Polonistyka na Białorusi.

Polonistyka na Białorusi.

POLONISTYKA NA BIAŁORUSI

W spółczesna p o lo n is ty k a b ia ło r u s k a ma na swoim k o n cie sp o re o s ią g n ię c ia . Badaczy naszych i n t e r e s u j ą p rzed e wszy­ stk im sprawy stosunków l i t e r a c k i c h i k u ltu r a ln y c h b i a ł o r u s ­ k o - p o ls k ic h o raz r e c e p c j i tw ó rc z o ś c i p is a r z y p o ls k ic h na B ia ło r u s i. Mówiąc n a jo g ó ln ie j, z a g a d n ien ie to można by u ją ć w fo rm u łę: " B ia ł o r u s i n i a l i t e r a t u r a p o ls k a " .

W o s ta t n ic h l e t a c h u k aza ło s i ę k il k a k s ią ż e k pośw ięco­ nych głów nie stosunkom lite r a c k o - k u ltu r a ln y m w XIX - XX w.,

p rzed e w szystkim zaś tw ó rc z o ś c i Adama M ick iew icza,W ład y sła­ wa S yrok om li, E liz y Orzeszkowej i ic h powiązaniom z b i a ł o ­ ru s k ą k u l t u r ą ludową. Są to k s ią ż k i : A .Ł ojka, "Adam M ickie­ w icz i b ie ła r u s k a ja l i t a r a t u r a M i ń s k 1959» A .A .Ł ojka,N .S . P e r k in , " B ie ła r u s k a - p o ls k ija l i t a r a t u r n y j a u zajem asu w iazi u XIX s t . " , Mińsk 196J / b y ł to r e f e r a t przygotow any na V Mię­ dzynarodowy Kongres S la w is tó w /; S .A lek san dro w icz, " S ta r o n k i b r a t n i a i d ru żb y ", Mińsk 1961; Adam M ald zis, "T w órczaje nab­ r a ć ims twa b i e ła r u s k a - p o ls k ij a l i t a r a t u r n y j a u zajem asuw iazi u XXX s ta g o d d z i" , Mińsk 1966; Adam M ald zis, "P adarożża uXIX s ta g o d d z ie " ,, Mińsk 1969» W a lia n tin a Gapowa, " E liz a Ażeszka" Mińsk

1969-S tu d ia poświęcone stosunkom li te r a c k im w XIX i XX w. za­

w a rte s ą ta k ż e w k sią ż k a c h : "S adrużnasc l i t a r a t u r " , MińAk 1968, o raz " S ta ro n k i l i t a r a t o r n y c h s u w ia z ie j" , Mińsk 1970, k tó r e o b ra z u ją p o szczeg ó ln e e ta p y z d ziejó w związków l i t e ­ r a c k ic h b ia ło r u s k o - p o ls k ic h .

Obecnie b ad an ia p o lo n istó w b ia ło r u s k ic h obejm ują co raz s z e rs z y z a s ię g , s ię g a ją c co ra z d a l e j w g łą b s tu le c i.O d zbie­ r a n ia p o szczegó ln ych faktów do s z e rs z y c h a n a l iz - t a k i j e s t k ie ru n e k d o ciek ań naszych naukowców.

W k il k u o s ta t n ic h l a t a c h w I n s ty tu c ie L i t e r a t u r y im .Jan- k i Kupały Akademii Sauk B ia ło r u s k ie j SSE prowadzone s ą po­ ważne b ad an ia p o lo n is ty c z n e . Są to przew ażnie próby s y n te ­ tycznego u ję c ia zag ad n ień stosunków l i t e r a c k i c h , a ta k ż e k u ltu r a ln y c h b ia ło r u s k o - p o ls k ic h w ró żn y ch o k re sa c h h i s t o ­ rycznych.

105

-S ta r s z y pracow nik naukowy, k andydat nauk f il o lo g ic z n y c h , do cen t W iaczesław Zajcew ukończył p ra c ę na tem at "Humanizm w k r a ja c h z a c h o d n io -s ło w ia ń s k ic h /C zech y, P o ls k a / a l i t e r a t u r a b ia ło r u s k a w d r u g ie j połow ie XVI - p ie rw s z e j połow ie XVII w iek u "• W p ra c y t e j z o s ta ł a uw zględniona ew olucja i d e i hu­ m anistyczny ch w P o ls c e i na te ry to r iu m B ia ło r u s i we wskaza­ nym o k r e s ie o ra z ic h wpływy na rozw ój l i t e r a t u r y b i a ł o r u s ­ k i e j . A utor d o szu k u je s i ę w ię z i ideowych i l i t e r a c k i c h ł ą ­ czących tw ó rczo ść p is a r z y b ia ło r u s k ic h i p o ls k ic h .

Bardzo żmudnej p ra c y p o d ją ł s i ę s t a r s z y pracow nik nauko­ wy, k an dy dat nauk f ilo lo g ic z n y c h Adam M aldzis.W p r o c e s ie ba­ dań nad l i t e r a t u r ą b ia ło r u s k ą X VIII w. p ra g n ie on uw zględnić rów nież tw ó rczo ść p is a r z y p o ls k ic h urodzonych lu b zam ieszka­ ły c h na te r y to r iu m B i a ł o r u s i , ic h u d z ia ł w tu te js z y m ż y c iu l i t e r a c k i m , a ta k ż e utw ory o tem atyce b ia ło r u s k ie j.C h o d z i tu p rzed e w szystkim o ż y c ie i tw ó rczo ść F .D .K n ia ź n in a , F. Boho- m olcą, A.S. N aruszew ie z a , J .U . Niemcewicza. Na sz c z e g ó ln ą uwa­ gę z a s łu g u ją o czy w iście c i p i s a r z e , k tó r z y tw o r z y li w ję zy k u b ia ło ru s k im /K .M aruszew ski i i n n i / .

Zaawansowane s ą b a d a n ia nad pow iązaniam i l i t e r a c k i m i bia­ ło r u s k o -p o ls k im i na p o c z ą tk u XX w ieku - z o k re su s p rz e d Re­ w o lu c ji P a ź d z ie rn ik o w e j. Prow adzi je s t a r s z y pracow nik nau­ kowy, k an dy dat nauk f ilo lo g ic z n y c h W łodzim ierz K azheruk. W tym w ła ś n ie o k r e s ie utw ory p is a r z y p o ls k ic h d o c i e r a ły do n a j­ s z e rs z y c h r z e s z czy te ln ik ó w b ia ło r u s k ic h , głów nie w p r z e k ła ­ dach na ję z y k i b i a ł o r u s k i i r o s y j s k i , a l e ta k ż e w o r y g in a le . Na ję z y k b i a ł o r u s k i b y ły tłum aczone l i c z n e utw ory Adama Mic­ k ie w ic z a , Władysława S y ro k o m li, M arii K o n o p n ic k ie j, E liz y 0- rz e sz k o w e j, drobne te k s t y K azim ierza P rze rw y -T e tm a je ra , S te ­ fan a Żerom skiego o ra z in n y ch p i s a r z y . Na scen ac h w si i m ia s t b ia ło r u s k ic h g ran o w p r z e k ła d z ie na ję z y k b i a ł o r u s k i ta k ie utw ory s c e n ic z n e , ja k "W zimowy w ie c z ó r" , *Cham", "Micha łk o " . E l iz a Orzeszkowa w s p ó łu c z e s tn ic z y ła w p r z e r a b i a n iu swych u­ tworów na d e s k i s c e n ic z n e . Był t o o k re s , k ie d y p u b lik a c je p o ls k ie z a w ie ra ły li c z n e in fo rm a c je na tem at b ia ło r u s k ic h a­ s p i r a c j i narodowościowych i ruchów s p o łe c z n y c h , a p u b lik a c je b i a ło r u s k ie p o św ięcały w ie le arty k u łó w sprawom p o lsk im .

106

-J e s z c z e jed n o z a g a d n ie n ie i n t e r e s u j e naszych badaczy - j e s t to problem p rozy o tem aty ce w ie j s k i e j z o s ta tn ie g o d z ie ­ s i ę c i o l e c i a P o ls k i Ludowej i B ia ło r u s i R a d z ie c k ie j. Autork3 p ra c y na te n te m a t, s t a r s z y pracow nik naukowy, k andydat nauk f il o lo g ic z n y c h I h lia n tin a Gapowa o g ra n ic z y ła s i ę praw ie w yłą­ c z n ie do a n a liz y porównawczej utworów dwóch p is a r z y : J u lia n a Kawalca o ra z Kuźmy C zornego, u w zg lęd n iają c rów nież w pewnym s to p n iu utw ory E rn e s ta B r y lla i J a n k i B ry la .

, Kandydat nauk W łodzim ierz Kazberuk

MATERIAŁY NADESŁANE

- Bim onthly Review o f S c i e n t i f i c P u b lic atio n s.W arszaw a 1970, nry 4 / 5 V , 5 /5 5 / .

E d i t o r i a l Com m ittee: J .B a rb a g , E .C z e tw e rty ń sk i, T. Jaczew­ s k i , B.Neuman, S .T r e u g u tt, T .Ż e lig o w sk i. S e c r e ta r y o f th e Comm ittee: A. Barbachowska.

P o lis h Academy of S c ie n c e s . D is t r i b u t i o n C en tre f o r S c ie n ­ t i f i c P u b lic a ti o n s . E d i t o r i a l O ff ic e ; Warszawa, P a ła c Kul­ tu r y i N auki, XVT p i ę t r o .

z

- B iu le ty n Inform acyjny Studiów z Dziejów Stosunków P o lsk o - R ad z ie c k ic h . Rok V, n r 20: Warszawa, p a ź d z ie r n ik - g r u d z ie ń 1970. Rok VT, n r 21: Warszawa, sty cze ń -m arze c 1971.

R edag uje: K om itet R edakcyjny, Warszawa, P a ła c K u ltu ry i Nau­ k i , , pok. 2014. Zakład H i s t o r i i Stosunków P o lsk o -R ad ziec­ k ic h .

z

- B iu le ty n P o ls k ie g o K om itetu do spraw UNESCO.Warszawa 1970, nry 8 /1 3 3 / : p a ź d z ie r n ik , 9 /1 5 4 / : l i s t o p a d , 1 0 /1 3 5 /: gru­ d z ie ń . 1971, ury 1 /1 3 6 / : s ty c z e ń , 2 /13 7/ : l u t y , 3 /1 3 8 /: m arzec, 4 / 1 3 9 / : k w ie c ie ń , 5 /1 4 0 / : m aj.

Wydawca: P o ls k i K om itet do spraw UNESCO, Warszawa, P ałac K u ltu ry i N auki, XVTI p i ę t r o .