Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – kwiecieñ 2013
Miros³aw Rutkowski
1Wyj¹tkowo mroŸna i œnie¿na jak na kwiecieñ pogoda sprawi³a niemi³¹ niespo-dziankê zwolennikom teorii o przyspie-szaj¹cym globalnym ociepleniu. W prasie mo¿na by³o znaleŸæ mnóstwo przeœmiew-czych artyku³ów, nie mówi¹c o interne-cie. O anomaliê pogodow¹ wypytywano te¿ geologów, z mizernym jednak skut-kiem – miesi¹c, jak wiadomo, nie istnieje jako jednostka na skali czasu w historii Ziemi. Wiêcej do powiedzenia mieli klimatolodzy, którzy skwapliwie korzy-stali z okazji, na ogó³ powtarzaj¹c jednak dosyæ banaln¹ konstatacjê o przejœciowym charakterze klimatu panuj¹cego w naszym kraju.
W drugiej po³owie miesi¹ca czo³owe miejsca na szpal-tach gazet zajmowa³y sprawy gazu – tym razem jednak konwencjonalnego. Wszystko za spraw¹ politycznie kontro-wersyjnego memorandum w sprawie zbadania warunków budowy gazoci¹gu Jama³ II Bia³oruœ–Europa Centralna, podpisanego przez Gazprom i spó³kê EuRoPol GAZ, kon-trolowan¹ przez PGNiG, Gazprom i Gas Trading. Wymia-na dokumentów tego typu, jak t³umaczyli specjaliœci, nie zobowi¹zuje do rozpoczêcia inwestycji, jednak zamiesza-nie informacyjne, jakie towarzyszy³o temu wydarzeniu, przes¹dzi³o o dymisji ministra skarbu Miko³aja Budzanow-skiego, odpowiedzialnego za PGNiG, i samej prezes tej spó³ki Gra¿yny Piotrowskiej-Oliwy.
Spadek ceny surowców, zaznaczaj¹cy siê od pocz¹tku roku, w kwietniu wyraŸnie przyspieszy³, co znalaz³o odbi-cie w dziesi¹tkach komentarzy analityków rynku publiko-wanych w dzia³ach ekonomicznych gazet i portali inter-netowych. Najbardziej spektakularny skok odnotowa³y ceny z³ota i srebra. W ci¹gu dwóch dni (przedzielonych niedziel¹) 13 i 15 kwietnia z³oto potania³o o 15%, a srebro o 20%. W kilkusetletniej historii handlu tymi kruszcami by³a to trzecia tak gwa³towna obni¿ka ceny. Przyczyny zmiany trendu nie s¹ jasne, byæ mo¿e pêk³a po prostu kolej-na bañka spekulacyjkolej-na. Jedkolej-nak nie lepiej dzieje siê kolej-na ryn-kach innych surowców. MiedŸ potania³a o 12% od pocz¹tku roku, a ropa naftowa w kwietniu o 10%, osi¹gaj¹c dawno nieogl¹dan¹ cenê 88 dolarów za bary³kê. Zdaniem anality-ków œwiadczy to o utrzymuj¹cym siê kryzysie gospodar-czym, skutkuj¹cym obni¿eniem tempa inwestycji w Chinach, w Europie i w mniejszym stopniu w Stanach Zjednoczo-nych. Globalny zastój coraz bardziej jest widoczny na kra-jowym rynku – cena akcji KGHM spad³a od pocz¹tku roku o jedn¹ czwart¹.
Oprócz tych nieweso³ych informacji w mediach znaleŸæ te¿ mo¿na by³o optymistyczne doniesienia dotycz¹ce
geo-logii. Echo Dnia informowa³o 19 kwietnia, ¿e w Górach Œwiêtokrzyskich powstanie geopark „Kraina tetrapoda i skamienia³ych wydm”. Bart³omiej Bitner pisze w arty-kule „Trzonem ma byæ Zache³mie”, ¿e pomys³odawcami s¹ doktorzy Wies³aw Trela (dyrektor Oddzia³u Œwiêto-krzyskiego PIG-PIB) i Piotr Szrek (kierownik Muzeum Geologicznego PIG-PIB i wspó³odkrywca tropów pierw-szego, l¹dowego tetrapoda). Obiekt ma powstaæ na terenie piêciu gmin w powiecie kieleckim, a jego centrum bêdzie w Zache³miu, nieopodal którego znajduje siê kamienio³om ze s³ynnymi œladami czterech ³ap. Geolodzy wykonali ju¿ mapê, na której zaznaczono 15 geostanowisk, m.in. dewoñ-skie ska³ki na górze Kamieñ, wapienie permdewoñ-skie z odcis-kami roœlin w Kajetanowie oraz rezerwat „Barcza” z utwo-rami wulkanicznymi. Nie wiadomo jeszcze, ile bêdzie kosztowaæ ca³e przedsiêwziêcie – studium wykonalnoœci przygotowuje Pañstwowy Instytut Geologiczny – ale wójt gminy Zagnañsk Szczepan Skorupski jest dobrej myœli. „Gmina Zagnañsk bêdzie staraæ siê, by na geopark uzyskaæ dotacjê z pieniêdzy pochodz¹cych z funduszy unijnych na lata 2014–2020” – wyjaœnia.
STRASBURG: LEPSZA POGODA DLA PRZEMYS£U
MroŸna aura kwietniowa nie przeszkodzi³a w przepro-wadzeniu kolejnej debaty Parlamentu Europejskiego na temat tzw. backloadingu pozwoleñ na emisjê CO2. O
szcze-gó³ach pisz¹ Tomasz Bielecki i Tomasz Prusek, autorzy artyku³u opublikowanego 17 kwietnia w portalu ekonomicz-nym Gazety Wyborczej – wyborcza.biz – zatytu³owane-go „Po g³osowaniu w PE. Przegrana komisarz Hedegaard w sprawie emisji CO2”. Jak wyjaœniaj¹ dziennikarze, emisja
dwutlenku wêgla na terenie Unii Europejskiej jest regulo-wana m.in. przy pomocy pozwoleñ na okreœlon¹ iloœæ gazu wyrzucanego do atmosfery przez instalacje przemys³owe. Pozwolenia s¹ przedmiotem wolnego handlu. Pocz¹tkowo ich cena by³a dosyæ wysoka, co zachêca³o najwiêkszych emitentów do proekologicznej modernizacji procesów tech-nologicznych. Jednak z powodu kryzysu i ograniczenia produkcji wolumen zanieczyszczeñ wprowadzanych do œro-dowiska samoczynnie uleg³ zmniejszeniu. Pozwolenia prze-sta³y odgrywaæ swoj¹ rolê, bo ich cena drastycznie spad³a (w ostatnich dwóch latach z 15 euro do 4–5 euro za tonê gazu). Unijna komisarz ds. dzia³añ w dziedzinie klimatu Connie Hedegaard wpad³a na pomys³, aby zmniejszyæ licz-bê pozwoleñ w obrocie rynkowym, co mia³o doprowadziæ do wzrostu ich cen. Ten zabieg nazwano backloadingiem.
322
Przegl¹d Geologiczny, vol. 61, nr 6, 2013
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
Oznacza on administracyjne przesuniêcie 900 mln upraw-nieñ do emisji z okresu 2013–2015 na póŸniejsze lata.
W g³osowaniu, które odby³o siê w Parlamencie Europej-skim 16 kwietnia, ujawni³ siê g³êboki podzia³ opinii na temat backloadingu. Czêœæ pos³ów uwa¿a tê metodê za antyryn-kow¹. Przeciw jej zastosowaniu g³osowa³o 334 parlamen-tarzystów, za by³o 315.
Polscy europos³owie jak jeden m¹¿, niezale¿nie od legi-tymacji partyjnych, stanêli po stronie rz¹du, reprezentowa-nego przez ministra œrodowiska Marcina Korolca, gor¹cego przeciwnika nowych regulacji.
„Niska cena pozwoleñ jest na rêkê polskim elektrow-niom spalaj¹cym g³ównie wêgiel kamienny, które emituj¹ najwiêcej CO2, a tak¿e energoch³onnemu przemys³owi,
np. cementowniom. Gdyby ceny posz³y w górê, produkcja cementu mog³aby staæ siê u nas nieop³acalna i wypar³by go cement np. importowany z Bia³orusi, która jest poza Uni¹ i nie ma ograniczeñ w emisjach dwutlenku wêgla” – pisz¹ autorzy cytowanego tekstu.
Inwestorzy na gie³dach handluj¹cych CO2
b³yskawicz-nie zareagowali na wynik g³osowania – cena pozwolenia spad³a z nieca³ych 5 euro do 3,10 euro. Wygrane g³osowa-nie g³osowa-nie oznacza koñca projektu komisarz Hedegaard. Pro-pozycja trafi z powrotem pod obrady europarlamentar-nej komisji ds. œrodowiska, jednak rozk³ad si³ przes¹dza, ¿e backloadingu w tej kadencji PE (do koñca 2014 roku) raczej nie bêdzie.
CO DALEJ Z POLSKIMI £UPKAMI?
„Jakiœ czort wst¹pi³ chyba w urzêdników Komisji Euro-pejskiej, bo szykuj¹c zaostrzenie przepisów o eksploatacji ³upków, prowadz¹ w tej sprawie konsultacje tak, by sprawiæ wra¿enie manipulacji szytej grubymi niæmi” pisze Andrzej Kublik w felietonie „Anty³upkowy czort w Brukseli” za-mieszczonym w portalu Gazety Wyborczej, wyborcza.biz, 22 kwietnia. Znany publicysta omawia sprawê odmowy zaproszenia europos³anki prof. Leny Kolarskiej-Bobiñskiej na spotkanie dyrekcji generalnej KE ds. œrodowiska poœwiê-cone konsultacjom spo³ecznym w sprawie gazu z ³upków. Polska pos³anka – profesor socjologii z zawodu – chcia³a na tym spotkaniu wyjaœniæ w¹tpliwoœci w sprawie wielce osobliwej konstrukcji ankiety Komisji Europejskiej, która z punktu widzenia nauk spo³ecznych nie spe³nia podsta-wowych kryteriów rzetelnego badania opinii publicznej. O tendencyjnoœci ankiety wypowiada³ siê te¿ wczeœniej prof. Andrzej Rychard, dyrektor Instytutu Filozofii i Socjo-logii PAN. Mimo to kwestionariusz nadal jest rozpowszech-niany bez ¿adnych zmian. Nie wiadomo jednak, czy w koñcu materia³ zostanie uwzglêdniony w pracach Komisji Euro-pejskiej, albowiem do tej pory ponad 50% odpowiedzi nap³ynê³o z Polski, co wed³ug komisarza ds. œrodowiska Janeza Potoènika nie gwarantuje zachowania kryterium obiektywnych proporcji narodowych. Niestety, wydaje siê, ¿e poza Polakami innych obywateli wspólnoty rzekome
zagro¿enie niewiele obchodzi. Nie dotyczy to polityków i dzia³aczy ekologicznych – szczelinowanie ³upków dopro-wadza ich do bia³ej gor¹czki.
Na marginesie sprawy prof. Kolarskiej-Bobiñskiej publicysta Gazety Wyborczej wytyka szereg innych gaf Komisji Europejskiej, m.in. uporczywe twierdzenie, ¿e na naszym kontynencie nie wykonano ¿adnych badañ na temat wp³ywu wierceñ i szczelinowania na œrodowisko. Kublik wskazuje na opracowanie PIG-PIB, znane jako „Raport z £ebienia”. Zdaniem komisarza Potoènika raport jednak „stanowi po¿yteczny wk³ad w poszerzenie wiedzy na temat potencjalnych zagro¿eñ zwi¹zanych z wydobyciem gazu z ³upków, lecz nie mo¿e zostaæ wykorzystany do formu³o-wania ogólnych, dotycz¹cych ca³ej UE wniosków, ponie-wa¿ odnosi siê do konkretnego przypadku pojedynczego odwiertu”.
Rêce opadaj¹... Byæ mo¿e wyniki dwuletniego moni-toringu prowadzonego obecnie, m.in. przez specjalistów z PIG-PIB, przekonaj¹ brukselskich urzêdników!
Prawdê powiedziawszy, coraz wiêcej jest jednak w¹tp-liwoœci, czy w d³u¿szej perspektywie czasowej bêdzie co monitorowaæ, bo wyniki poszukiwañ w naszym kraju nie nastrajaj¹ optymistycznie. Nad gazem z ³upków gromadz¹ siê w kwietniu czarne chmury. To nieudane szczelinowanie PGNiG w Lubocinie, wycofanie siê firmy ExxonMobil, przed³u¿aj¹ce siê konsultacje w sprawie nowych regulacji wêglowodorowych – by wymieniæ najwa¿niejsze. Widaæ ju¿ burzê, która rozpêta siê dopiero w maju.
CZY FRANCJA STOSUJE PODWÓJNE STANDARDY DLA SZCZELINOWANIA?
Interesuj¹cy materia³ przynosi portal gazlupkowy.pl 11 kwietnia. Redaktorzy wartego polecenia serwisu donosz¹ za agencj¹ Bloomberg, ¿e przedstawiciele bran¿y paliwo-wej oskar¿aj¹ w³adze w Pary¿u o nierówne traktowanie podmiotów gospodarczych. Francuska minister œrodowi-ska Delphine Batho wyda³a bowiem dwie licencje na poszukiwanie Ÿróde³ geotermalnych typu Hot Dry Rock, a 18 wniosków jest w trakcie rozpatrywania. Problem w tym, ¿e do wytworzenia wymiennika HDR w g³êbokich masy-wach granitoidowych konieczne jest wielokrotne szczeli-nowanie. A we Francji obowi¹zuje przecie¿ zakaz stoso-wania tej technologii. Czy¿by dotyczy³ tylko ³upków?
Metoda szczelinowania, identyczna do stosowanej przez eksploatatorów gazu z ³upków, pos³u¿y³a zreszt¹ do uru-chomienia pierwszej na œwiecie si³owni HDR w alzac-kim Soultz-sous-Forêts. Po dwudziestu latach prób (!), w 2008 roku uruchomiono tam z wielk¹ pomp¹ generatory binarne o mocy 1,5 MW, czerpi¹ce ciep³o z wymiennika na g³êbokoœci 5 km. Dzia³acze ekologiczni nie protesto-wali, wrêcz przeciwnie – reklamowano tê inwestycjê jako nowe, prze³omowe Ÿród³o czystej energii. No tak, ale to by³o jeszcze przed wyprodukowaniem filmu „Gasland” przez Josha Foxa...
323
