IAN KOSTEOlti
ZAGADNIENIE
.:
SUROWCÓW CERAMICZNYCH
Przemysły ceramiki szlachetnej
.l.
i?~ła powinny połO.. tyć szczególny nacisk na :maczny wzrost·flokiowypro-
.
dukcji oraz p6prawę jef. jakośCi l ·rozsżerzenieasorty-mentu: ·
Zadania w ten sposób~ określone skłaniają do roz-: patrzenia dotychczasowych osiągnięć, do analizy stan" zakladów Wytwórczych i naukowych.. wYmienionych
przemysłów, ~talenia prżycijn. ·trudności prOd_ ukcyj-. nych oraz wskazania dróg prowadzących· do zwiększe nia produkcji pl'Zede wszystkim artykułów masowego uży1fku a także artyUrułów ot:echnieznych.
Obie dziedziny przemysłu wytwarzają ! surowców mirier~Inych przedmi.oty ~najdujące nudei" szerokie- ·:r.a-stosowanie zarówno w innych przemysłach (porcelana
i szkło technkzne, fajans sanitarny), jak i w żYciU
co-dzicnn.vm (porcelana, faj~ns. i· szklo stołowe).
Rozwój techniki stawia '!l.tosowanym. :ioty:chcżas.
two--rzyw? m przemysłowym coraz osa7.ejsze Wymagania, którym najlepi~j odpowiadają porcelana i szkło. Pocią gnęlo to za sobą usprawnienie starych i konieczność wprowadzenia nowych procesów technologicznych ·do· stosowanych vurowców.
· Przemysł porcelanowy.
PorcelS:Oę
·uzyskuje.się
.
przezspieczenie masy zawierającej (w odpowiecmich do p~ znaczenia produktu ·proporcjach) kaolin; kwarc, skaleń::
i mniejsze ilości innych składników. Na przykład:· w.ar; tość _porcelany stołowej wiąże się z bhlłą ·barwą 'orgz · z przeświecaniem czerepu. ~orcelarui techniczna
(che-miczna, elektrotechniczna, tekstylna) powinna się- Od-znaczać (zależnie od przeznaczenia ·wykonywanych. przedmiotów) wysoką odpornością na działania czy~ni ków chemicznych, wysok,ich napięć p~ądu
elektryczne-,
..
Forn.w.w(J,aie
,J.zolatąrów (łot. .CAF.)..
.
go oraz na
działanie
czynników mechanicznych(ro~
wanle, ciśnienie). Przemysł porcelanowy JJtawia suro~ com mineralnym duże WYrnilgania pod Względem: czy-stości chemicznej (szlkodliw~ dómleszek,· np. F~ i budowy przestrzennej surowców ~truk~ura). Staran· · ny dobór· odpowiepnich surowców mineralnych zapew-fl,ia wysoką jakojć wyrobów. ·
· Proce8y zachodzące ·podczas wypalania· (spiekania) porcelany nie zos\ały dostatęeznie opracowane, ·dlatell~ nie wydaje się możliwa zarruana np. skalenia potaso--wego (ortoklazu) i kaolipitu qa mieszaninę iHtów, krze--mionki i tninerałów ilą.stych o tym samyin . ryczałto-wym składzie ch~cznym: · ·
.· W produkcji porcelany ważtlą rolę gra budowa prze.-•trzenna (struktura) surowców. Najbardziej pożądanf' są krzemiany i glinokrzemiany .o wiązaniu przestrzen
-Wm
(kware, ortOklaz) oraz dokładnie uporządkowanesfri.lktury Warstwowe (kaolinit), Głównymi RU~Wcaml
do. mas porcetanowych są: kaolin, kwarc, skaleń. Nie-l!tety do tej pory. nie odkryto
w
kraju złóż warteścio Wych odmian tych surowców, a ·także nie . zdołanoza-stosować właściwych metod technolo~Pcznych, us:ala-chetnilijących ~jowe kopaliny, co narzuca koniecz-00Ać wzmożenia wysiłków w tym. kierunku.
. Istnieją podstawy do twierdżenia, · że już dzisiaj są możliwości . wykorzystania złóż krajowego kaolinu
(za-. równo· przez odszukanie noWych szlachetniejszych
od-mian,. jak również opracowanie nowej właściwej tech-nologii. surowców ze znanych· złóż) oraz wyszukahis i ·opracowania złóż k-warcu, a nawet rozwiązania pro-blemu skalenia.. W tym kierunku powinny pójść ener. giczne i planowe. prace zarówno aeologów, jak i tech•
ll(gkańczanie. iz.o(aior.ó.w ... (fot.. CAF) '.
'
dilifowanze
'
lzr'ys
i
!aitJl_(f?t".
ąr;:r:·
• •• •. ,l, ~
-,
,
O:o!ogów.:,P\'Zil!nYsiu .•
'o/:Ynilti~m ż
.
bi~J.:(>
W
ego,
.
zorg!ip.li!r,~~e~o ,~Y.sHku ~· Jlti,.pi9 w:~pomnianyclr.trudności . ...:.·.
I?-il
ll'7W:no 'bę~ie ro~an~e z~~adpięń' surowc0,w3rch:J?!>til_ti~p
•
P'?r~elany, · posl.adaJąCeJ.. · ~.k :W.$pąia.łe~ · s_tllr~·r!.ąuyc1e.. .,' ·: .. .. · : . . .· . , . ,:' ·. . . ·'. . · .. ~ : ,_' .. ;~~tn7sl fają.~włi ~ytwatza ·nac~ynia. go!Jpodarskł~< ·
, .. siuutarno-:tec~~Acz:qe . .. 'Y.;yroby · faj~I)Sowe .wsia,d,a~f\·
c2;~reP, ~rzewązn,rę ~iałr t.porowaty;, ,polqy~f' 'ws~ow-:
pJJ.wy~ szk~w~: Faj~s :otrzymuj~ J(ię z_~; żawie~:
t·aj47Y~h f.n,lbfltf-nc)ę ~~a~tą :~nr. kaolin),'. kwarc. · orąz
topruk1 (kreda, dolotnlt. skaleń). Wyroby faJansowe wyJ
magaj'ą SUĆO\VCÓW, .ilastych o· \VYSQ~iej ·plastyetności,
zasobnych
w
mineraly::ilaste, •WYpalające się· 'na·.blą.ło;:.NB.J.ezy .l)przeć :istniejący. przenursł., na.:udokumentl;nvs-:
nych · geoloiicznymt badaniami zlożach:w:· rejonach. pra:-1
cujących zakładów; Współpraca·~z:.koplilnictweni~ p~;
mys!u·: materiałów . .PinitJtmvalych•.mo?.(;; t.ozwiązłlć • do-:·
stawę sum~c;ów·.o· ~isjtiej ,ognioh:wałrlśo.l;
wydob.rira
:::
ny.cb.tobecnie
·
.
w.
dUżycłt ilośctacłt~.w ·odkrYw.k~>V~Ych·:.k~palniach, a nie użytkowanych z a>owodu braku od·
bi~. ---;---·~,··-·.·-;~.:··--~-::-:-::::"'~·...,..;-·-·--~----·-.
.P,i:temysi .sZklarski·'WYtwąrzą·. ąogę,ty· asortyment
nr
wat;.ów· o .szerokim· zast08oWapiu w budownictV~ie, g()-''
s~·o9arstwie ~omowym, przemysłach ~hnicznych, lecz·~ •:
n'ictwie. nauce itd.. ~ :: . · . . :, .. · ·.. . . _., · .
. Z~dnjczym. surowcem
s7Jdars
iti
m
J
est
'krzęnuonkt4• • •. ·:l'. ...- • • ~ • . . •. '. •
S-1-,9
2
~(pmsek, ~warc). Ptzy prod~cjt. szkła dąży ·się . do ·st>orządzenia stopu zawierającego określone ~enki w
od-powiedni~ ilościach. W surowcu szklarsltlln iuijważ;;,
niejszą rzeczą jest ·jego skłai:l chemiczny a nie
mine--
,
;r
,a.lmr
".l_.ub_lp"Y.stalis;w.Y.,.,. ~datność surowców szklar-.... J JsklCh. zale'zy oo: l)~sklado chemicznego; 2) utrzymaniasię własności w granicach określonych tolerancjami;
:u
jakości i .ilości ob(!yc-h. domieszek .a .zWłaszcza oonąe!!~k Qarwiących masę;.4) uziarnienia. . . . . . . ..
_,~(ej~p.olitoŚć skbuN· w· p~szczególeych dostawach
surowca powoduje zakłOr.enia w produkcji. SzczególniEl
. rygorystycznie . - zależnie od. rodzaju wytworów.
-trak~wlllla j~st , sprawa dpmies~ Fe20a, !ttóra wy-,
bitnie :Obniża wartość. a więc i •zastosowanie t>iasków.
Podobnie, ·choć w . IXlliliejszyrri zakresie, . szkodliwe jęst
1;aniec:z.ysz<!Z~nie . piasków ·kwarcowych minerałami'
'fiO:J .. . ~. • . . .·.·~
w
·
celu zabez.t)i~czeńia produkcji zwłaszCZa: sztachet-:nieJszych} ~rednich. odmian szkła należy:
· a) wjrszukać i. opracować zasobniejsze złoża
piasków-kwarcowYch; zawierających maksimum · 0,03% Fe:!Oa;
wykorzystując - )lliędzy innymi· """" badania
geologicz-ne złóż węgla brunatnego· i .kwarcytów, przydatnycłl·
do · produkcji_ krzemionkowych llU\teriałqw ogniotrwa
-łych;. . , .
-b)
Ó
praco
w
ić
ekonomiczne n'ietody uszlachetniania··k~ajowych piasków kWarcowych, _.:
·
,.
c)
'opracować· ekonnmiczne rttetody prOdukcji z· kraj o.!'wych surowcó_w 1 półfabrykatów .. · . · ; . · · - · :.-·
: ..
:ae~zgl
ę
dnie należy
.przęprbwadzi~
r
~jestr
a
Ćję
Wy-stępo~ań piasków kwarcowych (zwłaszcza złóż zas.ob-.
nieiSzYch) dla .stworzenia podstaw planowego rozmiesz-:
~nia· ·.przyszłych -wytwórnj· a także przywozu si.trow-·
~w' dO ·za'kładów !.!ltnielą-cych. · · .. . · · · .. ·
.. :iaiaQnieDle
s~wców
· ·emalier~kich, szkliwnyc~·
i.ą'bąrwiącycłi ·jest . trudae i wymaga ścislei. współpracy
*bnologów różnych dziedzin przemysłu oraz dalszych_
prae
·badaweeych. genlogów .... P.raee: rożpoczęte.-. należy'~on~Y~l,lQW8Ć, rozwiną~ je_. przy współpracy kompeten
-tnych komórek Ministerstwa Kultury l Sztuki, 'B.by pOd'.:.
nieść poziom artystyczny wyrobów ceramicznych,
po-głębiając poczucie piękna u jak: najszerszych grup od
-bioł-ców,
. Istnieją po.ważne przęsłanki do twierdzenia o możli
. wej . samowystarczalności polskiego prz'emysłu ·i w tej
