Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – wrzesieñ 2014
Miros³aw Rutkowski
1Wybór Donalda Tuska na przewod-nicz¹cego Rady Europejskiej wywo³a³ lawinê komentarzy prasowych w pierw-szej po³owie wrzeœnia. Wiêkszoœæ publi-cystów podkreœla³a wagê tego wydarzenia dla naszego kraju, nie brakowa³o te¿ dobrych rad dla nominata. Wyra¿ano nadziejê na wdro¿enie jego pomys³u – wspólnych zakupów gazu ziemnego, a tak¿e na z³agodzenia unijnej polityki klimatycznej. Wiele oczekiwañ grzeszy³o naiwnoœci¹. Ich autorzy zapominali, ¿e od 1 grudnia Donald Tusk nie bêdzie reprezentantem Polski w UE, lecz szefem ca³ej wspólnoty. Coœ jednak jest na rzeczy, jeœli chodzi o czêœæ ¿yczeñ. Na portalu miesiêcz-nika Forbes ukaza³ siê 9 wrzeœnia artyku³ Magdaleny Kru-kowskiej pod tytu³em „Donald Tusk zagra¿a klimatowi?”. Autorka napisa³a, ¿e wybór Polaka na kluczowe stanowi-sko unijne spêdza sen z oczu promotorom nowej polityki klimatycznej. Chc¹ zd¹¿yæ z jej zatwierdzeniem zanim obejmie on urz¹d. Podobno Francja i Niemcy naciskaj¹ na przewodnicz¹cego Van Rompuy’a, ¿eby doprowadzi³ do zatwierdzenia ostatnich propozycji Komisji Europejskiej przed paŸdziernikowym spotkaniem RE w Brukseli.
Gra idzie tym razem o naprawdê du¿¹ stawkê. Przypo-mnijmy: do 2030 r. emisja CO2ma byæ ograniczona o 40%
w stosunku do œredniej z 2009 r., natomiast 27% energii elektrycznej ma pochodziæ ze Ÿróde³ odnawialnych. Nie-którzy eksperci uwa¿aj¹, ¿e przyjêcie tych propozycji oznacza dla Polski dwukrotne zwiêkszenie ceny pr¹du i utratê kilkuset tysiêcy miejsc pracy.
Wiele emocji we wrzeœniowej prasie wzbudzi³a infor-macja PAP z 11 wrzeœnia o ograniczeniu dostaw gazu ziem-nego z kierunku wschodniego. Agencja, powo³uj¹c siê na PGNiG, informowa³a, ¿e Gazprom nie realizuje w pe³ni zamówieñ spó³ki na dostawy surowca. Deficyt importu 10 wrzeœnia wyniós³ ok. 45%. Podobne informacje nap³ywa³y ze S³owacji i Wêgier.
Jak wyjaœniali niezale¿ni eksperci, odbiorcy we wszyst-kich tych pañstwach zwiêkszyli zamówienia (tzw. nomina-cje) do maksymalnych, dozwolonych umow¹, wielkoœci. Powodem by³a koniecznoœæ reeksportu surowca na Ukrainê (chocia¿ zainteresowani temu zaprzeczaj¹). Gazprom usi³uje zapobiec wspierania kraju, z którym Rosja toczy nieofi-cjaln¹ wojnê. Czy ograniczenie dostaw jest legalne? Zda-nia publicystów by³y podzielone. Wiêkszoœæ uwa¿a³a, ¿e gaz po przekroczeniu granicy staje siê w³asnoœci¹ odbior-cy, który mo¿e z nim zrobiæ co mu siê podoba. Nieliczni wskazywali, ¿e za cichym przyzwoleniem podobne prakty-ki s¹ stosowane od lat w handlu rop¹.
Tak czy inaczej dobrze, ¿e ostatnio powiêkszyliœmy magazyny podziemne, w których obecnie znajduje siê 2,6 mld m3gazu. Jak uczy doœwiadczenie, dzia³ania rosyj-skiego partnera nie zawsze s¹ przewidywalne, a wojna na Ukrainie daleka jest od roztrzygniêcia.
Eksplozja wulkanu Ontake w Japonii by³a jedyn¹ kata-strof¹ naturaln¹, która we wrzeœniu przyci¹gnê³a uwagê wszystkich mediów. Jak poda³o PAP 27 wrzeœnia, wybuch nie by³ silny, ale spowodowa³ œmieræ wielu turystów wspi-naj¹cych siê na szczyt drugiego co do wysokoœci wulkanu Japonii (3 067 m). Oceniano, ¿e na jego stokach znajdowa³o siê ok. 300 osób. W miarê postêpów akcji ratowniczej media informowa³y o zwiêkszaj¹cej siê liczbie ofiar. Ostatecznie w paŸdzierniku ustalono, ¿e wynios³a ona 54 osoby.
Uwagê prasy zwraca³ fakt, ¿e nie by³o wczeœniejszego ostrze¿enia o zagro¿eniu. Specjaliœci miejscowej s³u¿by wulkanologicznej, jednej z najlepszych na œwiecie, wyjaœ-niali, ¿e eksplozja mia³a charakter freatyczny, nie poprze-dzony wype³nianiem komory ogniowej œwie¿¹ magm¹. Powolny wzrost ciœnienia pary wodnej, powstaj¹cej na skutek infiltracji wód powierzchniowych do gor¹cego wnêtrza, nie wywo³uje trzêsieñ ziemi. Po przekroczeniu wytrzyma³oœci struktur zamykaj¹cych kana³ wylotowy, nastêpuje eksplozja py³owo-parowa, zwykle jednorazowa. Tym razem przynios³a wyj¹tkowo tragiczne ¿niwo.
CZEKA NAS D£UGI MARSZ PO GAZ Z £UPKÓW
Od miesiêcy media przejawiaj¹ coraz s³abszy entu-zjazm w kwestii zagospodarowania polskich zasobów gazu z ³upków. We wrzeœniu trend siê pog³êbi³. Nastroje pogor-szy³ komunikat firmy 3Legs, jednej z najaktywniejszej w sektorze poszukiwañ wêglowodorów niekonwencjo-nalnych. Jak donosi³a Rzeczpospolita 18 wrzeœnia (tekst Tomasza Furmana), spó³ka prowadz¹ca wraz z koncer-nem ConocoPhilips poszukiwania na Pomorzu zdecydo-wa³a o rezygnacji z dalszych prac. Jej udzia³y w Lane Energy Poland, firmie wykonuj¹cej prace w Polsce, przej-muje partner biznesowy – ConocoPhilips. 3Legs wyjaœ-nia, ¿e powodem decyzji by³y niezadowalaj¹ce wyniki ostatniego odwiertu Lublewo LEP-1ST1H oraz wyczer-panie rocznego limitu inwestycyjnego. Z kolei nowy w³aœciciel Lane Energy zapewnia, ¿e decyzja 3Legs nie wp³ynie na plany przeprowadzenia dalszych testów w otworze Lublewo.
Mo¿na siê dziwiæ, ¿e normalna decyzja biznesowa – s³abszy partner zbywa udzia³y silniejszemu – wywo³a tak dramatyczne komentarze prasy, ale taka jest specyfika mediów. Dziennikarze ³atwo generuj¹ emocje zarówno
733
Przegl¹d Geologiczny, vol. 62, nr 11, 2014
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
pozytywne, jak i negatywne. Obraz œwiata widziany ocza-mi mediów niewiele ma wspólnego z rzeczywistoœci¹. Tytu³y gazet czêsto wibruj¹ od namiêtnoœci, komentarze s¹ przesadne, a informacje dobierane jednostronnie. Niewiele mo¿na na to poradziæ – gazeta musi siê sprzedaæ, show
must go on.
Opublikowanie 24 wrzeœnia przez resort skarbu projek-tu specjalnej ustawy, która ma u³atwiæ inwestowanie w poszukiwanie, rozpoznanie, wydobywanie oraz tansport ropy i gazu w Polsce, dola³o oliwy do prasowego ognia. Pojawi³y siê tytu³y: Polskie ³upki – akcja reanimacja (pol-skielupki.pl), Jak spowodowaæ ³upkowy powrót w Polsce? (Forbes), Reanimowanie bran¿y (Rzeczpospolita). Dzien-nikarze wydaj¹ siê sugerowaæ totaln¹ zapaœæ sektora poszukiwañ, który nie od¿yje bez dzia³añ specjalnych.
Ile w tym prawdy? Jak zwykle czêœæ. Rzeczywiœcie, wiele firm wycofa³o siê z poszukiwañ, spad³a iloœæ odwier-tów, wyniki testów produkcji nie napawaj¹ optymizmem. Nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e w Stanach Zjednoczonych opanowanie technologii wydobycia gazu z ³upków trwa³o 22 lata! Pierwsza demonstracja metody Gas Research Insti-tute – 1976 r., sukces komercyjny odwiertu w Fort Worth – 1998 r. Próby zastosowania oryginalnej technologii w in-nych basenach za ka¿dym razem koñczy³y siê niepowodze-niem. Zawsze by³y potrzebne nowe badania i modyfikacje parametrów szczelinowania, co trwa³o zwykle kilka lat. I to w kraju dysponuj¹cym najlepsz¹ na œwiecie kadr¹ i infrastruktur¹ w zakresie geologii naftowej. Trudno siê dziwiæ, ¿e w Polsce, mimo szczytnych tradycji doby £uka-siewicza, opanowanie w³aœciwej technologii idzie s³abo. W³asnych doœwiadczeñ mamy jak na lekarstwo, a wielkie koncerny wol¹ inwestowaæ w ³atwiejsze do zagospodaro-wania z³o¿a w innych czêœciach œwiata.
Byæ mo¿e specustawa zachêci czêœæ inwestorów do powrotu, na pewno znacznie u³atwi ¿ycie tym, którzy pozostali. Nale¿y jednak zauwa¿yæ, ¿e projekt mówi nie tylko o gazie z formacji ³upkowych. U³atwienia maj¹ doty-czyæ wszystkich wêglowodorów gazowych i p³ynnych; zarówno konwencjonalnych, jak i niekonwencjonalnych – gazu zamkniêtego i metanu z pok³adów wêgla nie wy-³¹czaj¹c. Jak czytamy w uzasadnieniu: Dziêki zwiêkszeniu wydobycia krajowego nast¹pi poprawa bezpieczeñstwa energetycznego Polski, zmniejszenie zale¿noœci od impor-tu, a w dalszej perspektywie obni¿y siê cena gazu ziemnego.
Oby...
BITWY O POLSKI WÊGIEL
O blokadzie torów na przejœciu granicznym Branie-wo–Mamonowo, zorganizowanej przez górnicze zwi¹zki zawodowe, donosi³y 24 wrzeœnia wszystkie media. Prote-stuj¹cy podkreœlali, ¿e to akcja „obywatelskiego sprzeciwu wobec nadmiernego importu wêgla z Rosji”.
– Do Polski trafia nieposortowany urobek. Mu³y i mia-³y wymieszane z grubym wêglem. Deklarowana na granicy
wartoœæ tego wêgla jest niska, a wiêc i op³aty tranzytowe s¹ niewielkie. Nastêpnie handluj¹cy tym rosyjskim wêglem w Polsce sortuj¹ go na placach. Lepsze gatunki sprzedaj¹ z ogromnym zyskiem, a te gorsze trafiaj¹ do lokalnych ciep³owni po œmiesznie niskich cenach – mówi³ dziennika-rzom szef górniczej Solidarnoœci Jaros³aw Grzesik.
W tym samym czasie zwi¹zkowcy og³osili pogotowie strajkowe w GZW i zerwali rozmowy w sprawie planu na-prawczego dla Kompanii Wêglowej. Prezes KW Miros³aw Taras ostrzega, ¿e bez wprowadzenia planu w ¿ycie, spó³ka w najbli¿szym czasie upadnie, albowiem spoœród 14 jej kopalñ obecnie rentowne s¹ tylko trzy.
Kolejnym akcentem jesieni górniczych protestów by³ strajk okupacyjny w kopalni Kazimierz-Juliusz, zagro¿onej zamkniêciem z powodu wyczerpania zasobów. Ostatnim akordem mia³a byæ manifestacja przed Sejmem, w dniu
expose nowej premier Ewy Kopacz.
Publicyœci niechêtnie zajmowali stanowisko wobec ¿¹dañ górników. Rzeczowe artyku³y polemiczne, opubli-kowane w g³ównych gazetach, mo¿na policzyæ na palcach jednej rêki. Trudno siê dziwiæ, bo problem jest niewygodny politycznie, a racje podzielone.
O wiele wiêcej mo¿na by³o przeczytaæ na blogach pro-wadzonych przez analityków gospodarczych. Opinie s¹ prawie zgodne – ¿adania zwi¹zkowców s¹ przesadne, ale strony konfliktu musz¹ siê porozumieæ. W obecnej sytuacji gospodarczej nie ma co liczyæ na szybki wzrost cen wêgla. Wrêcz przeciwnie – trend spadkowy mo¿e siê pog³êbiæ. A tego nie wytrzymaj¹ œl¹skie kopalnie wydobywaj¹ce wêgiel w coraz gorszych warunkach geologicznych.
Tylko jeden z trzech naszych basenów wêglowych ma szansê na sprostanie konkurencji. To LZW, gdzie kopalnia Bogdanka wci¹¿ przynosi zysk. Roœnie jej zreszt¹ konku-rencja. Australijski koncern Prairie Mining Limited, dzia³aj¹cy za poœrednictwem firmy PD Co Sp. z o.o., chce po dwuletnich pracach rozpoznawczych zbudowaæ kopal-niê opart¹ na polu K 6-7 w gminie Cyców. O koncesjê wydobywcz¹ na ten sam obszar wyst¹pi³a Bogdanka S.A.
Ministerstwo Œrodowiska rozstrzygnê³o spór 28 sierp-nia, odmawiaj¹c wydania koncesji lubelskiej kopalni. W wyjaœnieniu opublikowanym na stronach MŒ czytamy: Dzia³anie takie [udzielenie koncesji – red.] sta³oby w sprzecznoœci z ochron¹ interesu publicznego, a organ koncesyjny nie mo¿e podejmowaæ decyzji, które podwa-¿aj¹ zaufanie podmiotów do organu oraz podstawowych zasad okreœlonych w Konstytucji RP, tj. zasady zaufania obywateli do pañstwa oraz zasady ochrony interesów w toku.
Jednak Bogdanka siê nie poddaje i sk³ada ponownie wniosek o przyznanie prawa do eksploatacji. Napisa³a o tym 22 wrzeœnia Aleksandra Gruszczyñska na portalu wyborcza.biz. Spór prawdopodobnie zakoñczy siê w s¹dzie – prezes lubelskiej spó³ki Bogdan Stopa zapewnia, ¿e jeœli resort œrodowiska ponownie odmówi, to kopalnia podej-mie kroki prawne.
734
