224 Kronika
K rau za — w ybitnego pioniera techniki i nauk technicznych w K rólestw ie Polskim wraz z oceną tego d o robku na tle ówczesnego stanu wiedzy technicznej w Polsce i na świecie.
W serii „Studia C opernicana” Ossolineum wydało drukiem tom X IX — pracę d oktorską Jerzego B urchardta pt. List Witelona do Ludwika we Lwówku Śląskim . Problematyka teoriopoznawcza, kosmologiczna i medyczna. G dańsk 1979 (19,5 ark. wyd.) Praca stanowi edycję krytyczną pełnego tekstu łacińskiego listu W itelona do Ludw ika we Lwówku oraz jego przekład polski i angielski. P o n ad to zawiera obszerną analizę problem atyki teorio- poznawczej, kosm ologicznej i medycznej, występującej w prezentow anym liście.
Jako pozycje zaw arte poza serią ukazały się dwie — w ydane przez Ossolineum — pozycje książkowe: 1) Jerzego Róziewicza Polsko-radzieckie stosunki naukowe w latach 1918— 1939. G dańsk 1979 (25,50 ark. wyd.). Praca przedstaw ia po raz pierwszy w polskiej literaturze naukow ej całościowe ujęcie polsko-radzieckich stosunków naukow ych w dwudziestoleciu mię dzywojennym. O parta została na obszernych m ateriałach źródłowych z archiwów polskich i radzieckich. 2) Ireny Stasiewicz-Jasiukowej Człowiek i obywatel w piśmiennictwie naukowym i podręcznikach polskiego Oświecenia. G dańsk 1979 (15,50 ark. wyd.). Jest to praca o cha rakterze syntetyzującym. Przedstaw ia główne kierunki przem ian w poglądach na człowieka i obyw atela w okresie całego polskiego Oświecenia.
Także jak o pozycję zw artą poza serią Polskie W ydawnictwo Ekonomiczne wydało drukiem I tom Dziel M ichała K aleckiego Kapitalizm. Koniunktura i zatrudnienie. W arszawa 1979 (38 ark. wyd.). Są to studia z dziedziny teorii koniunktury w gospodarce kapitalistycznej i pełnego zatrudnienia (łącznie 34 prace M . K aleckiego z la t 1929— 1951) oraz przypisy i kom entarze edytorskie.
O prócz tego w ydano: cztery num ery „K w artalnika H istorii N auki i Techniki" — R. XXIV (80 ark. w yd.); „R ozpraw y z Dziejów O światy” — tom X X II (14,50 ark. w yd.); „Studia i M ateriały z Dziejów N auki Polskiej” — zeszyt 28 serii B, poświęconej historii nauk biologicz nych i medycznych (22,50 ark. wyd.), zeszyt 23 serii C, poświęconej historii nauk matem atycznych, fizyko-chemicznych i geologiczno-geograficznych (14 ark. wyd.).
Krystyna Binkowska
(Warszawa)
W s p ó ł p r a c a z z a g r a n i c ą
W spółpraca Instytutu z zagranicą służy przede wszystkim realizacji podjętych przez p la cówkę planów badaw czych; kolejnym zadaniem wynikającym z tej w spółpracy jest prezento w anie d o robku naukow ego Instytutu na forum międzynarodow ym. W spółpraca realizow ana jest głównie w ram ach dw ustronnych um ów z placów kam i badawczymi innych krajów ; Instytut realizuje zarów no umowy wynikające z porozum ień o w spółpracy naukowej — za wartych przez Polską Akademię N auk z odpow iednim i akadem iam i innych krajów , jak i umowy za\varte bezpośrednio między Instytutem i określoną placów ką naukow ą za granicą. W porów naniu z latam i ubiegłymi wystąpił znaczny spadek ogólnej liczby wyjazdów za granicznych, przy jednoczesnym wzroście liczby wyjazdów w celach badawczych i na konferencje n a koszt własny pracow ników Instytutu.
W ram ach umowy ujętej Porozum ieniem PA N — A N Z SR R wydelegowano do Moskwy — w celu omówienia treści wspólnej polsko-radzieckiej publikacji pt. D zieje polsko-rosyjskiej i polsko-radzieckiej współpracy naukow ej— doc. B ohdana Jaczewskiego; d r Eugeniusza To maszewskiego. Z kolei w celach naukow o-badaw czych skierow ano do Związku Radzieckiego na pobyty krótkoterm inow e łącznie 5 osób; większość z nich kontynuow ała — podjęte już
Kronika 225
w latach poprzednich — badania na terenie Z SR R (np. tem aty: H istoria polsko-rosyjskich kontaktów naukow ych, 1900— 1918 — d r Jerzy Róziewicz; D ziałalność i tw órczość Jana Śniadeckiego — doc. K alina B artnicka). Instytut gościł pracow ników Instytutu H istorii Przy- roznaw stwa i Techniki z M oskwy, z których większość przybyła dla przeprow adzenia os tatecznych prac redakcyjnych m ateriałów z Sympozjum polsko-radzieckiego (1978) przed ich oddaniem do druku w W arszawie (wydawnictwo Instytutu H N O iT PA N ).
Wyjazdy badawcze dw óch osób do CSRS, realizow ane w ram ach Porozum ienia PA N — Czechosłowacka A N , również stanowiły kontynuację uprzednio już podjętych badań i poszukiw ań archiwalnych w zakresie szkolnictwa okresu staropolskiego (doc. Tadeusz Bieńkowski, mgr Wojciech Grzelecki). N atom iast pracow nicy naukow i, skierow ani przez stronę czeską do Instytutu, badali zachow ane w Polsce m ateriały źródłowe dotyczące działalności J. A. K o meńskiego (dr. M . Steiner i d r V. Petrackova z Instytutu Pedagogicznego w Pradze) bądź zapoznaw ali się ze stanem b ad ań w Polsce nad organizacją nauki (mgr M . Juricova z Instytutu H istorii w Pradze). W ram ach Porozum ienia PA N — A N N R D 3 osoby z Instytutu prow adziły na terenie N R D kwerendy archiw alne i biblioteczne, korzystając z krótkoterm inow ych pobytów ; w roku sprawozdawczym nie przydzielono Instytutow i dłuższego stypendium , które byłoby bardzo użyteczne np. dla przeprow adzenia pełnej kwerendy źródłowej nt. nauk przyrodniczych i ścisłych na Śląsku w X III— XV w. Przydzielone Instytutow i tzw. tygodnie wymienne do Bułgarii i Węgier zostały w ykorzystane; w pierwszym przypadku na kwerendę m ateriałów do pracy nt. reform oświatowych w Europie w okresie międzywojennym (dr W anda G arbow ska), w drugim — na badania źródłow e i archiw alne nt. m ecenatu naukow ego Stefana B atorego (doc. Jan Sulowski).
Spośród nielicznych wyjazdów naukow ych do krajów kapitalistycznych należy odnotow ać 3-miesięczny pobyt w Wielkiej Brytanii zrealizowany w ram ach Porozum ienia PA N — B ritish Academy, który został wykorzystany na zebranie m ateriałów do publikacji poświęconej koncepcji integracji nauki w X IX i XX wieku (dr Janusz Skarbek). Jak co roku jedna osoba udała się do Francji w ram ach umowy P A N — C N R S (C entre N ational de la Recherche Scientifique) w celach przygotow ania edycji Dziel wszystkich K opernika w wersji francuskiej i łacińskiej; zaś ze stypendiów École des H autes Études en Sciences Sociales skorzystały tylko dwie osoby (pobyty 2-miesięczne), przeprow adzając kwerendy źródłow e do prac z dziejów oświaty (doc. K . B artnicka, dr Leonard G rochow ski). Z innych wyjazdów badawczych należy wymienić 4-miesięczny pobyt w Stanach Zjednoczonych (stypendium Fundacji Kościuszkowskiej) poświęcony zbieraniu m ateriałów do opracow ania stosunków nau kowych polsko-am erykańskich w latach 1918— 1939 (mgr Lidia Rozw ens); 4-miesięczny pobyt we Włoszech w celu zebrania m ateriałów źródłowych do życia i twórczości W itelona (dr Jerzy B urchardt) oraz 2-miesięczny pobyt (na koszt własny) w Szwajcarii, dla uzupełnienia materiałów do m onografii nt. XIII-wiecznej myśli encyklopedycznej ja k o wyrazu tendencji do upow szechniania wiedzy (doc. M ałgorzata Frankow ska-Terlecka).
Poza wyjazdami naukow o-badaw czym i kilka osób wzięło udział w naukow ych im prezach zagranicznych. D o najważniejszych z nich należą: X VII M iędzynarodow y K ongres A strono miczny w M ontrealu (K anada), na który delegow ano prof. Jerzego D obrzyckiego oraz II M iędzynarodow e Sympozjum N auki A rabskiej w Aleppo (Syria), w którym uczestniczyły, występując z referatam i jak o jedyne kobiety — Europejki, d r G rażyna R osińska i d r M ałgorzata H anna Malewicz.
Instytut jest również placów ką, która uczestniczy w kształceniu zagranicznej kadry na ukowej. W roku sprawozdawczym został skierow any do Instytutu, w ram ach Porozum ie nia między PA N i R ad ą B adań N aukow ych Indii, na okres 3-ch miesięcy d r S. R. M ridha z M uzeum Przem ysłu i Techniki w Kalkucie. Uczestniczył on w sem inariach Pracowni H istorii Techniki Z akładu H istorii N auk Ścisłych Instytutu, zapoznając się z p ra cami prow adzonym i w Polsce w tej dziedzinie (zwiedził m .in. Zagłębie Staropolskie). Poza nim skierow ano na 4-miesięczną praktykę w Instytucie — w ram ach stypendium U N ESC O — stypendystę z Nowej Zelandii, M. R. Foerstera, nad którym opiekę przejął również Zakład H istorii N auk Ścisłych.
226 Kronika
Instytut zorganizow ał dwie konferencje z udziałem zagranicznych pracow ników nauki, a m ianowicie: 1) zebranie robocze Komisji N auk Renesansu M iędzynarodow ej U nii Historii i Filozofii N auki i 2) posiedzenie m iędzynarodow ego K om itetu O rganizacyjnego ds. pow ołania M iędzynarodow ego Towarzystw a H istorii Oświaty.
Joanna Jarzęcka
(Warszawa)
APTEK A N A ZA M K U K R Ó L EW SK IM W W ARSZAW IE — TEM A TEM O B RAD ZESPOŁU HISTORII FA R M A C JI
24 IV 1980 r. w Sali Lustrzanej Pałacu Staszica w W arszawie odbyło się kolejne zebranie Zespołu H istorii Farm acji. Posiedzenie zagaiła przew odnicząca Zespołu, d r B arbara K uźnicka, om awiając pokrótce jego działalność naukow ą i organizacyjną ze szczególnym zaakcentowaniem oceny postępu prac w poszczególnych, podjętych przez Zespół kierunkach badań.
Z ebranie, w którym wzięło udział 40 osób, poświęcone było sylwetkom przedstawicieli farm acji warszawskiej na przełom ie XIX i XX w. Referat n a ten tem at wygłosił prof. H enryk Bukowiecki. N a wstępie prelegent naw iązał d o postaci sławnego aptekarza starom iej skiego — Ł ukasza D rew no, zasłużonego burm istrza „zapow ietrzonej W arszawy” .
Prof. Bukowiecki scharakteryzow ał następnie działalność naukow ą i profesjonalną wybitnych farm aceutów warszawskich. Wiele miejsca poświęcił pracom botanicznym Ferdynanda K aro, badaniom nad historią farm acji K azimierza W endy, staraniom W ładysława M azurkiewicza 0 w prow adzenie katedry chemii farmaceutycznej, działalności dydaktycznej A ntoniego Os sowskiego, a także zasługom innych wybitnych farm aceutów — społeczników, jak Bronisława K oskow skiego, Józefa Szymańskiego, Bolesława Olszewskiego i Stanisława K rauzego. K ończąc, au to r referatu wyraził przekonanie, że starania o rekonstrukcję A pteki Królewskiej na Z am ku winny być intensywnie kontynuow ane. Postulow ał także, aby w A ptece tej znalazła się stała ekspozycja, ilustrująca historię warszawskiej farmacji. O bejm ow ałaby ona pam iątki po w ybitnych aptekarzach, p ortrety itp. Realizacją tego postulatu powinien zająć się specjalnie d o tego celu pow ołany kom itet, którego zadaniem byłoby zebranie odpow iednich eksponatów .
W dyskusji w ypow iadano się na tem at poruszanej w referacie problem atyki związanej z życiorysam i i działalnością lum inarzy warszawskiej farmacji. Porf. W ładysław Rusiecki wzbogacił referat osobistymi wspomnieniam i o Bolesławie Olszewskim. D r Teresa O strow ska przypom niała sylwetki profesorów farmacji i chemii — Józefa Celińskiego i A dam a M . K itajew- skiego, aktyw nych członków W arszawskiego Towarzystw a Przyjaciół N auk. W uzupełnieniu tej wypowiedzi m gr H alina Lichocka omówiła prace badaw cze Celińskiego nad polskimi wodami leczniczymi w aspekcie stosow anym w początkach XIX w. m etod analizy chemicznej wód m ineralnych. W oparciu o odnalezione rękopisy pam iętników z ubiegłego stulecia mgr Zofia Lechowa nakreśliła działalność zaw odową i społeczną aptekarzy: Eichlera i Łazowskich. D r A leksander D rygas zwrócił uwagę na brak słownika poświęconego polskim farm aceutom , a d r Zofia K law e postulow ała napisanie wspólnego słownika nauk medycznych i farm a ceutycznych.
N aw iązując do poruszonej przez pfor. Bukowieckiego kwestii rekonstrukcji A pteki K ró lewskiej, d r K uźnicka przypom niała swój list otw arty w tej sprawie, wystosowany w roku 1971 do K om itetu Obywatelskiego Odbudowy Z am ku K rólew skiego w Warszawie, a także do prof. Stanisław a Lorentza. List ten był drukow any na łam ach „Farm acji Polskiej” . R edaktor naczelny „K w artalnika H istorii N auki i Techniki” — doc. Irena Stasiewicz-Jasiukowa — w ystąpiła z propozycją, aby w jubileuszowym (setnym) num erze tego czasopisma zamieścić w języku angielskim artykuł pióra prof. Bukowieckiego na tem at rekonstrukcji urządzenia 1 wyposażenia Apteki K rólew skiej. Propozycja spotkała się z żywym aplauzem zebranych. W skrzeszenie apteki zamkowej ja k o pom nika historii warszawskiej farm acji należy bowiem do spraw, które m ocno leżą na sercu wszystkim m iłośnikom tradycji i dziejów stolicy.
Halina Lichocka
