NC, TK, KV, NJ i SL. Listê oznaczonych gatunków przewodnich i charakterystycznych przedstawiono na ryc. 2, a fotografie niektórych istotnych dla biostratygrafii mio-spor i ziarn py³ku na ryc. 3.

Najstarszy zespó³ z wizenu górnego pochodzi z otworu wiertniczego Su³kowice 1, z g³êbokoœci 3590–3412,3 m (ryc. 2). Zaklasyfikowano go do mikroflorystycznej zony VF (Tripartites vetustus–Rotaspora fracta) na podstawie regularnego wystêpowania gatunków przewodnich dla tej zony Tripartites vetustus i Rotaspora fracta (Clayton i in., 1977).

Kolejn¹ mikroflorystyczn¹ zonê NC (Bellispores niti-dus–Reticulatisporites carnosus) obejmuj¹c¹ stratygra-ficznie granicê wizenu i namuru, rozpoznano w próbce z g³êbokoœci 1742 m z otworu wiertniczego Wysoka 3 (ryc. 2). Bardzo podobny taksonomicznie zespó³ do zony mikro-florystycznej VF jest wzbogacony o wystêpowanie gatun-ku indeksowego dla zony NC Bellispores nitidus. Drugiego przewodniego taksonu Reticulatisporites carnosus nie oznaczono.

Do nastêpnej mikroflorystycznej zony TK (Stenozono-triletes triangulus–Rotaspora knoxi), wystêpuj¹cej bezpo-œrednio po NC, a nale¿¹cej stratygraficznie do namuru A, zakwalifikowano wszystkie próbki z otworów wiertni-czych Jachówka 2K, Wysoka 3 z g³êbokoœci 1659–1663 m

*Uniwersytet Œl¹ski, Wydzia³ Nauk o Ziemi, 41-200 Sosnowiec, ul. Bêdziñska 60,

**Pañstwowy Instytut Geologiczny, Oddzia³ Górnoœl¹ski, 41-200 Sosnowiec, ul. Królowej Jadwigi 1;

0 5 10 15km Gocza³kowice IG-1 Czechowice IG-1 Bestwina IG-1 Jaworze IG-1 Bielsko 3 Bielsko 5

Bielsko 4 Kêty 8Kozy MT-3 Kêty 7 Kêty 9 Andrychów 4 Andrychów 2 Andrychów 3 Potrójna IG-1 Wysoka 3 Wysoka 2 Wysoka 1 Borek Szlachecki Mogilany 1 Tomice 1 Piotrowice 1

Lachowice 7 Sucha Beskidzka IG-1 Jachówka 2K Jachówka 1 Lachowice 2 Lachowice 4 Zawoja 1 Lachowice 3aLachowice 1 Œlemieñ Leñcze IG-1 G³ogoczów IG-1 Su³kowice 1 Trzebunia 2 Zawoja 1

otwory, w których wystêpuj¹ tylko utwory karbonu klastycznego

boreholes with the clastic Carboniferous sediments only

otwory, w których wystêpuj¹ utwory karbonu wêglonoœnego

i mog¹ wystêpowaæ utwory karbonu klastycznego (w przypadku dowiercenia do nich)

boreholes with the coal-bearing Carboniferous sediments

and sometimes with the clastic Carboniferous sediments (if borehole reaches the clastic Carboniferous)

otwory, w których nie wystêpuj¹ ani utwory karbonu wêglonoœnego, ani utwory karbonu klastycznego

boreholes with nor coal-bearing neither the clastic Carboniferous sediments

otwory opisane w artykule

boreholes described in the article

granica Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego

boundary of the Upper Silesian Coal Basin

obszar badañ

study area

granica Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego

boundary of the Carpathian Overthrust

Ryc. 1. Lokalizacja wierceñ w po³udniowo-wschodniej czêœci Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego Fig. 1. Localization of the boreholes in the south-eastern part of the Upper Silesia Coal Basin

Su³kowice 1 Wysoka 3 Jachówka 2K Zawoja 1

VF TK NJ 32 90 -3 29 1, 5 33 48 -3 34 9, 5 34 12 ,3 34 15 ,5 -(I ) 34 98 -3 50 0 35 83 -3 59 0 17 42 32 09 ,4 -3 21 5, 2 32 95 ,3 -3 30 0 (I ) 50 14 -5 02 3 w êg ie l co al 50 05 -5 01 4 w êg ie l co al SL 34 12 ,3 34 15 ,5 -(I I) 32 95 ,3 -3 30 0 (I I) 50 14 -5 02 3 (I ) ³u pe k sh al e 50 14 -5 02 3 (I I) ³u pe k sh al e 50 05 -5 01 4 ³u pe k sh al e Vestispora fenestrata Torispora spp. Westphalensisporites irregularis Raistrickia fulva Cirratriradites saturni Laevigatosporites spp. Punctatosporites minutus Florinites junior Florinites mediapudens Spencerisporites radiatus Diatomozonotriletes cervicornutus Florinites spp. Crassispora kosankei Stenozonotriletes triangulus Tripartites trilinguis Bellispores nitidus Tripartites vetustus Rotaspora fracta R. knoxi Savitrisporites nux Schulzosporaspp. Knoxisporites stephanophorus Densosporites variabilis Cingulizonates bialatus Ahrensisporites duplicatus Lycospora pusilla B R A K M I K R O F L O R Y L A C K O F M I C R O F L O R A

Zony miosporowe Miospore zones Otwory wiertnicze Boreholes

? G³êbokoœci [m] Depths [m] Mikroflora Microflora TK KV 16 59 -1 66 3 15 73 -1 57 6 NC TK

Ryc. 2. Zasiêgi stratygra-ficzne wa¿nych miospor i ziarn py³ku

Fig. 2. Stratigraphic ranges of some important miospo-res.

i Su³kowice 1 z g³êbokoœci 3349,5–3290 m (ryc. 2). Za podstawê wyznaczenia zony przyjêto wystêpowanie gatunku indeksowego Stenozonotriletes triangulus. Drugi takson R. knoxi pojawia siê stratygraficznie znacznie wcze-œniej, ju¿ w zonie VF. Ponadto w otworze wiertniczym

Jachówka 2K oznaczono jeszcze Tripartites trilinguis, którego obecnoœæ wskazuje na sp¹gow¹ czêœæ zony TK (Clayton i in., 1977) oraz odnotowano obecnoœæ w otwo-rach wiertniczych Jachówka 2K i Wysoka 3 wa¿nych tak-sonów pojawiaj¹cych siê po raz pierwszy w stropowej

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

czêœci poprzedniej mikroflorystycznej zony NC Crassi-spora kosankei i gatunki z rodzaju Folrinites. Ze starszych istotnych taksonów w obu otworach odnotowano rodzaj Tripartites a w Jachówce dodatkowo Rotaspora.

Oznaczony zespó³ miospor w otworze wiertniczym Wysoka 3, z g³êbokoœci 1573–1576 m, wskazuje na wystê-powanie tu zony mikroflorystycznej KV (Crassispora kosankei–Grumosisporites varioreticulatus) z namuru B. Przemawia za tym podwy¿szona frekwencja gatunku indeksowego Crassispora kosankei, co jest zgodne z jego liczebnym wystêpowaniem w Europie Zachodniej (Clayton i in., 1977) oraz licznych gatunków z rodzaju Florinites. Ponadto odnotowano wyst¹pienie po raz pierwszy gatun-ków pojawiaj¹cych siê w tej zonie Raistrickia fulva oraz pojedynczych Laevigatosporites sp. Inne istotne gatunki to Ahrensisporites guerickei i Pustulatisporites papillosus. Na uwagê zas³uguje obecnoœæ jeszcze w tej zonie nielicz-nych, prawdopodobnie redeponowanych miospor z rodza-ju Tripartites, które koñcz¹ swe wystêpowanie w Europie Zachodniej w starszej zonie TK (Clayton i in., 1977).

Zespo³y miosporowo-py³kowe, wystêpuj¹ce w prób-kach z otworu wiertniczego Zawoja 1, wskazuj¹ na wystê-powanie utworów wieku westfalskiego (ryc. 2). Pomimo

tego, i¿ próbki pochodz¹ z bardzo zbli¿onych do siebie g³êbokoœci, zespo³y miosporowo-py³kowe wykazuj¹ istot-ne ró¿nice taksonomiczistot-ne. Dwie próbki (wêglowa i ³upko-wa) pochodz¹ce ze sp¹gu interwa³u 5014–5023 m zawiera³y zespo³y mikroflory, charakterystyczne dla zony mikroflorystycznej z westfalu B–NJ (Microreticulatispori-tes nobilis–Florini(Microreticulatispori-tes junior). Spoœród taksonów indekso-wych oznaczono tylko Florinites junior, ponadto odnotowano podwy¿szon¹ frekwencjê gatunków z rodza-jów Laevigatosporites i Punctatosporites oraz pojedyncze dwuworkowe ziarna py³ku. Z kolei w dwóch próbkach ze stropowej czêœci tego interwa³u (5014–5023 m ³upek i 5005–5014 m, wêgiel) odnotowano charakterystyczne zespo³y sporowo-py³kowe dla zony mikroflorystycznej SL (Torispora securis–Torispora laevigata) z westfalu C. Pojawiaj¹ siê tu po raz pierwszy gatunki z rodzaju Torispo-ra (Clayton i in., 1977), odnotowano tak¿e VestispoTorispo-ra fene-strata oraz Westphalensisporites irregularis.

Badania refleksyjnoœci witrynitu i petrografia wêgla Z otworu wiertniczego Zawoja 1 pobrano dwie próbki wêgla z g³êbokoœci 5005–5014 m i 5014–5023 m. By³ to Interwa³ g³êboko-œciowy [m] Grupa witrynitu [%] Grupa liptynitu [%] Grupa inertynitu [%] Materia mineralna [%] R0 [%]

Kolotelinit Telinit Suma Spory-_nit Kuty-_nit Rezy-_nit Suma Fuzy-_{nit fuzynit}Semi- Mikry-_nit Makry-_nit Sklero-_tynit Inertode-_trynit Suma I³ Wêglany Piryt Kwarc Suma 5005–5014 35,0 8,2 43,2 25,6 4,0 1,8 31,4 5,2 5,6 1,0 1,4 0,6 6,4 20,2 2,4 — 2,8 — 5,2 0,78 5014–5023 20,8 6,2 27,0 40,4 0,6 1,4 42,4 9,8 5,8 1,8 2,8 1,2 8,6 30,0 0,6 — — — 0,6 0,78

Tab. 1. Wyniki badañ macera³ów i materii mineralnej z otworu Zawoja 1 Table 1. Results of the studies of macerals and mineral matter from Zawoja 1 borehole

Interwa³ g³êbokoœciowy

[m]

Monomaceralne Bimaceralne Trimaceralne Karbomineryt Materia mineralna

Witryt Liptyt Semi-fuzyt Fuzyt

Sklero-tyt

Inerto-detryt Duryt Klaryt Witryne-rtyt Duro-klaryt Klar odur yt Witry nertol iptyt Karba-rgilit Karba-nkeryt Karbo piryt Karbop olimine ryt I³owiecWegla-n y Piryt Kwarc 5005–5014 35,8 3,4 1,2 0,4 — — 17,0 15,6 — 17,6 2,4 2,4 1,2 — 2,0 — 1,0 — — — 5014–5023 12,0 3,2 5,0 1,6 — — 31,6 9,2 1,8 20,2 4,8 8,6 1,6 — — — 0,4 — — —

Tab. 2. Wyniki badañ mikrolitotypów, karbominerytu i materii mineralnej z otworu Zawoja 1

Table 2. Results of the studies of microlithotypes, carbominerite and mineral matter from Zawoja 1 borehole

¬

Ryc. 3. Niektóre istotne miospory wykorzystane w biostratygrafii. Powiêkszenie x500

Fig. 3. Some stratigraphically important miospores of the material studied. Magnification x500: 1 — Lycospora pusilla, Su³kowice 1, 3583–3590 m; 2 — Tripartites vetustus, Su³kowice 1, 3583–3590 m; 3 — Savitrisporites nux, Su³kowice 1, 3583–3590 m; 4 — Rota-spora fracta, Su³kowice 1, 3348–3349,5 m; 5 — RotaRota-spora knoxi, Su³kowice 1, 3348–3349,5 m; 6 — Bellispores nitidus, Wysoka 3, 1742 m; 7 — Rotaspora knoxi, Wysoka 3, 1742 m; 8 — Westphalensisporites irregularis, Zawoja 1, 5014–5023 m (I); 9 — Torispora laevigata, Zawoja 1, 5014–5023 m (I); 10 — Knoxisporites stephanophorus, Wysoka 3, 1742 m; 11 — Diatomozonotriletes cervicor-nutus, Jachówka 2K, 3295,3–3300 m (II); 12 – Ahrensisporites guerickei var ornatus, Zawoja 1, 5014–5023 m (I); 13 — Triquitrites trivalvis, Jachówka 2K, 3295,3–3300 m (II); 14 — Tripartites vetustus, Jachówka 2K, 3295,3–3300 m (II); 15 — Laevigatosporites vulgaris, Zawoja 1, 5014–5023 m (II); 16 — Stenozonotriletes triangulus, Jachówka 2K, 3295,3–3300 m (II); 17 — Densosporites variabilis, Jachówka 2K, 3295,3–3300 m (II); 18 — Dictyotriletes reticulocingulum, Zawoja 1, 5014–5023 m (I); 19 — Florinites junior, Zawoja 1, 5014–5023 m (II); 20 — Crassispora kosankei, Jachówka 2K, 3295,3–3300 m (II); 21 — Vestispora fenestrata, Zawoja 1, 5014–5023 m (I); 22 — Quasillinites diversiformis, Zawoja 1, 5014–5023 m (I); 23 — Schulzospora ocellata, Wysoka 3, 1742 m; 24 — Raistrickia nigra, Su³kowice 1, 3583–3590 m

wêgiel kamienny rozdrobniony, wykonano z niego dwa preparaty ziarnowe wg PN–92/G–04563, na których prze-prowadzono analizê macera³ów i mikrolitotypów oraz dokonano pomiaru wspó³czynnika zdolnoœci odbicia œwiat³a (refleksyjnoœci).

Analizê iloœciow¹ na zawartoœæ macera³ów i materii mineralnej przeprowadzono zgodnie z PN–04529, przy u¿yciu mikroskopu polaryzacyjnego „POLAM” w œwietle odbitym pod imersj¹ olejow¹ przy powiêkszeniu ok. 450x.

Obliczeñ dokonano przez oznaczenie 500 punktów wyznaczonych na przeciêciu krzy¿a nitkowego w okularze. Przy identyfikacji macera³ów stosowano siê do zaleceñ ICCP z 1971 r. Wyniki analiz zestawiono w tab. 1.

W próbce z g³êbokoœci 5005–5014 m najliczniej wystê-puj¹ macera³y z grupy witrynitu — 43,2%, a spoœród mace-ra³ów tej grupy dominuje kolotelinit — 35,0%. Znaczny udzia³ procentowy zajmuj¹ macera³y grupy liptynitu — 31,4%. Najczêœciej s¹ to bardzo dobrze zachowane mega- i mikrospory o odcieniu br¹zowym. Pozosta³e macera³y z grupy liptynitu wystêpuj¹ w iloœciach podrzêdnych. Mace-ra³y grupy inertynitu stanowi¹ 20,2% sk³adu ca³ej próbki. W grupie tej jedynie fuzynit i semifuzynit wystêpuj¹ w ilo-œci odpowiednio 5,2 oraz 5,6%, a inertodetrynit 6,4%. Pozosta³e macera³y s¹ macera³ami akcesorycznymi. Jako domieszki mineralne stwierdzono 2,4 i³u i 2,8% pirytu.

W próbce drugiej, z otworu Zawoja 1 (z g³êbokoœci 5014–5023 m) najliczniejsze s¹ macera³y z grupy liptynitu — 42,4%. W wiêkszoœci przypadków s¹ to dobrze zacho-wane mikrospory. Drugie miejsce pod wzglêdem iloœci wystêpowania zajmuj¹ macera³y z grupy inertynitu — 30,0%. W tej grupie dominuje pustokomórkowy fuzynit — 9,8% i inertodetrynit — 8,6%. Pozosta³e macera³y stwier-dzono w iloœciach podrzêdnych. Dopiero na trzecim miej-scu pod wzglêdem iloœci s¹ macera³y z grupy witrynitu — 27,0%, co jest pewnym ewenementem. Materiê mineraln¹ reprezentuje tylko 0,6% i³u.

Dla obydwu próbek wêgla przeprowadzono równie¿ analizê mikrolitotypow¹. Wyniki analiz zawarto w tab. 2.

W próbce z g³êbokoœci 5005–5014 m najczêœciej wystêpuj¹ odrêbne ziarna witrytu, które stanowi¹ 35,8% sk³adu. Poza tym znacz¹ce zawartoœci stanowi¹: durokla-ryt — 17,6%, dudurokla-ryt — 17,0% i kladurokla-ryt — 15,6%. Pozosta³e sk³adniki zosta³y stwierdzone w podrzêdnych iloœciach.

Sk³ad mikrolitotypowy wêgla próbki z g³êbokoœci 5014–5023 m jest odmienny od opisanego wy¿ej. Najczê-œciej wystêpuj¹cym mikrolitotypem jest duryt — 36,6%

oraz duroklaryt — 20,2%. Udzia³ witrytu osi¹ga 12,0% udzia³u, a pozosta³e sk³adniki nie przekraczaj¹ 10%.

Na tych samych próbkach z otworu Zawoja 1, na któ-rych przeprowadzono analizê macera³ów i mikrolitotypów, dokonano pomiaru wspó³czynnika œredniej zdolnoœci

odbi-0% 10% 20% 30% 40% 50% 0,6% 0,7% 0,8% 0,9% 1,0% Ro = 0,78% Zawoja 1 g³êbokoœæ 5005,00 – 5014,00 m depth 5005,00 – 5014,00 m 0% 10% 20% 30% 40% 50% 0,6% 0,7% 0,8% 0,9% 1,0% Ro = 0,78% Zawoja 1 g³êbokoœæ 5014,00 – 5023,00 m depth 5014,00 – 5023,00 m 0% 10% 20% 30% 40% 50% 0,6% 0,7% 0,8% 0,9% 1,0% Ro = 0,77% JACHÓWKA 2K g³êbokoœæ 3464,00 – 3469,00 m depth 3464,00 – 3469,00 m

Ryc. 4. Refleksyjnoœæ witrynitu z otworów Zawoja 1 i Jachówka 2K Fig. 4. Reflectance of vitrinite from Zawoja 1 and Jachówka 2K boreholes

BATTEN 1982, 1985 TA1 K O L ORM IO S PO R ST O PI E Ñ D O JR Z A £ O ŒC I M A T E R IIO R G A N IC Z N E J PR O D U K T Y W Ê G L O W O D O R Ó W PA L E O T E M PE R A T U R A ( C ) ° pocz¹tek ciek³ych wêglowodorów próg generacji gazu mokrego próg generacji gazu suchego zanik tworzenia ciek³ych wêglowodorów zanik gazów mokrych zanik gazów suchych 200 170-180 120-170 80 30-60 ja sn o-œr ed ni o br ¹z ow y ci em no br ¹z ow y ba rd zoc ie m no br ¹z ow o-cz ar ny cz ar ny ¿ó ³to po m ar añ -cz ow y ja sn o br ¹z ow y ¿ó ³ty N IE D O JR Z A £ A PR Z E JŒ C IO W A D O JR Z A £ A PR Z E J-ŒC IO -W A Z M E TA M O R FI Z O W A N A 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0 1.0 1.2 1.2 1.35 2.0 3.0 4.0 5.0 Ro 1/2 1/2 2/2 2 2/3 3 3/4 3/4 4/5 4/5 5 5/6 6 6 6/7 7 7 5/6 5 3 4 4 2

Ryc. 5. Korelacja wskaŸników dojrza³oœci materii organicznej w ska³ach osadowych (Bat-ten, 1982; Gaupp & Bat(Bat-ten, 1985 [W:] Waks-mundzka, 1995)

Fig. 5. Correlation of organic matter maturity indicators in sedimentary rocks (Batten, 1982; Gaupp & Batten, 1985 [In:] Waksmundzka,

cia œwiat³a R0. Wyniki pomiaru zawarto w tab. 1. Pomiaru

tego dokonywano na kolotelinicie zgodnie z norm¹ PN–92/G–04524, przy u¿yciu mikroskopu polaryzacyjne-go firmy Zeiss–Opton, model Photomikroskop III, w œwie-tle odbitym. Pomiar by³ prowadzony w imersji (olej cedrowy o wspó³czynniku za³amania œwiat³a n = 1,555) w

temperaturze 22o_{C. W czasie pomiaru stosowano}

nastêpuj¹ce sta³e parametry:

‘d³ugoœæ fali 8 = 546 :m.

‘powierzchnia pomiaru = 1 mm2

‘wzorzec nr 3 – R = 0,94%

‘powiêkszenie mikroskopu — 600 razy.

Œrednia zdolnoœæ odbicia œwiat³a R0, dla wêgla w próbce z

g³êbokoœci 5005–5014 m wynosi 0,78% i tyle samo dla próbki z g³êbokoœci 5014–5023 m.

W celu przedstawienia

rozk³adu wartoœci zdolnoœci odbicia œwiat³a w wêglu, z poszczególnych próbek, dla ka¿dej z nich sporz¹dzono reflektogramy (ryc. 4).

Skrajne wartoœci pomiarów zdolnoœci odbicia œwiat³a obej-muj¹ przedzia³ od 0,60 do 0,90%. Obydwa reflektogramy wykazuj¹ zdecydowane maksi-mum przypadaj¹ce ok. wartoœci œredniej refleksyjnoœci (R0)

badanego wêgla. Wskazuje to, ¿e wêgiel przeznaczony do badañ jest jednorodny pod wzglêdem zmetamorfizowania.

Badane wêgle, pomimo

znacznej g³êbokoœci wystêpo-wania (ponad 5000 m), charak-teryzuj¹ siê stosunkowo nisk¹

zdolnoœci¹ odbicia œwiat³a

witrynitu.

Z otworu Jachówka 2K dys-ponowano dwoma próbkami, które poddano badaniom petro-graficznym wêgla. Pierwsza z nich pochodzi z g³êbokoœci 3295,3–3300 m (g³êbokoœæ zre-dukowana). Jest to i³owiec, z

jednym pasemkiem wêgla

b³yszcz¹cego poœrodku. Próbkê poddano procesowi polerowa-nia i uzyskano z niej zg³ad kawa³kowy. Jest to pasmo czy-stego kolotelinitu, barwy szarej o bardzo g³adkiej powierzchni. Stwierdzono w nim pojedyncze

du¿e szczeliny wype³nione

wêglanami b¹dŸ pirytem. Z uwagi na to, ¿e wystêpuje w tym pasemku tylko jeden mace-ra³, nie mo¿na by³o

przeprowa-dziæ analizy iloœciowej.

Natomiast ze wzglêdów tech-nicznych nie dokonano pomia-rów wspó³czynnika zdolnoœci odbicia œwiat³a. S¹dz¹c jednak po stopniu szaroœci opisywane-go kolotelinitu mo¿na stwier-dziæ, ¿e wêgiel przeznaczony do badañ z omawianej próbki jest nisko uwêglony.

3202,70 3329,10 3413,60 3142.60 3200 3250 3300 3350 3400 3150 3200 3250 3300 3350 3400 3150 3209,4-3215,2 3295,3-3300,0 g³êbokoœæ(m) uskok PG (imp/min) (imp/min)PNNtd

WYBRANE POMIARY KAROTA¯OWE

g³êbokoœæ(m)

stratygrafia

system piêtro seria

podzia³

chronostrat. litostrat.podzia³

warstwy profil litologiczny KARBON TRZECIORZÊD (miocen)

miejsce pobrania próbek do badañ

place of the taking samples for investigations

SE R IA W ÊG LA N . TU R N EJ + W IZ EN WIZEN GÓRNY + NAMUR A SERIA UTWORÓW TER YGENICZNYCH w a rs tw y m a li n o w ic k ie = za la s k ie WESTF AL A+B? SERIA MU£OWC. ? NAMUR A SERIA PARALICZNA w ar st w y ³a zis ki e? GÓ RN Y W ES TF AL B-W ES TF AL D ? KR AK OW SK A SE RI A PI AS KO W CO W A ? wapieñ limestone i³owiec siltstone piaskowiec

sandstone mu³owiecmudstone uskok

Ryc. 6a. Profil utworów karbonu w otworze wiertniczym Jachówka 2K (g³êbokoœci zredukowa-ne)

‘Druga próbka z otworu Jachówka

2K pochodzi równie¿ z g³êbokoœci 3295,3–3300 m (g³êbokoœæ zredukowa-na). Z obserwacji makroskopowych wynika³o, ¿e jest to i³owiec wêglisty, barwy czarnej, o zbitej strukturze. Z

próbki tej sporz¹dzono zg³ad

kawa³kowy z jednostronnie wypolero-wan¹ powierzchni¹. W czasie

obserwa-cji mikroskopowych, zachowuj¹c

wszystkie parametry jak w przypadku próbek z otworu Zawoja 1, okaza³o siê, ¿e nie mo¿na przeprowadziæ pra-wid³owo analizy iloœciowej. W celu zorientowania siê, jaki procent sk³adni-ków wêglowych wystêpuje w omawia-nej próbce przeprowadzono analizê jakoœciow¹. Nie obliczano punktów przeciêcia krzy¿a nitkowego, który przypada³ na substancji mineralnej. Natomiast udzia³ sk³adników wêglo-wych przedstawia siê nastêpuj¹co:

‘macera³y z grupy witrynitu —

42,6%,

‘macera³y z grupy liptynitu —

33,6%,

‘macera³y z grupy inertynitu —

23,8%.

Spoœród macera³ów grupy witrynitu s¹ to przede wszystkim drobne fragmen-ty kolotelinitu. Wystêpuj¹ w towarzy-stwie innych macera³ów, b¹dŸ te¿ jako samodzielne fragmenty rozsiane w cie-œcie skalnym. Macera³y grupy liptynitu s¹ reprezentowane jedynie przez spory-nit. S¹ to g³ównie mikrospory z rodzaju Densosporites, dobrze zachowane, prze-sycone substancj¹ mineraln¹, posia-daj¹ce owalne zamkniête formy barwy

br¹zowej. Sporadycznie wystêpuj¹

megaspory, albo ich fragmenty barwy br¹zowej, proste, nie zamkniête, z widocznym szwem zrostowym. Spory

wystêpuj¹ w towarzystwie innych

sk³adników wêgla, b¹dŸ te¿ pojedyncze dobrze zachowane formy tkwi¹ w masie mineralnej.

W przeprowadzonej analizie najni¿-szy udzia³ procentowy w iloœci 23,8% zajmuj¹ macera³y grupy inertynitu. Spo-œród macera³ów tej grupy wyró¿niono: fuzynit — 13,6%, semifuzynit — 7,0% oraz sklerotynit — 3,2%.

Fuzynit charakteryzuje siê dobrze

zachowan¹ struktur¹ komórkow¹.

Podobne formy zachowuje bardziej sza-ry semifuzynit. Wystêpuj¹ te¿ dobrze zachowane pojedyncze sklerocje, które wyró¿niaj¹ siê wypuk³ym reliefem.

Na próbce kawa³kowej z otworu Jachówka 2K z g³êbokoœci 3464–3469 m (g³êbokoœæ zredukowana 3295,3–3300 m), dokonano pomiaru wspó³czynnika zdol-noœci odbicia œwiat³a Ro, który wynosi

0,77%. Reflektogram dla tej próbki

miejsce pobrania próbek do badañ

place of the taking samples for investigations

wapieñ limestone wêgiel hard coal i³owiec siltstone mu³owiec mudstone piaskowiec sandstone zlepieniec conglomerate POst ( m) g³êbokoœæ(m) g³êbokoœæ(m) stratygrafia

system piêtro seria

podzia³ chronostrat.litostrat.podzia³

warstwy

WYBRANE POMIARY KAROTA¯OWE

profil litologiczny KARBON SE R IA W ÊG LA N . TU R N EJ + W IZ EN WIZENGÓRNY+ NAMURA SERIA UTWORÓW TER YGENICZ NYCH w a rs tw y m a li n o w ic k ie = za la s k ie WESTF AL A+B? SERIA MU£OWCOW A? NAMURA SERIA PARALICZ NA w ar st w y³ az is ki e? KR AK O W SK AS ER IAP IA SK O W CO W A WESTF AL B+C PŒr. (mm) (imp/min)PG (imp/min)PNG JURA 3290,0-3291,5 3348,0-3349,5 3412,3-3415,5 3498,0-3500,0 3584,0-3590,0 3150 3200 3250 3300 3350 3400 3450 3500 3550 3600 3650 3124,40 3213,9 3256,4 3412,3 3630,40 3650 3600 3550 3500 3450 3400 3350 3300 3250 3200 3150

Ryc. 6b. Profil utworów karbonu w otworze wiertniczym Su³kowice 1 Fig. 6b. Profile of the Carboniferous deposits in Su³kowice 1 borehole

przedstawia ryc. 4. Podczas prowadzonych pomiarów przestrzegano wszystkich zasad, jak w przypadku opisy-wanych pomiarów na próbkach z otworu Zawoja 1.

Badane wêgle zarówno z otworu Zawoja 1, jak i Jachówka 2K, pomimo znacznej g³êbokoœci wystêpowa-nia, charakteryzuj¹ siê stosunkowo nisk¹ zdolnoœci¹ odbi-cia œwiat³a witrynitu. Na podstawie tych wartoœci mo¿na wnioskowaæ, ¿e badane wêgle nale¿y zaliczyæ do wêgli p³omiennych typu 31.

Ocena dojrza³oœci termicznej materii organicznej w utworach karbonu

Analiza dojrza³oœci termicznej utworów fitogenicz-nych ma du¿e znaczenie w ocenie potencjalfitogenicz-nych

mo¿liwo-œci wystêpowania wêglowodorów w utworach

paleozoicznych wystêpuj¹cych w pod³o¿u Karpat Zachod-nich. Z punktu widzenia warunków paleotermicznych istotna jest ocena, czy utwory osi¹gnê³y stadium w³aœciwe dla generacji wêglowodorów i w jakim okresie geologicz-nym osi¹gnê³y stwierdzony poziom dojrza³oœci. Roz-wi¹zanie powy¿szych problemów pozwala prognozowaæ nie tylko warunki generacji i ekspulsji wêglowodorów, ale tak¿e oceniæ drogi ich migracji i szanse akumulacji w z³o¿u.

Wieloletnie doœwiadczenia

petrografów wêgla i geochemi-ków organicznych wskazuj¹, ¿e wskaŸnik refleksyjnoœci witryni-tu R0jest dobrym markerem

mak-symalnych temperatur, w jakich znalaz³y siê dane utwory w histo-rii geologicznej (Bostick & Foster, 1975; Robert, 1985; Bar-ker, 1991).

Wiadomo, ¿e zdolnoœæ odbi-cia œwiat³a przez witrynit wzrasta wraz ze stopniem dojrza³oœci

ter-micznej ska³ macierzystych.

Pomiary wspó³czynnika reflek-syjnoœci witrynitu zosta³y

wyko-nane w dwóch otworach:

Jachówka 2K i Zawoja 1. W otworze Jachówka 2K, w próbce z g³êbokoœci 3295,3–3300 m, wspó³czynnik ten wynosi 0,77%, a w otworze Zawoja 1, w prób-kach z g³êbokoœci 5005–5014 m i 5014–5023 m, wynosi 0,78%.

Pomiary refleksyjnoœci witry-nitu by³y wykonane równie¿ w dwóch innych otworach wiertni-czych le¿¹cych w po³udniowo-w-schodniej czêœci Zag³êbia — w

Suchej Beskidzkiej IG–1 i

Jachówce 1 (Krieger i in., 1997). W otworze Jachówka 1 trzy prób-ki z g³êbokoœci 3374–3377 m mia³y refleksyjnoœæ 0,65–0,71%, a dwie próbki z g³êbokoœci

3494–3497 m refleksyjnoœæ

0,73–0,76%. W otworze Sucha Beskidzka IG–1 w próbce z g³êbokoœci 3225,5 m refleksyj-noœæ wynios³a 0,73–0,74%.

Przy ocenie stopnia dojrza³oœci termicznej organicznej materii (OM) jako uzupe³niaj¹c¹ stosuje siê metodê palino-logiczn¹, polegaj¹c¹ na okreœleniu barwy palinomorf. Pali-nomorfy wykazuj¹ zmienne zabarwienie egzyny, w zale¿noœci od historii termicznej. Analiza zmiennoœci bar-wy palinomorf daje mo¿liwoœæ okreœlenia termicznej doj-rza³oœci osadów i umo¿liwia przybli¿on¹ korelacjê ze wspó³czynnikiem refleksyjnoœci witrynitu (ryc. 5). Zmien-noœæ zabarwienia palinomorf, o ró¿nej historii termicznej jest du¿a i obejmuje barwy od jasno¿ó³tej a¿ do czarnej. Istnieje kilka skal liczbowych, koreluj¹cych barwy palino-morf ze skal¹ wartoœci refleksyjnoœci witrynitu, skal¹ paleotemperatur, klasyfikacj¹ wêgli i wykresem generacji wêglowodorów (Batten, 1984, 1996; Batten, 1982; Gaupp & Batten, 1985; Waksmundzka, 1995). W przeprowadzo-nych badaniach przyjêto siedmiostopniow¹ skalê barw zaproponowan¹ przez Battena (1984). Do obserwacji zabarwienia palinomorf w celu okreœlenia stopnia doj-rza³oœci termicznej najlepiej nadaj¹ siê spory oraz ziarna py³ków.

W badanych otworach Jachówka 2K, Su³kowice 1, Wysoka 3 i Zawoja 1 palinomorfy z utworów karbonu wykazuj¹ barwê ¿ó³topomarañczow¹, jasnobr¹zow¹ lub ciemnobr¹zow¹ (ryc. 3), co odpowiada wartoœci TAI

1573-1576 1659-1663 1742 uskok usko k usko k 1524,00 1645,80 1739,00 1505,00 1573,20 1750 1750 1700 1700 1650 1650 1600 1600 1550 1550 1500 1500 g³êbokoœæ(m) stratygrafia

system piêtro seria

podzia³ chronostrat. litostrat.podzia³

warstwy

profil

litologiczny _{( m)}POst _{g³êbokoœæ(m)}

WYBRANE POMIARY KAROTA¯OWE

PŒr. (mm) (imp/min)PG (imp/min)PNNt SE R IAW ÊG LA N O W A TU R N EJ +W IZ EN WIZENGÓRNY+ NAMURA SERIA UTWORÓW TER YGENICZNYCH w a rs tw y m a li n o w ic k ie = za la s k ie NAMURA SERIA PARALICZ NA KARBON TRZECIORZÊD (miocen) GÓ RN OŒ L¥ SK AS ER IA PI AS KO W CO W A? W ES TF AL B+ C? NAMURB? KS P

miejsce pobrania próbek do badañ

place of the taking samples for investigations

dolomit dolomite wapieñ limestone wêgiel hard coal i³owiec siltstone mu³owiec mudstone piaskowiec sandstone

Ryc. 6c. Profil utworów karbonu w otworze wiertniczym Wysoka 3 Fig. 6c. Profile of the Carboniferous deposits in Wysoka 3 borehole

(Thermal Alternation Index) 3–5 i okreœla dojrza³¹ materiê organiczn¹. W otworach Jachówka 2K i Zawoja 1, gdzie przeprowadzono pomiary refleksyjnoœci witrynitu, wska-Ÿnik TAI dobrze koreluje siê z tymi pomiarami.

W otworze Jachówka 1, gdzie w utworach karbonu przeprowadzono pomiary wspó³czynnika refleksyjnoœci witrynitu (Krieger i in., 1997), otrzymano wyniki od 0,65% do 0,76%. Palinomorfy karboñskie maj¹ barwê ¿ó³topoma-rañczow¹, jasnobr¹zow¹ lub ciemnobr¹zow¹, co odpowia-da wskaŸnikowi TAI 3–5 w skali Battena i równie¿ dobrze koreluj¹ siê z wartoœciami refleksyjnoœci witrynitu.

Obserwowana dojrza³oœæ organicznej materii w utwo-rach klastycznych karbonu w po³udniowo-wschodniej czê-œci GZW, wyra¿ona wspó³czynnikiem refleksyjnoczê-œci witrynitu i wskaŸnikiem TAI wskazuje, ¿e utwory te znaj-duj¹ siê w pocz¹tkowej fazie generacji wêglowodorów. Pomierzone w otworach Jachówka 1, Jachówka 2K, Sucha Beskidzka IG–1 i Zawoja 1 wartoœci wspó³czynnika reflek-syjnoœci witrynitu wynosz¹ 0,65–0,78% i dotycz¹ próbek pobranych z przedzia³u g³êbokoœci 3374–5023 m. Rela-tywnie niskie wartoœci tego wspó³czynnika potwierdzaj¹ ogólny trend obni¿enia dojrza³oœci termicznej osadów, w kierunku na po³udniowy wschód, w granicach górno-œl¹skiego basenu wêglonoœnego.

Równoczeœnie ta czêœæ GZW charakteryzuje siê niskim gradientem uwêglenia (R0<0,20%/km), co pozwala

przy-puszczaæ, ¿e zarówno utwory karbonu jak i starszego

pale-ozoiku s¹ perspektywiczne dla poszukiwañ wêglowodo-rów (Karwasiecka, 1996, 1999).

Wspó³czeœnie obserwowane temperatury górotworu na stropie karbonu w po³udniowo-wschodniej czêœci GZW

wynosz¹ 100–130o_{C (Karwasiecka, 1996, 1999).}

Obser-wowane wspó³czeœnie temperatury s¹ temperaturami mak-symalnymi, w jakich znalaz³y siê utwory paleozoiczne w historii geologicznej tego obszaru. Dojrza³oœæ organicznej materii mierzona wskaŸnikiem refleksyjnoœci witrynitu Ro

oraz wskaŸnikiem TAI, wyra¿onym barw¹ zachowanych palinomorf sugeruje, ¿e badane utwory karbonu od czasu ich depozycji nigdy nie by³y poddane dzia³aniu temperatu-ry wy¿szej ni¿ 130o_{C. Przyjêcie do rozwa¿añ alternatywnej}

wersji modelu paleotemperatur, dla którego maksymalne temperatury zosta³y osi¹gniête przed inwersj¹ laramijsk¹ Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego, w konsekwencji sprowadza siê do za³o¿enia erozji utworów karboñskich na poziomie 2,5–3,0 km. Wspó³czeœnie obserwowany trend rozk³adu mi¹¿szoœci i migracji osi basenu karboñskie-go nie upowa¿nia do postawienia takiej hipotezy. Obser-wowany niski gradient uwêglenia nie pozwala natomiast na za³o¿enie znacznie wy¿szego paleostrumienia, który pozwoli³by na zrekompensowanie brakuj¹cych mi¹¿szo-œci domniemanego nadk³adu (Karwasiecka, 1999).

Podsumowuj¹c, mo¿na przyj¹æ hipotezê, ¿e obserwo-wana w osadach karboñskich dojrza³oœæ organicznej mate-rii zosta³a osi¹gniêta wspó³czeœnie i jest rezultatem ich 4883,30 4825,00 PERMO-TRIAS? KARBON GÓRNYWESTF ALB-WESTF ALC KRAKOWSKASERIAPIASKOWCOW A warstwy³aziskie? 5005-5014 5014-5023 5000 5000 4950 4950 4900 4900 4850 4850 g³êbokoœæ(m) g³êbokoœæ(m) stratygrafia

system piêtro seria

podzia³ chronostrat. litostrat.podzia³

warstwy

profil

litologiczny

WYBRANE POMIARY KAROTA¯OWE

PŒr.

(mm) (imp/min)PG (imp/min)PNNt

TRZECIORZÊD (miocen)

³upek wêglowy

coaly shale miejsce pobrania próbek do badañplace of the taking samples for investigations wêgiel hard coal i³owiec siltstone mu³owiec mudstone piaskowiec sandstone

Ryc. 6d. Profil utworów kar-bonu w otworze wiertniczym Zawoja 1

Fig. 6d. Profile of the Carbo-niferous deposits in Zawoja 1 borehole

pogr¹¿enia na znaczne g³êbokoœci w wyniku przykrycia przez autochtoniczne utwory molasowe miocenu i nasuniê-cia na nie osadów fliszu karpackiego.

Wyznaczenie profili litologicznych w oparciu o pomiary geofizyki wiertniczej

Interpretacjê profilu litologicznego utworów karbonu w otworach: Jachówka 2K, Su³kowice 1, Wysoka 3 i Zawoja 1 przeprowadzono na podstawie standardowego kompletu krzywych geofizycznych, wykonanych w skali 1:500. Zasadnicz¹ rolê odegra³y wykresy profilowañ radiome-trycznych PG, PNNt, b¹dŸ PNG oraz profilowanie œredni-cy PŒr. Brak profilowania PGG jako podstawowego profilowania dla wyznaczania pok³adów wêgla (z uwagi na kontrastowe ró¿nice gêstoœci) utrudnia wyznaczenie w profilu w sposób jednoznaczny utworów fitogenicznych.

Na podstawie zmiany poziomów wskazañ krzywych geofizycznych wyznaczono strop utworów karbonu oraz strop serii wêglanowej (ryc. 6a–d). Wartoœci te w kolejnych otworach wynosz¹:

Utwory fitogeniczne w utworach karboñskich wyzna-czono w otworze Zawoja 1 w nastêpuj¹cych interwa³ach:

‘4935,20–4936,50 m (1,30 m)

‘4978,40–4979,40 m (1,00 m)

‘5007,00–5008,40 m (1,40 m)

‘5027,00–5028,40 m (1,40 m)

‘oraz w otworze Wysoka 3 na g³êbokoœci

1592,50–1593,40 m (0,90 m).

Dok³adna i wiarygodna korelacja profilu wyznaczone-go na podstawie profilowania geofizycznewyznaczone-go w stosunku do rdzeniowanych odcinków profilu uzyskanych z wierce-nia nie jest mo¿liwa. Przyczyn¹ jest niewielki udzia³ odcin-ków rdzeniowanych oraz brak w tych rdzeniach osadów charakteryzuj¹cych siê zdecydowanymi anomaliami na krzywych profilowañ geofizycznych.

Wykorzystanie tylko interpretacji profilowañ geofi-zycznych do precyzyjnego podzia³u karbonu na serie lito-stratygraficzne nie jest mo¿liwe ze wzglêdu na podobne wykszta³cenie litologiczne utworów. Jedynym wyj¹tkiem jest wyznaczenie sp¹gu krakowskiej serii piaskowcowej, która kontaktuje z wyraŸnie ró¿nymi litologicznie utwora-mi le¿¹cyutwora-mi poni¿ej (seri¹ mu³owcow¹ lub paraliczn¹). Powoduje to, ¿e granica ta jest doœæ ³atwa do wychwycenia na diagramach geofizyki otworowej. Profile litologiczne utworów karboñskich w poszczególnych otworach zosta³y

wyznaczone g³ównie na podstawie wyników badañ geofizycznych, ale podzia³ na serie litostratygraficzne przeprowadzono na podstawie wyników badañ mikroflo-rystycznych i petrograficznych piaskowców (Markiewicz [W:] Krieger i in., 2000), litologiê odcinków rdzeniowa-nych (Krieger [W:] Krieger i in., 2000) i za pomoc¹ korela-cji z otworami z najbli¿szego s¹siedztwa (Krieger [W:] Krieger i in., 2000). Utwory klastyczne i wêglonoœne karbo-nu w otworach Jachówka 2K, Su³kowice 1, Wysoka 3 i Zawoja 1 przedstawia ryc. 6a–d.

Badania przedstawione w tym artykule by³y mo¿liwe dziêki uprzejmoœci Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, Oddzia³owi Biura Geologicznego „Geonafta”, które udostêpni³o rdzenie wiertnicze i diagramy geofizyczne z otworów.

Literatura

BARKER C. E. 1991 — Implications for organic studies of evidence for a geologically rapid increase and stabilization of vitrinite reflectan-ce at peak temperature: Cerro Prieto geothermal system, Mexico. Bull. Amer. Ass. Petrol. Geol., 75.

BATTEN D. J. 1982 — Palynofacies, paleoenvironments and petroleum. J. Micropaleont., 1: 107–114.

BATTEN D. J. 1984 — Pollen/spore colour standard. Munsell Colour Standard (Matte Finish). Version 2.

BATTEN D. J. 1996 — Palynofacies and petroleum potential. [In:] J. Jansonius D.C. McGregor (Eds.). Palynology: principles and applica-tions. Am. Ass. Stratigr. Palynol. Found., 3: 1065–1084. BOSTICK N. H. & FOSTER J. N. 1975 — Comparison of vitrinite reflactance in coal seams and in kerogen of sandstones, shales and limestones in the same part of a sedimentary section: 14–25. Coll. Int. Petr. de la matiere organique des sediments. CNRS. Paris.

CLAYTON G. 1996 — Mississippian miospores [W:] Jansonius J. & McGregor D.C. (red.) — Palynology: principles and applications. AASP Foundation, 2: 589–596.

CLAYTON G., COQUEL G., DOUBINGER J., GUEINN K. J., LOBOZIAK S., OWENS B. & STREEL M. 1977 — Carboniferous miospores of western Europe: ilustration & zonation. Meded. Rijsk Geol. Dienst, 29.

GAUPP R. & BATTEN D. J. 1985 — Maturation of organic matter in Cretaceous strata of the Northern Calcerous Alps. N. Jb. Geol. Paläont., 3: 157–175.

KARWASIECKA M. 1996 — Atlas geotermiczny Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego. Warszawa.

KARWASIECKA M. 1999 — Ewolucja paleogeotermiczna w obszarze Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego. CAG, nr 1906/99.

KRIEGER W. 2002 (w druku) — Nowe dane dotycz¹ce utworów kar-bonu klastycznego i wêglonoœnego w po³udniowo-wschodniej czêœci Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego. Biul. Pañstw. Inst. Geol. KRIEGER W., CHROSTOWSKA J., FILIPIAK P., JACHOWICZ S., JURCZAK-DRABEK A., KWARCIÑSKI J., MARKIEWICZ M. & PAZIK T. 1997 — Dokumentacja utworów karbonu z otworu Jachówka 1. CAG, nr 2532/97.

KRIEGER W., FILIPIAK P., JACHOWICZ J., JURCZAK-DRABEK A., KARWASIECKA M. & MARKIEWICZ J. 2000 — Charakterysty-ka utworów Charakterysty-karbonu w po³udniowo-wschodniej podCharakterysty-karpackiej czêœci Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego. CAG, nr 223/2000.

ROBERT P. 1985 — Histoire géothermique et diagenése organique. Bull. Des Centres de Recherches Exploration — Production Elf-Aqu-itaine.

WAKSUMNDZKA M. 1995 — Wykorzystanie materia³u palinologicz-nego do okreœlenia stopnia metamorfizmu materii organicznej metod¹ TAI. Prz. Geol., 43: 107–109.

WOOD G., GABRIEL A. M. & LAWSON J.C. 1996 — Palynological techniques — processing and microscopy. [W:] Jansonius J. & McGre-gor D.C. (ed.) Palynology: principles and applications; AASP Founda-tion, 1: 29–50. Strop karbonu, m Strop utworów wêglanowych, m Jachówka 2K (g³êbokoœci zredukowane) 3142,60 3413,60 Su³kowice 1 3124,40 3630,40 Wysoka 3 1505,00 1739,00