Komunikacja - Lekcja 4

(1)

(2)

Asertywno

ść

jest zarazem umiejętnością,

postawą życiową, jak i zbiorem pewnych

zachowań, których każdy z nas może się nauczyć.

Są one bardzo ważne w pracy nauczyciela, gdyż

powinien on:

• Być człowiekiem asertywnym, działającym zgodnie z

zasadami asertywności.

• Asertywnie porozumiewać się ze swoimi uczniami.

• Uczyć i promować wśród uczniów porozumiewanie się na

(3)

Asertywno

ść to nie jest sztuka mówienia „Nie”,

ść

Asertywność to sztuka mówienie „

TAK

”””” przede wszystkim

””””

sobie i swoim potrzebom, ale także potrzebom innych.

ĆWICZENIE

WICZENIE

WICZENIE „„„„Wyobra

WICZENIE

Wyobra

Wyobrażona historia

Wyobra

ona historia

ona historia””””::::

ona historia

Usiądź wygodnie, zamknij oczy, odpręż się.

Wyobraź sobie siebie w następującej sytuacji:

„Kolega poprosi

ł

ci

ę

, aby

ś

pomóg

ł

mu w zakupie sprz

ę

tu

elektronicznego, na którym ten zupe

ł

nie si

ę

nie zna. W

ł

a

ś

ciwie

tego popo

ł

udnia masz trening siatkówki, ale w sumie masz

woln

ą

godzin

ę

tu

ż

przed treningiem, wi

ę

c zgadzasz si

ę

mu

pomóc. Idziesz na umówione spotkanie, ale nie ma go jeszcze.

Czekasz. Po 20 minutach kolega przychodzi. Zostaje ci

niewiele czasu do rozpocz

ę

cia treningu”.

(4)

Zachowania agresywne

Zachowania uleg

ł

e

Zachowania asertywne

Dowartościowanie własnej osoby kosztem innej

Samowyrzeczenie Dowartościowanie własnej osoby

Decydowanie za innych Pozwalanie innym na dokonywanie wyborów

Wybieranie dla siebie

Osiąganie pożądanych celów przez ranienie

innych

Nieosiąganie pożądanych celów

Osiąganie pożądanych celów

Z reguły w naszym życiu występują zachowania, w których

zachowujemy się albo agresywnie albo ulegle.

(5)

Asertywno

ść

to swoista zasada złotego środka,

postawa pomiędzy agresywnością a uległością.

Asertywno

ść

to dbanie zarówno o swoje

potrzeby, jak i o potrzeby innych.

Komunikacja asertywna jest zarazem stanowcza,

bez lęku, ale i bez agresywności.

Zastan

ó

w si

ę

, czy bywasz asertywny/-a

zapoznając się z przykładami różnych asertywnych

wypowiedzi.

(6)

Czy potrafi

ę

...

Przyk

ł

ady

Wyra Wyra Wyra

Wyrażaaaać pozytywne uczucia ?pozytywne uczucia ?pozytywne uczucia ?pozytywne uczucia ? 1) Podoba mi się jak wykonałeś to ćwiczenia. 2) Myślę, że zrobiłeś dziś naprawdę świetną robotę. 3) Lubię cię. 4) Świetnie się dziś czuję i cieszę się, że możemy się kolegować. Wyra

Wyra Wyra

Wyrażaaaać negatywne uczucia ?negatywne uczucia ?negatywne uczucia ?negatywne uczucia ? 1) Nie podobało mi się to jak ... 2) Boję się. 3) Czuję się dzisiaj naprawdę niedobrze z tego powodu. Odmawia

Odmawia Odmawia

Odmawiać proproproprośbom i bom i bom i bom i zaproszeniom ?

zaproszeniom ? zaproszeniom ? zaproszeniom ?

1) Nie, nie mogę pracować dziś tak długo w nocy. 2) Nie, nie podoba mi się taki film, muzyka... 3) Nie, nie chcę być w to zaangażowany. 4) Nie, nie mogę ci pomóc. Wyra

Wyra Wyra

Wyrażaaaać wwwłasne zdanie ?wasne zdanie ?asne zdanie ?asne zdanie ? 1) Sądzę, że to spotkanie trwa już dostatecznie długo. 2) Nie zgadzam się z ... 3) Myślę, że... Wyra

Wyra Wyra

Wyrażaaaać uzasadnionuzasadnionuzasadnionuzasadnioną zzzzłooośćo 1) Znów się spóźniłeś – jestem zły. 2) Jestem naprawdę rozdrażniony, gdy....

(7)

Asertywno

ść

_ść

-

to:

•wyrażanie swoich poglądów, uczuć, myśli, przekonań bez

lekceważenia poglądów, uczuć, myśli, przekonań innych ludzi

•umiejętność stanowczego, śmiałego, zdecydowanego i uczciwego

zachowania (nie jest to jednak zachowanie typu „ja wygrywam – ty

przegrywasz”)

•zachowania umożliwiające obronę własnych praw, swoich granic,

realizacje własnych celów i zamierzeń bez łamania praw i

naruszania granic innych ludzi

•umiejętność skutecznego odmawiania, proszenia, wyrażania

własnych opinii, reagowania na opinie innych

•umiejętność akceptowania niedociągnięć, wad i zmian - własnych i

innych ludzi

(8)

ĆWICZENIE

WICZENIE

WICZENIE „„„„Cele asertywne

Cele asertywne

Cele asertywne””””::::

Cele asertywne

Wymień co najmniej 5 asertywnych celów, które chciałbyś/-łabyś

zrealizować w swoim życiu, co chciałbyś/-łabyś w swoim zachowaniu

zmienić.

Opisz je jako sytuacje, w których chciałbyś być asertywny.

Napisz dokładnie, jak chciałbyś się zachowywać – nie opisuj tego, jak

chciałbyś się czuć lub jakim chciałbyś być. Wymień osoby wobec

których chciałbyś zachowywać się asertywnie w danej sytuacji.

Oto przykłady asertywnych celów:

•Chcę umieć powiedzieć „nie” członkom mojej rodziny, kiedy któryś z nich poprosi mnie o pomoc w momencie, kiedy akurat idę na trening.

•Chcę powiedzieć mojemu bratu, aby nie przełączał kanałów TV, kiedy oglądam swój ulubiony program.

•Chcę powiedzieć mojej mamie, jak się czuję, kiedy ona mnie niesłusznie krytykuje. •Chcę oddać wadliwy towar zakupiony w sklepie i otrzymać zwrot pieniędzy.

Dzięki tej samoświadomości będziesz wiedział/-ła, nad czym możesz asertywnie pracować w przyszłości.

(9)

Jakie s

Jakie są

ą

ą twoim zdaniem zyski i ryzyko

twoim zdaniem zyski i ryzyko

zachowa

zachowań

ń

ń asertywnych?

ń

asertywnych?

Dzięki zachowaniom asertywnym istnieje ryzyko:

istnieje ryzyko:

•możemy być nie lubiani przez niektórych ludzi za to, że

wyrażamy swoje odczucia,

•możemy otrzymać etykietkę, że jesteśmy osobami

idącymi przez życie przebojem,

•zmienią się nasze relacje z innymi,

•możemy być krytykowani,

(10)

Ale

rrrr

ó

wnocze

ś

_ś

nie dzi

ę

ki

zachowaniom asertywnym zyskujemy:

•prawdziwe zbliżenie się do innych ludzi,

•lepsze poznanie poglądów, uczuć, myśli, przekonań swoich

i innych,

•wyrazy podziwu i pochwały otoczenia,

•samorealizację, zadowolenie,

•mniej stresów i frustracji,

•lepszą kondycje psychiczna i fizyczną,

•uczucie, że świat jest lepszy, mniej zagrażający, bardziej

przyjazny, a ludzie milsi i bardziej uprzejmi niż przedtem.

(11)

Czasami używamy stwierdzeń, które mogą personalnie atakowapersonalnie atakowapersonalnie atakowapersonalnie atakowapersonalnie atakowapersonalnie atakowapersonalnie atakowapersonalnie atakowaćć innychinnych, innychinnychinnychinnychinnychinnych

naruszając ich psychologiczne terytorium. Wyrażamy swoje emocje, atakując i schlebiając drugą osobę. Są to komunikaty typu komunikaty typu komunikaty typu komunikaty typu komunikaty typu komunikaty typu komunikaty typu komunikaty typu „„„„„„„„TYTYTYTYTYTYTYTY”””” np.:””””

„Jesteś wkurzający”,

„Chcę ci powiedzieć to wprost – jesteś po prostu głupi” „Jesteś genialny”,

„Jesteś cudowny”

Te komunikaty nie m

Te komunikaty nie mó

ó

ówi

wi

wią

o tym, dlaczego tak uwa

o tym, dlaczego tak uważamy!

amy!

Osoba odbierająca taki komunikat czuje się lepiej lub gorzej, ale nie wie, które z jej zachowań wywołują naszą reakcję.

Ma więc ograniczoną możliwość uczenia się, a my mniejszą szansę na pojawienie się aprobowanego przez nas i oczekiwanego zachowania.

Aby komunikacja nie była raniąca i krzywdząca, musimy wyrażać swoje odczucia, związane z konkretnymi zachowaniami innych osób.

(12)

Komunikaty typu

Komunikaty typu „„„„JA

JA

JA”””” to wzięcie odpowiedzialności za własne

wypowiedzi, źródło informacji (o nas i naszych uczuciach,

oczekiwaniach) dla otoczenia, wyraz otwartej, uczciwej postawy.

Komunikat ten informuje drugą osobę, jak jej zachowania

wpływają na nas, jakie wywołują w nas emocje i jakie mają dla

nas znaczenie. Jest sposobem wyrażania wprost negatywnych

emocji bez atakowania i oskarżania drugiej osoby. Ułatwia

komunikację, gdyż osoba słuchająca nie czuje się oskarżana i nie

musi bronić się przed zarzutami.

Komunikaty typu

Komunikaty typu „„„„TY

TY

TY”””” blokują wymianę, często ranią, bywają

niezrozumiałe. Są też elementem agresywnego zachowania.

Gdy mówimy „Ty” wkraczamy na czyjeś terytorium. Również

mówiąc

komplementy,

warto

dodać

wyjaśnienie,

które

zachowania nam się podobają.

Dzięki temu unikniemy nieprawdziwych pochlebstw.

(13)

Zamiana komunikaty

„

TY

”

na komunikat typu

„

JA

”

:

1.„Jesteś wkurzający” „”Wkurza mnie, kiedy ty....”

2.„Chcę ci powiedzieć to wprost . Jesteś po prostu głupi” „To, co robisz wydaje mi się głupie...”

3.„Jesteś cudowny” „Uwielbiam być z Tobą, czuję się wtedy cudownie! Cały świat nabiera blasku!”

Wykonaj następujące ćwiczenie. Poniżej znajdują się dwie sytuacje. Skonstruuj swoją wypowiedź posługując się wzorcem zaznaczonym na czerwono. W puste miejsca wstaw odpowiednie słowa.

Ja czuję________kiedy ty__________ponieważ______.

Np. Ja czuję smutek kiedy ty nie rozumiesz tego, o czym mówię, ponieważ

uważam cię za mego dobrego przyjaciela.

1. Twój kolega „za Twoimi plecami” oskarża Cię o niekompetencję. Mówi, że podejmujesz się zadań, do wykonania których nie masz umiejętności i później trzeba wszystko poprawiać, co zajmuje więcej czasu, niż zrobienie tego od nowa. Właśnie spotykasz te osobę.

2. Twoja bliska koleżanka/ Twój kolega bez pytania szpera w Twojej torbie lub teczce w poszukiwaniu potrzebnego mu długopisu.

(14)

Dlaczego m Dlaczego m Dlaczego m

Dlaczego móóóówienie wienie wienie wienie „„„„NIENIENIE”””” sprawia nam trudnoNIE sprawia nam trudnosprawia nam trudnosprawia nam trudności ?ci ?ci ?ci ?

1. Jeśli powiem „nie”, to mogę tym kogoś zranić lub sprawić, że poczuje się odrzucony.

2. Jeśli powiem „nie”, to mogą przestać mnie lubić.

3. Jeśli powiem „nie”, to nigdy więcej mnie o nic nie poproszą. 4. W ogóle nie zauważą, że mówię „nie”.

5. Oni powiedzieliby mi „tak” i dlatego czuję się winny, jeśli im odmówię. 6. Nie mogę powiedzieć „nie”, ponieważ mi ich żal.

7. Jeśli ja im odmówię, to może nikt inny nie będzie mógł lub umiał im pomóc i nie poradzą sobie.

Asertywne

Asertywne „„„„NIE

NIE

NIE”””” nie ma na celu ukarania drugiej osoby,

pouczania, odwetu, zemsty, pokonania kogoś, udowodnienia

komuś jego słabości i zależności od nas.

(15)

Jak to zrobi

ć

?

1. Powiedz słowo „NIE”.

2. Poinformuj o tym, czego nie możesz zrobić lub co zrobisz (jaki masz zamiar)

3. Podaj krótkie wyjaśnienie – uzasadnienie odmowy

Ważny jest ton głosu: mówmy stanowczo, ale spokojnie i nieagresywnie. ---Np.:

(1)„Nie. (2) Nie pożyczę ci długopisu (3) dopóki nie oddasz mi dwóch, które ci wcześniej pożyczyłem”

(1)”Nie. (2) Nie pojadę z twoją paczką na Sylwestra w góry. (3) Mam już w planach spędzenie go z moim przyjacielem w naszym mieście.

(1) „Nie. (2) Nie zostanę dziś dłużej na treningu, (3) bo obiecałam mamie pomoc w przygotowaniach do świąt.

(16)

JAK ASERTYWNIE POWIEDZIE

Ć

_Ć

„

NIE

”

?

1.Zacznij odpowiedź od wyraźnego, stanowczego i

głośnego „nie”.

2.Nie tłumacz się i nie usprawiedliwiaj. Podanie przyczyny

jest czym innym niż przesadne przepraszanie.

3.Pamiętaj, że masz prawo powiedzieć „nie”.

4.Kiedy już powiedziałeś/-łaś „nie”, nie sprawiaj wrażenia

jakbyś czekał/-ła, żeby cię przekonano, byś zmienił/-ła

zdanie.

5.Pamiętaj, że powiedziałeś/-łaś „nie”, w odpowiedzi na

konkretną prośbę; nie odrzucaj osoby, która się z nią

zwróciła.

6.Bierz odpowiedzialność za mówienie „nie” – nie miej za

złe komuś, że cię o coś poprosił.

(17)

Nie wszyscy ludzie wokół nas znają nasze potrzeby i

pragnienia. Często robimy różne aluzje, w nadziei bycia

zrozumianym, ale też stawiamy żądania, które zamiast

oczekiwanej pomocy wywołują

zwykle opór i mogą

prowadzić do walki. Zdarza się nam także rezygnować ze

zwrócenia się o pomoc. Próbujemy sobie sami radzić, z

różnym skutkiem.

Jak prosi

ć

????

•nie ukrywać, że prosimy, podkreślić to

•wyrazić jasno i otwarcie swoją prośbę

•powiedzieć, że to dla nas ważne

(18)

Ć

Ćwiczenie

wiczenie

wiczenie „„„„Herbatka w kawiarni

Herbatka w kawiarni

Herbatka w kawiarni””””

Wyobraź sobie następującą sytuację. Masz za zadanie

zamówić herbatę bez cukru i cytryny w ulubionej

kawiarni, wypić ją bez pośpiechu i zapłacić.

Niestety kelner komplikuje sprawę: nalega i namawia do

rozszerzenia zamówienia, zwleka z podaniem herbaty,

zaś na końcu nie kwapi się z wydaniem reszty.

Masz zachowywa

ć

si

ę

asertywnie

asertywnie – spokojnie ale

asertywnie

stanowczo domagać się realizacji swoich praw,

koncentrując się na realizowanym zadaniu, nie zaś na

interpersonalnej relacji z kelnerem.

(19)

Celem asertywnego wyrażania złości jest przekazanie informacji, że coś mi przeszkadza w zachowaniu innej osoby, że czuję się krzywdzony/-a lub ktoś narusza moje psychologiczne terytorium.

Dzięki temu uzyskujemy energię do działania, do zmiany istniejącej sytuacji na bardziej dla nas korzystną i bezpieczną.

Schemat:

I

. Wyra

ź

jasno i wprost swoje

ż

yczenie, pro

ś

b

ę

, np.

1. „Proszę mi nie przerywać. Niech mi pan pozwoli dokończyć zdanie.”

2. „Proszę zejść z tego miejsca. Mam na nie wykupioną miejscówkę i chcę tutaj usiąść”

(w poci

ą

gu)

(20)

II. Daj informacje zwrotn II. Daj informacje zwrotn II. Daj informacje zwrotn II. Daj informacje zwrotn

II. Daj informacje zwrotn II. Daj informacje zwrotn II. Daj informacje zwrotn

II. Daj informacje zwrotnąą, by, by, by, by, by, by, by, byćć momomomomomomomożże Twe Twe Twe Twe Twe Twe Twe Twóóóóóóóój rozmj rozmj rozmj rozmj rozmj rozmj rozmj rozmóóóóóóóówca nie zdaje sobie wca nie zdaje sobie wca nie zdaje sobie wca nie zdaje sobie wca nie zdaje sobie wca nie zdaje sobie wca nie zdaje sobie wca nie zdaje sobie

sprawy z tego, jakie s sprawy z tego, jakie s sprawy z tego, jakie s sprawy z tego, jakie s

sprawy z tego, jakie s sprawy z tego, jakie s sprawy z tego, jakie s

sprawy z tego, jakie sąą konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:

1.„Kiedy mi pan przerywa gubię wątek i bardzo mnie to denerwuje”. 2.„Denerwuje mnie, że siedzi pan na miejscu, które specjalnie wybrałem i opłaciłem.”

III. Zapowiedz sankcje. Pami III. Zapowiedz sankcje. Pami III. Zapowiedz sankcje. Pami III. Zapowiedz sankcje. Pami

III. Zapowiedz sankcje. Pami III. Zapowiedz sankcje. Pami III. Zapowiedz sankcje. Pami

III. Zapowiedz sankcje. Pamięętaj, taj, taj, taj, taj, taj, taj, taj, żże zapowiedziane zapowiedziane zapowiedziane zapowiedziane zapowiedziane zapowiedziane zapowiedziane zapowiedzianąą sankcjsankcjsankcjsankcjsankcjsankcjsankcjsankcjęę musisz mmusisz mmusisz mmusisz mmusisz mmusisz mmusisz mmusisz móóóóóóóóc i c i c i c i c i c i c i c i chcie chcie chcie chcie chcie chcie chcie

chciećć wykonawykonawykonawykonawykonawykonawykonawykonaćć, np.:, np.:, np.:, np.:, np.:, np.:, np.:, np.:

1.„Jeżeli w dalszym ciągu będzie mi pan przerywał, zakończę tę rozmowę i wyjdę stąd bez przekazania informacji.”

2.„Jeżeli nie zwolni pan mojego miejsca, pójdę po konduktora!”

IV. Wykonanie sankcji IV. Wykonanie sankcji IV. Wykonanie sankcji IV. Wykonanie sankcji

IV. Wykonanie sankcji IV. Wykonanie sankcji IV. Wykonanie sankcji

IV. Wykonanie sankcji –––––––– jejejejejejejejeżżeli nadal ktoeli nadal ktoeli nadal ktoeli nadal ktoeli nadal ktoeli nadal ktoeli nadal ktoeli nadal ktośś narusza Twoje granice, wykonaj narusza Twoje granice, wykonaj narusza Twoje granice, wykonaj narusza Twoje granice, wykonaj narusza Twoje granice, wykonaj narusza Twoje granice, wykonaj narusza Twoje granice, wykonaj narusza Twoje granice, wykonaj to, co zapowiedzia to, co zapowiedzia to, co zapowiedzia to, co zapowiedzia to, co zapowiedzia to, co zapowiedzia to, co zapowiedzia to, co zapowiedziałłeeeeeeeeśś, np.:, np.:, np.:, np.:, np.:, np.:, np.:, np.:

1.„Kończę tę bezowocną dla mnie rozmowę, nie chcę tego dalej kontynuować, gdyż nadal mi pan przerywa”.

(21)

„Jesteś...”

„Ty zawsze...”

„Ty nigdy...”

Odcinając się od krytyki i oceny odcinamy się od możliwości

dowiedzenia się, co przeszkadza innym w naszym

zachowaniu.

Każdy ma prawo mieć własne zdanie na dany temat.

Każdy ma prawo wyrażać własną opinię o sobie samym i o innych.

Kiedy stykacie się z trudną dla Was oceną-

POTRAKTUJCIE J

Ą

JAKO

OPINI

Ę: wysłuchajcie jej, mając świadomość, że to sposób widzenia

Ę

pewnych spraw przez określoną osobę, a nie obiektywna, jedyna

prawda o świecie i o Was.

(22)

•MASZ PRAWO DO WŁASNEGO ZDANIA NA

SWÓJ TEMAT.

•MASZ PRAWO WYRA

Ż

A

Ć

O SOBIE INN

Ą

OPINI

Ę

NI

Ż

POZOSTAŁE OSOBY.

np.:

•Myślę o sobie podobnie/inaczej.

•Mam inne/podobne zdanie w tej sprawie.

•Ja też tak o sobie myślę.

•Ja tak o sobie nie myślę.

•Mam zupełnie inną opinię na swój temat.

•Mam taką samą opinię.

(23)

Jak skutecznie radzi

ć

sobie z krytyk

ą

????

Krytyka może być użyteczna lub bezużyteczna, uzasadniona lub

niesłuszna, sensowna lub absurdalna.

Tylko od nas zależy, czy chcemy – i w jakim stopniu – zwracać

uwagę na krytykę. Często przyjmujemy krytykę bardzo osobiście;

nawet wówczas, gdy zdajemy sobie sprawę, że krytyka ma niewielki

związek z naszym zachowaniem lub cechami, akceptujemy ją

dlatego, że ktoś inny tak powiedział.

Negatywne sposoby radzenie sobie z krytyk

Negatywne sposoby radzenie sobie z krytyką....

1.unikanie krytyki przez bierne lub przymilne zachowanie

2.branie sobie do serca nieuczciwej krytyki

3.reagowanie na krytykę agresją

Lepiej jest asertywnie reagować na krytykę, o czym była mowa na

poprzednim slajdzie.

(24)

PODSUMOWANIE lekcji

Dowiedzia

ł

e

ś

/

-

ł

a

ś

si

ę

na czym polega asertywna postawa oraz

zachowania asertywne. Pozna

ł

e

ś

zastosowanie asertywno

ś

ci w

codziennych kontekstach:

1/ Odmowy 1/ Odmowy 2/ Pro 2/ Prośśbyby 3/ Wyra

3/ Wyrażżania gniewu i zania gniewu i złłoośścici 4/ Wyra

4/ Wyrażżania pochwaania pochwałł i krytykii krytyki 5/ Przyjmowania pochwa

5/ Przyjmowania pochwałł i krytykii krytyki

Asertywno

ś

ci uczymy si

ę

ca

ł

e

ż

ycie, wymaga ona praktyki, ale

i odwagi. Warto w sytuacjach codziennych, a zw

ł

aszcza w

relacjach nauczyciel

-

ucze

ń

zachowywa

ć

si

ę

asertywnie.

Najwa

ż

niejsze, by kszta

ł

towa

ć

w uczniach postawy asertywne

i pozwala