De natura Ezechielis "vinculorum" (Ez. 3, 16 a. 22-27)

Witold Gronkowski

De natura Ezechielis "vinculorum"

(Ez. 3, 16 a. 22-27)

Collectanea Theologica 18/1-2, 375-412

DE NATURA EZECHIELIS „VINCULORUM“ .

Textus

Ez. 3, 16 a. 22— 27

sine ulio dubio his adnume-

randus est locis, de quorum recto intellectu non parva ex parte

iusta dependet totius huius prophetae operis et libri appretiatio.

Et tamen de istis versibus ultimis his temporibus diligens exa­

men non est institutum, quamquam quaestio prophetici Ezechielis

ministerii necnon eius activitatis litterariae inter contem poraneos

in diem acrius disputatur1)· Quapropter non inutile opus nos

praestare credidimus, si novo hunc textum subiiciam us examini

hunc in finem, ut eruatur, quid de difficultatibus prophetici Eze­

chielis initialis ministerii tenendum sit.

Uti ex eius libro constat, Ezechiel, filius Buzi, a D eo pro­

pheta vocatus est anno

q u in to

2)

suae et regis Yoyachin

3) in

>) Cf. praesertim : G. H ö l s c h e r , H esekiel, der D ichter und das Buch, 1924; M. B u r r o w s , The Literary R elations of E zekiel, 1925; W. K e s s l e r (contra H ölscher), Die innere Einheitlichkeit d es B u ch es E zech iel, in B e­ richte d es T heol. Sem inars der B rüdergem einde in Herrnhut, 1926; R. Ki t t e l , Führende Männer in B abel: E zechiel (contra H ö l s c h e r ) , in G eschichte d es V olkes Israel, III, 1, 1927, p. 144—180; Ch. C. T o r r e y , P seu d o-E zek iel and the Original Prophecy, in Yale Oriental S eries R esearch es, XIII, 1930; M oses B u t t e n w i e s e r , The D ate and Character of E zekiel’s Prophecies, in H ebrew Union C ollege Annual, VII, 1930; B e r r y , W as E zekiel in the Exile?, in Journal of Biblical Literature, 1930, p. 8 3 —93; W. G r o n k o w s k i , Le m essian ism e d’E zéchiel, 1930; Shalom S p i e g e l (contra T horrey et Bur­ row s), E zekiel or P seu d o-E zek iel?, in The Harvard T heol. R eview , XXIV, 1931, p. 245 —321; W illiam G o y, A utour d’E zéchiel, in S éance d’ouverture d es cours du 15 oct. 1931 (Fac. de T h éol. de l’E glise Libre du Canton de Vaud, Lausanne), 1931 ; V. H e r n t r i c h , E zechielproblem e, 1933; A. van den B o r n , E zechiël d e profeet van de B ab ylon isch e gevangenschap, 1934.

2) Cf. Ez. 1, 2. D e Ez. 1, 1—3 cf. J. H e r r m a n n , Ezechiel übersetzt und erklärt, in S e l l i n , Kommentar zum A. T., IX, 1924, p. 9 sq.; P. H e i ­ n i s с h, D as Buch E zechiel übersetzt und erklärt, in sic dicta „Bonner Bi­ b e l“, VIII, 1, 1923, p. 23 sq.

B abyloniam 4) deportationis5). Quae deportatio6) cum anno 597

locum haberet, vocatio filii Buzi ad munus propheticum anno 593

facta est. Tunc temporis Ezechiel iam quattuor annos in

Ba-4) Y oyachin solu m m od o tres m enses regnavit (cf. 4 Reg. 24, 8). Fi­ liu s 18 annorum erat, cum patri su o , regi Y ehoyaqim (Vulg. Ioakim; re­ gnavit 609—598), su ccessit. Y oyachin tribus ultimis m ensibus anni 598 rex fuit. Nam secundum 4 Reg. 24, 12 eiu s deportatio octavo, secundum 1er. 52, 28 autem septim o N abuchodonosoris anno, ergo circa annum 598/7 locum habuit. Quae inter 4 Reg. et 1er. differentia textu 2 Chron. 36, 10 explicatur, cum hic indicetur regis captivitatem c o ep isse „łitheśśubath haśśanah“, id e st — uti bene Fr. X. K u g 1 e r (Von M o ses bis P aulus, 1922, p. 150) vertit — „circa finem anni“ (verbotenus: um die W ende des Jahres), sc. anni 598. Qua de causa certum e s s e videtur regem Y oyachin in captivitatem ductum e s s e ultimis m ensis Martii vel primis m ensis Aprilis diebus, quod tem poris spatium coincidebat cum fine a. 598 et initio a. 597. — Cf. L a n d e r s d o r f e r, D ie Bücher der Könige, in „Bonner B ib el“, 1927, p. 237, ad 4 Reg. 24, 8 sq.

5) Q uae deportatio secu n d a ex ordine Iudaeorum erat. Nam prima sub patre Y oyachin, sub rege Y ehoyaqim , evenit. Secundum enim 2 Chron. 36, 5 sq. et Dan. 1, 1 N ab u ch od onosor p o st victoriam ex pharaonis N echao exercitu ad Karkemii (anno 605) reportatam in Aegyptum ien s H ierosolym as venit et non solum partem vasorum ex templi Yahveh thesauro sustulit (2 Chron. et D an.), sed etiam certum nobilium iuvenum numerum — inter q u os etiam prophetam D anielem —B abylonem abduci iussit. Secundum Dan. 1, 1 haec deportatio tertio Yoyaqim regni anno (E. K l a m r o t h , D ie jüdi­ sch en Exulanten in Babylonien, in R. K i 11 e 1, Beiträge zur W issenschaft vom A. T., 10, putat lo co „tertio Y ehoyaqim regni anno“ legendum e s s e „tertio Y ehoyachim regni m en se“. N ihilom inus K l a m r o t h (p. 11) dep or- tionem Y ehoyaqim (ex Ez. 19, 8 sq. praesertim) statuit) evenit. Cum s e ­ cundum 1er. 25, 1 „quarto Y ehoyaqim regni anno, id est: primo N abucho­ d o n o so ris (505 - 562) anno“ obsidio urbis lerusalem adhuc futura e ss e t et secundum 1er. 46, 2 pugna ad Karkemiä (605) „quarto Y ehoyaqim regni an n o“ locum haberet, tenendum est, quia solum m odo victoria ad Karkemiś reportata N abuchodonosori viam in Aegyptum et Palaestinam aperuit, apud D anielem — contrarie ac apud Ieremiam — „initium regn i“ (a B abyloniis riś śarruti vocatum ), cum ordinarie solum partem anni comprehenderet, non e s s e com putatum . — Cf. J. G o e t t s b e r g e r , D as Buch D aniel, in „Bonner B ib el“, 1928, p. 15 (ad 1, 1).

e) Q ua de deportatione 4 Reg. 24, 10—17 hoc narratur: „(v. 10) lllo tem pore (sc. tem pore regis Y oyachin) ascenderunt ministri N ebuchadne’ssar (Vulg. = N abuchodonosor), regis B abylonis, lerusalem et haec civitas o b si­ dioni tradita est. (v. 11) P aulo p o s t venit et ipse N abuchodonosor, rex B a ­ bylonis, (verbotenus : contra-) a d civitatem, dum eiu s ministri eam iam o p ­ pugnabant. (v. 12) Tunc eg ressu s est Yehoyachin, rex luda, (verb oten u s: contra = ) a d regem B abylonis, ip se et mater eius et ministri eiu s et prin­ cip es eiu s et m inisteriales eius. Et captivum eum reddidit rex B abylonis anno octavo sui regni, (v. 13) P ostea inde (sc. ex Jerusalem ) om nes th

e-bylonia degebat. Ex Ez. 1, 1. 3 sequitur eum una cum aliqua

exsulum parte ad

fluvium K eb a r1)

habitasse.

Olim

aucto-sau ros dom us (tem pli) Y ahveh et theaucto-sauros dom us regiae tollere, omnia autem vasa aurea, quae Salom on, rex Israël, secundum Y ahveh man­

datum in tem plo Yahveh facienda curaverat, destruere iussit. (v. 14)

In co la s totius Ierusalem in exsilium abducere iussit, nem pe om nes optim a­

tes om nesque virtutibus praestantiores, decem milia captivorum, inter quos om nes fabros ferrarios om n esq u e m etallorum opifices. Non relicta est nisi (verb oten u s: pauper) pauperior h uius terrae (sc. Iudae) populatio, (v. 15) Y ehoyachin captivum Babylonem abducere iussit. Matrem regis qu oq u e et regis uxores eiusque m inisteriales et potentiores h uius terrae ex Ierusalem B abylonem in exsilium abducere iussit. (v. 16) Insuper etiam om nes vir­ tutibus p ra esta n tio res viros — septem milia — omnesque fabros ferrarios et m etallorum op ifices — mille — om n es pugnandi cap aces, rex B abylonis in exsilium Babylonem abdu cen d os curavit, (v. 17) Regem autem instituit rex B abylonis Matthaniam, patruum (verbotenus: eius, sc.) Yehoyachin, lo co eiu s im posuitque ei nom en Sidqiyyahu (Vulg. = S e d e c ia s)“. Q uod num e­ rum tunc deportatorum attinet, indicatio ex v. 10 („d ecem milia“) cum ea v. 16 („septem milia“ et „m ille“) pugnare videtur. Q uae differentia hoc m odo explicari potest, quod supponatur pugnandi incapaces deportatos numerum circa 2.000 con stitu isse (cf. L a n d e r s d o r f e r, op. cit., p. 238). — 1er. 52, 28 alius indicari videtur num erus. Nam hic legitur: „Hic

(est num erus) hom inum , quos N abuchodonosor abducere iu ssit: anno septim o (secundum 4 Reg. 24, 12: anno „octavo“) regni sui 3023 Iu- d a e o s “. Notandum est hunc versum (et seq u en tes 29. 30) d e e ss e in LXX item que in 4 Reg. 25, textu parallelo ad 1er 52. Inde probabile e ss e videtur vv. 1er. 52, 28—30 ex alio fonte sum ptos e s s e quam 4 Reg. 24; 25 et 1er. 52, 1—27. N ihilom inus nulla est contradictio inter 1er. 52, 28 et 4 Reg. 24, 14. In hoc ultimo textu dicitur quidem tunc decem milia hom i­ num in exsilium abductos e ss e , cum 1er. 52, 28 affirmetur eorum numerum solum 3023 fu isse. Quae apparens contradictio e o explicatur, quod 4 Reg. serm o est de deportatis ex civitate Ierusalem (cf. 24, 14: „Incolas totius Ierusalem abducere iu ssit...“), cum apud Ieremiam e contra — om issa ex­ sulum ex Ierusalem m entione — tantum num erus deportatorum Iudaeorum „ruralis“ originis exhibeatur. Cf. Fr. N Ö t s c h e r , D a s Buch Jeremias, in „Bonner B ib el“, 1934, p. 360 (sub c.). — Quapropter ut probabile tenendum est deportationem Y ehoyachin circa 13.000 virorum com prehendisse. Cum non pauci ex deportatis sine dubio secum in exsilium et uxorem et liberos duxerint, num erus 25.000 sin e form idine m aioris erroris considerari potest uti num erus totalis totius deportationis Y ehoyachin. Hunc autem numerum non parvi aestim andam con stitu isse populi Iudaici partem clarum est. Quae cum ita sint, opinio eorum auctorum ( T o r r e y , S m i t h etc.), qui putant E zechielem non in exsilio occupatum fu isse, cum exsulum num erus minor e sse t, ut filius Buzi ad e o s m issu s supponendus esset, ut quam maxime arbitraria respuenda est.

res 8) hoc flumen cum fluvio

C haboras

9), qui ad

Circesium

oppidum

in Euphratem in flu it10), identificabant. Cum tarnen Chaboras sit su­

perioris M esopotamiae fluvius, 4 Reg. 24, 15 sq. et 1er. 29. 1. 4.

15. 20. 22 autem clare indicetur una cum Yehoyachin deportatos

Iudaeos in Babyloniam directos esse, haec identificatio merito

nunc derelicta est. Certis in tabulis-pactionibus n ) sub Artaxerxis

1 regno anno 424 in

N ippur

oppido 12) conscriptis bis fit mentio

nar Kabari

—

Canalis M a g n i13).

Qui canalis sine dubio cum bib-

lico

flu vio Kebar

identicus e s t 14).

N ar Kabari

autem cum ho­

dierno śatt e n -n il15) identificandum esse a multis auctoribus ut

certum admittitur. Satt en-nil ad septemtrionem Babylonis ruina­

rum Euphratem relinquit et in directione inter meridiem et orien­

tem fluens oppidoque

N ippur

in duas partes diviso ad

U arka

16),

qui nominatur, locum cum Euphrate sese iu n g it17).

Ez. 3, 15 unus ex locis nominatur, qui exsulibus ex Ye­

hoyachin deportatione ut domicilium assignatus est. Qui vicus

nomen

Thell ’A b ib

18) portabat. D e hoc pago expresse notatur

s) Cf., ex. gr., R. S m e n d , D er Prophet E zechiel, in 2. editione o p e­ ris: K urzgefasstes E xegetisch es Handbuch, 1880, p. 5. sq.

9) Assyr. = Habûru = hebr. Habor; cf. 4 Reg. 17,6; 18,11; 1 Chron. 5, 26. 10) D e C haboras fluvio cf. M. H a g e n , Lexicon Biblicum, in CSS ( = Cursus Scripturae Sacrae), vol. II, 1907, art. Habor, p. 435 sq.

n ) Anno 1893 inventis. Cf. H. V. H i l p r e c h t , The Babylonian E xpe­ dition of the U niversity of Pennsylvania, t. IX (1898), p. 28 et 76; J. P e t e r s , Nippur, 1897, v ol. II, p. 106 et 192.

12) Hodiernum Nuffar, inter meridiem et orientem a B abylonis ruina­ rum cam po.

13) Cf. H. G u t h e , Bibelw örterbuch, 1903, p. 105.

14) Uti nunc auctores concedunt. Cf. H e r r m a n n , op. cit., p. 11; J. A r c h u t o w s k i , N iew ola B abilońska, 1935, p. 45.

15) Qui canalis 36 m latus est.

ie) Antiquum oppidum Uruk (G en. 10, 10: ’Erech).

17) Cf. R. R i e s s , Atlas Scripturae Sacrae, (3. ed.) 1924, tab. V .; H. G u t h e , B ibelatlas (2. ed.) 1926, tab. 5/IV: „Umgebung von B ab ylon “.

1S) а’эа ?n. LXX lo co huius nom inis μετέωρος ( = „elevatu s“, „ele­

vatio“, „tum ulus = hebr. thell“ ; cf. Ez. 17, 22) καί περιήλθον ( = ηιοκι) habet. TM sine ullo dubio m eliorem lectionem praebet. D uo alii exsulum pagi, quorum nom ina pariter cum thell componuntur, Esdr. 2, 59 = N eh. 7, 61 nominantur, nem pe Thell M elah et Thell Harśa’. Quae nom ina pure h e- braica e s s e patet. Primum eorum verti posset: C ollis Salis, secundum — Aratri C ollis. Cum thell com positum nom en adhuc 4 Reg. 19, 12 habetur, ubi m entio fit loci T hel’assar ( = Thelassar Is. 37, 12). Verbum thell ab assyriaco tillu (in stalu constructo: til) derivatur. Tilia „tumulum reliquias hominum habitationum continentem “ significat. Verbum ’abib autem , quod

eum ad

fluviam Kebar

situm fuisse. Cum in toto filii Buzi libro

nullius praeter T eli Abib exsulum v ic i 19) fiat mentio, certum

esse videtur prophetam hic praecise ab initio suum habuisse do­

micilium. Eum postea uti propheta hic una cum sua u x o re29)

habitasse ex 3, 15 constat. Ex 3, 24; 8, 1 deduci potest Eze­

chielem in hoc pago propriam p o ssed isse domum. Hac in domo

vatem interdum visitabant viri, qui ab exsulibus uti „sen iores“

agnoscebantur21). Etiam 1er. 29, 1 sermo est de „senioribus

ex-linguae assyriacae deest, „spicam “ (cf. Lev. 2, 13; Ex. 9, 31) exprimit. Qua­ propter m ensis, quo spicae frumenti ad maturitatem pervenire incipiunt (sc. m ensis N isan), antiquitus apud H ebraeos ’Abib (sc. „spicarum m en sis“) vocabatur (cf. Ex. 13, 4; 23, 15; 34, 18; Dt. 16, 1). N ihilom inus probabile e ss e videtur (non obstante hoc, quod L. T o n d e l l i , Le profezie di E ze­ chiele, 1930, p. XI, contra hanc hypothesim protulit) verbum ’abib hoc in lo co e ss e aequivalens verbi assyriaci abubu (cf. H e r r m a n n , op. cit., p. 7, nota 15; K l a m r o t h , op. cit., p. 27). Nam exp ressio til abubi = tum ulus

tem pore inu n d a tio n is vel d ilu vii exortus saep iu s in inscriptionibus cuneifor-

m is uti denom inatio tum ulorum, quibus reliquiae hominum dom iciliorum teguntur, invenitur. Ita, ex. gr., Hammurapi in E p ilo g o sui C odicis (R 27, 1. 79 sq .; cf. A. D e i m e i S. I., C odex Hammurabi, transcriptio et translatio Latina, in Scripta Pontificii Instituti Biblici, (2. ed.) 1930, p. 41) inter alios d eo s et Adad invocat, ut terram regis, qui in Codice prom ulgatas le g e s violare praesum pserit, „fame et penuria perdat, in urbe eius vehem enter tonet, (1. 79) terram eiu s (verbotenus: „til ( = dul) а-b u -b i-im “ = ) in rudera diluvii (1. 80) vertat“.

19) Alii exsulum pagi Esdr. 2, 59 = N eh. 7,61 et Esdr. 8, 17 nom inan­ tur, nem pe Esdr. 2, 59: Thell M elah, Thell Haräa’, Kerub, ’Addan, ’Immer, Esdr. 8 ,1 7 : Kasifya’. D e situ autem horum vicorum nihil scitur. Quamquam de his pagis nulla habetur apud E zechielem m entio, tam en om nino im pro­ b abile non est unum vel alium ex iis a deportatis ex tem pore Y ehoyachin deportationis habitatos fu isse. Q uodsi nulla eorum apud E zechielem fit m entio, hoc eo explicari p o sse t, quod vici hi probaliter valde distantes a T eli Abib erant. In favorem huius suppositionis validum argumentum ex Esdr. 2,5 1 deduci potest. Nam h oc in lo co refertur inter e o s, qui ex Thell M elah, T hell Harśa’, Kerub, ’Addan, ’Immer in patriam redierunt, certum exsulum numerum, qui „non potuerunt indicare (genealogiam suam ) d o­ mum patrum suorum ..., (nem pe) fili D elayah, filii T obiyyah, filii N eq od a’ : sexcenti quinquaginta duo (hom ines), (v. 60) Et ex filiis sacerdotum : filii Habayyah, filii H aqqos, filii Barzilay...“.

20) Cf. Ez. 24, 15 sq. 18.

21) „Seniorum “ exsulum ter apud E zechielem m entio fit, nem pe 8, 1; 14, 1; 20 ,1 .3 . Notandum est prophetam eosd em 8, 1 „seniores Iuda“, 14,1 et 2 0 ,1 .3 autem „seniores Israël“ appellare. Cui differentiae nullum adscriben- duin e st mom entum . Nam cum luda nobilior totius Israelis tribus esset, va­ te s sine ulla inconvenientia „seniores Iuda“ vocare potuit „seniores Israël,,.

suium “ ex tempore Yehoyachin deportationis. Qui „seniores“ sine

dubio magna inter deportatos auctoritate p o lleb an t22).

De numero autem Teli Abib incolarum nihil scimus. Neque

in Ezechielis libro notatur prophetam tempore sui ministerii alios

exsulum vicos visitasse. Quae suppositio tamen non improba­

bilis esse videtur. Nam etsi sors eorum exsulum, quibus agri co­

lendi addicti sunt, multo mitior erat ea, quam rebellionis auctores

et cum armis in manu capti milites eorumque praefecti sortiti

sunt, nihilominus colonorum numero adlectorum iuridica condicio

minime talis erat, ut omni ex parte huic plenis iuribus gauden­

tium „civium“ aequiperari p o sse t23). Saltem initio exsilii ex ludaea

in Babyloniam deportati coloni non omnia „civium“ iura possi­

debant. Altera tamen ex parte constat eos in melioribus quam

„servi“ vixisse condicionibus. Quapropter non absque probabilitate

Cf. de adhibitione apud Ezechielem nom inum Iuda et Israël W. G r o n ­ k o w s k i , Le m essianism e.... p. 20 sq.

22) Qui „sen iores“ sin e dubio analogo inter ex su les fungebantur inunere, quo secundum Ex. 3, 16 tem pore M oysis et antea „seniores Israel“ fungebantur. Tunc tem poris antiquissim a haec institutio sui gen eris sena­

tum constituebat. Cui senatui imprimis incum bebat officium saluti populi

consulendi et cau sas gravioris ac publici m om enti dirimendi. Senatum hunc constituebant „capita“ familiarum et stirpium et tribuum. Cum res gravio­ ris m om enti tractanda erat, seniores consilium inibant, in quo unusquisque eorum — data occa sio n e — aut proponebat aut defendebat opinionem causam ve huius partis populi, quam repraesentabat. A uctoritas seniorum ergo non parva erat. T em poribus autem subsequentibus, quibus Israel iam regia gubernabatur p otestate, seniorum institutio praerogativas su as grada- tim perdidit. N on ex toto tamen. Nam uti ex 3 Reg. 20, 7; 4 Reg. 23, 1; 1er. 19, 1; 26, 17 (cf. etiam Ez. 7, 26) elucet, sen io res etiam tunc, tam in regno Juda, quam in regno Israel — praesertim inter populationem rura­ lem — certa gaudebant auctoritate. Q uapropter nonnullis in casibus aliqui r eg es consilium ab iis petierunt. T em pore exsilii, quo populus propria regia gubernatione destitutus erat, sen io res inter ex su les pristinam aucto­ ritatem recuperaverunt, uti ex Ez. 8, 1; 14, 1; 20, 1, 3 (et Esdr. 10, 7 sq.) inferre licet. Incertum quidem est, num exsulum „sen iores“ suum munus cum explicita v el tacita approbatione Babyloniorum m agistratuum ex ercu e­ rint, tam en nullum dubium p o ssib ile est, quin deportati su a sp on te „senio­ r e s“ ut s u o s directores agnoverint. Ab iis ergo variis in difficultatibus con­ silium petiebant. Immo non absque probabilitate supponi potest ex su les eis mandatum d ed isse, ut nom ine totius com m unitatis munere magistratus fungerentur.

23) Quoad iuridicam exsulum condicionem cf. K l a m r o t h , op. cit., p. 30 sq.

opinari licet exsu les-colon os non fuisse privatos iure libere ad

tempus ex loco sui stabilis domicilii ad alium discedendi. Quae

cum ita fuerint, admitti potest Ezechielem saltem in secunda sui

ministerii parte, quae primo ab adventu in Babyloniam deporta­

torum post Hierosolymorum anno 587 destructionem co e p it24),

varias exsulum colonias consolandi et instruendi causa visitasse.

Ezechielem saltem ad annum 571 vixisse ex 29, 17 sq. eru­

itur. Hoc enim loco notatur prophetam relatum 29, 18—20 ora­

culum initio anni 27. suae deportationis a Yahveh accep isse25).

Quae de eius vita ac morte variis in fontibus extrabiblicis nar­

rantur, incerta su n t26). Eius ministerium initio saltem maximis

24) Secundum 1er. 52, 29 deportatio, anno 18. N ab u ch od onosoris sta­ tuta, 832 „anim as“ com prehendebat. Qui num erus multis auctoribus minor e s s e videtur, ut de eius genuinitate dubitare non liceret, eo m agis, quod ex adhibita hic exp ression e: „832 anim as“ deduci potest hunc numerum e s s e numerum totalem omnium tunc deportatorum , com prehendentem non solum viros, sed etiam eorum u xores et lib eros. Etiamsi haec ultima d e­ ductio verisim ilis sit, nihilom inus nobis persuasum non est ipsum num e­ rum hac de causa ingenuinum considerandum e ss e . Nam anim advertendum est in 1er. 52, 29 explicite notari hoc num ero com prehendi deportatos non ex tota Iudaea, sed unice ex Ierusalem . N um erus tunc ex Iudaea depor­ tatorum hic silentio praeteritur. Certum Iudaeae incolarum numerum tunc tem poris pariter deportatum fu isse ex 1er. 52, 15 deducitur, etsi hoc lo co non indicatur, quantus fuerit. Ex 1er. 52, 30 sequitur anno 23 N ab u ch od o­ n osoris (id est: anno 582/1) adhuc unam deportationem locum hab u isse. Q uae ultima Iudaeorum deportatio „745 anim as“ com prehendebat et pro­ babiliter punitionis causa propter m ortem Gedalyah illatam (1er. 41, 1 sq; 4 Reg. 25, 25) a B abyloniorum rege decreta est. Quod autem numerum totalem omnium ex Iudaea in Babyloniam deportatorum attinet, E. M e y e r (Entstehung d es Judentum s, 1896, p. 112) aestim at eum circa 40.000 viro­ rum com prehendisse. Relate ad uxorum et liberorum numerum hic auctor anim advertit eum „aestimari non p o ss e , quam quam in com paratione ( c u m v i r o r u m n u m e r o ) m ulto minor fuit“. Q uae ultima affirmatio non b en e fundata e s s e videtur. Nam Ez. 23, 25 ; 24, 15 sq ; 1er 29, 23 deportatio tam virorum quam mulierum praesupponitur; cf. K l a m r o t h , op. cit., p. 21 sq. R atione habita numeri, qui Esdr. 2, 64 = Neh. 7, 66 indicatur, num erus approxim ativus 40.000 ( N ö t s c h e r , D a s Buch Jerem ias, p. 360, numerum 50.000 indicat) certo realitate m aior cen sen d u s non erit.

25) D e hoc oraculo cf. G r o n k o w s k i , op. cit., p. 47, n. 16.

2t>) Varia leguntur apud P seudo-E piphanium , D e vit. prophetarum , c. 9 (M 43, 401); Athanasium, Or. de incarn. Verbi, c. 37 (M G 25, 160); P seudo-C hrysostom um , Op. imperf. in Matth. Hom. 16 (MG 56, 895); Isi- dorum Hispal., D e ortu et obitu patrum, c. 75 (M 83, 143). Cf. etiam A cta Bolland., t. X, Aprilis I. — Cf. F. V i g o u r o u x , Dictionnaire de la

Bi-cum difficultatibus coniunctum fuisse ex 3, 16 a. 22 sq. deduci

potest.

Qui textus descriptionem Ezechielis ad munus propheti­

cum vocationis sequitur. Haec descriptio 1, 1— 3, 15 conti­

netur et quattuor in sectionibus absolvitur. Prima in sectione (1,

4— 2 8 a 27) narratur divinae manifestationis visio, quam filius Buzi

ante suam propheticam legationem contemplari digifatus est. Locus,

quo propheta hanc visionem habuit, non determinatur. Ex 3, 14 sq.

tamen deduci potest eum in proximitate Teli Abib quaerendum

esse. Secundam sectionem vv. 1, 28 b — 2, 7 constituunt. Quo

in textu datur descriptio allocutionis, qua Yahveh filium Buzi de

suis circa eum propositis edocuit. Imprimis ei D eus significavit

se eum ut prophetam ad „domum Israël“ 28) missurum esse hunc

in finem, ut ei oracula divina notificet. Hanc m issionem diffi­

cillimam fore Yahveh expresse notat. Uti causam, ob quam eius

legatio tantis cum difficultatibus coniuncta erit, D eus indicat

Israëlem populum „rebellem“ fuisse et adhuc esse. Quapropter

prophetam inter exsules quasi „inter scorp ion es“ 29) versaturum

esse^certum est. Attamen ne eorum verba timeat eorumque vul­

tus ne formidet (2, 6). Yahveh enim promittit se rem ita vertere

velle, ut deportati finaliter Ezechielem a D eo missum prophetam

agnoscant (2, 5). In subséquente sectione, quae vv. 2, 8 —3, 11

comprehenditur, Ezechielis ad munus propheticum m issio descri­

bitur. Quae sectio in duas partes subdividitur, nempe in 2, 8—3,

3 et 3, 4 —11. In prima parte sym bolica filii Buzi legationis d e­

scriptio habetur. Propheta enim vidit ante se manum, quae de­

scriptum ex utraque parte volumen tenet. Totum huius volum inis

argumentum exclusive ex praedictionibus calamitatis et miseriae

consistit. Quod volumen Ezechiel a D eo comedere iubetur. In

3, 4 — 11 prophetae mandatur, ut suum difficile munus aggrediatur.

ble, t. II (1912), art. E zechiel, col. 2152. — M emoriam filii Buzi inter Iu- d a eo s tem pore M acchabaeorum vivam fu isse ex Ecclci 49, 10 con clu ­ ditur.

27) In 1, 1—3 sim ul totius E zech ielis libri et totius circa eiu s v o ca ­ tionem versantis capitis inscriptio habetur.

28) 2, 3. TM verb oten u s: „ad filios Israel“; sed lectio LXX: „ad d o­ mum Israel“, cum E zech ielis usui loquendi m agis con son an s sit, probabi­ lior e s s e videtur.

Simul iterum admonetur, ut e x su lib u s30) intrepide, posthabitisque

omnibus eorum placitis, divina oracula annuntiet. In quarta et

ultima sectione, quae vv. 3, 12— 15 continetur, narratur, quom odo

his factis manifestatio divina ad finem pervenerit et propheta,

mandatum Dei exsequens, ad exsules in Teli Abib habitantes

sese contulerit. In 3, 15 expresse notatur Ezechielem septem

diebus inter deportatos in Teli Abib m a n sisse 31).

30) Notandum est 3, 5. 7 de dom o Israël serm onem e ss e , cum 3, 11 exp resse de exsu lib u s uti „filiis E zechielis p o p u li“ serm o sit.

31) Vv. 3, 14—15 a variis auctoribus varie intelliguntur et explican­ tur. V erbotenus hi versu s (ex TM) ita vertuntur: (v. 14) (Apparitione di­ vina finita) spiritus (in TM verbum : n a sa ’) levavit me et (in TM verbum laqach; Vulg. „assum psit“. Verbum laqach aliquando — cf. G en. 5, 24; 4 Reg. 2, 3 sq; etiam P s. 49, 16; 73, 24 — significationem „violenti a D eo facti raptus“ habere constat.) sum psit me et (inde a b - i vi ) (TM : „mar“ ; in LXX (cod. B.) et in Syr. (se c . ed. Polyglottam Lond.) h oc verbum omittitur; LXX hexapl. (et Vet. Lat.) = μετέω ρος = a i (part, qal.) v el dii» (part, hof.) = „elevatus, su b lev a tu s“. Cf. versionem LXX Ez. 10, 19 verbi a n = μετεωρίζεσθ·αι, Ez. 17, 23 Verbi) ΒΊ1» = μετέωρος ; Vulg. = amarUS in ardore spiritus mei (id e st: spiritus, qui prophetae inerat et de quo antea serm o erat; cf. H e r r m a n n , op. cit., p. 7, n. 14 c), m anu Y ahveh supra me gravante (id e st: propheta sibi con sciu s erat s e sub potentis „Yahveh ma­ n u s“ influxu e ss e ), (v. 15) Venique ad deportatos in Thell Abib, qui (lo co ’el legendum cum LXX 'al = ) ad fluvium Kebar habitabant, (om : „et ubi illi habitabant“) m ansique ibi septem d ieb u s in m edio eorum (TM : m a śe- m im; Vulg. = ) m aeren s“. D e significatione verbi m asem im infra serm o erit Q uod autem v. 14 attinet, inter auctores disputatur, utrum propheta m is­ sion e prophetica accepta (in spiritu vel in corpore) a D eo sit ad ex su les „translatus“, an, vision e finita, v ates spiritu Y ahveh ductus et im pulsus „pe­ dibus iverit“ ad T ell Abib. S. Hieronym us (i. h. 1.) primam propugnabat sententiam , scrib en s: „transfertur propheta non, ut quidam aestim ant, in spiritu, sed in ip so c o r p o r e " ... Opinionem hanc inter alios Prado, M aldo- naldus, C ornelius a Lap., C alm et, Knabenbauer suam fecerunt. Hic ultimus (C om m entarius in E zechielem prophetam , in CSS, 1890, p. 50) putat con ­ trariam sententiam , sc. quod E zechiel a D eo im pulsus p edibus ad exsu les, iverit, non p o sse conciliari cum vv. 12 et 14. Herrmann sim ilis est opinio­ nis (op. cit., p. 24, i. h. 1.). Nam v. 14 ita explicat : „(In. v.) 14 primo ver­ bum ex (v.) 12 repetitur et deinde spiritu effecta mutatio loci congruenter uti raptus („Entrückung“) designatur. Nam etsi (haec translocatio) ita fit, attam en non naturali, m odo, sed propheta durante m otione in statu ecsta­ s is est — hoc finis (huius) v ersu s exprimit, cf. 1, 3; 3, 22; 8, 1; 33, 22; 37, 1 ; 40, 1 — et dislocatio perficitur influxu spiritus potentiae, quae eum elev a v it“. R elate ad hoc nobis anim advertendum e s s e videtur ex fine v. 14 non seq u i prophetam in ecstasi ad exsu les v en isse. Etiamsi negandum non

De versibus autem, qui immediate sequuntur, hoc aniinadr

vertendum est: Ex ruptura, quae inter 3, 1 6 a 32) et 1 6 b 33) ex­

sistit quaeque exterius etiam sub oculos cadit eo, quod in textus

masoretici editionibus liberum inter primam et secundam huius

sit exp ression em : „manus Y ahveh“, qua E zechiel pluries utitur, saep iu s apud eum ecstasim significare, contestam ur eam hoc lo co hanc praecise exhibere notionem . N ob is persuasum est locutionem „manus Y ahveh“ hoc in casu in sen su m inus specifico adhibitam e s s e , sc. ad significandum pro­ phetam , vision e finita, adhuc influxum divinae in se potentiae se n sisse . Q uod sentimentum germ anice apte verbo G ottergriffenheit exprimitur. N e­ que secundum nostram opinionem initio v. 14 exprimitur prophetam aut spiritu, aut in corpore ex lo co vision is ad ex su les „translatum e s s e “. Ver­ bum n a sa ’, quod initio v. 14 legitur, significationem : „elevare, su b levare“ habere p o ss e clarum est. Hoc verbum hic et 3, 12 habere non p o ss e si­ gnificationem : „iacentem in terra sublevare, ita ut in pedibus sistat“, ex 1, 28 b —2, 2 sq. sequitur. V ocem nasa’ aliquando notionem profectionis vel d iscessu s initi exprim ere ex Gen. 29, 1; 31, 17; Lev. 22, 9 etc. (cf. G e - s e n i u s - B u h l , Hebr. u. Aram. Handwörterbuch über d. A. T., sub v oce constat. Hanc significationem hic et 3, 12 applicandam e s s e ut certum te­ nem us. 3, 12 verbo n a sa ’ hanc praecise notionem attribuendam e s s e ex com paratione cum 1, 28 b —2, 2 sq. una ex parte et altera ex parte ex eo sequitur, quod im m ediate p o st notatur prophetam „post s e “ audivisse stre­ pitum alarum cherubim (cf. 3, 12. 13). Q uapropter verbum n a sa ’ 3, 12. 14 apte ex p ressio n e „ducere“ vel „im pellere“ verti potest. Alterum verbum autem , quod initio v. 14 im m ediate p o st verbum n a sa ’ legitur, verbum la -

qach, hoc in casu non habere significationem „raptus“ vel „(per aërem )

translationis“ inde facile deducitur. Verbum laqach aliquando, diminuta pro­ pria vi, adhiberi e Gen. 2, 15; 12, 5; 27, 14 etc. constat. His enim in locis laqach cum alio verbo pteonastice unam exprimit notionem . N ostro in casu non m odo p leonastico cum verbo n a sa ’ in unum coalescit, sed potius per modum incrementi et crescendi. Q uapropter initium v. 14> n ob is — quoad sensum — sic vertendum e s s e videtur: „Et spiritus (Y ahveh, quo repletus eram “) impulit me et duxit me et (inde ab-) i vi . . . ). Cf. Matlh. 4, 1 : „Tunc (id e st: p ost baptism a in Iordane) Iesu s ductus est in d e se r tu m ... „Bene T r o c h o n , La Sainte B ible, Les prophètes: Ezéchiel, 1897, p. 39 (i. h. 1.) hac de re scripsit: „11 sem b le plus sim ple d’a d m ettre..., que le prophète n’est pas m iraculeusem ent transporté d’une place à une a u tr e ..., mais qu’après la fin de la vision, il va, guidé par l’Esprit, retrouver s e s con ci­ to y e n s“.

32) V. 16 a verbotenus ita vertitur: „Et factum est p ost septem (illos) d ie s“, sc. de quibus in fine v. 15 serm o erat.

33) V. 1 6 b verbotenus ita vertitur: „Et factum est seq u en s verbum Yahveh ad m e: (v. 17) T ili hom inis, speculatorem dedi te dom ui Israel’...“ In vv. 17 b —21 propheta edocetur de suis cum m unere speculatoris con- iunctis officiis.

versus partem relinquitur sp atiu m 34), e lu cet35) vv. 3 , 1 6 b —

, qui

instructionem prophetae a Yahveh datam de eius s p e c u l a t o r i s

officiis continent, inter 1 6 a et 22 insertos e s s e 36). Quapropter

vv. 3, 22—27 immediate ad 3, 16 a trahendos et, mediante hoc

versu, uti chronologicam continuationem 3, 12— 15 consideran­

d os esse certum est.

Quae cum ita sint, dubium esse non potest, quin — con -

formiter ad indicationem chronologicam 3, 16 a — Ezechiel ora­

culum in 3, 22—27 relatum septem diebus p o st suam ad munus

propheticum vocationem acceperit. Quid hoc intervallo fecerit,

non clare constat, nisi quod hoc tempore, uti in 3, 15 indicatur,

in Teli Abib mansit. Ratio autem, ob quam hoc indicari nequit,

in eo consistit, quod vera v. 3, 15 b significatio dubia est.

Qui versus, prout in textu masoretico sonat, ita vertitur:

Legatione prophetica accepta, (3, 14) a spiritu Yahveh im pulsus

reliqui divinae apparitionis locum , (v. 15 a) veni ad exsu les in Teli

Abib habitantes (v. 15 b) „mansique ibi septem diebus na’tPO in

medio eorum “. Expressio maśemim est part. hif. a verbo śamam.

Q uod verbum autem praeter alias notiones et hanc

immobilitatis,

torporis, stupiditatis, hebetudinis, consternationis

exp rim it37).

M) Cf. R. K i t t e l , Biblia Hebraica, 3. ed., E zech iel (1932), p. 4; S . B a e r , Liber E zechielis, 1884, p . 4; n s “iso, ed. in K rotosch in (=■ Kro­ toszyn , oppidum M aioris P olon iae), fsptm i d o , 1841, p. 6 b ; »are, t. VI : »κριπ’, V arsaviae, 1902, p. 5 b ; Dr. P h i l i p p s o n , Dr. L a n d a u und Dr. K a e m p f , D ie hl. Schrift (U rtext, d eutsche U eb ersetzu n g), t. Il, Leipzig, 1865, p. 132.

85) ln LXX, Syr., Vulg. asperitas transitus inter 16 a et 16 b, p erspi­ cua in textu m asoretico, am ota est.

3β) Vv. 3, 16 b —21 partim quoad sen su m , partim verb oten u s cum 33, 1—9 id en ticos e s s e nunc tem poris ab auctoribus unanim iter agnoscitur. Cf. R. K r a e t z s c h m a r , D as Buch E zechiel, in W . N o w a c k , Handkom­ mentar zum A. T., 1900, p. 35 sq .; Q. J a h n , D as Buch E zechiel auf Grund der Septuaginta h ergestellt, 1905, p. 20 s q .; J. H e r r m a n n , E zech ielstu ­ dien, in R. K i t t e l , Beiträge zur W issenschaft vom A. T., 2, 1908, p. 10 sq .; H e i n i s c h , op. cit., p. 37—39, praesertim p. 39: Literarkritisches ; J. H e r r m a n n , E zech iel ü b e r s e t z t ..., p. 25 s q .; H ö l s c h e r , op. cit., p. 54; H e r n t r i c h , op. cit., p. 77 sq.

37) T res cod ices praebent lectionem m esom em — part. po. Quam

lection em etiam v ersio n es Aq. Sym ., T heod·, Syr. Targ., Vulg. p raesu p p o- nere videntur (cf. H e r r m a n n , E z e c h ie l, p. 8, η. 15 f.). H aec ultima form a b is Esdr. 9, 3, 4 legitur, in utroque casu significationem „m ae­ ren s“ vel „consternatus“ (Vulg. prima v ice: „m oerens“, secu n d a v ic e :

Quapropter varii auctores ex hoc versu affirmationem desumunt

prophetam septem diebus post suam ad munus propheticum vo­

cationem in domo sua

stupentem attonitumque et immobilem,

audita et visa secum volventem , illis totum infixum et abreptum,

se d is s e 38). Cuius explicationis confirmationem aliqui ex 3, 14

ducunt. Cum hoc in versu affirmetur prophetam

„amarum“

39) ex

divinae manifestationis loco d isc essisse et „in ard ore40) spi­

ritus“ ad deportatos pervenisse putant hanc „amaritudinem“ eo

esse productam, quod „manus Yahveh“ potenter super eum

gravabat41). Quin locutioni „manus Yahveh“ autem hic significatio

„ecstasis“

attribuenda sit, hi auctores non dubitant. Quae su p ­

positio tamen falsa est. Bene de hac re Kraetzschmar iu d icat42)

scribendo: „manum Yahveh hic non efficere ecstasim visionem -

que, uti 1, 3; 8, 1; Is. 8, 11, neque praeternaturale aliq u od 43)

physicarum hom inis virium incrementum, uti de Elia 1 Reg. 18,

46

(refertur),

sed solum sentimentum perfectae a D eo subiuga-

tio n is44) incapacitatisque huic resistendi“. Talem hoc in loco

esse significationem expressionis „manus Yahveh“ indirecte et

ex eo sequitur, quod in eodem versu expresse notatur

prophe-stis“) habens. Pro ipsa huius versu s significatione nullius est momenti, utrum m asem im an m esom em legendum sit.

38) Cf. K n a b e n b a u e r, op. cit., p. 50. H e r r m a n n , ibid., p. 24 sq., hac de re ita se exprim it: „D ie A ngabe am S ch lu ss von (Vers) 15 spricht von einem 7-tägigen Zustand der Betäubung, der offenbar das Nachwirken und N achzittern der vorhergehenden ekstatischen Zustände und E rlebnisse darstellt“. A. B e r t h ol e t (D as Buch H esekiel, 1897, p. 18 sq.) et K r a e t z - s c h m a r (op. cit., p. 35) inde adhuc h oc d esum ere volunt, quod torpor hic m orbidae originis (sc. catalep seos) fuit, Quid de hac su p p osition e tenen­ dum sit, infra exponetur.

3») Hebr. „mar“. Cf. supra. Cum haec vox in LXX cod. B et in ver- sion e Syr. omittatur, critice incerta est. Cf. H e r r m a n n , E zechiel, p. 24.,

*°) Vulg. „indignatione“.

41) Q uom odo autem nonnulli ex his auctoribus significationem lo cu ­ tio n is: „manus Y ahveh“ intelligant, B e r t h o l e t (op. cit., p. 18) dem on­ strat. Qui enim auctor aestim at e o , quod „m anus Y ahveh“ supra E zechie­ lem gravasse dicitur, indicari in eo statum ad catalepsim accedentem e s s e productum (seu statum , „contra quem spiritus hum anus p sych ologicae re- actionis causa ut contra vim sibi illatam vehem enter s e s e defendit“). Hanc assertionem om nino gratuitam e s s e nem o est, qui non videat.

42) Op. cit., p. 33.

43) V erbotenus: „ein e unnatürliche S te ig e r u n g ...“ .

44) V erbotenus: „ . . . d a s Gefühl des völligen Ü berm anntseins von G o t t . . . “.

tam visione finita et legatione divina accepta, „in ardore sp i­

ritus“ ad exsu les abiisse. Hac enim locutione nihil aliud exprimi,

nisi filium Buzi potentem Dei vim et impulsum, quo ad munus

subeundum fortiter adigebatur, in anima sua sen sisse clarum

est. Q uodsi insuper indicatur vatem „

amarum

“ ex loco divinae

apparitionis d iscessise, hoc ita intelligendum est, quod simul

sacra

indignatione

repletus fuerat propter exsulum obstinatio­

nem sibi iterum ac iterum a Yahveh significatam 45). Ex 3, 14

ergo nullum deduci p otest validum argumentum in favorem sen ­

tentiae, quod propheta septem illis diebus, qui eius ad munus

propheticum m issionem secuti sunt,

stupens

et

immobilis

in domo

sua manserit.

Attamen hoc certo modo neque ex 3, 15 b deduci potest.

Actuali v. 15 b textu m asoretico hoc revera affirmari constat. Sed

L X X

virorum v e r s io 46) cum loco maśemim lectionem

[χενος

praebeat, assertionem Ezechielem septem illis diebus atto­

nitum in sua domo sed isse ut omni dubio maiorem considerari

non p o sse patet. Nam verbum

in coniugatione

medii

notionem

commemorandi, manendi in aliquo loco, cum aliquo ver­

sandi

exhibere notum est. Cum in

versione vocabulo

φε« plerumque verbum „śub“ vertatur, C ornill47) et Herrmann48)

inde concludunt interpretes Alexandrinos in suo textu probabi­

liter loco maśemim verbum

le g is s e 50). Hanc

lectio­

nem genuinam esse p o sse clarum e s t 51).

« ) Cf. К n a b e n b a u e r, op. cit., p. 50. « ) Et Vetus Latina versio, quae ex LXX fluxit.

47) С. H. C o r n i l l , D as Buch d es Propheten E zech iel, 1886, i. h. 1. *8) E zech iel, p. 8, η. 15 f.

« ) Pi'lel a verbo śub.

s») J a h n , op. cit., p. 19, autem , cum aestim et verbum sub significa­ tionem versandi non habere, putat LXX version is viros potius m eśob eb leg isse. Opinio tam en huius auctoris non bene fundata e s s e videtur. Verbum sub notionem iterative eundem locum visitandi om nino non excludere ex Ez. 35, 7; Ex. 32, 27; Zach. 7, 14; 9, 8 sequitur. C oniugationi autem , quae v o ce Pi'lel designari so le t cuique verbum m eśo b eb adnum erandum est, h oc proprium e ss e , ut actionem iteratam exprimat, grammatici statuunt. Cf., ex. gr., H. B a u e r und P. L e a n d e r , H istorische Grammatik der hebräischen Sprache d e s A. T ., t. I, 1922, p. 281 sq . (p. 281 sub 1, p. 282 sub p.).

5I) Uti genuinam lectionem LXX admittunt: J a h n , op. cit., p. 19 sq.; H e i n i s c h , op. cit., p. 37. D. B u z y , Les sym b oles de l’Ancien T esta

-Qua lectione adm issa, versui 3, 15 b hic attribuendus esset

sen su s, quod Ezechiel septem illis diebus, qui eius ad munus

propheticum vocationem secuti sunt, cum exsulibus in Thell Abib

conversabatur. Hanc lectionem reapse admittendam esse ex eo

consequi videtur, quod in 15 b expresse notatur prophetam in Thell

Abib

„in medio eorum

“ m ansisse. Qua locutione enim nihil aliud

exprimi, nisi quod filius Buzi hoc tem poris spatio in exsulum vico

Thell Abib m ansisset, quam maxime improbabile est. Hanc locu­

tionem hic m agis specialem habere significationem ex eo inferre

licet, quod iam initio 15 b expresse notatur Ezechielem

„ibi“,

id

est: in T hell Abib, septem diebus „m ansisse“. Quodsi insuper

indicatur eum ibi

„in medio eorum“,

id est: in medio

exsulum,

m ansisse, hoc probabiliter ita intelligendum est, quod propheta

hoc tempore

„cum exsulibus conversabatur“.

Quae conclusio eo

probabilior esse videtur, quod verisim ile est Ezechielem, qui in

Thell Abib propriam possidebat domum, septem illis diebus non

in aliena, sed in sua propria habitasse domo. Praeterea in favo­

rem genuinitatis huius lectionis et hoc afferri potest, quod filius

Buzi 3,1 b. 4. 11 mandatum a D eo accipit, ut ad exsules sese

conferat eosque de visis auditisque certiores faciat. Quod divi­

num mandatum Ezechiel exsecutus esse profecto censendus non

esset, si, neglecta omni occasion e cum exsulibus de sua prophe­

tica legatione loquendi, in domo sua sedisset. Revera animad­

vertendum est in hoc mandato non expresse notari Ezechielem

deportatos de sua prophetica vocatione instruere debere. Cum

autem 3,1 b. 4. 11 dicatur prophetam exsulibus a Yahveh audita

verba annuntiare debere, dubium esse non potest, quin divinum

mandatum hoc praecise m odo interpretandum sit.

Q ualis fuerit primae Ezechielis cum exsulibus conversa­

tionis effectus, non indicatur. N ihilom inus ex eo, quod vates ante

suam legationem iterum ac iterum a D eo edocetur52) eius munus

ob „domus Israël“ obstinationem non facile fore, sine errandi

formidine supponi potest deportatos eius assertioni se a Yahveh

’ prophetam vocatum esse fidem non dedisse. Nam variis ex Eze­

chielis libri textibus et pariter ex 1er. 29 co n sta t53) exsulibus

ment, 1923, p. 168, putat lectionem LXX quoad sen su m identicam e s s e cum m asem im . Q uae opinio tam en non e st bene fundata.

и ) Cf. 2, 3 sq .; 3, 7 sq.

firmiter persuasum fuisse hoc penitus im possibile esse, ut Yahveh

suo tem plo H ierosolym is adhuc exsistente in terra aliena aliquem

sibi prophetam assum ere posset. Cogitatio autem, quod templi

Yahveh et civitatis sanctae finis iam imminens esset quodque

mox reliqua ludaici populi pars in exsilium migrare deberet, d e­

portatis prorsus aliena erat. Iis tunc tem poris certum erat se

mox, exsilio finito, in patriam reversuros esse. Quae cum intima

esset exsulum convictio, facile intelligitur, cur Ezechiel nullam

apud eos fidem invenerit54).

Quam praecise ob causam Ezechiel novam relate ad suum

ministerium instructionem a D eo accepit. Cuius instructionis re­

latio in 3, 22—27 habetur. Cum huius textus significatio ab variis

auctoribus varie explicetur, ex integro ut eius versionem demus,

claritatis causa n ecesse est. Qui textus ita vertitur: (16 a) „Post

septem

(illos)

dies.... (v. 22) venit supra me (ib i)55) manus Yah­

veh. Dixitque ad me

Yahveh:

'Surgens egredere in p lan itiem 56)

ibique loquar ad te’, (v. 23) Itaque surgens egressu s sum in pla­

nitiem. Et ecce ibi gloria Yahveh stabat instar gloriae, quam ad

fluvium Kebar videram 57). Et cecidi in faciem meam. (v.

24)

Ingressusque in me spiritus statuit me super pedes m eos.

Deinde

dixit ad me

Yahveh:

'Rediens include te intra domum tuam.

(v. 25) Nam quoad

t e 58), fili h o m in is59), ecce im p onu n t60) super

54) Cui interpretationi de primae E zech ielis publicae activitatis effectu certo sub respectu sim ilis est explicatio, quam hac de re S m e n d (D er Pro­ phet E z., 1880, p. 23 sq .) proposuit. Cum autem hic auctor putet filium B uzi suam activitatem solum p o st septem illo s d ies, de quibus in 15 b serm o est, c o e p isse (cf. p. 23) cum que insuper vv. 3, 16b—21 uti continuationem 3, 15. 16a et vv. 3, 22 sq. uti continuationem 3, 16—21 consideret, eius opinio reapse valde a nostra distat. Q uapropter non cen sem u s ea, quae a A. K u e n e n (Hist.-Krit. Eini. in die B ücher d es A. T., pars II, 1882, p. 259 sq. 265), K r a e t z s c h m a r (op. cit. p. 35), H e r r m a n n (E zech iel, p. 26) contra Sm end prolata sunt, nostrae hypothesi obstare.

55) „Ibi“ om . cum LXX, Vet. Lat., Syr.

б6) TM : п»рз. Jos. 11, 17; 12, 7 sic vocatur planities (P alaest.) merg 'ayyun; Am. 1, 5: planities D am ascena; Gen. 11, 2: planities Sin'ar (= V u lg : Sennar) = B abyloniaca.

57) Cf. Ez. 1, 4 sq. 68) V erbotenus: „Et t u ...“

59) Hebr. „ben ’adam “ == „hom o“ . Sic constanter D eu s in co llo q u iis su iis E zechielem vocat.

60) TM : u n ii; LXX: (3έσμ<η) Ш о у та с, Vulg: „(vincula) data su n t“ = nif. u n i; Aeth: (D eu s de se :) „dabo“ = ’nm.

te vincula ligantqu e61) te iis, ita ut non

possis

apparere62) in

medio eorum 63). (v.

26)

Ideo linguam tuam adhaerere faciam pa­

lato tuo, ita ut obm utescas nec sis iis vir ob iu rgan s64), q u o d 65)

dom us reb ellion is66) sunt. (v.

27)

Cum autem tecum locutus

ero, aperiam os tuum et

tunc

loqueris ad eos: Sic dixit D om i­

nus Yahveh.... Qui

(haec verba)

audire voluerit, audiat, quique

(ea)

praetermittere voluerit, praetermittat. Nam domus rebellio­

nis sunt“.

Obvia huius textus significatio haec est: Elapsis illis septem

diebus, qui filii Buzi ad munus propheticum legationem secuti

61) T M : π ο κ ί ; ita etiam L X X : δή σ οικ: et Vulg: ligabunt. e2) V erbotenus: egredi, quoad sensum autem : apparere = in publicum prodire. B ene vertunt H e r r m a n n (p. 9): ,,und du w irst dann nicht unter ihnem ausgeh en können“ et B r e u e r (D as Buch Jecheskel, 1921, p. 18): da so llst du nicht in ihre (r) Mitte {a u f-) treten“.

•3) Alii (m inus recte; cf. infra) vertunt: „ ...ecce im p o n en t... ligabuntque te i i s . . . “ .

6«) π ό ί» "n = part hif. a verbo пэ’ = vituperare, castigare. In coniugatione hif. = litem dirimere (G en. 31, 42), diiudicare (Is. 11, 3), ratio­ nem petere (G en. 21, 25), vituperare, reprehendere (P s. 50, 8. 21), castigare, poena afficere (1er. 2, 19; Ps. 141, 5). B ene itaque vertunt Vulg: „vir obiur­ g an s“ ( = censor, monitor), L X X : άνήρ έλέγχω ν.

‘5) H e r r m a n n (p. 9) finem v. 26 (sc. verba: q u o d d o m u s r e b e l l i o n i s s u n t ) ut glossam considerat. Nam in nota 2 6 a eiu s spu­ riam originem his verb is „dem onstrare“ conatur: „Quid sibi haec sententia hic vult?“ Q ua ex interrogatione sequitur eum non p ersp exisse verum huius sententiae sensum . Si particulam ’з, quae hanc sententiam introducit, lo c o „nam “ ut coniunctionem causalem subordinatam con sid erasset, facile in tellexisset eam introducere sententiam (non coordinatam , sed ) subordina­ tam explicantem , cur propheta e s s e deberet „vir obiurgans“ .

w) i-isma. Dt. 31, 27 legitur M oysen Israëlitis d ixisse se n o sse eorum (meri = ) animum contentionis reluctanter se s e voluntati divinae et prae­ ceptis D ei opponentem . Qua de spiritus reluctatione 1 Sam. 15, 13 affir­ matur eam peccato m agiae aequiperari p o sse. Num. 17, 25 (Vulg. 10) Isra- elitae a D eo nominantur „filii reb ellio n is“. Is. 30, 9 sq. explicatur, cur Israel fuerit populus (verb oten u s: rebellionis, id e s t = ) rebellis. Nam „filii m endaces sunt, filii n o len tes audire voluntatem Yahveh. (v. 10) Qui viden­ tibus (id e st: prophetis) dicunt: ’N olite v i de r e . . . n ob is ea, quae recta sunt, (p o tiu s) loquim ini (annuntiate) n ob is res iucundas ( = quae nobis placent)... (v. 11) R ecedite a via, declinate a sem ita, (qua proceditis), tollite a nobis Sanctum Israelis’ !“ — Apud E zechielem pluries (2, 5 sq. ; 3, 9. 26 sq. ; 12, 2 sq .; 9, 2 5 ; 17, 12; 24, 3) Israelitae, tam Iudaei quam deportati, „domus reb ellio n is“, id est : g en u s rebelle vocantur.

sunt, Ezechiel a Yahveh mandatum a cc ip it67) sese in plani­

tiem 68) conferendi, cum ibi D eus ei aliquid intimare vellet. Quod

mandatum exsequens vates sine mora ad indicatum sibi locum

abiit ibique eiusdem manifestationis m aiestatis divinae, quam

septem diebus antea ad fluvium Kebar contem platus e s t 69), testis

fuit. Splendore divinae apparitionis subiugatus, propheta humi

prostratus Deum adorat. Sed paulo post erigitur 70)hunc in finem,

ut gravem a Yahveh instructionem accipiat, vv. 22—24 a. Qua

in instructione hoc imprimis Ezechieli iniungitur, ut in posterum

domi se contineat, v. 24 b. Cuius ratio autem, uti videtur, in

subsequentibus versibus explicatur. Nam in v. 25 propheta a D eo

edocetur se vinculis ligatum ir i71), ita ut in medio exsulum non

p ossit apparere. Ne hoc tempore deportatis ob eorum contu­

maciam et obstinationem sit vitae ac morum censor et castigator,

Yahveh in v. 26 declarat se effecturum esse, ut propheta obmu­

tescat. Quod tamen filio Buzi imponendum silentium non omnino

absolutum erit. Nam in v. 27 D eus prophetae notificat eius si­

lentium toties interruptum iri, quoties vates oraculum divinum

exsulibus annuntiandum acceperit. Tunc propheta audita Yahveh

verba deportatis intimabit posthabitis om nibus eorum placitis.

«7) In v. 22 notatur antea supra E zechielem „manum Y ahveh“ v en isse. Hac locu tion e affirmari vatem tunc in ecstasim incidisse etiam si non omnino exclusum , tam en parum probabile e s s e videtur. Cum verbum „m anus“ in V eteris Testam enti libris saep iu s m etaphorice notionen „potentiae“ expri­ mat, admitti p otest adhibita hic locu tion e indicari „virtutem D e i“ prophe­ tam im pulisse (cf. H e i n i s c h , op. cit., p. 3 9 ; P. S c h m a l z l , D as Buch Ezechiel, in В. S c h a e f e r , K urzgefasster w issenschaftlicher Commentar zu den Hl. Schriften d es A. T., 1901, p. 69), ut divinum mandatum statim p o st accipiendum perciperet et exsequeretur.

®) Huius planitiei adhuc 8, 4 et 37, 1. 2 m entio fit. D e eiu s exacto situ nihil scim us. Cum autem ex contextu sequatur prophetam mandatum in planitiem s e s e conferendi in T hell Abib a ccep isse, probabile est hanc non valde distantem ab h o c pago fu isse.

69) Ex eo , quod in v. 23 exp resse notatur Y ahveh hac altera vice

eodem m odo prophetae apparuisse ac prima vice ad fluvium K e b a r , s e ­ quitur hanc alteram divinam m anifestationem non in eodem ac primam c o l­ locandam e s s e loco.

7|>) V erbotenus 24 a : spiritu, id est: virtute divina erigitur; cf. 2, 1. 2.

71) Perfectum , quod hic in TM legitur, non est, uti B e r t h o l e t (op.

cit., p. 22 sq.) vult, sic dictum „perf. confidentiae“, sed , uti bene H e r r ­ m a n n (E zechiel, p. 9, n. 25 b) notat, „perf. co n secu tivu m “, cum co n se c u ­ tionem tem porum indicet.

D eo déclarante exsu les „genus rebelle“ esse haec instructio ad

finem perducitur.

Qua in instructione de tribus igitur Ezechielis

vinculis

sermo

est, scilicet: 1) de eius domi continentia, 2) de eius catenis,

3) de eius silentio. Ratio autem, cur prophetae haec „vincula“

imponantur, non indicatur. Neque expresse notatur, num et qualis

exsistat nexus vel relatio inter haec diversi generis „vincula“.

Praeterea animadvertendum est naturam vatis „catenarum“ omnino

indeterminatam exhiberi. Quae cum ita se habeant, mirum non

est, quod varii auctores varie hanc instructionem explicant.

Ita, exem pli gratia, unus ex recentioribus, Knabenbauer,

opinatur, quod propheta in vv. 2 4 b —27 „actionem symbolicam

peragere iubetur, simili m odo quo Is. 20, 1 seq., quo 1er. 13, 1

et 19, 10 etc.“ 72). Quo innixus supposito aestim at Ezechielem

tempore suae domi continentiae „revera ligatum fuisse et ligatum

a Iudaeis esse conspectum “ 73). Ad quaestionem autem, a quo

vates fuerit ligatus, in hunc modum respondet: „Sunt qui velint

eum ligatum a populo ir a to 74) vel quia eum amentem habebant

(Prad. Mar. Tir. L a p .lS)·,

verum id et durum est et alienum a di­

vino c o n silio 76). D ebet e sse signum; sed ut id esse possit, non

debet tanquam m entis inops haberi. Quare explica vel cum

S a 77): curabis te ligandum a dom esticis, vel uti 4, 8

indica-72) Op. cit., p. 53. Rationem autem huius opinionis K. ex 4, 3 petit, ubi dicitur prophetam „signum “ d eb ere e s s e pro Israel. Ad hoc tam en re­ spondendum e st om nino im probabile e s s e 4, 1 sq. considerari p o sse uti sim plicem continuationem vv. 3, 22—27. Quapropter tota huius auctoris argum entatio so lid is fundam entis caret.

73) K n a b e n b a u e r igitur E zechielis „catenas“ sen su litterali et stricto intelligit putans prophetam veris, m aterialibus, vinculis ligatum fu isse.

7<) Quam exp ression em ita intellige, quod propheta ex odio et ira ab ex su lib u s sit ligatus.

75) Id est: Hier. P r a d u s S. I. ( f 1595; de eiu s in Ez. opere cf. K n a ­ b e n b a u e r , ibid., p. 14); Io. M a r i a n a S. I. (1624); lac. T i r i n S. I. (j-1636); C o r n e l i u s a L a p . (1637).

7e) C oncedendum quidem e st hoc reapse „durum “ fu isse , si propheta ab exsu lib u s aut ex od io, aut praesertim ea ex ratione, quod am entem eum haberent, ligatus fu isset. S ed propter h oc non licet opinari hanc hypothe- sim a lim ine e s s e respuendam . Altera autem affirmatio K n a b e n b a u e r , sc. hoc alienum fu isse a divino con silio, non e st sim pliciter supponenda, se d dem onstranda.

tu r78) vincula ei esse iniecta a Deo... Eo autem signo figurari79)

obsidionem urbis Ierusalem 89), facile cum S.

Epfir.*1), Hier.*2),

Theod.*3)

aliisque senties; „quod in domo clauditur, quod vin­

culis alligatur, quod non egreditur ad eos inter quos habitat, sed

inter multitudinem captivorum solitudinem carceris patitur, obsi­

dionis indicium est, quod clausa Ierusalem atque circumdata ab

exercitu Chaldaeorum nullum habitantium foras exire permittet“

(S. Hier.)*4) “.

Ezechielem non ligari ab exsulibus, sed a D eo, Kna­

benbauer et eo commendari putat, quod „altera vatis conditio qua

se mutum exhibet ad Deum auctorem refertur v. 2 6 “ 85). Quoad

sensum autem huius textus haec animadvertit: „quia — scribit —

7S) Qui v ersu s e x TM ita vertitur: „Et e cce im pono ( = Y ahveh) supra

te ( = E z.) vincula, ita ut non p o ss is convertere te ex ( altero) tuo latere in ( alterum ) tuum latus, don ec expleti sint d ies o b sid io n is tuae (id e st: o b sid ion is Ierusalem , quam hac in actione sym b olica repraesentas“). Vv. 3, 25 et 4, 8 revera a n a lo g o s e s s e nem o est, qui negare audeat. Sed hac ana­ logia probari p o ss e horum versuum identicam significationem negam us. Quapropter im m erito J a h n 4, 8 ad 3, 25 trahit, ex his d u ob u s v ersib u s unum in hunc m odum efficien s: (3, 25) „Et tu, fili hom inis, (e c c e = ) vide, vincula tibi im ponam [iisque te ligabo] et non poteris te convertere ex altero latere in alterum , d o n ec d ies tuae inclusionis (Jahn verb oten u s: „E inschliessung“ (hebr. m esorecha lo co „obsidionis“) tuae expleti sint“ (op. cit., p. 24 sq.). Hunc modum procedendi illicitum et sum m e arbitrarium e s s e o m n es facile propter h oc concedent, quod 4, 8 ad actionem sym b oli- cam in 4, 4 —8 descriptam pertinet. Id autem , quod finis v. 4, 8 (sc.: „do­ nec expleti sint d ies ob sid ion is tu ae“) ad actionem sym bolicam in 4, 1—3 relatam respicit, non n ecessa rie indicat v. 4, 8 spurium esse . Nam huius rei alia adhuc p o ssib ilis e st explicatio, nem pe haec, quod in toto E zech ielis cap. 4 duo sym bolorum genera intentionaliter com binantur. Cf. de hac re G r o n k o w s k i , op. cit., p .2 2 (et p. 17—22). Cum autem 4, 8 ad distinctum a 3, 22—27 oraculum pertineat, K n a b e n b a u e r im m m erito ex hoc versu argum entum petit in favorem sententiae, quod vincula, de quibus in v. 3, 25 serm o est, a D eo prophetae sunt im posita. Cf. H e r r m a n n , E zechiel, p. 9, η. 25 a.

79) E xpressionem „signum “ hic a K n a b e n b a u e r adhibitam aequi­ perandam e s s e huic „actionis sy m b o lica e“ ex contextu constat.

*°) D e hac sym bolica H ierosolym orum ob sid ion e 4, 1—3 serm o est. 81) S. Ephraem, Op. syr., II, p. 165—202.

82) S. Hieronym us, Comm, in Ez. (M 25, 15—490). S3) T h eod oretu s, In Ez. (M 81, 8 0 1 -1 2 5 6 ). 84) Op. cit., i. h. I.

85) Ibid., p. 54. Hanc affirm ationem pure hypotheticam e s s e nulloque so lid o inniti argum ento patet.