Przeg[qd Gea[agiczny, va!. 44, nr 4, 1996
Organizacja i zakres
obowi~zk6w
Biura Ochrony Srodowiska
stan Tennessee,
USA
Artur Kolodziejski*
Departament Ochrony i Konserwacji Srodowiska
(TDEC - Tennessee Department of Environment and Con -servation) w obecnej postaci zostal stworzony w 1991 r. Powstal z polqczenia kilku program6w srodowiskowych funkcjonujqcych wczesniej w r6znych agencjach rzqdu sta-nowego, gl6wnie Departamentu Zdrowia i Srodowiska. Mi-sjq TDEC jest ciqgle podwyzszanie stopy zycia obywateli stanu poprzez ochronc: jakosci srodowiska naturalnego. Do-datkowo TDEC jest odpowiedzialny za gospodarkc: zasoba-mi naturalnyzasoba-mi, ochronc: i promowanie zdobyczy kulturalnych stanu, jak r6wniez umozliwienie obywatelom korzystanie z osrodk6w kultury i rekreacji.
Organizacja administracyjna TDEC i zarys odpowiedzialnosci poszczegolnych oddzialow
Na czele departamentu stoi komisarz (Commisioner), mianowany przez gubematora stanu. Departament podzie-lony jest na biura, z kt6rych dwa Sq tutaj przedrniotem zainteresowania:
1. Biuro Konserwacji i Gospodarki Zasobarni Natural-nymi,oraz
2. Biuro Ochrony Srodowiska.
1. Biuro Konserwacji i Gospodarki Zasobami Natu-ralnymi podzielone jest na oddzialy, te z kolei na sekcje, a w zaleznosci od potrzeb sekcje dzielone Sq na podsekcje. W sldad biura wchodzq nastc:pujqce oddzialy:
1.1. Oddzial Archeologii - zajmuje sic: badaniem prehistorycznych i historycznych znalezisk, dzialalnosciq naukowq i edukacyjnq.
1.2. Oddzial Geologii - jest spadkobierczyniq zalozo
-nej w 1831 r. stanowej Sluzby Geologicznej. Zajmuje sic: badaniami geologicznymi (gl6wnie kartowaniem) jak r6w-niez ewidencjq zl6z kopalin w stanie Tennessee. Bogaty zbi6r wyzej wyrnienionych informacji jest udostc:pniany bezplatnie firmom, instytucjom szkolnym, agencjom rzqdo-wym i osobom prywatnym.
1.3. Oddzial Ekologii - zajmuje sic: badaniarni i inwe-ntarzem fauny i flory na terenie stanu (ze szczeg6lnym nastawieniem na ochronc: gatunk6w zagrozonych) jak r6w-niez wplywem czynnik6w antropogenicznych na srodowi -sko przyrodnicze.
1.4. Oddzial Gospodarki Nieruchomosciami - pro-wadzi operacje typu: najem, kupno-sprzedaz, ubezpieczenie oraz planowanie przestrzenne nieruchomosci nalezqcych do TDEC.
1.5. Oddzial Stanowej Komisji Historycznej - zaj-muje sic: badaniarni, publicystykq, konserwacjq i promocjq spuscizny historycznej stanu Tennessee.
1.6. Komisja do spraw Indian - zlozona z pic:ciu,
rnianowanych przez gubematora stanu, czlonk6w koordy-nujqcych realizacjc: federalnych, stanowych i lokalnych
pro-*Stanowy Departament Ochrony i Konselwacji Srodowiska, stan Tennessee, USA, Sekcja G6mictwa, Tennessee, USA
364
gram6w: politycznych, ekonomicznych i kulturalnych doty-cZqcych Indian.
1.7. Oddzial Obiektow Rekreacyjnych - prowadzi obslugc: techniczll<t, planowanie i finansowanie zwiqzane z gospodarkq istniejqcyrni juz obiektarni rekreacyjnymi oraz budowq nowych takich obiekt6w.
1.8. Oddzial Parkow Stanowych - odpowiedzialny jest za gospodarkc: parkarni na terenie stanu.
Dodatkowo w sklad biura wchodzq grupy zajmujqce sic:: pomocq techniczll<t (bezplatne poradnictwo w zakresie kon-strukcji lub modemizacji obiekt6w takich jak: parki rekre-acyjne, oczyszczalnie sciek6w itp.),
- pomocq finansowq (udzielanie pozyczek, kredyt6w,
grant6w),
- publicznq informacjq (udzielanie informacji 0 dzia-lalnosci TDEC zainteresowanym stronom).
2. Biuro Ochrony Srodowiska - odpowiedzialne za tworzenie, wdrazanie i egzekwowanie praw oraz zarzqdzeri regulujqcych ochronc: srodowiska w stanie Tennessee.
Biuro sldada sic: z dziewic:ciu oddzial6w i osrodka szko-leniowo-edukacyjnego. Dwa g16wne programy administro-wane przez biuro to:
- program ochrony wody i powietrza, oraz - program lqdu i radiologii.
Program ochrony wody i powietrza obejmuje oddzialy:.
2.1. Oddzial Kontroli Zanieczyszczenia Powietrza wydaje zezwolenia na operacje zwiqzane z ernis jqzanieczy-szczen do atmosfery, narzuca limity ilosciowe ijakosciowe tej emisji oraz egzekwuje realizacjc: programu na terenie stanu. Dodatkowo zajmuje sic: takZe: monitoringiem powie-trza i prowadzeniem bazy danych.
2.2. Oddzial Kontroli Zanieczyszczenia Wody jest najwic:kszym w biurze, pod wzglc:dem liczebnosci pracow-nik6w i r6znorodnosci program6w. Przedmiotemjego zain-teresowania Sq wszelkie zagadnienia zwiqzane z wodarni stanowyrni, czy li wodami powierzchniowymi i podpowierz-chniowyrni na terenie stanu. Sprawuje kontrolc: nad wszelkq dzialalnosciq zwiqzanq z: funkcjonowaniem publicznych oczyszczalni sciek6w, uzytkowaniem wody i zrzutami oczyszczonych sciek6w przez zaldady, POCZqwszy od ma-lych jednostek gastronornicznych po wielkie kombinaty g6micze, cherniczne oraz rolnictwo, lesnictwo czy budow-nictwo.
W sldad oddzialu wchodzq nastc:pujqce sekcje:
- biologiczno-chemiczna, prowadzqca badania cie
-k6w i zbiomik6w powierzchniowych. Wyniki tych badan wykorzystywane Sq m.in. do ustalania lirnit6w na zrzuty z wyzej wymienionych zaldad6w,
- zasobow naturalnych, regulujqca wszelkiego typu
zrniany dokonywane na istniejqcych ciekach i zbiomikach wodnych. Zrniany te powodowane Sq najczc:sciej podczas zabieg6w osuszania grunt6w, realizacji projekt6w budowy most6w, zap6r wodnych itp.),
- przemyslowo-komunalna, zajmujqca sic: funkcjo-nowaniem publicznych oczyszczalni sciek6w, jak r6wniez narzucaniem ograniczen na zrzuty z instytucji majqcych wlasne oczyszczalnie sciek6w,
- wst~pnego oczyszczania, sprawuj,!ca kontrol~ nad zakladami dysponuj,!cymi mecharuzmami wst~pnego oczy-szczania sciekow. Scieki odprowadzane do oczyszczalni w USA musz'! odpowiadac pewnym standardom okreslanym przez dan,! oczyszczalni~. Standardy te zapobiegac maj'! wszelkim zakloceniom w pracy oczyszczalni, spowodowa-nym przeladowaniem pod wzgkdem ilosciowym lub jako-sciowym systemow oczyszczaj'!cych,
- gornictwa, realizujqca dwa powi'!zane ze sob,! pro-gramy. Pierwszy zajmuje si~ regulowaniem dzialalnosci gomiczej: wydawaniem zezwolen na wydobywanie surow-cow na terenie stanu, kontrol,! funkcjonowania tych
przed-si~biorstw oraz zabezpieczeniem srodkow finansowych i prawnych, wykorzystywanych poiniej do rekultywacji tere-now pog6miczych. Drugi program to stanowa adaptacja federalnego programu ochrony jakosci wody znanego pod nazw'! NPDES (National Pollution Discharge Elimination Systems),
- rekultywacji (reklamacji) terenow pogorniczych, zajmujqca si~ (jak nazwa wskazuje) rekultywacjq terenow zdegradowanych dzialalnosci,! gomicz'!.
2.3 Oddzial Uj~c Wody, sprawuj,!ca szeroko rozumia-net kontrok w zakresie planowania, lokalizacji, konstrukcji oraz operacji publicznych i prywatnych uj~c wody. W za-kresie kompetencji oddzialu lezy rowniez: autoryzowanie laboratoriow upowaznionych do przeprowadzarua analiz wody pitnej, przeprowadzanie kontroli uj~c wody oraz wszelkiego rodzaju pomoc techniczna i prawna zwi,!zana z prowadzeniem uj~c. Jedn'! z sekcji oddzialu jest Sekcja Bezpieczenstwa Zapor, sprawuj,!ca piecz~ nad budownic-twem i funkcjonowaniem zapor i zbiomikow wody w aspe-kcie bezpieczenstwa publicznego.
Stosunkowo nowym programem realizowanym przez oddzial jest program ochrony studru. Program ten ma na celu
kontrol~ nad prawidlowym (tzn. zgodnym z zatwierdzony-mi normazatwierdzony-mi) wierceniem, instalacjq i eksploatacjq studni wody pitnejjakr6wniez modelowarue wplywu pompowania studni na lokalne i regionalne zmiany w hydrogeologii ba-danego obszaru.
2.4 OddzialOchrony Wody Gruntowej, reguluje pro-gram skladowania sciekow pochodz,!cych z gospodarstw domowych i rolnych, na terenach nie podl'!czonych do publicznych oczyszczalni sciek6w. Program ten dotyczy przede wszystkim gospodarstw rolnych i budynk6w miesz-kalnych polozonych z dala od aglomeracji miejskich. Do najpopularniejszych metod skladowania wymieruonych zanie-czyszczen nalezq: zbiomiki podziemne (szamba), podpowierz-chniowe wtryski zanieczyszczen na terenach rolniczych, przy uzyciu podziemnych kanal6w lub rur perforowanych oraz powierzchniowe zastosowania na uzytkach rolnych.
Podstawowe obowiqzki oddzialu to wydawarue zezwo-len, nadzorowanie konstrukcji i przeprowadzanie inspekcji
w Iw systemow. Dodatkowo, zajmuje si~ badaniami gruntow
pod k'!tem mozliwosci wykorzystania ich pod budow~ sy-stem6w septycznych.
Oddzial Ochrony Wody Gruntowej nie zajmuje si~
zanieczyszczeniami wody gruntowej, pochodz,!cymi ze ir6del innych niz wymienione systemy septyczne.
Program I~du i radiologii obejmuje oddzialy: 2.5. Oddzial Gospodarki Odpadami Stalymi i Nie-bezpiecznymi, podzielony na dwa programy:
a) Program gospodarki odpadarni stalymi zajmuje si~
Przeglqd Geologiczny, vo!. 44, nr 4, 1996
transportem, przerobk,! i skladowaniem odpad6w zaklasyfi-kowanych do czterech kategorii:
- kategoria I, stale odpady pochodzqce z oczyszczalni sciekow/wody, odpady z gospodarstw domowych oraz (uwaga !) - poci~te na kawalki opony,
- kategoria II, nie toksyczne odpady przemyslowe, - kategoria III, odpady z gospodarstw rolnych, lesnych i porzqdkowych (np. liscie, sloma itp.),
- kategoria IV, odpady budow lane (cegla, beton, drew-no itp.).
Odpady stale, rue mieszcz'!ce si~ w zadnej z wyzej wymienionych kategorii (np. odpady medyczne, martwe zwie~ta, azbest), musz'! uzyskac specjaln,! zgod~ na sklado-wanie.
b) Program gospodarki odpadarni ruebezpiecznyrni re-guluje transport, przechowywanie, neutralizowanie i skla-dowarue materialow uznanych za niebezpieczne. Do grupy tej zaliczane Set przede wszystkim materialy latwopalne, wy-buchowe, silnie toksyczne, jak rowniez materialy codzien-nego uzytku takie jak: zuzyte oleje, baterie i akumulatory. 2.6. Oddzial Superfund to stosunkowo nowy program (zapocz'!tkowany w 1986 r.), kt6rego celem jest aktywne poszukiwanie, badanie i oczyszczanie terenow skazonych substancjami ruebezpiecznymi. Badanym skazonym tere-nom przyznaje si~ okreslonq liczb~ punktow, pozwalaj,!c,! urniejscowic dany teren na liscie rankingowej. Punkty przy-znaje si~ stosujqC wiele kryteriow, z kt6rych najwazniejsze to:
- wynik analizy laboratoryjnej pr6bek gruntu, wody i osadow z dna ciekow lub zbiomik6w,
- lokalizacja skazonego terenu w stosunku do szk61, przedszkoli czy uj~c wody pitnej,
- mozliwosc migracji zarueczyszczen do wody powie-rzchniowej lub gruntowej, itp.
Tereny skazone, kt6re uzyskaly wyj'!tkowo wysok'!
li-czb~ punkt6w umieszczane Sq na narodowej liscie prioryte-t6w i b~d,! oczyszczane w pierwszej kolejnosci wsp6lnym wysilkiem agencji rZ,!du stanowego (IDEC) oraz federalne-go EPA (Environmental Protection Agency).
2.7. Oddzial Podpowierzchniowych Zbiornikow, sprawuje kontrol~ nad procesem instalowama i funkcjono-wania podziemnych zbiomik6w substancji ropo-podobnych. OczywiScie oddzial zajmuje si~ problemarni zanieczyszczenia gruntu, wody i powietrza spowodowanymi wyciekarni z tychze zbiomik6w. Zbiomiki paliw w stanie Tennessee wy-posazone Sq w systemy wykrywaj,!ce ewentualne wycieki, tzw. leak detection systems. Ponad 70% zbiomik6w paliw w Tennessee to zbiomiki stalowe. Badania prowadzone przez oddzial wykazaly, ze po 16 latach eksploatacji okolo 75% tych zbiomik6w przecieka, powoduj,!c skazenie tere-nu. Wycieki set notowane nie tylko z glownego kadluba zbiornika, ale cz~sto rowniez z pol'!czen rurowych (kolanka, zl,!cza).
2.8. Oddzial Radiologiczny, reguluje posiadanie i eks-ploatowanie material6w promieruotw6rczych oraz urz'!dzen wytwarzajqcych promieniowanie (np. aparatow rentgeno-wskich). W sklad oddzialu wchodz,! 4 sekcje:
- sekcja licencyjno-rejestracyjna, wydaj,!ca zezwole-nia instytucjom medycznym, akademickim i przemyslowym na posiadanie i uzytkowanie ww. materialow i urzqdzen,
- sekcja kontroli, przeprowadzaj'!ca inspekcje ww. obiekt6w w kontekscie prawidlowego uzytkowania oma-wianych material6w i urz'!dzen,
- sekcja techniczna, zajmuj,!ca si~ kalibracjq urz'!dzen,
Przeglqd Geologiczny, vo!. 44, nr 4, 1996
monitoringiem srodowiska i pomoc,! w wypadkach zwi,!za-nych z udzialem substancji promieniotw6rczych,
- sekcja adrninistracyjna.
2.9. Sekcja Departamentu Energii, utworzona w 1991 r., zajmuj,!ca si~ wyl,!cznie efektem wczeSniejszej i terainiejszej dzialalnosCi Narodowego Laboratorium w "atomowym" rniescie - Oak Ridge. Laboratorium to (ORNL - Oak
Ridge National Laboratorium) dziala od wczesnych lat 40.,
a zostalo utworzone jako cz~se glosnego projektu znanego pod nazw'! Manhattan Project, maj,!cego na celu zbudowa-nie pierwszej na swiecie bomby atomowej. W czasie kilku-dziesi~ciu lat dzialalnosci laboratorium wyprodukowalo ogrornn'! ilose odpad6w radioaktywnych, toksycznych i rnieszanych. Lokalizowanie i oczyszczanie (neutralizowa-nie) skladowisk tych odpad6w ma potrwae co najrnniej nast~pnych 30 lat.
Dzialalnose oddzialu sprowadza si~ wi~c do kontrolo-wania i nadzorokontrolo-wania prac prowadzonych na terenie labo-ratorium oraz terenach potencjalnie skazonych w wyniku jego dzialalnosci.
2.10. Osrodek szkoleniowo-edukacyjny (Flaming Trai-ning Center) prowadzi szkolenia dla pracownik6w TDEC oraz innych zainteresowanych. Tematy szkolen S,! bardzo r6znorodne: od grup tematycznych typu biologia, chemia, geologia, biznes poprzez procedury prawne, programy kom-puterowe, na profesjonalnym post~powaniu z klientem kon-cZ(!c (to szkolenie jest obowi(!Zkowe dla kai:dego pracownika TDEC). Oczywiscie uczestnictwo pracownika w szkoleniu musi bye uzasadnione zakresemjego obowi'!zk6w.
Uwagi ogolne i podsumowanie.
W sklad departamentu wchodzi r6wniez wiele niezalez-nych sekcji zajmuj,!cych sk np. kolportazem departamento-wych publikacji, informowaniem obywateli 0 dzialalnosci TDEC, pomocy technicznej (np. komputerowej) i wiele innych.
Kazdy obywatel ma prawo wgl,!dtido informacji groma-dzonych przez departament, jak r6wniez prawo do rozlicza-nia go z prowadzonej dzialalnosci. Ciekawostk,! godn,! nasladowania jest tutaj fakt, ze kazdy pracownik departa-mentu, np. inspektorprzeprowadzaj'!cy kontrok w przedsi~ biorstwie g6rniczym lub innym zakladzie pracy, ma obowi,!zek wobec jednostki kontrolowanej do udzielenia informacji dotycz'!cej podstawy prawnej danej kontroli,
pro-J.F.H. THOMPSON - Magmas, Fluids and Ore Depo-sits. Victoria BC (Canada) 1995, Mineral. Assoc. Canad. Short Series Nr 23, str. 525.
Stopy magmowe, fluidy kruszconosne w relacji do zl6z rudnych - to tematyka omawianej monografii. Sklada si~ na ni'! 22 referaty. Przedrniotem rozwazan S,! r6znorodne zagadnienia, np. problemy fizyczno-cherniczne (gl6wnie termodynarniczne) w aspekcie energetycznym (np. cieplo przy asyrnilacji przez stopy magmowe, rola lotnych sklad-nik6w w stopach magmowych na dalsz'! ewolucj~ stop6w magmowych, uwalnianie zwi,!zk6w metali ze stop6w czy roztwor6w, charakterystyka fluid6w metalonosnych.
Z innego punktu widzenia rozpatrywano szczeg6lowo skomplikowane problemy r6znych formacji zlozowych, np.:
366
cedury, wynik6w i wreszcie ewentualnych konsekwencji przeprowadzonej kontroli.
W kwestiach spornych obowi(!Zkiem pracownika depar-tamentu, a nie podrniotu kontrolowanego jest udowodnienie zasadnosci i poprawnosci przeprowadzonej kontroli. Proce-dura ta pozwala unikn,!e (przynajrnniej cz~sciowo) wielu frustracji i poczucia bezsilnosci podrniotu kontrolowanego, jak r6wniez uniemozliwienie agencji przeprowadzajqcej kontrol~ do wlasnej interpretacji praw i rozporz'!dzen.
W strukturze departamentu na uwag~ zasluguje urniej-scowienie sekcji gornictwa w oddziale kontroli zanieczysz-czen wody, uzasadnionym ogrornnym jego wplywem na stan w6d podziemych i powierzchniowych.
Departament ma na swoim koncie wiele sukces6w i porazek. Rozmach z jakim realizuje si~ program uzaleznio-ny jest oczywiscie od budzetu na dauzaleznio-ny okres fiskaluzaleznio-ny oraz czynnika okreslanego jako klimat polityczny. W duzej cz~ sci zaslug'! departamentu jest fakt, ze Tennessee ma jedne z najlepszych w kraju, pod wzgkdem zasob6w, tereny w~d karskie, lowieckie i rekreacyjne.
Poprzez liczne wymogi prawne oraz programy eduka-cyjne spoleczenstwo stopniowo zaczyna sobie zdawae spra-w~ z konsekwencji zwi'!zanych z uzytkowaniem srodowiska przyrodniczego.
Literatura
The Tennessee Water Quality Act of 1977, Tennessee Department of Environment and Conservation (TDEC) -August 1994. Rules of Department of Public Health, Bureau of Environmental Health Services, Chapter 1200-4-1.
Guidance for determining if a groundwater source is under the influence of surface water, TDEC - Division of Water Supply, August 1991.
The Tennessee Safe Drinking Water Act of 1983. The Tennessee Wastewater Facilities Act of 1987.
Rules of Department, Chapter 1200-2-4, State Regulations for Protection Against Radiation.
The Tennessee Air Quality Act of 1969 (amended 1977). The Tennessee Solid Waste Disposal Act of 1991.
The Tennessee Hazardous Waste Management Act of 1977, The Safe Dam Act of 1973.
Non-Community Public Water Systems-Operators Guidy, TDEC -Water Management, 1986.
Superfund - Hazardous Waste Management Act of 1993.
zl6Z metali formacji "porfirowej", zl6z formacji zwi(!Zanej z granitoidarni (skamowe, zlotonosne), formacji pegmaty-towej i in. W innym aspekcie rozpatrywno zagadnienia wrostk6w cieklo-gazowych w rnineralach zlozowych, zmiany metasomatyczne skal wok6lzlozowych.
Juz na tych przykladach widae jak wazna jest ta mono-grafia dla geologii zlozowej. N a podkreslenie zasluguje fakt, iz coraz silniej akcentuje si~ znaczenie zagadnien fizyczno-chernicznych, co widae w wielu monografiach jakie si~ ostatnio ukazaly. Jest to na pewno racjonalny trend w roz-woju tej nauki, jak i w innych naukach 0 Zierni. Dlatego warto wskazae t~ monografi~ naszym czytelnikom.
