A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA OEC ON OMICA 83, 1988
M ałgorzata Domaga Is k a *, Bożena Miko łaj cz yk **
POL I ТУКА M I ESZKANIOWA W ZAKRESIE MIE S Z K A Ń L O KATORSKICH I W Ł A S N O Ś C I O W V CH
W LA T A C H 1982-1985
Po ls ka należy do czołówki krajów socjalis ty cz ny ch w .rakresi© rozwoju spółdzielczości mieszk an io we j. Udział spó łd zielczego b u d o -w nic t-w a m i e s z k a n i o -w e g o -w całości gospodarki miesz k a n i o w e j jest w n a s z y m kraju dominujący w po ró wn aniu z innymi krajami. W Po lsce zaz nacza się trwałe tendencje do umacnia ni a spółdzielczej formy zaspokaj an ia potr ze b mi eszkani o w y c h , chociaż wyd łu ża się okres o- czekiwan ia na ml e s z k a n I e . Należy zaznaczyć, że w ogól no na ro do we j dyskusji na temat budo wn ic tw a i jego form organ i z a c y j n y c h , jaka mia ł a miejsce w latach 1 9 8 1-1 9 8 4, pod kreślano często konie cz no ść rozwij an ia takich form budownictwa, jak b udownictwo k o m unalne czy zakładowe. Pra kt yka wykazuje, że dla bud ownictwa tego typu z o s t a
-ły stworzone pod st aw y prawne, umożliwiające jego rozwój ria s z e r -sza skalę. Jednak w po ró wn an iu ze sp ół dz ie lc za formg u/y sk uj e o- no niewielkie po pa rc ie finansowe i organ i z a c y j n e . Budown i c t w o jednorodzinne bardzo popul ar ne w kraj ac h Eur op y zachodniej oraz ni ek tó rych socjalistycznych, uz ys kało w o s t a t n i m okresie również pr ef erencje w uj ęc iu spółdzielczym. Indywidualna forma tego b u d o -wnictwa w p o r ó wnaniu ze sp ółdzielcza nat rafia na zna cznie w i ę k -sze truaności w uzyska ni u terenów pod bu dowę oraz p r z y d z i a ł ó w
S ' r . r , st. asystent w Zakładzie Ekonomiki Budownictwa i Inwe s-tycji łn^tytuJu Ekonomiki Produkcji UL.
D r , adiunkt w Zakładzie Ekonomiki Budownictwa i Inwtbtycji Instytutu Ekonomiki Produkcji UŁ.
[ H 5 ]
materiałów. Przest aw io na sytuacja wykazuje, że spółdzielcza forma organizacyjna pozostaje i pozostawać będzie dla ogromnej w i ę k s z o -ści obywateli jedyną drogą d o m i e s z k a n i a .
1_. L o k a t o r skj e__a w ł_a_s nos'_ci_owe^_p_r a w o t do jjgkjHu_ jilaszka I nego , użytkowego i garażu •
е ь - а м в у j g Ł1
■
Zgodnie z przepisami zawartymi w nowej Ustawie Prawo
Spół-1 2
dzieicze oraz statutach spółdzielni mieszkaniowych , potrzeby m i e -szkaniowe członków I Ich rodzin zaspokajane są poprzez przy d z i e -lanie lokali mieszkalnych w budynkach stanowiących jej własność. Przydział może się odbywać na zasadach lokatorskiego prawa do lo-kalu, z możliwością jego przekształcenia na prawo własnościowe o- raz na warunkach własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Spółdzielnia może również budować domy jednorodzinne w celu p r z e niesienia na rzecz członków spółdzielni własności tych domów. S t a tut np. RSM "Bawełna" umożliwia, wykorzystując uprawnienia w y n i k a -jące z Ustawy Prawo Spółdzielcze, przyznanie spółdzielczego prawa również do lokalu użytkowego. Spółdzielcze prawo do lokalu m i e s z -kalnego zarówno lokatorskie, jak I własnościowe może przysługiwać wyłącznie osobie fizycznej i należeć tylko do jednej osoby lub małżonków. Należy ono do tych ostatnich bez względu na istniejące między nim! stosunki majątkowe, jeżeli zostało przydzielone obojgu małżonkom, lub jednemu ^ nich w czasie trwania małżeństwa dla zas-pokojenia potrzeb rodziny. Po ustaniu małżeństwa i orzeczeniu przez sąd zniesienia wspólności spółdzielczego prawa do lokalu mi eszkaInego, małżonek, który to prawo otrzymał, powinien w p r z e ciągu roku zawiadomić spółdzielnię. Jeśli czynności te nie są d o -konane, może dojść do wygaśnięcia spółdzielczego prawa lokalu.
Lokatorskie prawo do lokalu jest prawem niezbywalnym, nie prz e -chodzącym na spadkobierców, nie podlega ono również egzekucji. Z chwilą śmierci jednego z małżonków, prawo do lokalu, które
przysłu-^ Ustawa: Prawo spółdzielcze z dn. 16.09.1982 r., Dziennik U- staw 1982, nr 30, poz. 210.
2 Statut R S M “Bawełna", Uchwała nr 16/1/83 Zebrania P r z edstawi-cieli R S M z dn. 8.03.1983 r.
giwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi. Prawo spół-dzielcze stwierdza, że małżonek, dzieci i inne osoby bliskie mają roszczenie, a nie jak to określała poprzednia Ustawa p i e r w s z e ń -stwo o przyję ci e do spółdzielni i przyd zi el en ie lokalu po był ym
3
członku . Takie unormowanie prawne istotnie wzmacnia pozycję osób b l iskich członka w wypadku-wygaśnięci a lokatorskiego prawa do lo-kalu. Nie Jest przy tym istotne, czy wyg as ło ono w okresie o c z e k i -wania na przydział mieszkania, czy też już w trakcie jego użytko- w an i a .
Istotnym el e m e n t e m wzbog a c a j ą c y m treść lokatorskiego prawa do lokalu jest możllwość przekszta łc en ia przysługuj ąc eg o członkowi spółdzielni prawa do lokalu na własnościowe. Nowe prawo sp ół -dzielcze wyraźnie konstruu je obow ią ze k spółdzielni w tym zakresie. Podstawową przesła nk ą przeks zt ał ce n i a lokatorskiego prawa na w ł a
-snościowe prawo do lokalu, jest spełnienie okr eś lo nyc h w s'tatucie wa r u n k ó w finansowych.
Wła snościowe prawo do lokalu ma charakter ogran ic zo ne go prawa rzeczowego, tzn. takiego, którego treść polega ną o k r e ś l o n y m u p r a -wnieni u do rzeczy cudzej. Pełni ono społeczną 1 ekonom ic zn ą fun-kc je własności, jednak nie przenosi na cz łonków spółdzielni w ł a s -ności wybudowa ny ch domów. Prawo to może być zbywalne i dziedziczne.
Wł asnościowe prawo do lokalu wyg as a z u p ł y w e m 6 mi e s i ę c y od dnia ustania członkow st wa z innych przyczyn niż śmierć, chyba że członek wskaże przed upł y w e m tego terminu osobę, której zbył to prawo, a ona złoży deklarac ję członkowską. W wy pad ku śmierci c z ł o -nka, stwierdzenie nabycia po n i m spadku jest pod st aw ą do u b i e g a -nia się o czł on ko ws tw o w spółdzielni. Prz yz nanie przez s pół-dzi elnię cz ło nk ow st wa jest sprawą ba rdzo istotną, po nieważ w ł a s -nościowe prawo do lokalu jest zbywalne jedynie na czł on ka s pół-dzielni. Nowa Ustawa dotycząca prawa spółdz ie lc ze go przyz na je z a -interesowanemu roszczenie o przyjęcie do spółdzielni i stanowi, że spółdzielnia nie może odmówić prz yj ęc ia w poczet c z łonków n a -by wcy wła sn ościowego prawa do lokalu, jeżeli odp ow ia da on w y m a g a -n i o m okreś I o-nyrti przez statut.
W związku z nasilającą się od począ tk u 1988 r. spekulac yjn ą
sprze-Ust aw a z dn. 17.02.1961 r. o spółdzi el ni ac h I ich związkach, O z iennik Ust a w 1961 r., nr 12, poz. 61.
dążą m ieszkań własnościowych, podjęto różne działania ma jące na celu likwidację tego zjawiska. Do na js ku te czniejszych należały te, które zostały określone w § 2 Us tawy Zarządu C Z S B M nr 33 z dn. 5. 05.1980 r. 4 W paragrafie tym zawarto zalecenie mów iące, że nie należy przydzielać mi e s z k a ń członkom, którzy sami lub osoby zgło-szone przez nich do wspól ne go zami eszki wan I a zbyli przy sł ug uj ąc e im prawo do lokalu. Dotyc zy ło to zarówno zbycia w formie d a r o w i z -ny, jak i sprzedaży prawa. Wymieniona Uchwał a za wi erająca o g r a n i -czenie uprawnień zbywcy wła sn ościowego prawa do lokalu m i e s z k a l -nego została uchyl on a na podstawie § 1, pkt 4 Uchwały nr 103 Z a -rządu C Z S B M z dn. 28.03.1983 r.S Nas tąpiło to w związku z p o w z i ę -c i e m przez Radę C Z SBM U-chwa ły nr 3 z dnia 3.03.1983 r.^, która w § 32, pkt 1 wprow ad za nowe r o z s trzygniącie w omawianej kwestii, sta-nowiąc, że nie mo że uzyskać przydz ia łu mieszk a n i a członek, który w okres ie oczekiw an ia na przydział .miesz k a n i a w spółdzielni, nie m n i e j s z y m jednak niż 5 lat przed przydziałem, sam lub osoby z g ł o
-szone do wspó ln eg o zam ieszkania 2były przy sł ug uj ąc e Im prawo do lo-kalu. Przepis ten nie dotyczy osób, które zbyły lokal o w y s o k i m
stopniu 2użycla I nis k i m standardzie lub lokal o powierzchni n i e -wystarc za ją ce j na za spokojenie potrzeb wszystkich osób bli skich wspó lnie zamieszkałych, a zbycie nast ąp ił o w formie darowi zn y na rzecz osób, które w tym lokalu pozostają.
Przydział mi e s z k a n i a m oże uzyskać cjłonek, który zbył praw o do lokalu mające charakter współwłasności i zbycie nast ąp ił o na rzecz
7 wspó łw łSścIci e I a .
Uchwala nr 33 Zarz ąd u Centr al ne go Związ ku Spółdziel cz oś ci B u -down ic tw a Miesz k a n i o w e g o z dn. 5.05. 1980 r. w sprawie zapobie ga ni a n ieprawidłowości o m w gospoda ro wa ni u mieszka ni am i spółdzielczymi,
Informacje i ko mu ni ka ty C Z S B M 1980, nr 7, poz. 37.
5 Uchwa ła nr 103 Zarządu C Z S B M z dn. 28.03 .1 98 3 r. w sprawie u- chy len ia niektórych ak tów normatywnych, Informacje I ko mu ni katy C Z S B M 1983, nr 5, poz. 19.
6 Uchwa ła nr 3 Rady C Z S B M z dn. 3. 03.1983 r. w sprawie zasad przyjm ow an ia członków, pr zy dz ia łu i zamiany m i e s z k a ń w sp ó ł d z i e l -czości mieszka ni ow ej , .nformacje i kom un ik at y C Z S B M 1983, nr 5, poz. 18.
7 Pr ze pisy uchwały nr 3 Rady C Z S B M z dn. 3.03.1983 r. oraz Stat ut u R S M "Bawełna", § 36, pkt 1.
Nowe prawo spółdzielcze stwarza ni eznana dotąd w ust aw od aw st wi e możl iw ość przyznania osobie fizycznej spó łd zielczego prawa do lo-kalu użytkowego umoż li wi aj ąc eg o za spokojenie gospod ar cz yc h czy
też ku lt ur al ny ch potrzeb wyn ikających z za mie sz ki wa ni a w s pół-dz ielczym os i ed I u. Przypół-dział lokalu użytkow eg o moż e otrzymać r ó w -nież członek spółdzielni będący osobą prawną lub organi za cj ą p o -lityczną. Nab yw cą spółdzielczego prawa do lokalu uży tk owego m oże być wy łącznie osoba pos iadająca upraw ni en ia do pro wa dz en ia d z i a
-łalności zgodnej z p rzeznaczeniem tego lokalu. Osob a ta mo że ten lokal w całości lub w części wynająć, albo oddać be zp ła tn ie w u- żytkowanie tylko za zgodą spółdzielni. Prawo, o k t ó r y m mowa, wy- gasa w trybie i na zasadach p r z e w i dz Ianych do wygaś ni ęc ia w ł a s -nościowe go prawa do lokalu mie sz kalnego. Ponad to m oże ono w y g a -snąć, jeżeli członek nie wykonuje w lokalu działalności zgodnej z p r z e z naczeniem lub nie spełnia w arunków okreś lo ny ch w statucie dla tego typu prawa.
Prawo spółdzielcze zostawia w gestii statutów spółdzielni o- kr eślbnle zasad ko rzystania z garaży, Ich finansowania I budowy. Statut R S M " Bawełna*1 pr zyznaje to prawo zarówno o s o b o m fizycznym, jak I pra w n y m oraz o r g anizacjom politycznym. 'Jżywanie garaży mo że odbywać się na warun ka ch spó łdzielczego prawa do garatu, bądź na war un ka ch najmu przez osoby będące właścicielami pojaz du m e c h a n i -cznego. Również posiadanie poj az du przez wsp ól ne zami eszkałe o s o by, zarówno jako własność, jak I w dyspozycji, upr awnia do p o s i a d a -nia garażu. Charakter sp ół dzielczego prawa do garażu jest związany ze spó łd zielczym prawem do lokalu miesz ka ln eg o. O znacza to, że o- soba pos iadająca lokatorskie prawo do mi esz ka ni a, pos ia da prawo do ga rażu nie zbywalne I nie podl eg aj ąc e dz IedzIczeni u , a posia da ją ca wł as no śc io wy typ prawa, mo że na w a r unkach ok re ślonych w statucie zbyć je lub przekazać spadkiem.
w wysokości w k ładów m i esz k a n i o wych i b udo wl anych
W a r u n k i e m przyg o t o w u j ą c y m i u m o ż t Iw lającym u z y s k a n 1e w s z y s t -kich wyżej omó wi on yc h spółdzie lc zy ch praw do lokali jest w n i e s i e -nie okre śl on eg o wk ła du finansowego.
do spółdzielni na pokrycie części koszt ów budowy pr zy pa da ją cy ch na jego lokal, Wn ie si en ie wkładu mieszkaniowego powinno być dokonane w całości przed zamieszkani em w nim.
W k ł a d e m budowlanym określa się kwotę wniesioną przez członka do spółdzielni na pokrycie całości koszt ów budowy mie szkania. Może on być wniesiony w formie zaliczki wpłaconej przed za mi es zkaniem
I rat płaconych po objęciu lokalu mieszkalnego.
Zgodnie z przepisami obowiązującymi od poc ząt ku 1983 r., wkład m i e szkaniowy wynosi 1 0% członk ow sk ic h kosz tó w budowy mieszkań, a
zaliczki na wkłady budowlane zostały ustalone na poziomie co n a j -mniej 2 0% tych kosztów. Irtkłady na mi eszkan i a w nowej wysokości wnosić mu szę członkowie otrzymujący mieszkania w bu dynkach wybudow an yc h w
O
oparciu o umowy kredytowe zawarte po 1.1.1983 r. Kandydaci na czło-nków spółdzielni, którzy do dnia 31.12.1982 r. posiadali zawinku-
lowane wkłady na mies zkaniowych ks ią że cz ka ch PKO oraz uzyskali peł- noletność, mo gę być przyjmowani w poczet cz ło nków bez konieczności dopłat. Jednak pr zed przydzi ałem mi eszkani a m u szę posiadać wkład w aktualnie wymaganej wysokości, tj. 1 0% lub 2 0% koszt ów budowy mieszkań®.
Kandydaci oraz osoby nie zarej es tr ow an e w poczet kandydatów, kt ór zy zgromadzę wkłady na mieszk a n i e po 1.01.1983 r. są z o b o -wiązani wnosić wkłady w nowej wysokości, aby mogli ubiegać się o c z ł o n k o w s t w o 1^. W nowo budowan yc h domach spółdzielczych, c z ł o n k o -wie wnoszę wkła d (jako procento wą część kosztu budowy mieszkania), którego kwota mo że nie.być ostateczna. Wie lk oś ć wkładu ustala się dwuetapowo.
W p i e rwszym etapie podczas prz yd ziału mieszkań, ust alony jest on ws tę pn ie w oparciu o planowany członkowski koszt budowy,
wynika-O
R ozporz ąd ze ni e Rady M i n i s t r ó w z dn. 30.12.1982 r. w sprawie zasad udzielania kred yt u bankow eg o na cele mies zk an io we , Ozi ennik U s t a w 1984, nr 1, poz. 4.
9
Uchwała nr 3 Rady C entralnego Związku Spółdzielni Bu downictwa M ieszkaniowego z dn. 3.03.1983 r. w sprawie zasad przyjmowania członków, pr zy dz ia łu i zamiany m i e s z k a ń w spółdzi el ni ac h m i e s z k a -niowych, § 6 , Informacje I komunik at y C Z S B M 1983, nr 5, poz. 18.
10
Uch wa ła nr 3 Rady Cen tr alnego Związk u Spółdzielni B u d o w n i c -twa Miesz k a n i o w e g o z dn. 3.03.1983 r. w sprawie zasad pr zy jm ow an ia członków, przydzi ał u m ie s z k a ń i zamiany mie s z k a ń w sp ół dzielniach mieszkanio wy ch , § 6 , Informacje i kom un ik at y C Z S B M 1983 r, nr 5, poz. 18.
jący ze zbiorczego zestawienia kosz tó w zadania inwestycyjnego. W drug i m ostatecznym, wielkość wkł ad u zostaje ustalona na po dstawie końcowego rozliczenia z bankiem; spółdzielnia Jest obowią za na r o z
-liczyć Sie z cz ł o n k i e m z różnicy kwoty wkładu, gdyż okaże się on niższy' od ustalone go przy przydziale mie szkania. W prz yp ad ku o d -wrotnym, członek jest obowiązany wpłacić różnicą na rzecz s pół-dzielni. W nowo bud ow an yc h domach spółdzielczych, dla który ch u m o -wy o kredyt bankowy zostały zawarte prz ed 1.01. 1983 r. a wiec w czasie obowiązywania Uchwały Rady M i n istrów nr 50 z dnia 2.03.
1 1
1981 r . , członko wi e otr zymujący przydział m i e s zkania obowiązani 2 są wnieść wkład według stawek rycza łt ow yc h w wysokości 900 zł za m
2
dla mie sz kania lokatorskiego i 1800 zł za m w przypad ku mieszkania 12
włas no śc io we go . Us ta lo ne na po dstawie po wy żs ze go wk ła dy m i e s z k a -niowe 1 zaliczki na wkłady budowlane są ostateczne.
Wkłady budowlane natomiast wyr ażają całkowity koszt budowy m i e -szkania własnościowego. Różnica między ryczałtową stawką wk ła du lub zaliczki a rze czywistym ko s z t e m budowy m i e s zkania jest finansowana d ł ugoterminowym k r e d y t e m b ankowym w okresie uż yt kowania mie sz ka ni a. W przypadku mi e s z k a ń lokatorskich, jest on jednorazowo umarzany w
13
wysokości 50% kwoty kredytu, gdy budynek był finansowany w o p a r -ciu o warunki kre dy to we ob owiązujące do 31.12.1982 r. lub 50%14 k o -sztów budowy mie szkania, gdy był on finansowany na zasadach s t o -sowanych po 1.01.1983 r. Okres spłaty pozostałej części sumy k r e -dytu w obydwu przypa dk ac h wynosi 60X bez op rocentowania. Kredyt na mi es zk anie własnoś ci ow e mo że być również częśc io wo umorzony, pod war u n k i e m przyspie sz en ia przez członka spłaty odpowie dn ie j części kredytowanej wk ładu budowlanego. Kr edytuje się sumę pow st ał ą po odjęciu od sumy wkładu zaliczki na ten wkład. Za p r z y sp ieszenie
1 1
Uchw ał a Rady M i n i s t r ó w nr 50 z dn. 2.03.1981 r. w sprawie zasad realizacji i finansowania us po łecznionego budown ict wa m i e s z -kaniowe go dla ludności n i e r o l n i c z e j , Monit or Polski 1981, nr 9, poz. 69.
12
Zarz ąd ze ni e Mi n i s t r a Fin a n s ó w z dn. 28.07.1981 r. w sprawłe wysokości stawek ryc załtowych pi erwszej raty i spłaty kred yt u b a n -kowego udzi el on eg o na spółdzielcze budo wn ic tw o mi es zk aniowe, M o n i
-tor Polski 1981, nr 19, poz. 178.
Uchwała Rad y M i n i s t r ó w nr 50 z d n . 2.03.1981 r. § A, pkt 1. R o z p o r zą^zenie Rady M i n i s t r ó w z dn. 30.12.1982 r., § 4,
spłaty 60%, 70% lub 80% kredytowanej części wkładu budow la ne go na mieszkanie własnośc io we w budynku sfi na ns owanym w oparc iu o umowę kredytowy zawartą przed 1 . 01.1983 r., przysługuje członkowi 40% u- m o rzenla przy spłacie zadłużenia przed za si edleniem lokalu, 30% przy spłacie przed upł y w e m 5 lat po zasiedleniu, oraz 2 0% przy jego spłacie przed upł y w e m 10 lat po zasiedleniu. Na mieszkanie własnoś ci ow e sfinansowane w oparciu o nowe' pr ze pI sy prz ysługuje członkowi 2 0% dotacja budżetowa liczona od kwoty wyr ażającej r z e -czywi st y koszt budowy lokalu, wówczas gdy przed zas ie d I en Iem m i e -szkania wpłaci on 80% kwoty wkł ad u budowlanego. Okres spłaty p o -zostałej części krodytu wynosi w pi e r w s z y m przy pa dk u 40 lat, a w drug im 50 I a t1 3 .
Przy prz ek sz tał ca ni u lokatorskiego prawa do lokalu na w ł a s n o -ściowe, kwotę wk ła du budo wl an eg o ustala się przyjmują c za p o d s t a -wę członkowski koszt budowy lokalu uaktual ni on y w s k a ź n i k i e m p r z e -liczeniowym z u w z g l ędnieniem zużycia pr zy padającego na lokal w wy-sokości 1% rocznie. Za liczkę na wkła d bud ow la ny ustala się w w y -sokości aktualnie obo wi ąz uj ąc yc h w a runków kr ed yt ow an ia mie-ezkań własnościowych. Na poczet zaliczki wlicza się posiad an y przez członka wk ład mieszk a n i o w y prze lic zo ny odpowi e d h i m wskaini к iem.
P o stanów i en i a dotyczące zasad wnos ze ni a i ustal an ia wkładó w bud ow lanych na mieszkania wła snościowe stosuje się odp owiednio do lokali uż yt ko wy ch przydzi e Ionych na zasadach sp ół dzielczego p r a -wa do lokali użytkowych, z tym że członek obowiązan y jest pr zed p r z y d z i a ł e m wnieść pełny wkła d budow la ny przypadający na dany
I oka I.
Człone k ubiegający się o przydział garażu, ob ow ią za ny jest wnieść wkład garażowy odpowi ad aj ąc y całości kos z t ó w budowy p r z y -pada ją cy ch na garaże.
Jak opisan e wyżej instrumenty wp ły nę ły na zmiany w wysokości wkładów miesz k a n i o w y c h i budo wl an yc h w latach 1982-1965, p r z e d s t a -wia t a b . 1.
W latach 1982-1985 nastąpił wzrost wkład ów na mieszk a n i a loka-torskie i wł as no śc io we o 267%, przy c zym więk sz y wzrost był w la-tach 1982-1983 niż w lala-tach 1983-1985.
,J Por.: Uch wa ła Rady M i n i s t r ó w nr 50 z dn. 2.03.1981 r., § 5, P * t 2 .
T a b e l a 1 Wysokość wkładów mieszkaniowych na mi eszkania lokatorskie
i własnościowe w zależności od typu mieszkania w latach 1982-1983 P j -wivrj' Typ m i e -1982 1983 1985 wysokość wkładu C hni а tin" ) szka* n I a a b d b a b 2« М-1 25 2 0 0 50 400 70 0 0 0 140 0 0 0 92 400 185 800 36 M - 2 32 400 64 800 90 0 0 0 180 0 0 0 115 500 2 2 1 0 0 0 48 М-3 43 2 0 0 8 6 400 1 2 0 0 0 0 240 0 0 0 158 400 316 600 61 M - 4 54 900 109 800 152 500 305 0 0 0 2 0 1 300 428 600 70 М-5 63 0 0 0 126 0 0 0 175 0 0 0 350 0 0 0 231 0 0 0 252 0 0 0 85 M -6 76 500 153 0 0 0 2 1 2 500 425 0 0 0 280 500 li61 0 0 0
a - mieszkania lokatorskie, b - mieszkania własnościowe.
Z r ó d ł o» Przepisy zawarte w Rozpor z«)dzen i u Rady M i n i -strów z dn. 30.12.1983 r.j Prze pisy zawarte w Uchwało Rady M i n i -strów nr 50 z dn. 2.03.1981 r.; 1985 rok - średni koszt budowy loka-lu mieszkalnego w R S M "Bawełna".
Nowy sposób ustalania wielkości wkładów systematycznie p r z e n o -si wzrost tych kosztów na członków czekających w spółdzielni na mieszkanie. Jednocześnie w p r z yjętym now ym rozwiązaniu tkwi czysto teoretyczna możliwość zatrzymania lub obniżenia wymaganej w i e l k o -ści wkładu w przypadku stabilizacji I obniżenia kosztów budowy 1 m2 mieszkania w wyniku przedsięwzięć oszczę dnościowych p o d j ę -tych przez kombinaty budowlane.
Gdyby porównać wysokość wkładów m i e s z kaniowych w stosunku do średniej płacy w gospodarce uspołecznionej, to okazuje się, iż w 1<562 wkład na M - 1 wynosił 226%, w 1983 - 501%, a w 1985 r. - 430% średniej płacy.
'J . Zmiany w P o l i t y ^ ro z d ziału mies zkaj_§PÓj_dz i e I czych
W n o wym prawie spółdzielczym obowiązuje zasada, że liczba człon ków oczekujących na przydział lokali m i e s z k a l n y c h w
spółdzielni powinna odpowiadać liczbie m ieszkań prz ew idzianych do b u -dowy. Bliższe sprecyzowanie tej zasady nastąp ił o w przepi sa ch u- chwały nr 3 Rady C Z SBM , mówiącej, że spółdzielnie po ustaleniu wie lo le tniego programu bud ownictwa podawać będą do publicznej wiadomości termin składania przez osoby za in teresowane wn io sk ów o przy ję ci e w poczet członków. Program, o k t ó r y m m o w a , powinien m ieć charakter kroczący I obejmować 5-7 lat. Pra wo do ubiegania si« o członko ws tw o w spółdzielni miesz ka ni ow ej przyz na no każdej osobie, która zgromadziła odpowiedni wkład, jest pe łn oletnia i nie- pesiada samodzielnego mieszkania. Ozna cz a to, że wyżej wymienio ne prawo posiadają zarówno z a r e j e s trowani do końca 1982 r. w s pół-dzielniac h lub w spó łd zielczych biurach miesz k a n i o w y c h kandydaci, jak i osoby nie zarejestrowane w tym charakterze. Szc ze gó ło we z a -sady przyjmowani a w poczet czł onków oczekują cy ch na przydział
mle-17
szkania ok reślają stosowne regulaminy obowiąz uj ąc e w spó łdziel-niach mi es zkaniowych
Przyjęcia w poczet cz ło nk ów dokonywa ne będą w kolejności z groma dz on eg o wkładu. Wnioski kandydatów, którzy zawlnkulowal I wkła d do dnia 31.12.1982 r. rozpatrywane będą w pierwszej kolejności. Ja-ko datę zgromadzenia wkł ad u przyjmuje się datę z a w i n k u Io w a n1 a na mlsszkani o w ej książeczce oszczędnościowej PKO, choćby póiniej w y -m ag a n a kwota wk ła du była wyższa od kwoty z a w i n k u I o w a n e j .
O granic ze ni e zasady kolejności w prz yj mo wa ni u w poczet c z ł o n -ków dotyczy ma ło le tn ic h, gdyż posiad aj ą tylko wkład, a nie spełnia-ją dru gi eg o warunk u - p e ł n o I e t n o ś c i .
Poza ko le jnością licfoną od daty zgr om ad ze ni a wym ag an eg o wkładu m o g ą być pr zy jmowane osoby, których pr zyjęcie w poczet cz ło nk ów
jest uzas ad ni on e względami społecznymi, a w szczególności!
1. Osoby, które wskutek klęsk żywiołowych utr ac ił y mie szkania. 2. Peł no letnie sieroty opu sz cz aj ąc e domy dziecka lub rodziny zas t ę p c z o .
3. Zarejestrowani kandydaci na cz ło nk ów o co najmniej p i ę c i o l e tnim stażu, którzy pos ia da ją szczególnie trudne warunki m i e s z k a n i o -we .
Uc hwa ła nr 3 Rad y C entralnego Związk u Spółdzielni B u d o w n i c -twa M i e s z k a n i o w e g o z dn. 3.03.1983 r.
17
regul am in przyjmow an ia czł onków oraz pr z y d z i a ł u i zamiany m i e s z k a ń R S M "Bawełna", Uchwał a nr 4/10/83 Rady Nadzorcz ej R S M
4. Inwalidzi wojenni oraz inwalidzi I grupy.
5. Pr aco wn ic y jednostek spółdzielczości mi es zk an io we j, którzy przepracowali nien ag an ni e I n ieprzerwanie w tych jednostkach co-
najmniej 3 łata.
•*-6 . Inne osoby, których przyjęcie w poczet czł on kó w jest u z a -sadnione szczególnymi zobowiązaniami spółdzielni.
Decyz je o przy ję ci u w poczet cz ło nk ów pod ej mu je Zarząd S p ó ł -dzielni w formie Uch wa ły podpisanej przez co najmniej dwóch c z ł o n -ków Zarządu. Spółdzie ln ia stosownie do pos ta no wi eń Prawa
Spół-18 1 9 .
dzielcze go , wytycz ny ch Uch wa ły Rad y C Z S B M i regu la mi nó w o b o -wiąz an a jest w cią gu trzech m i esięcy od daty przy ję ci a w poczet czł on kó w zawrzeć urnowe określającą kolejność prz yd ziału m i e s z k a -n i e . Lłnowy zawierane bedą zarówno z członkami oczekującymi dotąd na mieszkanie, jak I nowo przyjmowanymi do spółdzielni. S p ó ł d z i e l -nia prowadzi rejestr umów zawartych z członkami z za ch owaniem ciągłej numeracji. W n i e sienie odp ow iedniego wkładu, uzyskanie czł on ko ws tw a w spółdzielni umożliwia nabycie sp ół dzielczego prawa do lokalu z chwilą przydzi ał u dokonanego przez Zarząd.
Przydział mi e s z k a n i a następuje w myśl wym ienianych prz episów na p odsta wi e na st ęp ujących list prz yd zl ał u mieszkańi
* podstawowej,
- warunkowej do listy podstawowej, - pr zy sp ie sz eń I w y k w a t e r o w a ń , - zamian.
Pod sta wowa lista pr zy dz ia łu m i e s z k a ń obejmuje cz ło nków w k o -lejności wynik aj ąc ej z numer ów umów określ aj ąc yc h kol ej no ść p r z y -dz iał u mieszkań. Nie m oże być umi eszczony na liście podstawowej członek posiad aj ąc y um owę z w y ż s z y m numerem, dopóki nie zostaną umieszczeni na niej cz ło nk ow ie z niższymi numerami ub ie ga ją cy się o mi e s z k a n i a tej samej kategorii.
Lista warun ko wa do listy podstawowej obejmuje czł onków w k o -lejności określonej n u m e r e m umowy, którzy nie zostali ujęci na li-' ście podsta wow ej , a kt órzy będą mogli uzyskać przydział mieszkań nie ob ję tych przez osoby za mieszczone na po zo stałych listach albo w przypadku nieprzewidzianego zwolnienia lokali przez cz ło nk ów za- mi e s z k a ł y c h .
Us t awa:Prawo sp ółdzielcze z dn. 16.09.1982 r.
Uc hwa ła nr 3 Ra dy Cen tr alnego Zwią zk u Spółdzielni B u d o w n i c -twa M i e s z k a n i o w e g o z dn. 3.03.1983 r.
Lista przyspieszeń obejmuje członków, którzy nie m ogą być ujęci na liście podstawowej, a których warunki miesz ka ni ow e, zdrowotne, rodzinne tub osobiste wym ag aj « prz ys pi es ze ni a prz yd ziału mieszkania; dotyczy to w szczególności) pe łn oletnich sierot opuszczających d o -m y dziecka, lub rodziny zastępcze, osób, które z pr zy cz yn loso-wych ut raciły posiadane mieszk a n i e i osób wy różnionych Złotą Ho - nor ową Odzn ak « CZSBM.
W ramach listy pr zy sp ie sz eń m ogę być także uwzględ ni on e w n i o -ski« inwalidów woje nn yc h oraz inwalidów ł grupy, osób posia da ją cy ch szczególnie trudne warunki mies zk an io we , czł on ków spółdzielni, k t ó -rzy utracili w wyniku podziału m a j ą t k u prawo przydziału lokalu
iecz w okresie maksym a l n i e 6 mie s i ę c y od up ra womocnienia się wyroku o pod ziale maj ą t k u wspó ln eg o zgromadzili wym agany w k ł a d m i e s z k a -niowy 1 złożyli wniosek o przydział mies zk an ia , osób, które przed-łożyły prawom oc ny wyrok ro zwodowy oraz osób, które zrezygn ow ał y z czło nk ow st wa w Innej spółdzielni. Uchwała nr 3 Ra dy C Z S B M z dnia
P O
3.03.1983 r. nie określa liczby ml e s z k a ń ,Jak Ie m o g ą być p r z e z n a -czone do przydz ia łu w ramach prz yspieszeń poz ost awiając decyzje w tych sprawach organom sam orządowym spółdzielni. W . R S M "Bawełna" np. liczba osób prz yj ęt yc h w trybie przyspie sz eń nie m o ż e przekr ac za ć 15X ogólnej liczby osób prz yj ęt yc h w tym sam ym terminie w poczet c złonków oczekujących. Listę pr zyspieszeń opr ac ow uj e się jako d w u -częściową, z tym że pie rw sz a część obejmuje czł o n k ó w do p r z y s p i e -szenia przydz i a ł ó w mie s z k a ń docelowych, a druga, rotac yj ny ch i trud no zbywalnych..Powierzchnia pr zy dzielonego m i e s z k a n i a r o t a c y j n e -go m o ż e być mni e j s z a oći prz ys ługującej członkowi na pod st aw ie
o
statutu (czyli 7-10 m powierzchni m ieszkalnej na osobę uprawn io ną do w s p ólnego zamieszkani a z członkiem). Człone k o trzymujący p r z y -dział mi e s z k a n i a rotacy jn eg o zacho wu je u prawnienia do ot rz ym an ia mi e s z k a n i a od po wiadającego p o t r z e b o m jego rodziny w kolejności w y -nikającej z umowy.
Lis ta w y kwaterowań ob ejmuje osoby w y k w aterowane z mie szkań prze-/
znac zo ny ch do rozbiórki.
Listy przydziału m i e s z k a ń są opr acowywane w za sadzie raz w r o -ku. Dodatkowe listy przydziału opr ac owuje się w prz ypadku braku możliwo śc i zasiedl en ia m i e s z k a ń zn aj dujących się w dyspozycji
dzielni przez osoby znajdujące się na rocznych listach przydziału. Projekt U s t przydziałów: podstawowej, warunkowej, wykwaterować, przy go to wu je Zarząd Spółdzielni I przeds ta wi a Społecznej Komisji Mieszk an io we j do zaopiniowania.
Projekt list prz ys pi es ze ń przygo to wu je Zarząd Spółdzielni po zaslę gnl fc iu opinii Społecznej Komisji Mi eszkaniowej we w s z y s t -kich sprawach, w który ch członko wi e spółdzielni wystąpili o p r z y s -piesz en ia przydziału.
Na ll»tę podstawowe, p r z y s p i e s z e ń , wykwat e r o w a ć i zamian, łą cz -nie kwalif ik uj e się taką liczbę członków, jaka odpowi ad a liczbie mieszkań. Liczbę mie s z k a ń p rzeznaczonych do pr zy dz iału w ramach przyspi es ze ń okreila Rada Nadzorcza. P o d pisane przez Zar zą d I Społeczną Komis ję M i e szkaniową pro jekty listy pr z y d z i a ł ó w w ywiesza się na okres 2 tygodni do publ ic zn eg o wglą d u w siedzibie spółdziel-ni, a o ich wywie sz en iu informuje się c z łonków spółdzielni w mniej - »cowej prasie. Wszyscy członkowie spółdzielni, a także Inne osoby, m o g ą w tym okresie zgłaszać uwagi I za st rz eż en ia pise mn e lub ustne. Sił one roipatrywane przez Radę Nadzorczą. W wy niku rozpatrz en ia u- wag I zastrzeżeń Rada Nadzor cz a zatwier dz a ostateczn e listy p r z y -działów, które wy wi es za się na okres 4 tygodni w lokalu spółdzielni. Warunki mieszk a n i o w e czł on ków ocz ekujących I k a n d y d a t ó w p e ł n o -letnich w R S M "Bawełna" w latach 1980-1983 prz ed stawia tab. 2.
W 1980 r. naj li czniejszą grupę stanowili członkowie nie p o -siadający samo dz ie ln eg o mieszk a n i a 49% oraz zajmu ją cy lokale z a -gęszczone - 10,3%. W 1983 r. udział c z łonków nie posIadających mje- s jfkani a , Jak i pos ia dających (pozostali) kszt ał to wa ł się na p o d o b -n y m poziomie, zwiększył się natomiast dw uk ro tnie odsetek osób z a j -muj ą c y c h lokale zagęszczone. Zmniejszył się na tomiast udział c z ł o -n ków I k a -n d ydatów zajmuj ąc yc h lokale w bu d y n k a c h z agrożonych z a waleniem. Odse te k m ł o d y c h m a ł ż e ń s t w zwiększył się w b a d a n y m o k r e -sie z 48% do 60%. Sy tuacja m i e s z k a n i o w a m ł o d y c h m a ł ż e ń s t w i k a n d y -dató w jest zbliżona do sytuacji c złonków oczek uj ąc yc h, przy c z y m odsetek m a ł ż e ń s t w wfród kandyd a t ó w wzrósł z 9,4X do 75,7%.
Przydz i a ł y m ogą być wyd aw ane c z ł o n k o m u m i e s z c z o n y m na listach przydz i a ł ó w mieszka ń. Zas ad a ta nie dotyczy pr z y d z i a ł ó w d o k o n y w a -n ych na rzecz osób otrzymujących m i e s z k a n i a funkcyjne, s k i e r o w a -nych z z akładów pracy lub terenowego organu admini st ra cj i
pań-Warunki m i e s z k a n i o w e c z łonków ocze kujących i ka n d y d a t ó w pełnoletnich, którzy złożyli nowe wnioski o przydział mi e s z k a n i a w R S M "Bawełna"
w roku 1980 i 1983 I
Li czb a c złonków L i czba
k a n d y d a t ó w
Warunki lokalowe o g ó ł e m m ł o d e m a ł ż e ń s t w a
I i czba X I i czba X ogó em m ł ode
małżeń- stwa
1980 1983 I960 1983 19Б0 1983 1S80 1983
O g ó ł e m 4 478 2 733 1 0 0 , 0 1 0 0 , 0 1 803 1 663 40,2 60,8 445 331 73 219
Zaj mujący lokale w budynkach zagrożonych zawaleniem lub
przeznaczonych do rozbiórki 231 38 5.2 1,4 75 8 4.2 0,5 1 1 5 4 3
Z ajmujący pomieszczenia nie n a
-dające się do zamieszkania 163 18 4,0 0,7 75 9 4.2 0.5 5 1 2 1
Za jmujący lokale zagęszczone poniżej 5 m pow. m i e s z k a l
-nej na osobę 463 6 6C 10,3 24,0 260 450 14,4 27,1 89 69 17 61
Nie posiadający samodzielnego mi eszkan i a
w tym osoby m i e s zkające w blokach zbiorowego zakwa- terowanI a 2 2 0 2 31 999 25 49,0 1.4 36,7 2.5 1 047 16 742 23 58,1 1.5 44,6 3,0 296 7 182 45 2 98 Pozostał i 1 419 1 016 31,5 37,2 346 454 19,1 27,3 53 74 5 56
Ź r ó d ł o : Na podstawie Sprawozdań R S M "Bawełna" na rok 1980 i 1983.
1 5 8 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ N b ł g o r
stwowej, w ramach umów zawartych ze spó łdzi e tni $ o realizac ję Dudo-2 1 wnictwa m i e s z k aniowego lub osób skierowa ny ch przez BH2 L o c u m .
Przydzi elo ny lokal po winien być zasiedl on y przez członka i o- soby uwz gl ęd ni on e w przydziale w terminie 30 dni od daty p o s t a -wienia go do dyspozycji członka. W uz as ad nionych wypadkach, ter-m i n ten m oże być pr zedłużony przez Zarząd. W i elkość p r z y d z i e l o -nego lokalu, w zależności od typu spółdzie lc ze go prawa do lokalu, stanu rodzinnego oraz innych czynników, określa statut.
Prz yd ziału lokalu dokonuje się po uz go dnieniu z c z ł o n k i e m przeds ta wi on yc h propozycji przydzi ał u określ on eg o lokalu i p r z y j ę -cia przez niego tej propozycji. Propozycje te powinny uwzględniać« najdog od ni ej sz ą lokalizację m i e s zkania dobór m i e s z k a n i a na o d p o -wiedniej kondygnacji, zawód członka lub osób ws pó lnie z a m i e s z k a -łych, wiek. Czło ne k spółdzielni m oże zre zy gn ow ać z proponowanego m u mieszkania, np. z powodu lokalizacji. Spó łd zi el ni a Jest o b o w i ą
-zana spełniać żądanie członka o przydział innego lokalu w ciągu tego samego roku, gdy powody rezygnacji są zasadne, a w ciągu n a j d a -lej dwóch lat, gdy nie podaje on powodów, żądając np. Innej loka-lizacji. Podany dwuletni termin m oże jednak zostać prz ek roczony, jeżeli spółdzielnia nie będzie dys po no wa ła mie sz ka ni am i o walorach, których domaga się członek, w ogóle albo w mał ej ilości.
Mieszkania zwalniane, w których w ystępowały wady technologiczne, mogą być pr zydzielone czł o n k o m z listy warun ko we j bez up rz edniego propo no wan ia cz ł o n k o m z innych list.
Jako mieszkania rotacyjne, przydzi el a się« mi e s z k a n i a z w o l n i o -ne przez dotych cz as ow yc h u ż ytkowników w budy nk ac h wybudo w a n y c h z p r z e z n a c z e n I e m na mieszkania ro tacyjne dla m ł o d y c h ma łż eń st w, u- ciążliwe w użyt ko wa ni u ze wzg lę du na stałe wady oraz w y g o s p o d a r o -wane z pom ie szczeń ni em ie szkalnych. M o g ą być równ ie ż p r zydzielone
joko rotacyjne o uk ładzie funkcjonalnym lub nor ma ty wi e powierzchni nie o d p o w iadającym obcemu standardowj budownictwa.
Przydz ia łu garaży do konuje Zar zą d na rzecz osób wpi sanych do rej estru we dłu g kolejności wpisu, a p i e r wszeóstwo przys łu gu je czł o n k o m zamie s z k a ł y m w d a n y m osiedlu. Osoba uż yt ku ją ca po ja zd m e -chaniczny w związk u z inwalid zt we m uz ys kuje przydział gar aż u z
po-2 1 Statut Ŕ S M "Bawełna" oraz Uch w a ł a nr 3 R ady C Z S B M z dn.3.03. 1983 r.
160 ■Mułgorzata D omagalska, Bożen« M ikołajczyk
m i n i ę c i e m kolejności. Te osoby, które ko rz ys ta ły z garaży na z a s a -dzie umów najmu, tzn. wpł aciły kaucję zamiast wkładu, a które wniosły wkłady garażowe w całości kosztów budowy, otrzym uj e z dniem zarejestrow an ia w sędzię statutu R S M " B awełna“ , tj. 15.11.1983 r. spółdzielcze prawo do zajmowanych garaży.
Zasadność przydziału mie s z k a ń była p o d m i o t e m kontroli w 244 22
sp ół dzielniach m ieszkaniowych w Pol sc e . P d d s t a w o w y m k r y terium kontroli była cena w a runków mieszk an io wy ch , bytowych, rodzinnych osób, które otrzymały m i e s zkania lub zostały zakwa li fi ko wa ne do ich prz yd ziału w 1985 r. Wyniki kontroli stwierdziły najczęściej n i e -pra wi dł ow e prowadzenie rejestru w niosków o przydział lokali, brak do ku me ntów uzasadni ających Ich przydział, pomijanie lub o g r a -niczenie roli czynn ik ów sp ołecznych przy opr aco wywaniu listy p r z y -d ziałów oraz niep rz es tr ze ga ni e zasa-dy jawności przy-działów. Często
liczba osób z listy przyspie sz eń prz ek ra cz ał a liczbę osób u m i e s z -czonyc h na liście podstawowej. No tu je się również brak rozeznania ze strony spółdzielni miesz k a n i o w y c h w rzecz yw is tyc h potrze ba ch m ieszk an io wy ch . Więks zo ść na po tkanych nieprawidłowości wynikała z niesumi ennoścI pracowników, co świadczy o zł ym funkcjonowaniu kontoli wewnętrznej i bra ka ch w nad zo rz e ze strony Jednostek z w i e -rzchnich.
Ko nkludując, należy stwierdzić, żei
1. Nowe prawo spółdzielcze nadaje au to no mi cz ny charakter dla ruchu spółdzielczego. Swoją dzia ła ln oś ć sp ółdzielnie m ogą p r o w a -dzić samodzielnie, kierując się potrzebami zrzes zo ny ch cz ło nk ów oraz założeniami określonymi w centr al ny ch i terytori al ny ch p l a -nach sp oł ec zn o- gospodarczych.
2. W prowadzone zostały do prawa spółdzi el cz ego przepisy, r e g u -lujące us ta wowe sprawy trybu pr ze kształcenia lokatorskiego prawa do lokalu na prawo w ł a s n o ś ć !o w e , zasady w y n ajmowania lub o d d a w a -nia w bezpła tn e uży wanie mie szkania.
3. R ozliczenia z członkami spółdzielni m i e s z k a n i o w y c h z tytułu w k ł a d ó w w związku z u z y s k a n i e m lub zw o l n i e n i e m m i e s zkania są r ó ż -norodne, gdyż członkowie m ogą uz yskiwać różne prawa do mieszkania
o p i
*■ K o l e g i u m NIK, Mieszkania trzeba dzielić sprawiedliwie, R zeczpospolita 1985, nr 233.
(ioka to rsk ie lub własnościowe). Ponadto, wkłady mieszkar.;jwe 5 3 u- zal eż ni on e od zasad i v.arunków kre dytowania spó ł d-' i e I czego budownic-twa, a także od pozi om u cen na roboty budó w I a n o - m o n t a z o w e . Z badań p r z e p r o w a d z o n y c h w tym wzgl ęd zi e w R S M "Bawełna" wynika, że w
la-tach 1982-19B5 nastąpi* cz terokrotny wrrost wartości wk'adów mi e s z - k a n iowych I budowlanych.
4. Wobe c istniejącej, ogromnej rozpiętości mi ędzy rozmiarami bu do wnictwa mieszkani ow eg o, a Z a s p o k o j e n i e m potrzeb, pr zy jęto z a s a -dę, iż liczba c z łonków o c z ekujących w spółdzielni na przydział lokali m i e s z k a l n y c h powinna od po wi adać liczbie m i e s z k a ń p r z e w i -dz ianych do budowy. Obecnie, re pe rk us ją p o w y ższego jest w s t r z y m a -nie przyjęć w poczet cz ło nków i K a n d y d a t ó w do m o m e n t u u r e g u l o w a -nia prz yd ziału m i e s z k a ń o b e c n y m członkom.
5. N a d rzędne przesłanki o g ó l n o społeczne z a d e c y d o w a ł у , że w sprawie zas ad prz yd ziału m i e s z k a ń obo wi ązują oblig a t o r y j n e w y m a -gania dotyczące«
a) zasad koordynacji rozd zi ał u rrieszkań sp ół dzielczych w m i a -stach, w któr yc h istnieje więcej niż jedna spółdzielnia,
b) kry t e r i ó w usta la ni a kolejności pr zydziałów, c) n o r m zasied le ni a mieszkań,
d) zasad jawności i społecznej kontroli p r z y działu mie sz ka ń. ó. W p r o w a d z o n e prz episy ogr an ic zające sp ek ul ac ję mi nszkani ami spółdz i e Iczymi .
7. Stworze ni e możliwo śc i uzy skania przez osoby fizyczne w ł a s n o -ściowego spó łd zi el cz eg o prawa do lokalu użytkowego oraz u stalono o- bcwi ązk i waloryzacji wkł a d ó w garażo w y c h we dług zasad a n a l o g i c z -nych, jakie obo wi ązują przy wa lo ryzacji w k ł a d ó w budowl a n y c h z w i ą -zanych z w ł a s n o ś c i o w y m p r a w e m do lokalu.
P r z y d z i a ł w s z y s t k i c h typów łokali i zasady jego dok on ywania w zbudz a szereg emocji wś ród m i e s z k a ń c ó w naszeg o kra ju i znajduje się pod bac zn ą ob se rw ac ję c z y nników k s z t a ł t u j ą c y c h op in ię p u b l i c z -ną. Mające m i e j s c e w nie da wn ej przyszłości w y p a c z e n i a w p r z y d z i e -laniu lokali spółdzie lc zy ch o b ligują spółdzi eln ie m i e s z k a n i o w e do p r z e s trzegania z całą m ocą p r z episów zawa rty ch w U s t a w i e prawo spółdzielcze, wła snych statutach i innych, w y r a ż a j ą c y c h s o c j a l i s t y -czne poc zu ci e sprawiedliwości społecznej.
