A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S F O L IA OECONOMICA 25 , 1982
Oohn C a b le *
POSZUKIWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ ORGANIZACYJNYCH PRZEZ FUZOE PRZED SIĘBIO RSTW
Wstęp
W szczytowym o k r e s ie pow odzenia p rocesó w ły c z e n ia p rze d s ię b io r s t w w końcu l a t s z e ś ć d z ie s ią t y c h badacza G o r t , M u e lle r o ra z L e v y i S a r n a t r o z w i n ę l i t e o r i ę f u z j i k o n g lo m erato w ych. » S z c z e g ó ln y uwagę zwrócono wówczas na d z i a ł a l n o ś ć konglom eratow i,
zw lyz a n y z f a ł y p r z e ję ć p rz e z k o r p o r a c je m ałych 1 q u a s i samo d z ie ln y c h fin a n so w o p r z e d s ię b io r s t w . N a s tę p n ie z a in t e r e s o w a n ie p rz e s u n ę ło s i ę na w c ly ż Je s z c z e n ie w y ja ś n io n y k w e s t ię ; d la c z e go firm a przem ysłow a w t r a k c i e swego rozw o ju pow inna w kraczać na nowe o b s z a r y d z i a ł a n i a w d rod ze e k s p a n s ji z e w n ę tr z n e j, tam g d z ie d y w e r s y f ik a c ja p ro w ad zi do obszarów b a r d z ie j zysk o w n ych . P o ja w ia s i ę p y t a n i e , w J a k i spoeób firm a b a r d z ie j zyskowna może z o s ta ć p r z e j ę t a p rz e z firm ę m n ie j zyskowny i to po t a k i e j ce n i e , t e samo p r z e j ę c i e f ir m y okaże s i ę zyskowno.
W y ja ś n ie n ie proponowane w n in ie js z y m o p ra co w a n iu b ie r z e a ię Z a n a l i z y d o ty c h c z a s n ie d o c e n ia n y c h asp ektów zach ow an ia
3
i y f i r m y : p o s z u k iw a n ie p rz e z f ir m y nowych, r e a ln y c h m o ż liw o ś c i i n w e s t y c y jn y c h w ś w ie c i e c h a r a k te ry z u ją c y m s i ę n ie k o m p le tn y w ie dzy o m o ż liw o ś c ia c h in w e s t y c y jn y c h 1 . Motyw d y w e r s y f i k a c j i maD r , U n iw e r s y t e t w W a rw ic k .
'*■ Nawet we w s p ó łc z e ś n ie u ja w n io n e j l i t e r a t u r z e rozważa n ia n t . o b e c n ie sto so w an ych p ro c e d u r badawczych sg 3Zczytkow e. (M . R o t h o c h i l d , M odels o f M arket O r g a n iz a t io n w ith
c h a r a k t e r d efensyw ny, F a k t , że d y w e r s y f ik a c ja n a s tę p u je z r e g u ły w fo rm ie f u z j i , w iężę s ię z ko sz tam i i a t r a k c y jn o ś c i# f u z j i .
K o rz y s tn e p r z e ję c ie firm b a r d z ie j zyskownych p rz e z f irm y » n i e j zyskowne j e s t m ożliw e ze względu na to , że różne są w y j ścio w e p u n k ty w id z e n ia firm przejm ow anych lu b p rz e jm u ją c y c h , k tó re ro z p o cz y n a ją p o s z u k iw a n ie p a rtn e ró w do ły c z e n ia .
W r e z u l t a c i e t e o r i a p o k a z u je , że in fo rm a c je o k re ś lo n e g o ro d z a ju może być w y s ta rc z a ję c y m motywem d la dok on ania f u z j i p e r
2
se . N a le ż y s t w i e r d z i ć , że n ie od rzu ca s i ę m o ż liw o ś c i w e jś c ia w grę t e k
2
e in n y ch motywów. D la te g o ta ż n i n i e j s z e o p ra co w a n ie e t a nowi p o zytyw n y w kład do t e o r i i łę c z e n ia p r z e d s ię b io r s t w . Argu menty te o re ty c z n e zaprezentow ane zo sta n ę w d r u g ie j c z ę ś c ii wt r z e c i e j poddany z o s ta n ie a n a l i z i e m a t e r i a ł e m p iry c z n y , pocho d zący g łó w n ie z d o ty c h c z a s przeprow adzonych badań, u z u p e łn io nych in fo rm a c ja m i na temat f u z j i w W i e l k i e j B r y t a n i i , zaś pewne im p lik a c je p o l it y c z n e zo sta n ę p oruszone w c z w a r t e j c z ę ś c i o p ra cow an ia. 2 Je d n e j s tr o n y d o ty cz ę one z ja w is k a g i n i ę c i a żyw otnych
ł
p od n iotów g o sp o d arcz ych , k t ó r e w dłuższym o k r e s ie b y ły b y w s t a n ie r z u c i ć w yzw anie w ła ś n ie tym większym i m ocniejszym firmom, k tó r e J e w c h ło n ę ły : z d r u g ie j s tr o n y uważa s i ę , że f u z ja s p r z y ja e fe k ty w n o ś c i t ra n s fe r ó w k a p ita ło w y c h v i a w ew nętrzfirm ow e r y n k i k a p ita ło w o .
Im p e r fe c t In f o r m a t io n , “ The O ou rnal of P o l i t i c a l Economy" 1973, v o l . 81, nr, 6, s . 1283-1308). IV ś w i e t l e tego uwa ga p ośw ięcon a p o sz u k iw an iu (b a d a n iu ) p rz e z te o re ty k ó w boha- w io ry s tó w (H . A. S i 'm o n , A B e h a v io u r a l Model of R a t io n a l C h o ic e , "The Q u a r t e r ly O ou rnal o f E co n o m ics" 1955,v o l . 69, s . 99-118; R. M. C y e r t , 3. G. M a r c h , A Be h a v io u r a l T h e o ry o f the F ir m , New York 1963) J e s t ogrojn- na. D la najn ow szych r e z u lt a tó w badawczych zobacz j R. R a d n o r , A B e h a v io u r a l Model o f co3 t R e d u c tio n , "The B e l l O ou rnal o f E co n o m ics" 1975, v o l . 6, n r 1-, s.. 196-215. L i t e r a t u ra n t. badań i rozw oju (B + R ) n ie w ie le - z n ie li c z n y m i w y ję tk a - <ni - p o ś w ię c a ła uw agi n a tu rz e p rocesó w p o s z u k iw a n ia . W każdym r a z ie p r o c e s y , o k tó r y c h mowa w tym a r t y k u le eę o w ie le s z a r sza n iż t e , k tó ry m i z a jm u je s ię l i t e r a t u r a B+R.
2
K. 3. A r r o w. V e r t i c a l In t e g r a t i o n , and Com m unication "The B e l l 3 o u rn a l o f Eco n o m ices" 1975, v o l . 6, n r 1, a. 173- 183 w s k a z u je , i ż c z y n n ik i in fo rm a c y jn e tłum aczę równowagę p r z y pionowym (w e r ty k a ln y m ) z in te g r o w a n iu . 3ednakże n ie k o n ie c z n ie w ynik a z te g o , że łę c z a n ie pionowe musi z a i s t n i e ć , ab y ta równowaga s i ę p o j a w iła .
\ F u z ja j a ko p o s z u k iw a n ie
W o k re ślo n ym momencie czasu p r z e d s ię b io r s t w o d ysp o n u je o k re ś lo n ą w ied zę o m o ż liw o ś c ia c h p r o d u k c y jn y c h , p o z w a la ją c y c h na p rz e p ro w a d z e n ie s p e c y f ic z n y c h i k o n k re tn y c h i n w e s t y c j i . W iedza ta J e s t p rze d e w sz ystk im r e z u lta te m d ośw iad czeń p ro d u k c y jn y c h i badań m inionego o k re s u , s tą d te ż p o s ia d a n y p rz e z firm ę zasób i n f o r m a c ji b ę d z ie s ię r ó ż n i ł pod względem j a k o ś c i , ro zm iaru i za w a r t o ś c i. Rzecz j a s n a , firm a ma ró w n ie ż o k r e ś lo n y s ta n fin a n s ó w , o d p o w ie d n i s t a t u s na rynku k a p ita ło w y m o ra z o k re ś lo n ą i l o ś ć fu n d u szy w ła s n y c h . W w arunkach g o s p o d a rk i ryn ko w ej zadaniem p r z e d s ię b io r s t w a J e s t konsekw entna r e a l i z a c j a p lanów In w e s ty c y jn y c h , k t ó r e od p o w iad ają d łu g o falo w ym k r y te r io m ryn ku k a p i t a łow ego. D la ce ló w a n a li t y c z n y c h zało żym y p ó ź n i e j , że f ir m y dążą do m a k s y m a liz a c ji zysku Cw fo rm ie dwóch p a ra m e tró w ).
Po d m io ty g o s p o d a rc z e , k t ó r e d ysp o n u ją o d p o w ied n im i fu n d u sza mi d la d o k o n an ia od p o w ie d n ich i n w e s t y c j i - a l e k t ó r e n ie p o s ia d a ją i n f o r m a c j i o m o ż liw o ś c ia c h in w e s t y c y jn y c h - muszą in w e s to wać za p o śred n ictw em zew n ętrzneg o rynku k a p it a ło w e g o 3. W ten
sposób mogą p o s t ą p ić ró w n ież f ir m y . Z e w n ę trz n y ryn ek k a p it a ło w y d z i a ł a na z a s a d z ie h is t o r y c z n y c h danych d o ty c z ą c y c h np. cen lu b d och od ó w ,oraz In n y c h d o s tę p n y c h p u b l ic z n ie i n f o r m a c j i ( s p r a w ozdanie z r o c z n e j d z i a ł a l n o ś c i , a k c je g ie łd o w e i t d , ) .
In f o r m a c je ja k im i d ysp o n u ją p o s z c z e g ó ln e f ir m y na tem at moż l i w o ś c i in w e s t y c y jn y c h , n ie są p u b lik o w a n e w u system atyzo w an y sposób, a j e d y n ie ja k a ś ic h c z ęść może być znana na rynku we w nętrznym . Te a s y m e tr ia w in f o r m a c ja c h , w y s tę p u ją c a m iędzy f i r mami i ryn k ie m , n ie im p lik u je a u to m a ty c z n ie i s t n i e n i a n ie e fe k
-4
tywnego rynku k a p ita ło w e g o w z n a c z e n iu Fama i in n y c h . N ie m n ie j
7
P o t e n c ja ln e f ir m y p o s ia d a ją fundusze i in fo r m a c je o rz e c z y w is t y c h m o ż liw o ś c ia c h p ro d u k c y jn y c h z d o b yte w in n y sposób, a n ie d ośw iad czeń p r z e s z ły c h .
4 Zauważona a s y m e tr ia w sk a z y w a ła b y na n ie e f e k ty w n y ryn ek w t e ś c i e su p e r mocnym, wymagającym u ż y c ia w s z y s tk ic h i s t n i e j ą cych i n f o r m a c j i d o ty c z ą c y c h p r z y s z ły c h p lan ów in w e s t y c y jn y c h » U ą c z a ją c ta k ż e in fo r m a c je w ew n ętrzn a. A s y m e tria i n f o r m a c j i pom iędzy firm a m i a ryn kie m J e s t zauważona je d y n ie na tym P o z io m ie .
Jfidnok p o cig g n to ze sobą d w ustop niow y p ro c e s a lo k a c y jn y . S tą d też rynek z e w n ę trz n y p ow od uje, że a lo k a c je pom iędzy firm a m i do- ko nu jo s i ę w o p a r c iu o w n io e k i w y c ią g n ię t e z in f o r m a c j i o ro- d z e ju p lan ów in w e s t y c y jn y c h d a n e j s p ó ł k i . P r z e d s ię b io r s t w a doko n u ją a l o k a c j i w e w n ę trz n e j pom iędzy p r o je k ta m i na p o d s ta w ie do s tę p n y c h im i n f o r m a c j i . P r o c e d u r y badawcze i p la n o w a n ie in w e s ty c j i p r z e d s t a w ia ją s i ę w sposób n a s t ę p u ją c y ; początkow o p o s ia dana w ied za zap ew n ia p ew ien z e s ta w d o stęp n y ch in f o r m a c j i o moż liw o ś c ia c h in w e s t y c y jn y c h - tz n . p r o j e k t y p rzyg otow an e do na tych m ia sto w e g o w prow adzenia z p o m in ię c ie m f a z y b a d a w c z e j; swo i s t a k o m b in a cja p r o je k tó w pow inna s ta n o w ić p o c z ą tk o w y , o p ty m a l ny p la n in w e s t y c y jn y u m o ż liw ia ją c y m a k s y m a liz a c ję spodziew anego z y s k u .
O ptym alne p o s tę p o w a n ia wymaga, a b y p o s z u k iw a n ie t r w a ło do p ó t y , aż w z ro s t w a r t o ś c i p la n u op tym alnego w danym o k r a s ie zrów na s ię z kosztem krańcowym p o s z u k iw a n ia . P r o c e s ta n może być p r z e ś le d z o n y b l i ż e j w ramach t e o r i i i n w e s t y c j i p o r t f e lo w y c h , pod w arunkiem p r z y j ę c i a o k re ś lo n y c h z a ło ż e ń o g r a n ic z a ją c y c h . 3e- ś l i w y s tę p u ją s t a ł e z y s k i i n ie ma wzajem nych z a le ż n o ś c i m ię d zy p r o je k t a m i, to z b ió r e fe k ty w n y c h p lanów in w e s t y c y jn y c h po ch od zących z ze sta w u p r o je k tó w d o stęp n y ch p r z e d s ię b io r s t w u mo że być p r z e d s ta w io n y jo k na r y e . X. Krzywa FEM p o k a z u je maksy m alny zysk - p r z y danym a to p n iu ry z y k a 62 ( R ) - ze w s z y s tk ic h m ożliw ych k o m b in a c ji d o stęp n y ch p r o je k tó w .
P o n iew aż f ir m y mają ró w n ież możność d o t a r c i a do i n f o r m a c j i u d o s tę p n ia n y c h a k c jo n a riu s z o m , z b i ó r i n f o r m a c j i z a w ie r a zarówno in fo r m a c je o w ła s n y c h m o ż liw o ś c ia c h in w e s t y c y jn y c h (z n a n yc h t y l k o f i r m i e ) , ja k i o* p o s ia d a n y c h aktyw ach p o r t f e lo w y c h i n nych f ir m 6 , w s y t u a c j i b rak u ry z y k a i w z o ru ją c s i ę na mode l u równowagi ryn k o w ej S h a r p e - L in t n e r 7 , RqEQ J e s t punktem g r a n
i-5 T e o r ia ta b y ła o s t a t n i o zbadana p rz e z Oensena ( M .C . □ e n- s e n , C a p i t a l M a r k e t s : T h e o ry and E v id e n c e , "The B e l l O o u rn a l o f E c o n o m ic s ” , 1 9 7 2 ). v o l . 3, n r 2 s . 357-398).
6 W ew n ątrzfirm ow e d e c y z je p o d ję t e na g r a n ic y FEM są k o n ie c z ne d la d e c y z j i budżetow ych w s y t u a c ja c h a s y m e t r i i z d o b y ty c h wcze ś n i e j i n f o r m a c j i .
7 W. F . S h a r p a , C a p i t a l A s s e t P r i c e ® s A T h e o ry o f Mar k e t E g u ilib r iu m under c o n d it io n s o f R i s k , "The O o u rn e l o f F in a n
-R y s . 1.
cznym w tym u k ła d z ie . P r z e d s ię b io r s t w o z m ie r z a jy c e do m aksym ali z a c j i oczekiw an eg o zysku powinno w prow adzić e fe k ty w n y kombiná t e Ja g o ( p r z e d s ię b io r s t w a ) w ła s n y c h m o ż liw o ś c i in w e s t y c y jn y c h E 1 in w estow ać bez ry z y k a w w i e l k o ś c i o k r e ś lo n e j p rz e z poziom obawy p rze d ry z y k ie m . N a le ż y p r z y tym p a m ię ta ć , że n ie każd y znany p r o j e k t musi s i ę k o n ie c z n io z m a t e r ia liz o w a ć w fo rm ie o p ty
-O w alnego p la n u in w e s ty c y jn e g o .
c e " 1964, v o l . 19, n r 3 6. 425-442. L i n t n e r , S e c u r i t y P r i c e s , R is k and M axim al G a in s from D i v e r s i f i c a t i o n , "The J o u r n a l o f F i n a n c e " , 1965, v o l . 20, n r 4, a. 587-616.
ô
M ie js c e punktów e fe k ty w n y c h p lan ó w z n a jd u je s ię p rz e z wy p ro w a d z e n ie p r o p o r c j i in w e s t y c y jn y c h X j , k t ó r e m in im a liz u ję zm ienność - w tym wypadku - p la n u , d la d a n e j sp o d z ie w a n e j s to p y zysk u . F o rm a ln ie w ię ż ą s ię to ze znaJdow aniem w e k to ra X, k t ó r y m in im a liz u je fu n k c ję C : C « x ' X j. P o d o b n ie í X * 0 (1 * 1 , 2 . . . n ) , X R * E , X j» 100; g d z ie ; X oznacza u d z ia ł I- n te g o z a d a n ia w p l a n i e , a oznacza m a trycę w a r i a n c j i k o w a r ia n c j i s to p y zysku d la P r o je k tó w i , J ( I , J ■ 1 , 2 . . . n ) , a fi o z nacza ś r e d n ię stop ę zysku z p r o j e k t u I , tak że X*R p r z e d s t a w ia zysk z p la n u in w e s ty c y jn e g o z danym wektorem u d z ia łó w p r o je k t u X. S t ę d , m ożliw ość Ja k ie g o ś X * 0 j e s t c a łk ie m ja s n a .
20 John Cabl« ¥
Udane p o s z u k iw a n ie p r z e s u n ie g r a n ic ę FEM, co p o c ią g n ie ze soby zmianę p o ło ż e n ia punktów E , E ' , E ” . P r o c e s podejm owania d e c y z j i w p r z e d s i ę b io r s t w ie może być ro z p a try w a n y w spoeób a n a lo g ic z n y do p ro c e s u d e c y z y jn e g o p r z y ję t e g o w m odelach bada ją c y c h k s z t a łt o w a n ie s ię cen i m ie js c p r a c y . Załóżm y, że p rz e d s ię b io r s t w o p o s ia d a pewne w c z e ś n ie js z e w y o b ra ż e n ie o prawdopodo b ie ń s t w ie r o z d z ia łu w a r t o ś c i programów in w e e t y c y jn y c h , o p a r ty c h na h i s t o r y c z n i e u sta lo n y m p o z io m ie zysku w p rz e m y ś le Ja k o c a ł o ś c i lu b w d a n e j g r u p ie p r z e d s ię b io r s t w (o d p o w ie d n ieg o s e k to r a lu b p r z e m y s łu ). D o ś w ia d c z e n ie w z a k r e s ie p oszukiw ań d a je f i r mie w ię c e j i n f o r m a c j i na temat ko sztó w p o s z u k iw a n ia i d y s t r y b u c j i p o t e n c ja ln y c h z d a n e j i n w e s t y c j i . P o s z u k iw a n ie trw a do mo m entu, gdy o cz e k iw a n a w a rto ś ć n a jle p s z e g o p la n u znanego f i r m i e
Cpo o d j ę c iu kosztów p o s z u k iw a n ia ) zrówna s ię ze spodziew any w ar t o ś c ią o g ó ln y c h programów in w e s t y c y jn y c h , tz n . w p u n k c ie E " . San p ro c e s p o s z u k iw a n ia można ro z p a try w a ć Ja k o p r z y j ę c i e nowego z b io r u i n f o r m a c j i , z a c z y n a ją c od w y jśc io w e g o zestaw u w ie d z y f ir m y К i i d ę с w k ie r u n k u nowych ob szarów d z i a ł a l n o ś c i r e p r e zentow anych p rz e z z b io r y in f o r m a c j i S ^ , Sg . . . S n>
Z b io r y K i S j 3? z b io ra m i skoń czo nym i, w k t ó r y c h e le m e n ty sy p o je d y n c z y m i, n ie p o d z ie ln y m i c z y s tk a m i w ie d z y , k t ó r e r ó ż n iy s ię od f iz y c z n y c h zasobów p o trz e b n y c h w p r o c e s ie p r o d u k c j i. Każdy d e f i n i u j e o k re ś lo n y d z i a ł a l n o ś ć na tym p o lu w t a k i sposób, że dw ie różne c z y n n o ś c i n ie mogy mleć ty c h samych z b io ró w i n f o r m a c ji9 .
N a le ż a ło b y o d ró ż n ić w p o s z u k iw a n iu dwa e le m e n t y : 1 ) s k ła d n ik “ w g lg d u " a lb o s k ła d n ik p e r c e p c j i , w którym r o d z i a ię głów ne id e e lu b świadomość p o w s ta n ia nowego o b s z a ru d z i a ł a l n o ś c i :
2 ) ele m e n t d e l i b e r a c y j n y , g d z ie bada s ię p ie rw o tn y p e r c e p c ję u p roszczo ny p rz e z w y ty c z e n ie s z c z e g ó ln y c h czyn nik ów zew n ętrznych . W k a t e g o r i i z b io ró w i n f o r m a c j i c z y n n ik " w g ly d u " ^wymaga d o s t r z e g a n ia pewnego p o d z b io ru I C K A S ( r y s . 2 ) . to z n a c z y c z ęść w ie d z y f ir m y p o s iy g a za eoby świadomość i s t n i e n i e in n e j w ła d z y w za k r e s i e obszarów d o ty c h c z a s n ie z n a n y c h . D e l i b e r a c y j n y ele m e n t w
9 •
*-Z a k ła d a m y, że k o n k u re n c ja o g r a n ic z y s to p ie ń r ó ż n ic i n f o r m acyjn ych p rz y rto jm n ie j w y s t a r c z a ją c o d la c e lu o d r ó ż n ie n ia np. p r o d u k c j i butów od p r o d u k c ji k a p e lu s z y .
p o s z u k iw a n iu wymaga z e b r a n ia c a łe g o z b io r u S , o d k ry w a ją c i u k ła d a ją c S - I p r z y z a ło ż e n iu , że I i К są znane. Ten р г о с е з ma cha r a k t e r d e l i b e r a c y j n y , p on iew aż z b ió r o p i s u je d z i a ł a l n o ś ć p r o d u k c y jn ą i tym samym p o s ia d a e le m e n t y ,k t ó r e p o łą c z o n e są zw iąz kami p rzyczyn ow ym i i te c h n o lo g ic z n y m i. S tą d te ż mogą być za stosow ane s ys te m a ty c z n e p ro c e d u ry badawcze zgodne z zasadam i l o g i k i .
i'žyw aJ ą c tego schem atu, c a łk o w it y k o s z t p rz e p ro w a d z e n ia tego p o s z u k iw a n ia d la ja k ie g o ś S m o ż n a z a p is a ć w sposób n a s tę p u ją c y «
С - f ( d , m, s ) g d y : f^ : f g > °< f m< 0
С o z nacza k o s z t p o s z u k iw a n ia ; d - j e s t r ó ż n ic ą m iędzy d z i a ł a l n o ś c i ą początkow ą i d z i a ł a l n o ś c i ą w yszukaną, k t ó r a o d z w ie r c i e d l a w ie lk o ś ć p ow iązań m iędzy z b io r a m i K i S 10; e oznacza w i e l kość i kompleksowość w yszuk anej d z i a ł a l n o ś c i , k t ó r a ze w zględu na ja s n o ś ć p r e z e n t a c j i u ję t a J e s t - w z a ło ż e n iu - w sto su n k u do a b s o lu t n e j w ie lk o ś ć z b io r u S i я - w podobny sposób oznacza w i e l ko ść i d y w e r s y f ik a c ję z b io r u p o c z ą tk o w e j w ie d z y K, p r z y czym
10 K o n c e p c ja r ó ż n ic y j e s t w pewnym s e n s ie a n a lo g ic z n a do N a rv e ra " s t o p n ia w ę z ło w ej p o s p o l i t o ś c i " , z tym że k o n c e p c ja Nar- v e ŕ a d o ty c z y r a c z e j p o k ry w a n ia s i ę środków a n ie zesp o łó w i n f o r
m a c ji 3. C. N a r v o r , C on g lo m erate M e rg e rs and M arket Compe t i t i o n , U n i v e r s i t y o f C a l i f o r n i a P r e s s 1969, s . .4.
' P
ponownie z a k ła d a s i ę , że w ie lk o ś ć i - d y w e r s y f ik a c je są ze sobą é c i é l e s k o re lo w a n e . U z a s a d n ie n ie f ^ > 0 j e s t o c z y w is t e . Г <0 wy n ik a z te g o , że im w ię k s z y i b a r d z ie j skom plikow any j e s t z b ió r w ie d z y p b cz ątk o w e j f ir m y K, tym b ę d ż ie w ię k s z e praw dopodobień stwo pewnego n a k ła d a n ia s ię ob szarów d z i a ł a l n o ś c i (w o k r e ś lo nym c z a s ie i p rz y danym p o z io m ie k o s z tó w ). N ie m n ie j Jed n ak z d o ln o ś ć p r z e d s ię b io r s t w a do e fe k ty w n e g o p r z e tw o rz e n ia wewnę trz n y c h in f o r m a c j i s p a d n ie w m ia rę p o w ię k s z a n ie s ię w i e l k o ś c i " i " í n ie J e s t w y k lu c z o n y , że system z a ła m ie s ię w Ja k im ś mo m encie.
S tą d może S ię wydawać słusznym o c z e k iw a n ie s y t u a c j i *” > 0 . * m o ż liw o ś c i? p r z e j ś c i a póza punkt f ^ > 0 . O c z e k iw a n ie w y s t ą p ie n ia f j > 0 w yn ik a z dwócz p r z e s ła n e k : po p ie r w s z e , im m n ie js z e J e s t
K n §i d la danego z b io r u p oszukiw ań i " , tym m n ie js z e J e s t praw
d opodobieństw o i c p S j i po d r u g ie , im w ię k s z a J e s t r ó ż n ic a S - K, o b i e -b e z w z g lę d n ie , ja k i w sto su n k u do К П ^ , tym m n iej e fe k ty w n a j e s t fa z a druga - d e l i b e r a c y j n a cz ęść p o s z u k iw a n ia . Tym samym p o s z u k iw a n ie f ir m y odbyw ają s ię r a c z e j poza n iż w ramach obszarów d o tych cz a so w ych d ośw iad czeń p r z e d s ię b io r s t w a .
F u z ja s t a j a s ię pewnym sposobem p o s z u k iw a n ia z c h w ilę , gdy - poza in n ym i r a c z e j - p o c ią g a za sobą p r z y j ę c i e k a p i t a ł u i n f o r m a c ji p rzejm o w an ej f ir m y . W p o ró w n an iu z 'in n y m i metodami poszu k iw a n ie p rz e z f u z je ma dw ie c e c h y c h a r a k t e r y s t y c z n e :
1. U m o ż liw ia p r z y j ę c i e w s z y s tk ic h i n f o r m a c j i : f u z ja fir m A i В j e c t je d n o c z e ś n ie zw iązk iem ic h z b io ró w in f o r m a c j i Кд u KQ. In n e m etody p o s z u k iw a n ia będą w ym agały c z ą s tk o w e j e k u m u la c ji w ie d z y , bez w zględu na t o , c z y s t e n i e e ię to w r e z u l t a c i e c z y s to "w e w n ę trz n y c h " procesów , p o sz u k iw aw cz ych , c z y te ż w r e z u l t a c i e wynajm owania kluczow ego p e r s o n e lu .
2. K o sz t p o s z u k iw a n ia p rz e z f u z ję b ę d z ie praw dopodobnie za w i e r a ł stosunkow o duży ele m e n t k o s z tu s t a łe g o w p orów n aniu z in n ym i m etodam i, ż r a c j i w y s t ą p ie n ie tzw . p r e m ii ceny p r z e j ę c i a i kosztów t r a n s a k c y jn y c h (n p . k o s z t zh arm o nizow ania w ew nętrznych systemów rac h u n k o w o ści i t d . ) . F u n k c je ko sztó w w y s tę p u ją c e w po s z u k iw a n iu f u z j i i w metodach a lt e r n a t y w n y c h będą s ię r ó ż n i ł y w sposób n a s t ę p u ją c y : c h o c ia ż e le m e n ty k o sz tu s ta łe g o ,, w poszu k iw a n iu p rz e z f u z ję n ie są z g ó ry o k r e ś lo n e i w r z e c z y w is t o ś c i
s p o d z ie w a ć , że k o s z ty te będę dużo wyższe w p rzyp ad ku f u z j i , n il: n iż w p rzyp ad k u in n y c h a lte r n a t y w n y c h ro z w ią z a ń . Oednakże zna c z n ie m n ie js z y poziom d la p oszukiw ań p rz e z f u z je w . p-lanach d i s w yn ik a z f a k t u , że z b ió r p oszukiw ań J e s t p r z y j ę t y w c a ło ś c i, W p rzyp ad k u in n y c h a lt e r n a t y w n y c h metod p o s z u k iw a n ie , z b ió r po szukiw ań musi być zauważony i n a s t ę p n ie sto p n io w o kom pletowany w d r u g i e j , " d e l i b e r a c y j n e j " f a z ie p o sz u k iw ań . W m ia rę , ja k r o ś n ie w ie lk o ś ć i kompleksowość z b io r u p oszukiw ań o ra z powiększ*) s i ę d y s ta n s do a k t u a ln ie i s t n i e j ą c e j w ie d z y , n a le ż y o cz e kiw a ć w z g lę d n ie gw ałtow nego w z ro s tu kosztów w t e j f a z i e . Tymczasem p r z e j ę c i e p e łn e g o zestaw u w ie d zy w w yniku f u z j i p o z w a la , w w ię k szym lu b m niejszym s to p n iu , na u n ik n ię c ie f a z y “ d e l i b e r a c y j n e j “ ;Ł zw iąz a n ych z n ią kosztów (k t ó r y c h w ie lk o ś ć j e s t u z a le ż n io n a od o r g a n i z a c y jn e j s t r u k t u r y f i r m y ) . D e ś l i u tw orzony w w yniku f u z ji, podm iot g o sp o d arcz y o p ie r a s i ę na s t r u k t u r z e d y w iz jo n a ln e j ( l i n ie w k s z t a ł c i e M ) 1 z b ió r zasobów p r z e j ę t e j f ir m y p o z o s ta jo n i e t k n i ę t y , c e n t r a l i z a c j a i n f o r m a c j i na tem at t e c h n o lo g i i i. d z i a ł a l n o ś c i p r z y łą c z o n e j f ir m y n ie ma z a s to s o w a n ia . S tą d te ż p ro c e s " d e l i b e r a c y j n e j ” w p o s z u k iw a n iu j a s t c a łk o w ic ie omi n i ę t y , p o z o s t a w ia ją c je d y n ie e le m e n ty k o sz tu p e r c e p c j i , co wy s tę p u je we w s z y s tk ic h ro d z a ja c h p o sz u kiw ań 11. Z m n ie js z e n ie ko sztów p o s z u k iw a n ia d e llb e r a c y jn e g o b ę d z ie bez w ą t p ie n ia dużo m n ie j s k u te cz n e w p rzyp ad ku f u n k c jo n a ln e j o r g a n i z a c j i . p r z e d s ię b io r s t w a , g d z je te c h n o lo g ia p rzejm o w an ej f ir m y m usi być absorbowana na wysokim s z c z e b lu każdego d ep artam en tu f ir m y p r z e jm u ją c e j , p r z y u w z g lę d n ie n iu j e j p ro c e d u r k o n t r o l i o p o ra c y j~ n e j z a s to s o w a n e j w nowej d z i a ł a l n o ś c i p r o d u k c y jn e j. Koniecznym w arunkiem , ab y p o s z u k iw a n ie p rz e z f u z je mogło p rze w yższyć in n e metody p o s z u k iw a n ia z punktu w id z e n ia w i e l k o ś c i ponoszonych kosztów j e e t t o , że f u n k c je kosztów w p ła s z c z y z n a c h C, d o ra z C, s pow inny s ię na t y ł o r ó ż n ić , ab y skompensować w ię k sz ą p rz e s t r z e ń w p rzyp ad k u f u n k c j i p o s z u k iw a n ia p rz e z f u z ję i spowodo
11 P r o c e s ten r ó ż n i s ię je d n a k . W p rzyp ad k u ł ą c z e n ia do s tr z e g a s ię od p o w ied nieg o k a n d yd ata do p r z e j ę c i a , podczas gdy w in n y c h p rz yp a d k a ch bada e ię nowe m o ż liw o ś c i p r o d u k c y jn e . Chodzi tu g łó w n ie o p ła s z c z y z n ę f u n k c j i k o sz tu C, m. Zarówno w p rzyp a d ku ł ą c z e n ia ja k i u ż y c ia in n y c h , metod, o g ó ln y spadek f u n k c j i nt t e j p ła s z c z y ź n ie b ę d z ie praw dopodobnie neg atyw n y w pewnym za s ię g u i d la tyc h samych powodów.
wać p r z e c ię c ie s ię Ja k na г у з . 3. Czy t a k ie p r z e c ię c ie n a e t ę p i w r z e c z y w is t o ś c i J e s t k w e s tię badań e m p iry c z n y c h , c h o c ia ż przema w ia ją z® tym argum enty t e o r e ty c z n e zap rezentow an e p o w yż ej.
Koszty poszukiwania
Inne
ď d
R ys. 3
Z a jm ijm y s ię t e r a z te o re ty c z n y m o ż liw o ś c ię p o s z u k iw a n ia p rz e z f u z j ę . Rozważmy n a jp ie r w p rzyp ad ek dwóch firm w tym samym p rz e m y ś le . Ic h z b io r y w ie d z y p o cz ą tk o w e j ( K ) będę id e n ty c z n e lu b co n a jm n ie j bardzo do a ie b ie podobne. D la te g o te ż p r z y s t ę p u ją one ( f i r m y ) do poszukiw ań m o ż liw o ś c i in w e s ty c y jn y c h z t e j samej p o d sta w y, tz n . dostęp n e p r o j e k t y FEM na r y e . 1. Je d n o c z e ś n ie o b ie firm y p rz e w id u ję p o n ie s ie n ie t a k ic h samych kosztów p osz u kiw ań . Z w y ją tk ie m s y t u a c j i przypadkow ych będę one d ą ż y ły do wyników zgo d nie z krzywę poszukiw ań i d ojd ę do tego samego p u n k tu , po wiedzmy E . W takim przyp ad ku m otyw acja do łą c z e n ia e ię n ie p o ja w i. O e ś li rozważymy przyp ad ek fir m o różn ych typ a ch d z i a ł a l n o ś c i to zauważymy, że z b io r y w ie d z y p o cz ą tk o w e j ró ż n ię e ię od e le b ie t r e ś c i ę , w ie lk o ś c ię i z ło ż o n o ś c ią . Pod o b nie r ó ż n ić s ię będę z b io r y p ro je k tó w np. z powodu in n eg o zysku i p e rs p e k ty w w zro sto w ych . Pon ad to r ó ż n ic e w s t a n ie w ie d z y p o cz ą tk o w e j powo d u ję , że f ir m y z n a jd u ję s ię w in n y c h o b s z a ra c h poszukiw ań o ra z ponoszę in n e k o s z ty . Firm a A p o s ia d a in fo r m a c je o m o ż liw o ś c ia c h in w e s t y c y jn y c h , k t ó r e maję z n a c z e n ie d l a 'f i r m y B . A le Viek d łu g o . Ja k dyskutow ane p r o j e k t y wchodzę w z a k re s p la n u optym alnego fir m y A i sę c a łk o w ic ie o d z w ie r c ie d la n e w c e n ie ryn ko w ej firm y
А , В ra ii3 ia ły b y z a p ła c i ć za te in fo r m a c je w ię c e j n iż w yn o si ic h a k tu a ln o w a rto ś ć ( a to z powodu kosztów f u z j i ) . Je d n a k ż e , j e ś l i w k tó ry m k o lw ie k stad iu m p o s z u k iw a n ia ( w łą c z a ją c w to s ta n po cz ątk o w y i s y t u a c j ę , gdy A o s ią g n ę ło s ta n rów now agi, tz n . E " o lo Б je s z c z e teg o s ta n u n ie o s ią g n ę ło ) i s t n i e j e t a k i p r o j e k t , k t ó r y w optym alnym p l a n i e in w e s ty c y jn y m f ir m y A ma w praw dzie wagę ze
rową , a l e w f i r m i e В spowoduje p r z e s u n ię c ie d o ln e j g r a n ic y e fe k ty w n o ś c i i n w e s t y c j i i tym samym spowoduje różną ocenę i n f o r m a c ji w obu p r z e d s ię b io r s t w a c h . Pod w arunkiem , że r ó ż n ic a j e s t d o s t a t e c z n ie duża oby p o k ry ć k o s z ty f u z j i i ró w n ież o i l e f i r ma В n ie j e s t w s t a n i e d o trz e ć do t e j in f o r m a c j i za p o ś r e d n i ctwem w ew nętrznego p o s z u k iw a n ia dużo t a n i e j - k o n ie c z n e w a ru n k i p o s z u k iw a n ia p rz e z f u z ję zo sta n ę s p e łn io n e .
Załóżm y p o n a d to , że firm a A z n a jd u je s ię w le p s z e j s y t u a c j i do p o szukiw ań n iż firm a В np. z tego powodu, że s ta n J e j w ie d z y p o c z ą tk o w e j j e s t w ię k s z y a lb o ma w ię k s z y zw iązek ze z b io ra m i p o p i s u j ą c y m i in n e m o ż liw o ś c i in w e s t y c y jn e , o f e r u ją c e w ię k s z e zy- £ ~ ^ sk i i / l u b małe ry z y k o . I s t n i e j e m ożliw ość na każdym e t a p i e , a le 'P O i z w ła s z c z a w s y t u a c j i , gdy firm a A o s ią g n ę ła równowagę w punk
c i e E',' podczas gdy firm a В w c ią ż je s z c z e p o s z u k u je , że d a ls z e p o s z u k iw a n ia p rz e z firm ę A n ie p rze su n ą j e j w ła s n e j g r a n ic y in w e s t y c y jn e j, a n i n ie spowodują z re w id o w a n ia j e j o p i n i i na temat E'/ ja k o m aksym alnie o s ią g a n e j k o m b in a c ji r y z y k o / z y s k ; o c z y w iś c ie że p o s z u k iw a n ia te będą m ia ły z n a c z e n ie d la f ir m y В , W t e j s y t u a c j i , o c z y w iś c ie ra z je s z c z e z a k ła d a ją c , że z y s k i f ir m y В p r z e k ro c z ą k o s z ty ( k t ó r e t e r a z z a w ie r a ją Ju ż k o s z ty f u z j i o ra z k o s z ty dodatkow ych p oszukiw ań A ) , i s t n i e j e motyw d la f ir m y B , by p r z e ją ć firm ę A n ie ze w zględu na ju ż p o s ia d a n e in f o r m a c je , a l e w c e lu u le p s z e n ia w ła s n y c h metod p o s z u k iw a n ia . Z a i s t n i e n i o tego ty p u s y t u a c j i j e s t m ożliw e, gdyż d a l s z e ’ p o s z u k iw a n ie są n ie r e n towne d la f ir m y A. W n io s k i te w y n ik a ją g łó w n ie z f a k t u , że po s z u k iw a n ia f ir m y n ie wychodzą z p r ó ż n i, a l e z s o l i d n e j p od staw y o k r e ś lo n e j I s t n i e j ą c ą w ie d z ą . W r e z u l t a c i e zarówno k o s z ty poszu k iw a n ia Ja k i w a rto ś ć samego o d k r y c ia mogą s ię r ó ż n ić w z a le ż n o ś c i ,od f ir m y . Oznacza t o , że zarówno k o s z t zdobyw ania in fo rm a c j i ja k i uzyskane r e z u l t a t y z a le ż ą od te g o , co ju ż J e s t w ia dome 1 znane.
K l i k e dowodów e m p iryczn ych
F ir m y , k t ó r e w p o s z u k iw a n iu m o ż liw o ś c i in w e s t y c y jn y c h , opo w ied zą s ię ze f u z ją będą m ia ły znaczne t r u d n o ś c i w z n a jd o w a n iu z a d o w a la ją c y c h p r o je k tó w . Mimo iż c ie k a w s z e p r o j e k t y n ajp ra w d o p o d o b n ie j p o ja w ią s ię w ty c h o b s z a ra c h , g d z ie w y s tę p u je wysoka
re n to w n o ść , o b s e rw u je s ię c z ę s te s y t u a c j e , że m n ie j rentow ne p r z e d s ię b io r s t w a p rz e jm u ję f irm y dużo b a r d z ie j zyskow ne. Z r e g u ły w t a k ic h p rz y p a d k a ch firm a p rz e jm u ją c a j e s t Je d n a k etosun- kowo d uża. N a le ż y p r z y tym p a m ię ta ć , że p r z e k r o c z e n ie w i e l k o ś c i i d y w e r s y f i k a c j i f ir m y ponad p ew ien o k r e ś lo n y pu nkt k r y t y c z n y może zd ezorg an izow ać w ew nętrzn y system in fo r m a c y jn y p r z e d s ię b io r s t w a . W k o n s e k w e n c ji bardzo małe p r z e j ę c i a mogę być z u p e łn ie n ie o p ła c a ln e ze w zględu na w y so k i k o s z t i s t r a t ę cz asu a p a ra tu m en a d ż e rsk ie g o , nawet w p rzyp ed k u o b ie c u ją c y c h d z ia ła ń . S tę d też n a le ż y o c z e k iw a ć , że w ie lk o ś ć przejm ow anych f ir m musi odpow iadać pewnemu p u n k to w i k ry ty c z n e m u , p r z y c z y » w ie lk o ś ć teg o progu
b ę d z ie w ię k s z a w p rzyp ed ku dużych f ir m .
B a d a n ia e m p irycz n e p o t w ie r d z a ją te t e z y . W a rto w ym ien ić p r a c e W estona i M an sin g h ka, k t ó r z y o d k r y l i , że s p ó ł k i s z c z e g ó l n ie zaangażowane w f a l ę f u z j i k o ng lo m erato w ych l a t s z e ś ć d z i e s i ą t y c h m ia ły n iż s z ą stop ę zysk u od w yłożon eg o k a p i t a ł ! n iż przypadkowo w ybrane p r z e d s ię b io r s t w a przem ysłow e w o k r e s ie po p rz e d z a ją c y m f a l ę f u z j i o ra z m n ie j w ię c e j t a k ie sama z y s k i w o k r e s ie n a s tę p u ją c ym po n i e j . A n a l i z u j ą c c h a r a k t e r y s t y k ę o k o ło 700 p r z e ję t y c h f ir m w o k r a s ie 1948-1968 B o y la s t w i e r d z i ł , że przejm owane f ir m y w f u z ja c h ko ng lo m eretyw n ych m ię ły w yżezy po ziom o ra z w z ro s t zysków n iż w p rz y p a d k a c h i n t e g r a c j i w e r t y k a ln e j i h o r y z o n t a ln e j i s c h a r a k t e r y z o w a ł p r o c e s . f u z j i k o n g lo m eratowych ja k o p rz e jm o w an ie s i l n y c h i z d o ln y c h do sam o d zieln eg o i s t n i e n i a p r z e d s ię b io r s t w p r z e z w ię k s z e k o r p o r a c je . Tek s ię n ie - f o r t u n n io z ł o ż y ło d ie tego b a d a n ia , że n ie u ja w n io n o w z g lę d n e j r e n to w n o ś c i firm p r z e jm u ją c y c h . Z d r u g ie j s t r o n y Conn n ie od n o to w a ł o s t a t n i o p o w a ż n ie js z y c h r ó ż n ic w s to p a c h zysku f ir m p rzejm o w onych izaan g ażow an ych w 56 c z y s to ko n g lo m erato w ych f u z j i w o k r o s ie 196Q-1969. P o ró w n a n ia te n ie 6ą Je d n a k w p e ł n i p r z e k o n u ją c e , sk oro je d n o c z e ś n ie mamy do c z y n ie n ie z dworne ro d z a je
-rai p ro ce só w łą c z e n ie p r z e d s i ę b io r s t w ; Je d e n p o le g a na tym, że f ir m y d y w e r s y t ik u ją sw oją d z i a ł a l n o ś ć wchodząc do b a r d z ie j z y s kownych o b sz aró w , z drugim zaś mamy do c z y n ie n ia w ted y ^ d y pod u p a d a ją c e f ir m y przejm owane są p rz e z b a r d z ie j e n e rg ic z n y c h kon k u re n tó w d z i a ł a j ą c y c h na ryn k u . W tego typ u s y t u a c j i p o trz e b n e są nam dane k o n k re tn y c h in d y w id u a ln y c h przypadków .
Dana d o ty c z ą c e 37 b r y t y j s k i c h f u z j i w o k r a s ie 1965-1970 ( o f i c j a l n i e o p u b lik o w a n ych p o śró d 50 przypadków d y w e r s y f i k a c j i d z i a ł a l n o ś c i f i r m ) p o k a z u ją , że w 14 p rzyp a d ka ch (3 7 ,8 % ) p r z e j mowane f ir m y o d n o to w a ły na sw oich ko n ta ch z n a c z n ie wyższe s to p y zyaku w c ią g u 5 l a t p o p rz e d z a ją c y c h f u z ję n iż f ir m y , k t ó r e p r z e j ę ł y j e , p r z y czym te p ie rw s z e b y ły p r z e c i ę t n i e b a r d z ie j rentow na od f ir m p rz e jm u ją c y c h o 1 0 ,8%1 2 . W g r u p ie 15 p rz y p a d ków, g d z ie p a r t n e r z y n ie b y l i w tym samym p rz e m y ś le 53, Жо p r z e j mowanych fir m m ia ło wyższe z y s k i n iż f ir m y p r z e jm u ją c e .
B r y t y j s k i e dane s t a t y s t y c z n e w skazu ją ró w n ie ż na w ystępow a n ie s i l n e j t e n d e n c ji p o l e g a j ą c e j na tym, że f ir m y przejm owane są m n ie js z e (p o z a 7 w y ją t k a m i) od f ir m p rz e jm u ją c y c h i t y l k o w 8 ,1 % przypadków w ie lk o ś ć ta (m ie rz o n e w ie lk o ś c i ą aktyw ów ) b y ło tak a sama, W c e lu . u s t a l e n i a m ożliw ego p r o g u w i e l k o ś c i d la d ok on an ia p r z e j ę c i a , 37 przypadków p o d z ie lo n o o d p o w ied n io na 6 grup w edług w i e l k o ś c i f ir m y p r z e jm u ją c e j ( p r z y czym każda grupa z a w ie r a ła m n ie j w ię c e j jednakową i l o ś ć p r z e d s i ę b io r s t w ) . U s t a lo no n a s t ę p n ie m in im a ln y próg w i e l k o ś c i f ir m y - d la d ok on ania p r z e j ę c i a - d la k a ż d e j z ty c h g ru p . W u j ę c i u procentow ym , z p u nktu w id z e n ia ś r e d n ie j g ru p o w e j, m n ie js z e p r z e j ę c i e sp a d ło bardzo o s t r o , z b l i s k o 50% w g r u p ie o d p o w ia d a ją c e j n ajm n ie jsz ym rozm iarom ( p r z y spadku w ykład n iko w ym ) , w y ra ź n ie z b l i ż a j ą c e ię do l i n i i b l i s k o s t y c z n e j rzędu m iędzy 1 a 2%. B y ło b y dość n ie b e z p ie c z n e w y c ią g a n ie z tego J a k i c h ś b a r d z ie j k o n k re tn y c h w n io s ków, n ie m n ie j Je d n a k o d n o s i e ię w r a ż e n ie , że w a rto ś ć b lis k o s t y - c z n a j może być uznana za ro zsąd n e minimum o d n o śn ie tzw. k ra ń c o w ej d z i a ł a l n o ś c i f ir m y , m a ją c e j na w z g lę d z ie p e rs p e k ty w y j e j
12 Ź ró d łem denych d la t e j i n a s tę p n y c h a n a l i z p r ó b k i b ry t y j s k i e j b y ła taśma denych u d o s tę p n io n e p rz e z D o u g la sa Kuehna (z o b . D. A, K u e h n. T a k e o v e rs and the T h e o ry o f the F ir m , London 1 9 7 5 ).
p rz y s z łe g o » w z ro s tu 1 t o , że p r z e c ię t n a w ie lk o ś ć p o s z c z e g ó ln y c h o d d z ia łó w f ir m y ( d i v i s i o n s i z e ) m ogłaby być dużo w ię k s z a .
H ip o te z a f u z j i - je k o p o s z u k iw a n ia - J e s t zgodna z s z e re g ie m in n y c h obserwowanych i zbadanych asp ek tó w d y w e r s y f i k a c j i i fu z j i . Po p ie r w s z e , sk o ro motywem J e s t d ą ż e n ie do p r z e j ę c i * i n f o r - m e c ji tk w ię c y c h w p e rs o n e lu i in n y c h zasob ach p rzejm o w an ej fir m y to można ró w n ież o c z e k iw a ć , że k ie r o w n ic tw o f ir m y p r z e j mowanej z o s ta n ie ró w n ie ż z a trz y m a n e . Odnotowano ró w n ie ż w yraźny te n d e n c ję , by przejm ow ana firm a k o n ty n u o w a ła sw oją d z i a ł a l n o ś ć ■ w fo rm ie au to n o m icz n ych o d d z ia łó w ( f i l i i ) , c z ę s to k r o ć z zachowa
niem d otychczaso w eg o k ie r o w n ic tw a . Po d r u g ie n a le ż y p a m ię ta ć o tym, że t e o r i a w ię ż ę w sposób ś c i s ł y p r o c e s p o s z u k iw a n ia f ir m y z j a j planow aniem in w e s ty c y jn y m . Oznacz» t o , że c z ę s t o t l iw o ś ć ? f u z j i ( j a k o r e z u l t a t u p o s z u k iw a n ia ) b ę d z ie u z a le ż n io n a od sto p - I n ia n a c ie k u na in w e s to w a n ie w g o sp o d ark ę . Tak w ię c ponow nie w i- dać s i l n ą k o r e l a c j ę m iędzy in te n s y w n o ś c ią f u z j i i sto p niem a k ty w n o ś c i g o s p o d a r c z e j. Po t r z e c i e , h ip o te z a p o s z u k iw a n ie p rz e z f u z ję i m p lik u j e , że d y w e r s y f ik a c ja b ę d z ie m ia ła b a r d z ie j c e lo w y n iż przyp ad kow y c h a r a k t e r , co w k o n s e k w e n c ji b ę d z ie s i ę w ią z a ło z lo g ic z n y m i d z ia ł a n ia m i w z a k r e s ie t e c h n o l o g i i p r o d u k c j i , mar k e t in g u , В + R i t d . Zaobserwowano tego typ u s y t u a c ję w m odelach badawczych d y w e r s y f i k a c j i i łą c z e ń d y w e r s y f i k a c j i . Po c z w a r te , fu n k c ja ko sztó w p o s z u k iw a n ia (n a k t ó r e j ta h ip o t e z a s i ę o p i e r a ) J e s t ta k a , że w p ie r w s z e j k o l e j n o ś c i z o s ta n ą rozw ażone t e m o ż li w o ś c i in w e s t y c y jn e , k t ó r e będą n a j b a r d z i e j z b liż o n e do i s t n i e j ą c e j d z i a ł a l n o ś c i p r z e d s ię b io r s t w a . Na mocy d e f i n i c j i zarówno fu z j o poziom e Ja k i pionow e a n g a ż u ją firm ę b a r d z ie j w j e j l e t n i e j ę c e d z i e l e n i a lu b w s f e r y t e c h n i c z n ie p o k re w n e, tz n . “ b l i s k i e " d z i a ł a l n o ś c i w ym ag a ją ce j c a łk o w ite g o lu b c z ę ś c io w e g o p o k ry w a n ia s ię m a ją cych z n a c z e n ie układów i n f o r m a c j i . W konsek w e n c ji n ie będziem y s p o t y k a l i d y w e r s y f ik u ją c y c h sw oją d z i a ł a l ność f u z j i , z a in ic jo w a n y c h ftrzez p r z e d s ię b io r s t w a o p e r u ją c e na ryn k a ch o n is k im s to p n iu k o n c e n t r a c j i , bądź te ż w t y c h ob sza r a c h , g d z ie , c e t e r i s p a r i b u s , w y s tę p u ją n i e l i c z n e p o w ią z a n ia m iędzy firm a m i. Po d o b n ie rz e c z s i ę p r z e d s t a w ia w p rz yp a d k u re- i n w e s t y c j i w i s t n i e j ą c y c h d z i a ł a n i a c h , k-tór*e to ( r e i n w e s t y c j e ) są na mocy d e f i n i c j i n a j b a r d z ie j m ożliw ą o k a z ją " in w e s t y c y jn ą . F ir m y i n i c j u j ą c e ten typ f u z j i będą Je d n a k u n i k a ł y ang ażow an ia
a ię w d z i a ł a n i e w szybko r o z w ija ją c y c h s ię p rz e m y s ła c h . Te o cz e k iw a n ia są w p e ł n i zgodne z danym i em p iryczn ym i G o rta. Dwa d a l sze z a ło ż e n ie można wysnuć z h ip o t e z y p o s z u k iw e n ia .
Pon iew aż p o s z u k iw a n ie p rz e z f u z je dom inuje nad in n ym i sposo bam i, to t y l k o od pewnego k ry ty c z n e g o poziomu r ó ż n o ś c i. r a c z e j d y w e r s y f ik a c ja p rz e z f u z ję n iż e k s p a n s ja de novo powinno ro z s z e rz a ć s i ę w raz ze sto p niem t e j r ó ż n o ś c i. Przeprow adzono b e z p o śre d n i t e s t w o p a r c iu o dane na tem at p r z e ję ć p ro d u k tu m iędzy pa ram i p rzem ysłów i s t r u k t u r y p ro d u k tu fir m p rz e tw ó rc z y c h w po s z c z e g ó ln y c h p rz e m y s ła c h , ja k to z o s t a ło zap rezentow an e u Wood«. Zm ienna z a le ż n a ( Y ) b y ła po p r o s tu r e l a c j ą m iędzy przejm owaniem p ro d u k tu i c a łk o w it y m i p r z y r o s t a m i p ro d u k tu w d a n e j p a rz e p rz e mysłów tz n . b y ła to p r o p o r c ja d z i a ł a n i a d y w e r s y f i k a c j i przem ys łu “ i " do p rz e m y s łu " j " , g d z ie n a s t ą p i ł a f u z j a . Z k o l e i zmienna n ie z a le ż n a x z o s t a ła z d e fin io w a n a j a k o a - p ) , g d z ie " p " j e s t szacunkiem w i e l k o ś c i f ir m a ktyw n ych w p rz e m y ś le " i " , k t ó r e b y ły ta k ż e aktyw ne w p rz e m y ś le " J " 13. * z in te r p r e to w a n o Ja k o p o ś re d n ic tw o d la ró żn ych przem ysłów na p o d s ta w ie tego , i ż tak d łu g o Ja k s t r u k t u r y p ro d u k c y jn e p r z e d s ię b io r s t w a e w o lu u ją w sposób r a c j o n a ln y i m in im a liz u ją c y k o s z ty , z ró ż n ic o w a n ie d z i a ł a ń b ę d z ie s ię u ja w n ia ć w m a c ie rz y d y w e r s y f i k a c j i , k t ó r a p o k a z u je c z ę ś ć ty c h p r z e d s ię b io r s t w , k t ó r e z a p e ł n i ł y lu k ę m iędzy jednym przem ysłem a d ru g im . P ó łlo g a r y t m ic z n e ró w n an ie w y k a z a ło bardzo ważny zw iązek
z j a w i s k i *
lo g Y • -0 ,4 9 ♦ 0 ,6 6 X R2 » o , 27
( t « 3 ,7 1 ) F « 13,79
Wynik p o w in ie n być jed n e k uważany za w s tę p n y , ze w zględu na o g ra n ic z o n o ś ć d an ych .
D ru g ie z a ło ż e n ie p o le g a na tym, że p r z e d s ię b io r s t w a w f i r mie M p ow inn y in ic jo w a ć w p ie r w s z e j k o l e j n o ś c i f u z je d yw ersy- f i k u j ą c e c e t p a r . P o d cz as gdy firm a w ie lo d d z ia ło w a może z ła t w o ś c ią w ch ło n ąć nowo p r z y j ę t ą Je d n o s t k ę , firm a w fo rm ie U
13
f ir m b y ł n a8 * f P uj
9
? y : p ie r w o tn a t a b l i c a pod aw ała i l o ś ć í awowvm f Р У ) I i l o ś ć P a k t ó w w p r z e m y ś l e pSd-stawowym ( P ; o ra z w każdym innym p rz e m y ś le (P R1 * 1
?f Ł r «\ « “ ty w iy c E « í r í e m y á í ; p ^ d Ü w z » u í w Í ~ w y n o s iła n . prawdopodobna i l o ś ć f ir m aktyw - ycl- w każdym innym p rz e m y ś le oszacowano na n p j ( Pq ).
Ý '
musi a lb o z re o rg a n iz o w a ć sw oją d z i a ł a l n o ś ć zg o d n ie z zasadam i f ir m y M a lb o s p e łn ić z n a c z n ie t r u d n ie j s z a z a d a n ie wkomponowania nowej f ir m y w i s t n i e j ą c y , f u n k c jo n a l n ie zo rg an izo w aną h i e r a r c h ię , N iż s z y k o sz t t r a n s a k c j i w p rzyp ed ku f irm y w ie lo o d d z ia ło w a j im p lik u je spadek f u n k c j i k o sz tu p o s z u k iw a n ia p rz e z f u z ję na r y s . 3 i p u nkt p r z e c i ę c i a w lewo - d!
Dane na tem at o r g a n i z a c y jn e j form y p r z e jm u ją c e j s p ó łk i b y ły d o stęp n e we w s z y s tk ic h ( z w y ją tk ie m Je d n e g o )37 b r y t y j s k i c h p rz yp a d k a ch f u z j i typ u ko nglom eratow ego14. D w an aście (3 3 ,3 % ) m ia ło typową formę M w momencie f u z j i ; siedem (1 9 , 4 % ) m ia ło p r z e jś c io w ą formę
м(м'),
p o z o s t a łe 9 ( 2 5 % ) m ia ło rozkład ow ą formę M (M ). Z p o z o s t a ły c h p ię ć m ia ło formę s p ó łe k h o ld in g o w y ch ( f o r ma H ) i dw ie m ia ło formę U.O e ś l i firm a j e s t w s t a n ie łą c z y ć q u a si- a u to n o m icz n e Je d n o s t k i , to można u zyskać argum enty p rz e m a w ia ją c a za tym, żeb y po tra k to w a ć d e f i n i c j ę form y M w sposób s z e r o k i i w łą c z y ć form y M* i M„ Z p unktu w id z e n ia ła t w o ś c i e k s p a n s ji , firm a H może do pewnego s to p n ie d z i e l i ć k o rz y s tn e s t r o n y form y M. Na t a j p o d s ta w ie przew aga o d p o w ie d n ie j form y o r g a n i z a c y jn e j w tym p rzyp ad ku j e s t p r z y t ł a c z a j ą c a . W każdym bądź r a z ie u d e r z a ją c y j e s t f a k t , że b y ły z a le d w ie dwio f ir m y w fo rm ie U. G e n e r a ln ie m a t e r i a ł y s k ła d a ją s i ę z w yników badań d o ty c z ą c y c h d z i a ł a l n o ś c i f ir m pod le g a ją c y c h f u z j i typ u kong lo m erato w eg o , z k t ó r y c h w i a ł a p o s łu g u j e s ię modelem o c e n y aktywów k a p it a ło w y c h . D a ły one w w ię k s z o ś c i r e z u l t a t y o b o ję tn e lu b te ż n eg atyw n e, a n i n ie p o p ie r a a n i n ie podważa h ip o t e z y p o s z u k iw a n ia p r z e z f u z j e . Udana f u z ja po w ię k s z a z y s k i f ir m y p r z e jm u ją c e j.
3 e ś l i je d n a k f u z ja z o s t a ła z a in ic jo w a n a na t l e w ew nętrznych o c z e k i w a ń spadku zysku z powodu b rak u o k a z j i in w e s t y c y jn y c h , p o le p s z e n ie s y t u a c j i może w ią z a ć s ię ze w zrostem lu b spadkiem
14 K l a s y f i k a c j a w edług form y o r g a n i z a c y jn e j j e s t tworera P e t e r a S t e e r a ( P . S t e o r , An I n v e s t i g a t i o n in t o th e Mane- a e r i a l O r g a n iz a t io n o f F in n s , u n p u b lis h e d M. A. 1 9 7 3 .) Różne
ro-4 . ° ... ... A u__ i __- IAÍ4 1 1 4 АтллпА 4 ЙЬПГ.
u О i i ö X u aiu ^ u VAUM v» i * ■*...**** --- . i t . . d z a ie typów f ir m z o s t a ł y w y ró ż n io n a p rz e z W lllla m a o n a i B h a r- g e v a 'e (O . 6. W i l l i a m s o n , N. B h a r g e v a A s s e s s in g and C l a s s i f y i n g the I n t e r n a l S t r u c t u r e and C o n tr o l Appa r a t u s o f the Modern C o r p o r a t io n [w :] M ark et S t r u c t u r e and
Cor-z e w n ę trCor-z n ie w id o czn ych dochodów, bądź te ż z n ie z m ie n io n y m i r e z u lt a t a m i fin a n so w y m i. Je d n o c z e ś n ie f u z ja pozw ala na r e a l i z a c j ę u k ry ty c h z a l e t przejm o w an ej f ir m y , tz n . in fo r m a c je na- temat i s t n i e j ą c y c h i p o t e n c ja ln y c h m o ż liw o ś c i In w e s ty c y jn y c h n io po p ra w ia Ją w p raw d zie p e rs p e k ty w f ir m y p rz e jm o w a n e j, a l e baz w ą t p ie n ia mają w a rto ś ć d la f ir m y p r z e jm u ją c e j. Ja k w y k a z a ły l i c z n e b a d a n ia na tem at f u z j i , d la f ir m y p r z e jm u ją c e j tzw . skumulowana ś r e d n ia r ó ż n ic a (m ię d z y pewnymi zyskam i ex p o s t i szacowanym i zyskam i równowagi przew id yw anym i w o p a r c iu o model o ce n y zaso bów k a p it a ło w y c h ) n ie z a le ż y w z b y t dużym s to p n iu od f u z j i , zwa żyw szy na f a k t , że d la f ir m y p r z e jm u ją c e j r ó ż n ic a te o s t r o w z ra s ta na 9-12 m ie s ię c y p rzed f u z j ą , k ie d y w ycie k n ą trzym ane w ta je m n ic y in f o r m a c je . C h o c ia ż może być w i e l e ró żn ych w y ja ś n ie ń , o p is a n e z ja w is k o o d z w ie r c ie d la i s t n i e n i e pewnego u n ik a ln e g o ź ró d ła i n f o r m a c j i będącego w p o s ia d a n iu p rz e z firm ę przejm owaną w momencie f u z j i .
W n io s k i i ko nsekw encje d la p o l i t y k i g o s p o d a rc z e j
P rz e d s ta w io n a w poprzednim r o z d z ia le a n a li z a p o k a z a ła , że i s t n i e j e t e o r e t y c z n a m ożliw ość In t e r p r e t o w a n ia f u z j i typu kon g lom eratow ego ja k o form y k o o p e r a c y jn e j d z i a ł a l n o ś c i poszukiw aw c z e j . Co w i ę c e j , ja k w ynik a to z p r z y j ę t y c h z a ło ż e ń ( t y l k o n ie z n a c z n ie o d b ie g a ją c y c h od p r z y j ę t e j t e o r i i m ikroekonom icz n e j ) , w ied ze o w s z y s tk ic h m o ż liw o ś c ia c h p ro d u k c y jn y c h n ie może być z g ó ry p rz e są d z o n a i n ie może s t a ć na s ta n o w is k u , że i n fo rm a c je zdobywa s i ę darmo. T e o r ia ta J e s t zgodna z dość szero ko rozp o w szechn ion ym i 1 d a ją c y m i s i ę z ap rezen to w ać a sp ek ta m i z j a w is k a d y w e r s y f i k a c j i i f u z j i , “ M a t e r i a ł dowodowy“ p rz e d s ta w io n y w yże j n ie p o w in ie n być b e z k r y ty c z n ie przyjm ow any d la udokumen
to w a n ia i s t n i e n i a mechanizmów t r a n s f e r u k a p ita ło w e g o , pow odują cych f u z j a p o le g a ją c e na tym, że w i e l k i e f ir m y mogą przejm ować m n ie js z e , a l e b a r d z ie j od n ic h zyskowne p r z e d s ię b io r s t w a ro z s z e r z a ją c tym eamym swój w ła s n y p o t e n c j a ł in w e s t y c y jn y i k o rp o r a c y j n y c y k l ż y c i a . Ten mechanizm t r a n e f a r u J e s t z u p e łn ie od m ienny od mechanizmu t r a d y c y jn e g o , g d z ie f ir m y b a r d z ie j a fe k
-tywoe p o c h ła n ia ją m niej e fe k ty w n y c h ko nkuren tów . N ie m n ie j jed n ak wymagane J e s t p ro w a d z e n ie d a ls z y c h badań e m p irycz n ych d ie u s t a l e n i a ja k o część f u z j i j e s t w ynikiem d z i a ł a n i a obu mechanizmów, b ą d i też p o ja w ia s ię z in n y c h powodów.
Ś m ie rć żyw otnych firm ja k o sa m o d z ie ln yc h Je d n o s te k b u d z iła początkow o n ie p o k ó j. Powodem je g o b y ł f a k t , że te stosunkowo m łoda, zyskow ne, m ałe, a l e r o z w i ja j ą c e s ię k o n c e rn y , k tó r e są w c h ła n ia n e m ogły w p r z y s z ł o ś c i r z u c ić w yzw anie w ie lk im ko rp o ra c jo m , k tó r e j e p rz e jm u ję . Z a k ła d a ją c , że n ie ma p o t e n c j a l nych s i ł k o n k u re n c y jn y c h w zwyczajowym ro z u m ie n iu problem po le g a g łó w n ie ns u w z g lę d n ie n iu asp ektów m a k r o k o n c e n tr a c ji i m ożliw ego wpływu p o lit y c z n e g o . Wśród p y t a ń , , j a k i e n a le ż a ło b y tu t a j zadać', są : cz y j e s t ja k a ś znaczna r ó ż n ic a , j e ś l i tożsam ość w io d ą c yc h fir m z czasem u le g n ie z m ia n ie , z ja k ą s z y b k o ś c ią t a ka zmiana powinna n a j l e p i e j w ystęp o w ać, do 'j a k i e g o s to p n ia in s t y t u c j e p o l it y c z n e i zw iązane z n im i p r o c e d u r y mogą dawać s o b ie radę ze znacznym stopniem k o n c e n t r a c ji w s k a l i m akroeko n o m ic z n e j, P e łn e r o z p a t r z e n ie ty c h problem ów le ż y poza zakresem tego a r t y k u ł u , choć d y s k u s ja na ten tem at może mieć poważny w pływ na d a ls z e o b s z a r y rozw ażań, k t ó r e p e łn a d y s k u s ja powinna o b j^ ć . D o ty c z y to p rzyp ad ku (a f ir m u ją c e g o k o n g lo m e ra ty ) p rzed sta w io n e g o p rz e z W lllia m s o n a na b a z ie w y ż s z o ś c i nad z e w n ę trz nym rynkiem k a p ita ło w y m z m in itu ryz o w a n eg o system u t r a n s f e r u ka p i t a ł u . w ew nętrznych rynków k a p it a ło w y c h w o d p o w ie d n io z o r g a n i zowanych ( fo rm a ,M) zró ż n ic o w a n y c h fir m a c h . Dak z tego w y n ik a , a n a liz ® p rz y jm u je g r a n ic e in d y w id u a ln y c h k o n ylo m e rato w ych firm js k o d ane15. Je d n a k ż e z p unktu w id z e n ia optimum g lo b a ln e g o , f s n s f e r y k & p it& łu ponad g r a n ic a m i k o r p o r a c j i , ja k i w j e j r a mach są ró w n ie ważne. Ponadto te w ła ś n ie c z y n n i k i , k t ó r e -przy d a ję z a l e t f i r m i e w f i r m i e M ja k o in s tru m e n tu a l o k a c j i zasobów ( l e p s z y d o stęp do in f o r m a c j i i o b n iżone k o s z ty in t e r w e n c y jn e ) , w p ływ a ją k o r z y s t n ie na rz e c z in w e s to w a n ie w ew nętrznego. S tą d też, j e ś l i g r a n ic e p r z e d s ię w z ię ć konglom er’a c y jn y c h z o s t a ł y wyzna czone w sposób n i e r a c j o n a l n y z punktu w id z e n ia t r a n s f e r u k a p it a
15 1
. ‘.V illis ro s o n omawia r o lę k o n g lo m e rS tó * . W id z i m otyw ujący p o t e n c j a ln y zysk z r e o r g a n i z a c j i z d o b y ty c h f ir m o fo rm ie U po l i n i i form y - M.
ł u , bądź te ż b y ły mało e la s t y c z n e po ic h 'p ie r w o t n y m n a k re ó lo n iu - c a łe « lo k a c y jn a e fe k ty w n o ś ć g o s p o d a rk i m ogłaby z n a c z n ie o d b ie c od g lo b a ln e g o optimum, pomimo e fe k tyw n e g o m ie rz e n ia środków w ramach s e k to ró w , tam z a ś , g d z ie f u z je d z i a ł a j ? ja k o forma korpo ra c y jn e g o p o s z u k iw a n ia ze w n ętrz n y ch m o ż liw o ś c i in w e s t y c y jn y c h - ja k to j e s t o b e c n ie p rz e d s ta w io n e - pomagają one ła g o d z ić ryz yk o s y t u a c j i z a le d w ie lo k a l n e j s u b o p ty m a ln o ś c l. Co w i ę c e j , w takim s to p n iu w ja k im k o n g lo m e ra ty są tw orzone p rz e z f u z je tego typ u - ic h g r a n ic e , z p u nktu w id z e n ia t r a n s f e r u k a p i t a ł u , n ie będę na k r e ś lo n e w sposób n ie r a c jo n a ln y «
P r a k ty c z n e im p lik a c j e d la p o l i t y k i a n t y t r u s t o w e j są n a s tę p u j ą c e j p on iew aż j e s t mało prawdopodobne, aby k o r z y ś c i p o s z u k i w an ia p o j a w ił y s ię w fu z ja c h typ u h o ry z o n ta ln e g o lu b w e r t y k a l nego, obecna a rg u m e n ta c ja przem aw ia za niedokonyw aniem zm iany p o l i t y k i w tym k ie r u n k u . P o n a d to , z tego co z o s t a ło p o w ie d z ia ne n ie w ynik a z m n ie js z e n ie p o tr z e b y d okon ania p rz e g lą d u p rop o z y c j i f u z j i typu konglbm eratow ego z p u n ktu w id z e n ia m ożliw ych i m p l i k a c j i h o ry z o n ta ln y c h i w e r t y k a ln y c h . Je d n a k ż e ’ w s y t u a c j i , gdy podstawowe p ro b le m y n a t u r y m akroekonom icznej
i
p o l i t y c z n e j p o z o s ta ją n ie r o z w ią z a n e , obecna d y s k u s ja , sprzężono z argum enta c j ą W lllia m s o n a , s u g e ru je p rz e p ro w a d z e n ie d a ls z y c h rozważań ( w o c e n ie przypadków f u z j i typu ko n g lo m erato w eg o ) na temnt s to p n ia w ja k im f u z je konglom eratow e p o w ię k s z a ją s ia ćpowiązań
k o rp o ra c y jn y c h m iędzy p rz e m y s ła m i. N ie n a le ż y ró w n ież zapom inać o tym, że p o t e n c ja ln e k o r z y ś c i s p o łe c z n e p o ja w ia ją a ię na zagregowanym , systemowym p o z io m ie , w p ływ ającym na dynam iczną e la s t y c z n o ś ć gos p o d a r k i p o p rz e z p r o c e s t r a n s f e r u k a p i t a ł u . S tą d te ż brak w yra ź nych k o r z y ś c i s p o łe c z n y c h m s z c z e b lu -firmy n ie musi k o n ie c z n i* byc przedm iotem n ie p o k o ju , Ja k to czasem w p r z e s z ł o ś c i sądzono.Jo h n C a b le
SEARCH FOR NEW ORGANIZATIONAL SOLUTIONS THROUGH FUSION OF COMPANIES
The a u th o r s e t s f o r t h to p ro v e t h a t o b t a in in g o f in fo r m a tio n c o n c e rn in g p o t e n t i a l In v e s tm e n t p o s s i b i l i t i e s may p r o v id e a s a t i s f a c t o r y m o tiv e f o r ta k e - o v e r a company, a t l e a s t in the ca s e o f f u e io n o f the c o n g lo m e ra te type»
I t i s su g g e ste d in th e a r t i c l e t h a t s e a rc h f o r new o r g a n iz a t i o n a l s o lu t io n s throu g h f u s io n s may become e f f e c t i v e and hen ce we can speak about a r a t i o n a l b e h a v io u r o f a company w h ile making more o r l e s s s ta n d a rd a s su m p tio n s .
Some argum ents in fa v o u r o f th e " s e a r c h throu g h f u s io n " h y p o th e s is con be found in m a t e r i a l s a v a i l a b l e a t p r e s e n t and c o n c e rn in g o p e r a t io n o f f u s io n s a lth o u g h i t must be s t a t e d h ere t h a t th e scope o f phenomenon o f f u s io n e based on the s e a rc h m o tiv e i s not too c l e a r l y d e f in e d . S u c c e s s f u l r e s u l t s may be a t t r i b u t e d to W i llia m s o n 's s t u d i e s , w hich p o in t o u t th a t c o n g lo m e ra te s r e p r e s e n t e f f e c t i v e end m in ia t u r iz e d c a p i t a l mar k e t s w h ile w i t h i n the fra e w o rk o f th e c o n g lo m e ra te com panies grouped w i t h i n i t observjo a p r i n c i p l e o f r a t i o n a l and e l a s t i c a c t i v i t y . I n th e a re e o f the econom ic p o l i c y t h e r e Í6 p u t f o r ward on argum ent w it h re g a rd to c o n s id e r a t io n o f c a s e s o f con g lo m e ra te f u s io n s f r e e from h o r i z o n t a l and v e r t i c a l im p lic a t i o n s . I t i s s im u lt a n e o u s ly su g g e ste d t h a t ab sen ce o f . v i s i b l e s o c i a l b e n e f i t s a t th e company l e v e l need not be a cau se o f w o rry .
