• Nie Znaleziono Wyników

Korespondencja Jana Dantyszka z humanistami niderlandzkimi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Korespondencja Jana Dantyszka z humanistami niderlandzkimi"

Copied!
9
0
0

Pełen tekst

(1)

Bogdan, Danuta

Korespondencja Jana Dantyszka z

humanistami niderlandzkimi

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 583-590

1980

(2)

D a n u ta Bogdan

KORESPONDENCJA JANA DANTYSZKA

Z HUMANISTAMI NIDERLANDZKIMI *

W ś r ó d . w y b i t n y c h p o s t a c i p o l s k i e g o O d r o d z e n i a c z o ł o w e , m i e j s c e z a j m u j e J a n D a n t y s z e k . T e n o b d a r z o n y b ł y s k o t l i w ą i n t e l i g e n c j ą i w i e l k i m r o z u m e m c z ł o w i e k d a ł s i ę p o z n a ć n i e t y l k o j a k o w y t r a w n y p o l i t y k i z r ę c z n y d y p l o m a ­ ta , a l e t a k ż e ja k o p o e t a i h u m a n i s t a . J e g o l i c z n e p o d r ó ż e i w s z e c h s t r o n n e z a i n t e r e s o w a n i a ( z b i e r a ł m a p y , m e d a l e , g l o b u s y , k s i ą ż k i ) o r a z m e c e n a t , ja k i r o z t a c z a ł n a d z d o l n y m i l u d ź m i , s p r a w i a ł y , że m i a ł w i e l u p r z y j a c i ó ł , z w ł a s z c z a w ś r ó d h u m a n i s t ó w n i d e r l a n d z k i c h . K o n t a k t y z n i m i D a n t y s z e k u t r z y m y w a ł i w o k r e s i e p ó ź n i e j s z y m , g d y ju ż j a k o b i s k u p r e z y d o w a ł n a z a m k u w L u b a w i e , a p o t e m w L i d z b a r k u W a r m i ń s k i m . P o s t k ć D a n t y s z k a n i e d o c z e k a ł a s ię j a k d o t ą d w y c z e r p u j ą c e j b i o g r a f i i . Z a ­ r y s y b i o g r a f i c z n e o p u b l i k o w a n e z o s t a ł y p r z e z W ł a d y s ł a w a P o c i e c h ę ', k s . M i ­ k o ł a j a K a m i ń s k i e g o 2 o r a z I n g e B r i g i t t e M ü l l e r - B l e s s i n g 3. N a d b i o g r a f i a m i D a n t y s z k a p r a c o w a l i t e ż A n t o n i M a r i a n K u r p i e l 4 i J o s e p h K o l b e r g 5. P r a c e te n i e z o s t a ł y n i g d y u k o ń c z o n e . P o z o s t a ł e o p r a c o w a n i a t r a k t u j ą j e d y n i e o p o ­ s e l s t w a c h D a n t y s z k a i j e g o t w ó r c z o ś c i l i t e r a c k i e j s. C a ł k o w i c i e o d m i e n n y c h a r a k t e r m a p r a c a p r o f e s o r a W y d z i a ł u F i l o z o f i i i L i t e r a t u r y U n i w e r s y t e t u w L o w a m u m , H e n r y ’e g o d e V o c h t a , z a j m u j ą c e g o s ię h i s t o r i ą h u m a n i z m u . P u b l i k a c j a ta, p o ś w ię c o r ia k o n t a k t o m D a n t y s z k a z h u ­ m a n i s t a m i n i d e r l a n d z k i m i , o p a r t a z o s t a ł a n a z a c h o w a n e j c z ę ś c i i c h k o r e s p o n ­ d e n c j i 7. N i e j e s t o n a a n i s e n s u s t r i c t o w y d a w n i c t w e m ź r ó d ł o w y m , a n i t e ż * J o h n D a n t i s c u s a n d h is N e t h e r l a n d i s h j r i e n d s as r e v e a l e d b y t h e i r c o r r e s p o n d e n c e (1522—1546), P u b l i s h e d f r o m o r i g i n a l d o c u m e n t s .. . H e n r y d e V o c h t, L o u v a i n 1961, L i b r a r y U n i - v e r s i t y H u m a n i s t i c a L o s 'a n ie n s ia , t. 16, s. 467. 1 W. P o c i e c h a , D a n t y s z e k J a n , w : P o l s k i s ł o w n i k b i o g r a f i c z n y, t. 3. K r a k ó w 1937. SS. 424—430. 2 M. K a m i ń s k i , J a n D a n t y s z e k c z ł o w i e k i p is a r z , S t u d i a W a r m i ń s k i e , t. 1, 1965, ss. 57—114. 3 I. M ü ll e r - B l e s s i n g , J o h a n n D a n t i s c u s e i n D i p l o m a t u n d B i s c h o f z w i s c h e n H u m a n i s m u s u n d R e f o r m a t i o n (1485—1548), Z e i t s c h r i f t f ü r d i e G e s c h i c h t e u n d A l t e r t u m s k u n d e E r m l a n d s ( d a le j Z G A E ), B d . 31/32, 1968, ss. 59—238. 4 Z g r o m a d z o n e w c z t e r n a s t u t e k a c h o d p i s y k o r e s p o n d e n c j i D a n t y s z k a o r a z p i e r w s z e r o z ­ d z ia ł y p r z y g o t o w y w a n e g o o p r a c o w a n i a p r z e c h o w y w a n e są o b e c n i e w Z a k ł a d z i e D o k u m e n t a c j i P A N w K r a k o w i e . 5 Z ł o ż o n y p r a w d o p o d o b n i e w A r c h i w u m F r o m b o r s k i m m a s z y n o p i s p r a c y z a g in ą ł. 6 L. C iliń s k i, K r ó t k i r y s ż y c i a i d z i a ł a l n o ś c i l i t e r a c k i e j J . D a n t y s z k a , S t a n i s ł a w ó w 191U; J . K o l b e r g . D ie T ä t i g k e i t des J. D a n t i s c u s f ü r das H e r z o g t u m P r e u s s e n a u f d e m R e ic h s ta g e z u A u g s b u r g 1520, H i s to r i s c h e s J a h r b u c h , B d . 33, 1912; S. S k i m i n a , T w ó r c z o ś ć p o e t y c k a J a n a D a n t y s z k a , R o z p r a w y W y d z ia ł u F ilo l o g ic z n e g o P o l s k i e j A k a d e m i i U m i e j ę t n o ś c i , t. 68, K r a ­ k ó w 1948; - w c h w i li o b e c n e j d la w y d a w n i c t w a O s s o l i n e u m m o n o g r a f i ę l i t e r a c k ą o D a n t y s z k u p r z y g o t o w u j e Z b i g n i e w N o w a k . 7 I n f o r m a c j e z a w a r t e w l i s t a c h w y k o r z y s t y w a ł j u ż a u t o r w c z e ś n ie j w , . M o n u m e n t a H u ­ m a n i s t i c a ” z 1934 г., w s t u d i u m J e r o m e d e B u s l e y d e n , F o u n d e r o f t h e L o u v a i n C o l l e g i u m T r i l l i n g u e L o v a n i e n s e , h is L i f e a n d W r i t i n g s , z 1950 r M j a k t e ż w d w ó c h p i e r w s z y c h t o m a c h H i s t o r y o f t h e F o u n d a t i o n a n d Rise o f t h e C o l l e g i u m T r i l l i n g u e L o v a n i e n s e z 1951 r. K o m u n i k a t y M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e , 1980, n r 4 (150)

(3)

584

Danuta

B o g d a n o p r a c o w a n i e m . T r e ś ć l i s t ó w z o s t a ła c z ę ś c i o w o , p r z e d r u k o w a n a w w e r s j i o r y g i ­ n a l n e j , c z ę ś c i o w o z a ś s t r e s z c z o n a w p o s t a c i r e g e s t ó w w j ę z y k u a n g i e l s k i m . A u t o r p r z e p l a t a z a m i e s z c z o n ą t a m k o r e s p o n d e n c j ę w ł a s n y m k o m e n t a r z e m . S ą t o k r ó t k i e b i o g r a m y k o r e s p o n d e n t ó w D a n t y s z k a l u b o s ó b w z m i a n k o w a ­ n y c h w l i s t a c h o r a z o p i s y w y d a r z e ń p o l i t y c z n y c h , u z u p e ł n i a j ą c y c h t r e ś ć p r z y ­ t a c z a n e j k o r e s p o n d e n c j i . P r a c a ta j e s t n i e o m a l n i e z n a n a w l i t e r a t u r z e p o l s k i e j i j a k d o t ą d n i e d o c z e k a ł a s ię r e c e n z j i. F a k t t e n u s p r a w i e d l i w i a p u b l i k a c j ę n i n i e j s z e g o o m ó ­ w i e n i a z t a k d u ż y m o p ó ź n i e n i e m . H e n r y d e V o c h t od k o ń c a l a t t r z y d z i e s t y c h p r o w a d z i ł b a d a n i a h e u r y ­ s t y c z n e n a d h i s t o r i ą h u m a n i z m u w L o w a n i u m , a d z i ę k i b e l g i j s k i e j F o u n d a t i o n U n i v e r s i t a i r e m ó g ł p o s z e r z y ć s w o j e p o s z u k i w a n i a a r c h i w a l n e o z b i o r y l i s t ó w w N i e m c z e c h , D a n i i , S z w e c j i i P o l s c e . W B i b l i o t e c e U n i w e r s y t e c k i e j w H a m b u r g u a u t o r z n a l a z ł k o p i a r i u s z l i s t ó w , a d r e s o w a n y c h d o D a n t y s z k a , s p o r z ą d z o n y p r z e z b ib l i o t e k a r z a E r y k a B e n z e l i u s a w U p p s a l i w l a t a c h 1702— 1723. W ó w c z a s s k i e r o w a ł s w e k r o k i w ł a ś n i e d o U p p s a l i , g d z i e o d n a l a z ł tę k o r e s p o n d e n c j ę w o r y g i n a l e . O b e j m o w a ł a o n a l a t a 1520— 1523 (112 l i s t ó w ) o r a z l a t a 1539—,1548 (86 li s t ó w ) . P o b e z o w o c n y c h p o s z u k i w a n i a c h w B e r l i n i e d e V o c h t u d a ł s ię d o F r o m ­ b o r k a , g d z i e z a p o z n a ł s ię z 11 t o m a m i k o r e s p o n d e n c j i D a n t y s z k a , z k t ó r y c h p ię ć d o t y c z y ł o k o n t a k t ó w z h u m a n i s t a m i l o w a ń s k i m i . P o d r ó ż d o K r a k o w a ( l a t e m 1931 r o k u ) p o s z e r z y ł a z a s ó b g r o m a d z o n e j p r z e z a u t o r a k o r e s p o n d e n c j i o d a l s z e 168 l i s t ó w . P o z o s t a ł e k o p i e s p o r z ą d z i ł w y d a w c a w b i b l i o t e k a c h K ó r n i k a , P o z n a n i a o r a z B i b l i o t e c e O s s o l i ń s k i c h w e L w o w i e . L a t e m 1932 r o k u d e V o c h t z b a d a ł t e ż z a s o b y b i b l i o t e k i a r c h i w ó w : T a r t u (D o r p a t),- R y g i, K r ó l e w c a o ra z p o n o w n i e o d w i e d z i ł a r c h i w u m f r o m b o r s k i e , g d z i e w z b o g a c i ł s w o j e p i e r w o t n e n o t a t k i o d w i e s e r i e l i s t ó w . E f e k t e m t y c h p o s z u k i w a ń a r c h i w a l n y c h a u t o r a j e s t z a m i e s z c z e n i e w p r a c y 447 l i s t ó w b ą d ź ic h r e g e s t ó w 83 k o r e s p o n d e n t ó w (w. t y m 33 l i s t y D a n t y s z k a o ra z 351 p i s m a d r e s o w a n y c h d o n ie g o ) . C o n a j m n i e j p o ł o w a z n i c h z n a n a j e s t z e d y c j i A c t a T o m i c i a n a , k t ó r a z a w i e r a 171 l i s t ó w D a n t y s z k a i 650 w y ­ s y ł a n y c h d o D a n t y s z k a . Z 354 l i s t ó w b i s k u p a , z n a j d u j ą c y c h s ię w A r c h i w u m D i e c e z j i W a r m i ń s k i e j w O l s z t y n i e , a u t o r z a m i e ś c i ł w s w e j p r a c y 3, z a ś z 722 l i s t ó w s k i e r o w a n y c h d o n i e g o — 174 8. K o r e s p o n d e n c j a D a n t y s z k a z n a n a b y ł a d o t ą d z p u b l i k a c j i F r a n z a H i p l e - ra 5, W ł a d y s ł a w a P o c i e c h y 10 o r a z z w y d a w n i c t w a H o m e n a j e a M e n e n d e z y P e - l a y o n , z a w i e r a j ą c e g o 40 l i s t ó w s e k r e t a r z a c e s a r z a K a r o l a V , A l o n s o V a l - d e s a . J a k s t w i e r d z a a u t o r w e w s t ę p i e , j e g o p i e r w o t n y m z a m i a r e m b y ł o d o k ł a d ­ n e p r z e d s t a w i e n i e b ą d ź o m ó w i e n i e c a łe j k o r e s p o n d e n c j i D a n t y s z k a w p o r z ą d ­ k u c h r o n o l o g i c z n y m . W y d a j e s i ę j e d n a k , ż e d e V o c h t k i l k a k r o t n i e z m i e n i a ł k o n c e p c j ę p r a c y , a j e d n y m z p r o j e k t ó w b y ł o p r z e d s t a w i e n i e k o r e s p o n d e n c j i 6 W z b i o r a c h A r c h i w u m D ie c e z ji W a r m i ń s k i e j w O l s z ty n i e b r a k u j e o b e c n i e w o l u m i n u D 130 ( g łó w n ie l i s t y A l o n s o V a l d e s a ) , z k t ó r e g o k o r z y s t a ł d e V o c h t. 9 F. H i p l e r , B e i t r ä g e г и г G e s c h ic h t e d e r R e n a i s s a n c e u n d des H u m a n i s m u s - aus d e m B r i e f w e c h s e l des J o h a n n e s D a n t is c u s , Z G A E , B d . 9, 1891, ss. 471—572. 10 W . P o c i e c h a , K r ó l o w a B o n a (14971557), t. 1—4, P o z n a ń 1958 ( o b s z e r n e f r a g m e n t y l is tó w c y t o w a n e s ą c z ę s to w p r z y p i s a c h ) . 11 H o m e n a j e a M e n e n d e z y P e l a y o , E s t u d i o s de e r u d i c i o n E s p a n o la , t. l, M a d r y t 1899. ss. 385—412.

(4)

K o r e s p o n d e n c j a J a n a D a n t y s z k a

585

D a n t y s z k a z K o r n e l i u s z e m S c h e p p e r e m (C. S c e p p e r u s ) 12. R z u t u j e to n a o b e c ­ n y k s z t a ł t e d y c j i , w k t ó r e j S c h e p p e r j e s t p o s t a c i ą p i e r w s z o p l a n o w ą . O s t a t e c z n i e a u t o r z d e c y d o w a ł s ię n a w y d a n i e l i s t ó w b e z p o ś r e d n i o d o t y ­ c z ą c y c h k o n t a k t ó w D a n t y s z k a z h u m a n i s t a m i n i d e r l a n d z k i m i . D e V o c h t w y ­ ł ą c z y ł s p o ś r ó d n i c h d o k u m e n t y i n f o r m u j ą c e o s y t u a c j i i p o l i t y c e P r u s , P o l ­ s k i i i n n y c h k r a j ó w E u r o p y ś r o d k o w e j i w s c h o d n i e j . N i e u d a ł o m u s i ę j e d ­ n a k ( z r e s z t ą z k o r z y ś c i ą d la p o l s k i c h c z y t e l n i k ó w ) z r e a l i z o w a ć te j k o n c e p c j i , g d y ż u m i e s z c z a ł w w i e l u p r z y p a d k a c h z a r ó w n o l i s t y , j a k i k o m e n t a r z e , d o ­ t y c z ą c e s p r a w p o l s k i c h . P r z y t o c z o n a z o s t a ł a n p . k o r e s p o n d e n c j a D a n t y s z k a , z w i ą z a n a z je g o k o n f l i k t e m z p o d s k a r b i m p r u s k i m S t a n i s ł a w e m K o s t k ą , c z y t e ż l i s t y D a n t y s z k a i K o p e r n i k a w sp r a w n e A n n y S c h i l l i n g . W y r y w k o w e c y ­ t o w a n i e l i s t ó w w t y c h s p r a w a c h n i e m o g ł o j e d n a k s t w o r z y ć p e ł n e g o t ła d la w y d a r z e ń , o p i s y w a n y c h w p r z y t a c z a n e j k o r e s p o n d e n c j i . L i s t ó w z a w a r t y c h w p r a c y j e s t t a k w i e l e , a t e m a t y k a i c h z b y t z r ó ż n i ­ c o w a n a , b y m o ż n a j e b y ł o p o s e g r e g o w a ć w g r u p y t e m a t y c z n e . D l a t e g o p o ­ s t a r a m s ię p r z e d s t a w i ć te , k t ó r e t r a k t u j ą o z a i n t e r e s o w a n i a c h h u m a n i s t y c z ­ n y c h k o r e s p o n d e n t ó w , b ą d ź z a w i e r a j ą i n f o r m a c j e , n i e z n a n e w l i t e r a t u r z e p o l s k i e j . O m a w i a n a k s i ą ż k a s k ł a d a s ię z 33 r o z d z i a ł ó w , o b e j m u j ą c y c h d y p l o m a t y c z ­ n ą d z i a ł a l n o ś ć D a n t y s z k a na d w o r z e K a r o l a V o r a z c h e ł m i ń s k i i w a r m i ń s k i o k r e s j e g o ż y c i a . A u t o r p r z e d s t a w i a k o r e s p o n d e n c j ę D a n t y s z k a o d r o k u 1519, tj. o d c z a s u j e g o p i e r w s z e j m i s j i d o K a r o l a A u s t r i a c k i e g o w H is z p a n i i . P o s e l s t w a D a n t y s z ­ k a d o H i s z p a n i i o d n o t o w a n e z o s t a ł y w j e g o l i s t a c h d o b i s k u p a P i o t r a T o m i c ­ k i e g o , k a n c l e r z a K r z y s z t o f a S z y d ł o w i e c k i e g o o r a z s e k r e t a r z a k r ó l a Z y g m u n ­ ta I — J o s t a L u d w i k a D e c j u s z a . P r z e d s t a w i a j ą c d z i a ł a l n o ś ć d y p l o m a t y c z n ą D a n t y s z k a a u t o r k o n c e n t r u j e s i ę g ł ó w n i e n a k w e s t i i r e s t y t u c j i B o n i e je j s u m p o s a g o w y c h , t z w . s u m n e a p o l i t a ń s k i c h . O ś m i o l e t n i ą le g a c j ę , g ł ó w n i e w s p r a ­ w a c h B o n y , r o z p o c z ą ł D a n t y s z e k o d m a r c a 1524 r o k u , w o k r e s i e z a ś j e g o p i e r w s z y c h m i s j i d o H i s z p a n i i r ó w n i e w a ż n y m p r o b l e m e m b y ł a g r o ź b a n a j a ­ z d u t u r e c k i e g o i k o n f l i k t z Z a k o n e m K r z y ż a c k i m I3. O d r o k u 1524 w ś r ó d n o w y c h k o r e s p o n d e n t ó w D a n t y s z k a z n a l e ź l i s ię g ł ó w n i e l u d z i e z k r ę g u c e s a r z a : k a n c l e r z M e r c u r i n o d e G a t t i n a r a , s e k r e t a r z A l o n s o d e V a l d e s , d o r a d c y K a r o l a V — l o r d P r a e t , k s i ą ż ę d e N a s s a u , a r c y - b i s k u p - e l e k t L u n d u J a n d e W e z e o r a z K o r n e l i u s z S c h e p p e r 1J. O s t a t n i e g o z n i c h p o z n a ł D a n t y s z e k w c z a s i e p i e r w s z e j w i z y t y u c e s a r z a . B y ł o n c z ł o w i e k i e m w s z e c h s t r o n n i e w y k s z t a ł c o n y m . S t u d i o w a ł n a u n i w e r s y ­ t e t a c h w L o w a n i u m i P a r y ż u . S z e r o k ą s ł a w ę z y s k a ł d z i ę k i s w y m p r a c o m z z a k r e s u m a t e m a t y k i . Od r o k u 1523 s ł u ż y ł u C h r y s t i a n a II, z d e t r o n i z o w a n e ­ g o k r ó l a D a n i i , a od r o k u 1524 d z i ę k i p r o t e k c j i r e g e n t k i N i d e r l a n d ó w , M a ł ­ g o r z a t y A u s t r i a c k i e j , r o z p o c z ą ł s ł u ż b ę u c e s a r z a . L i s t S c h e p p e r a , w y s ł a n y z P l y m o u t h 6 l i p c a 1528 r o k u , d a ł p o c z ą t e k o ż y w i o n e j k o r e s p o n d e n c j i i w i e l ­ k i e j p r z y j a ź n i z D a n t y s z k i e m . 12 W e w s t ę p i e W . P o c i e c h y d o t. 14 A c t ó w T o m i c i a n ó w (1952) z n a j d u j e m y i n f o r m a c j ę , iż w w y d a w n i c t w i e s e r y j n y m ..H u m a n i s t i c a L o v a n i e n s i a ” u k a z a ć s ię m a n i e b a w e m p r a c a H. d e V o c h t a , E p i s to l a e C o r n e l i i S c e p p e r i et J o a ń n i s D a n t i s c i (2525—1548). 13 A c t a T o m i c i u n a , t. 6, 1857, s. 192; W. P o c i e c h a , D a n t y s z e k J a n , ss. 425— 126. 14 A u t o r k ą p r a c y m a g i s t e r s k i e j n a t e m a t k o n t a k t ó w J a n a D a n t y s z k a z h u m a n i s t a m i n i d e r l a n d z k i m i w l a t a c h 1519—1537, n a p i s a n e j w r . 1979 n a s e m i n a r i u m z h i s t o r i i n o w o ż y t n e j p o d k i e r u n k i e m d o c . d r . h a b . J a n u s z a M a łł k a n a U M K w T o r u n i u j e s t G r a ż y n a N o w ic k a .

(5)

586

D a n u t a B o g d a n P o z a i n f o r m a c j a m i n a t e m a t w y b i t n y c h o s o b i s t o ś c i i w y d a r z e ń p o l i t y c z ­ n y c h , w l i s t a c h z n a j d u j e m y w i e l e u w a g , ś w i a d c z ą c y c h o z a i n t e r e s o w a n i a c h i c h a u t o r ó w . S c h e p p e r p o d z i e l a j ą c b i b l i o f i l s k ą p a s j ą D a n t y s z k a p i s a ł d o n i e ­ g o 6 g r u d n i a 1531 r o k u , że p r z e b y w a j ą c w P a r y ż u s z u k a ł o s t a t n i o w y d a n y c h k s i ą ż e k , g d y ż t e w y d r u k o w a n e w N i e m c z e c h ł a t w i e j s z e są d o z d o b y c i a w L o ­ w a n i u m i B r u k s e l i (s. 118). Z a t r z y m a n y w c z a s ie z a r a z y n a z a m k u w L u k ­ s e m b u r g u S c h e p p e r p r o s i ł D a n t y s z k a o p r z y s ł a n i e m u k s i ę g i D e C o m e t i s U l r i c h a Z w i n g l i e g o (s. 99). P o z o s t a j ą c w w i e l k i e j p r z y j a ź n i z l u d ź m i z o t o c z e n i a c e s a r z a p o m a g a ł o n D a n t y s z k o w i w z a ł a t w i e n i u w i e l u s p r a w , a t a k ż e o t a c z a ł o p i e k ą j e g o z n a j o ­ m y c h i k r e w n y c h . W l i ś c i e w y s ł a n y m z B r u k s e l i S c h e p p e r z a w i a d a m i a ł s w e ­ g o p r z y j a c i e l a , iż z d o ł a ł z a ł a t w i ć n o m i n a c j ę j e g o b r a ta J e r z e g o n a .o ra to r a 15 M e c h l i n u w p łn . B e l g i i (s. 48). C i e k a w e i n f o r m a c j e z n a j d u j e m y w k o r e s p o n d e n c j i D a n t y s z k a z l u d ź m i , k t ó r y c h p o z n a ł w c z a s ie p o b y t u z c e s a r z e m w B e l g i i , tj. w r o k u 1531, z k s i ę ­ c i e m B r u g ii, M a r k i e m L a u r i n e m с-raz s y n e m p r e z y d e n t a W i e l k i e j R a d y M e ­ c h l i n u , J a n e m E v e r a r d i m , z k t ó r y m ł ą c z y ł o D a n t y s z k a u p o d o b a n i e d o m e d a ­ li e r s t w a . D e V o c h t n i e w s p o m i n a w s w e j p r a c y o p r z y j a ź n i D a n t y s z k a z r z e ź b i a ­ r z e m i m e d a l i e r e m r o d e m z e S t r a s s b u r g a , K r z y s z t o f e m W e i d i t z e m , a u t o r e m t r z e c h m e d a l i D a n t y s z k a . W e i d i t z p r z e b y w a j ą c od r o k u 1529 n a d w o r z e K a ­ r o la V p o z n a ł t a m p o l s k i e g o p o s ła i w j e g o s ł u ż b i e w y j e c h a ł d o N i d e r l a n ­ d ó w >6. Z n a n y j e s t t e ż l i s t W e i d i t z a d o D a n t y s z k a , w y s ł a n y z A n t w e r p i i 23 c z e r w c a 1531 r o k u , w k t ó r y m z a w i a d a m i a ł .go o ś m i e r c i p o c h o d z ą c e g o z G d a ń ­ s k a k u p c a a n t w e r p s k i e g o , H e n r y k a v o n R e e s 17. A u t o r p r a c y w y m i e n i a t y l k o tr z y z c z t e r e c h i s t n i e j ą c y c h m e d a l i D a n t y s z k a (ss. 41 6 — 417), m i a n o w i c i e z r o k u 1532, w y k o n a n y p r z e z J a n a E v e r a r d i e g o o r a z d w a in n e , z k t ó r y c h m e d a l z r o k u 1531 w ł a ś c i w i e p r z y p i s u j e W e i d i t z o w i . A u t o r s t w a i d a t a c j i d r u ­ g i e g o m e d a l u W e i d i t z a n i e o k r e ś la . W i e l e m i e j s c a d e V o c h t p o ś w i ę c i ł k o n t a k t o m D a n t y s z k a z p r o f e s o r a m i j ę z y k a h e b r a j s k i e g o n a u n i w e r s y t e c i e w L o w a n i u m : K o n r a d e m G o c l e n i u s e m , J a n e m C a m p e n e m o r a z w y b i t n y m s t u d e n t e m , a p ó ź n i e j p r o f e s o r e m m e d y c y n y G e m m ą F r i s i u s e m . O m a w i a n a k s i ą ż k a p r z y n o s i n i e m a l c a ło ś ć k o r e s p o n d e n c j i , p r o w a d z o n e j m i ę d z y C a m p e n e m a D a n t y s z k i e m o d 7 m a r c a 1531 r o k u IS. D o ­ t y c z y o n a g ł ó w n i e p r a c y C a m p e n a n a d p a r a f r a z ą P s a l m ó w i t ł u m a c z e r iie m k s i ę g i E c c l e s i a s t e s . D a n t y s z e k , k t ó r y u s i l n i e z a b i e g a ł o w y d a n i e j e g o d z ie ł, p o k r y ł t a k ż e k o s z t y i c h d r u k u . Z p o w o d u t r u d n o ś c i, c z y n i o n y c h p r z e z c e n ­ z u r ę k o ś c i e l n ą w N i d e r l a n d a c h , p r a c e C a m p e n a d e d y k o w a n e D a n t y s z k o w i w y d a n e z o s t a ł y 3 m a j a 1532 r o k u w N o r y m b e r d z e . W l i s t a c h z o k r e s u p o b y t u D a n t y s z k a w N i d e r l a n d a c h z n a j d u j e m y t e ż p o t w i e r d z e n i e j e g o z a i n t e r e s o w a ń g e o g r a f i c z n y c h . D r u k a r z i k s i ę g a r z l o w a ń -15 T e r m i n o r a t o r o z n a c z a ł z a z w y c z a j n o r m a l n e g o p o s ł a o w z g l ę d n ie p e ł n y c h p r a w a c h p o s e l s k i c h (zob. A. W y c z a ń s k i , P o l s k a s łu ż b a d y p l o m a t y c z n a u> l a t a c h 1506—1530, w : P o l s k a s ł u ż b a d y p l o m a t y c z n a X V I—X V I II го., S t u d i a p o d r e d a k c j ą Z. W ó jc i k a , W a r s z a w a 1966 s. 46). 16 M. G u m o w s k i , J a n D a n t y s z e k i je g o m e d a le , Z a p i s k i T o w a r z y s t w a N a u k o w e g o w T o ­ r u n i u , t. 8, 1929/1931, ss. 4—7. 17 A r c h i v f ü r M e d a i l l e n k u n d e , t. l, 1919, s. 115 ( i n f o r m a c j a o t y m z a w a r t a w a r t y k u l e M. G u m o w s k i e g o , o p . c it., s. 5). 18 O b s z e rn a k o r e s p o n d e n c j a m i ę d z y n i m i w z m i a n k o w a n a b y ł a w p r a c y d e V o c h t a , H i ­ s t o r y o f t h e T r i l l i n g u e L o v a n i e n s e, L o v a n i u m 1951—1955, t. 2—3. W o m a w i a n e j p r a c y p o m i n i ę t y z o s ta ł l is t C a m p e n a d o D a n t y s z k a , w y s ł a n y г K r a k o w a 23 i i 1533 ( A r c h i w u m D i e c e z j i w a r m i ń ­ s k i e j w O l s z t y n i e , A r c h i w u m B i s k u p i e — d a l e j A D W O .A B — D3, s. 82).

(6)

K o r e s p o n d e n c j a J a n a D a n t y s z k a

587

sk i, B a r t ł o m i e j G r a v i u s , w l i ś c i e z 3 l u t e g o 1531 r o k u d o n o s i ł m u o w y k o n a ­ n i u z a m ó w i o n e g o p r z e z e ń g l o b u s a (s. 64), z a ś M a r e k L a u r i n w s w y m l i ś c i e z 30 m a j a 1531 r o k u p r o s i ł D a n t y s z k a o p r z e s ł a n i e m a p y n o w o o d k r y t y c h w y s p w c e l u p r z e d s t a w i e n i a i c h n a o l b r z y m i m g l o b u s i e , n a d k t ó r y m p r a c u j e h e r o l d c e s a r s k i, L i v i n u s P a n a g a t h u s (s. 82). P o z n a n e g o w L o w a n i u m s t u d e n t a , G e m m ę F r i s i u s a , D a n t y s z e k g o r ą c o z a ­ p r a s z a ł d o P o l s k i , b y p r z e d s t a w i ć go K o p e r n i k o w i . F r i s i u s , z a j m u j ą c y s i ę k o n ­ s t r u k c j ą g l o b u s ó w , k o s m o g r a f i ą i a s t r o n o m i ą , j e s z c z e w c z a s i e s t u d i ó w z d o ­ ł a ł p o p r a w i ć d z i e ł o P i o t r a A p i a n a C o s m o g r a p h ï c u s L i b e r . N i e p r z y j ą ł o n p r o ­ p o z y c j i D a n t y s z k a z p o w o d u s ł a b e g o z d r o w i a i p o d j ę c i a s t u d i ó w m e d y c z n y c h , j e d n a k ż e p r z e z d ł u ż s z y c z a s u t r z y m y w a ł z n i m k o r e s p o n d e n c j ę . J e d n ą z n a j ­ w i ę k s z y c h c i e k a w o s t e k p r a c y j e s t in f o r m a c j a o 4 l i s t a c h E r a z m a z R o t t e r ­ d a m u , k t ó r e n i e z o s t a ł y z a m i e s z c z o n e w p o m n i k o w y m w y d a w n i c t w i e A l l e ­ n ó w ia. P r a c a d e V o c h t a p r z y n o s i p o n a d t o w i a d o m o ś c i o d w ó c h l i s t a c h D a n ­ t y s z k a , a d r e s o w a n y c h d o E r a z m a . P i e r w s z y z n i c h , to s z k i c l i s t u z k o ń c a p a ź d z i e r n i k a 1531 r o k u , s y g n o w a n y t y l k o l i t e r ą „ J ” , k t ó r y a u t o r p r z y p i s u j e D a n t y s z k o w i . W l i ś c i e t y m D a n t y s z e k w y r a ż a ł p r a g n i e n i e b l i ż s z e g o p o z n a n i a E r a z m a , „ b y p r z y j a ź ń z a p o c z ą t k o w a n a p r z e z n a u k ę w z m o c n i o n a z o s t a ł a w z a ­ j e m n ą r o z m o w ą i d a r a m i ” (s. 107). A u t o r w y r a ż a c i e k a w e p r z y p u s z c z e n i e , że p o l i ś c i e n a s t ą p i ć m u s i a ł p r e z e n t w p o s t a c i m e d a l i . E r a z m z a ś m i a ł w y r a z i ć s w ą w d z i ę c z n o ś ć z a to w p r z e d m o w i e d o t r a k t a t u ś w . B a z y l e g o , D e S p i r i t u S a n c t o , k t ó r a m u s i a ł a b y ć n a p i s a n a p o o d b i o r z e s e r d e c z n e g o l i s t u D a n t y s z k a . O w y s ł a n i u d r u g i e g o l i s t u D a n t y s z k a d o E r a z m a d o n o s i ł w l i ś c i e z K r a k o w a 16 s i e r p n i a 1533 r o k u J o s t L u d w i k D e c j u s z (s. 180). P o n a d t o z n a j d u j e m y tu i n f o r m a c j e n a t e m a t F e r n a n d a C o r t e z a . D e V o c h t , o m a w i a j ą c l i s t w y s ł a n y d o D a n t y s z k a z M e k s y k u 1 s i e r p n i a 1531 r o k u (s. 90), n i e p o d a j e , iż a u t o r e m j e g o b y ł w ł a ś n i e C o r t e z 20. P r z y p u s z c z a n a t o m i a s t , że l i s t m ó g ł z o s t a ć w y s ł a n y p r z e z p r z y j a c i e l a , k t ó r y d o s t a r c z y ł i n f o r m a c j i na t e m a t F e r n a n d a C o r te z a , z a w a r t y c h w l i ś c i e S c h e p p e r a d o D a n t y s z k a z 5 l i s t o ­ p a d a 1534 r o k u (s. 231). K o n t a k t o m D a n t y s z k a z h u m a n i s t a m i n i d e r l a n d z k i m i w o k r e s i e j e g o p o ­ b y t u w L u b a w i e , tj. w l a t a c h 1533— 1537, p o ś w i ę c a a u t o r p ię ć k o l e j n y c h r o z ­ d z i a ł ó w . D a n t y s z e k , o d w o ł a n y z d w o r u 'c e s a r s k ie g o d o k r a j u , n a g r o d z o n y z o ­ s t a ł z a s w ą d z i a ł a l n o ś ć d y p l o m a t y c z n ą b i s k u p s t w e m c h e ł m i ń s k i m . D e V o c h t , o p i s u j ą c p o c z ą t k i r z ą d ó w D a n t y s z k a w b i s k u p s t w i e , o m a w i a j e g o k o n f l i k t z p o d s k a r b i m z i e m p r u s k i c h S t a n i s ł a w e m K o s t k ą , p i l n i e s t r z e g ą c y m i n t e r e s ó w s k a r b u k r ó l e w s k i e g o . J a k o g ł ó w n y p o w ó d z a t a r g u a u t o r p o d a j e o d m o w ę b i ­ s k u p a z a p ł a c e n i a p o d a t k u K o r o n i e , k t ó r y — j e g o z d a n i e m — n a l e ż e ć s i ę m i a ł P r u s o m K r ó l e w s k i m (s. 189). F a k t y c z n i e D a n t y s z e k , p r z e w o d n i c z ą c o b r a d o m s t a n ó w p r u s k i c h n a s e j m i k u w d n i u ś w . M i c h a ł a (29 w r z e ś n i a ) 1533 r o k u w G r u d z ią d z u , o d m ó w i ł K o s t c e j a k o p o s ł o w i k r ó l e w s k i e m u p r a w a u d z i a ł u w e w ł a ś c i w y c h d e b a t a c h . Z g o d n i e z e z w y c z a j e m s e j m i k u P r u s K r ó l e w s k i c h p o s e ł z a p r a s z a n y b y ł p o d k o n i e c t r w a n i a o b r a d . K o s t k a z a r z u c i ł r a d z i e n i e ­ c h ę ć d o P o l a k ó w i o s k a r ż y ł p r z e d p r y m a s e m s e n a t o r ó w p r u s k i c h , iż z w i ą z a l i s i ę t a j n ą p r z y s i ę g ą 2I. P r z y j a c i e l e i k r e w n i p o d s k a r b i e g o s t a r a l i s ię z a s i a ć w i e l ­

19 P . S . A llen , H .M . A lle n , H .W . G a irro d , O p u s e p i s t o l a r u m D es. E r a z m i R o t t e r d a m i , O x f o r d 1906—1958.

20 K . N i k l e w ic z , J . T a z b ir , L i s t F e r n a n d a C o r t e z a d o J a n a D a n t y s z k a z 1531 г., Z a p i s k i H i s to r y c z n e , t. 30, 1970, z. 3—4, s. 111.

21 J . M a łl e k , P r u s y K s lq ź ę c e a P r u s y K r ó l e w s k i e w l a t a c h 1525—1548. s t u d i u m z d z i e j ó w

(7)

588

D a n u t a B o g d a n k ą p o d e j r z l i w o ś ć w o b e c D a n t y s z k a na d w o r z e p o l s k i m . D a n t y s z e k o d w o ł a ł s ię d o s w e g o p r z y j a c i e l a , b i s k u p a P i o t r a T o m i c k i e g o w lis t a c h , z k t ó r y c h k i l k a j e s t z a m i e s z c z o n y c h w p r a c y d e V o c h t a . C i e k a w ą in f o r m a c j ą , w y n i k a j ą c ą z k o r e s p o n d e n c j i z te g o o k r e s u , j e s t p o g ł o s k a o ś m i e r c i D a n t y s z k a , k t ó r a , ja k s t w i e r d z a S c h e p p e r w l i ś c i e z 16 w r z e ś n i a 1535 r o k u , r o z p o w s z e c h n i o n a z o s t a ł a p r z e z F a b i a n a D a m e r a w W o - j a n o w s k i e g o , n a s t ę p c ę D a n t y s z k a j a k o p o s ła n a d w o r z e c e s a r s k i m (s. 247). O s p r a w i e te j w s p o m i n a j ą le ż : G e m m a F r i s i u s (s. 222) o r a z s e k r e t a r z b i s k u p a B r i x e n , D a n i e l M a u c h {s. 210). D z i ę k i l i s t o m n a d c h o d z ą c y m o d S c h e p p e r a D a n t y s z e k b y ł d o s k o n a l e p o ­ i n f o r m o w a n y o s y t u a c j i n a d w o r z e c e s a r s k i m , s p r a w a c h z w i ą z a n y c h z p o d ­ p i s a n i e m p o k o j u z T u r c j ą 23 s i e r p n i a 1525 r o k u c z y w r e s z c i e o s w o j e j c ó r c e J u a n i c i e i jej m a t c e I z a b e l l i d e l G a d a . W ś r ó d k o r e s p o n d e n t ó w D a n t y s z k a z t e g o o k r e s u n a u w a g ę z a s ł u g u j e p o z n a n y w A u g s b u r g u w 1530 r o k u p r o f e s o r k l a s y k i E o b a n u s H e s s u s , k t ó r e g o ł ą c z y ł o z D a n t y s z k i e m g ł ę b o k i e z a i n t e r e s o w a n i e p o e z j ą ła c iń s k ą . O i c h w i e l ­ k i e j p r z y j a ź n i ś w i a d c z y fa k t , iż w j e d n y m z l i s t ó w D a n t y s z e k o s t r z e g a ł H e s - s u s a p r z e d d a l s z y m p o z o s t a w a n i e m w te j „ l u t e r a ń s k i e j t r a g e d i i ” (s. 70). O s t a t n i e r o z d z i a ł y p r a c y p o ś w i ę c a d e V o c h i k o r e s p o n d e n c j i D a n t y s z k a f w o k r e s i e s p r a w o w a n i a p r z e z n i e g o g o d n o ś c i b i s k u p a w a r m i ń s k i e g o . Z n a j d u ­ j e m y t u i n f o r m a c j ę o s y n u J a n a C a m p e n a — H ie r o n i m i e , k t ó r y w l i ś c i e z g r u d n i a 1539 r o k u p r o s i ł D a n t y s z k a o w s p a r c i e i z a p e w n i a ł go, ż e s w o j ą p r a c ą b ę d z i e s t a r a ł s i ę p r z y s p o r z y ć m u c h w a ł y (ss. 319— 320). O s t a ł y m z a i n t e r e s o w a n i u D a n t y s z k a k s i ą ż k a m i ś w i a d c z y li s t J a k u b a B a r t h e n , w y s ł a n y z G d a ń s k a 20 l i s t o p a d a 1540 r o k u , w k t ó r y m p r z e s y ł a ł on b i s k u p o w i lis t ę n c w o w y d a n y c h p o z y c j i (s. 334). E u s t a c h y K n o b e l s d o r f (s y n b u r m i s t r z a L id z b a r k a W a r m i ń s k i e g o ) z a p e w n i a ł t e ż s w e g o m e c e n a s a w l i ś c i e w y s ł a n y m z P a r y ż a 17 g r u d n i a 1541 r o k u , iż g d y b y p o t r z e b o w a ł j a k i c h ś k s i ą ­ ż ek m o g ą b y ć o n e z ł a t w o ś c i ą w y s ł a n e d r o g ą a n t w e r p s k ą (s. 437). K n o b e l s d o r f , s t a l e o d w o ł u j ą c y s i ę d o s z c z o d r o ś c i b i s k u p a , p o w i a d a m i a ł g o o z a m i a r z e o p u s z c z e n i a L o w a n i u m i p o d j ę c i a s t u d i ó w n a u n i w e r s y t e c i e w P a r y ż u , k t ó r y u w a ż a ł z a „ v i c e m u l t o r u m L o w a n i o r u m ” (s. 343). D e V o c h t s u g e r u j e , iż p r a w d z i w y m p o w o d e m z m i a n y u c z e l n i b y ł o p r z e j ę c i e p r z e z K n o - b e l s d o r f a h e t e r o d o k s y j n y c h p o g l ą d ó w j e g o p r z y j a c i ó ł z L o w a n i u m , b r a c i E n z in a s (s. 341). D a n t y s z e k , k t ó r y od d a w n a p r z e b y w a ł z d a la od d w o r u c e s a r s k i e g o , b y ł t a m n a d a l o s o b ą w y s o c e c e n i o n ą . A r c y b i s k u p e l e k t L u n d u , J a n d e W e ze, k t ó r y p o z d r a w i a ł D a n t y s z k a o d c e s a r z a w s w o i m l i ś c i e z W i e d n i a z 6 lu t e g o 1539 r o k u , p is a ł, iż K a r o l V j e s t d la n i e g o p e ł e n p o d z i w u (s. 311). W l i s t a c h z t e g o o k r e s u z n a j d u j e m y t e ż u w a g i n a t e m a t s y t u a c j i i o só b n a W a r m ii. I t a k n p . d o w i a d u j e m y s i ę o i n t e r e s u j ą c y m l i ś c i e s io s t r z e ń c a D a n t y s z k a , K a s p a r a H a n n o v i u s a , w y s ł a n y m 26 w r z e ś n i a 1545 r o k u z R z y m u , w k t ó r y m z n a l e ź ć m o ż n a z a s z y f r o w a n e i n f o r m a c j e , d o t y c z ą c e s t o s u n k ó w R z y m u z P o l s k ą o r a z K o ś c i o ł e m n a W a r m i i , c z y t e ż n a t e m a t k a n o n i k a A l e k ­ s a n d r a S c u f t e t i e g o (s. 379). W s z y s t k i e l i s t y z a m i e s z c z o n e w t e j p r a c y , z w i ą z a n e z o s o b ą M ik o ł a j a K o p e r n i k a , z n a n e s ą w l i t e r a t u r z e p o l s k i e j 22. O m a w i a j ą c w z a j e m n e s t o s u n k i D a n t y s z k a z K o p e r n i k i e m a u t o r s t w i e r d z a , ż e ł ą c z y ł a i c h p r z y j a ź ń i w z a s a ­ d z ie n i e b y ł o w i ę k s z y c h p o w o d ó w d o n i e p o r o z u m i e ń m i ę d z y n i m i . P o g l ą d 22 M. B i s k u p , Re g e st a C o p e r n i c a n a , W r o c ł a w 1973.

(8)

K o r e s p o n d e n c j a J an a D a n t y s z k a

589

t e n n i e j e s t s i u s z n y , a a r g u m e n t , iż K o p e r n i k t o w a r z y s z y ł D a n t y s z k o w i j a k o l e k a r z o d p i e r w s z y c h c h w i l j e g o u r z ę d o w a n i a n a W a r m i i n i e j e s t w y s t a r c z a ­ j ą c y . I n n y m d o w o d e m a u t o r a w t e j s p r a w i e j e s t f a k t w n i e s i e n i a p r z e z D a n ­ t y s z k a p o p r a w e k d o s i e d m i u p o e m a t ó w K o p e r n i k a . D e V o c h t w y r a ż a p r z y ­ p u s z c z e n i e , że w ł a ś n i e H y m n y D a n t y s z k a m o g ł y s t a n o w i ć in s p i r a c j ę d la u t w o r ó w K o p e r n i k a (s. 173). A u t o r n i e u w z g l ę d n i ł t u b a d a ń p o l s k i e g o f i l o l o g a k l a s y c z n e g o , J e r z e g o K r o k o w s k i e g o , k t ó r y s t a n o w c z o o d r z u c i ł a u t o r s t w o K o p e r n i k a w o d n i e s i e n i u d o t y c h p o e m a t ó w i s t w i e r d z i ł , ż e t w ó r c ą i c h b y ł n i e z n a n y b li ż e j j e z u i t a z k o ń c a X V I w i e k u 23 I n t e r e s u j ą c y c h in f o r m a c j i d o s t a r c z a a u t o r n a t e m a t d a l s z y c h lo só w 7 F r i - s i u s a , k t ó r y p o m i m o u z y s k a n i a l i c e n c j a t u w m e d y c y n i e i p o z w o l e n i a z a r a ­ b ia n ia na ż y c i e j a k c l e k a r z n i e z a n i e d b y w a ł a s t r o n o m i i . J a k o d o w ó d n a to d e V o c h t p r z y t a c z a m a ł o z n a n ą w l i t e r a t u r z e k o p e r n i k a ń s k i e j p r a c ę W i l l i a ­ m a Z e n o c a r u s a 24, w k t ó r e j w y k o n a n e p r z e z F r i s i u s a o b s e r w a c j e k o m e t y z 18 czerw 7c a 1553 r o k u w z m i a n k o w a n e b y ł y o b o k . o b s e r w a c j i K o p e r n i k a i A p i a n a . F a k t y p o d a n e w p r a c y d e V o e h t a p r z e c z ą t w i e r d z e n i o m , j a k o b y D a n t y ­ s z e k n i e i n t e r e s o w a ł s ię l o s e m sw7o j e j c ó r k i. K i e d y t y l k o m ó g ł w s p o m a g a ł ją i je j m a t k ę p r z e z a g e n t a W e l s e r ó w , a o i c h s y t u a c j i d o w i a d y w a ł s ię z l i s ­ t ó w s w y c h n a j b l i ż s z y c h p r z y j a c i ó ł . G o d n e u w a g i są t e ż w i a d o m o ś c i n a t e m a t m a r i a ż u s e k r e t a r z a K a r o l a V , G r a c j a n a d e A l d e r e t e , z c ó r k ą D a n t y s z k a 25. W s k u t e k z a t r z y m a n i a k i l k u l i s t ó w D a n t y s z e k d o w i e d z i a ł s i ę j e d n o c z e ś n i e o p r o j e k t o w a n y m m a ł ż e ń s t w i e , j a k t e ż o j e g o r e a l i z a c j i . B y ł o n t y m g ł ę b o k o z r a n i o n y , g d y ż w7 l i s t a c h p r z y j a c i e l e w s p o m i n a l i m u o c h o r o b i e s k ó r y m ę ż a J u a n i t y . O f a k c i e o d d a n i a je j r ę k i b e z z g o d y o jc a w s p o m i n a w s w y m l i ś c i e z 12 c z e r w c a 1546 r o k u S c h e p p e r . N i e p o d z i e l a ł o n n i e z a d o w o l e n i a D a n t y s z k a w t e j s p r a w i e i p o n a g l a ł d o p o g o d z e n i a s i ę z c ó r k ą i z i ę c i e m (s. 391). S e k r e t a r z c e s a r z a , G o d s c h a l k E r i c k s e n , p i s a ł d o D a n t y s z k a z H i s z p a n i i w g r u d n i u 1539 r o k u o w y k o in a n iu p o r t r e t u J u a n i t y i p r z e k a z a n i u je j z ł o t e g o m e d a l u z w i z e r u n k i e m ojca,' z a k t ó r y j e s t m u o n a n i e z m i e r n i e w d z i ę c z n a (s. 323). I s t o t n y m u z u p e ł n i e n i e m o m a w i a n e j p r a c y j e s t c z ę ś ć z a t y t u ł o w a n a P o k ł o ­ s ie , z a w i e r a j ą c a w y k a z d o k u m e n t ó w , p o z o s t a j ą c y c h p o z a o b r ę b e m w d a ś c i w e g o t e m a t u . A u t o r u z a s a d n i ł t u p o m i n i ę c i e c z ę ś c i k o r e s p o n d e n c j i , j a k n p . p e w n y c h l i s t ó w A l o n s o V a l d e s a , d o t y c z ą c y c h z a p r o s z e n i a n a o b ia d c z y p r z y p o m n i e n i a o b i e t n i c y itd . J a k o m a ł o i n t e r e s u j ą c e a u t o r u z n a ł t e ż l i s t y I z a b e l l i d e l G a d a , k o r e s p o n d e n c j ę D a n t y s z k a w s p r a w a c h p o l s k i c h c z y l i s t y b i s k u p ó w s z w e d z ­ k i c h , k t ó r z y p o w y g n a n i u z k r a j u o s i e d l i w G d a ń s k u 2S. A u t o r p o m i n ą ł j e d n a k i i n n e li s t y , o c z y m w te j c z ę ś c i p r a c y n i e w s p o m i n a 27. 23 J . K r o k o w s k i , D e S e p t e m S i d e r i b u s q u e N i c o l a e C o p e m i c o v u l g e t r i b u n t u r , K r a ­ k ó w 1926. 24 I n f o r m a c j a o p r a c y W i l i a m a Z e n o c a r u s a , D e R e p u b l i c a V i t a e t M o ri b u s ... C a r o l i M a x i m i , G a n d a w a 1559, w k s ią ż c e L . B i r k e n m a j e r a , M ik o ł a j K o p e r n ik ,- cz. l, K r a k ó w 1900, S. 217, p r z y p . 2. 25 J u a n i t a i j e j m ą ż w s p o m i n a n i są w p r a c y d e v o c h t a , H i s t o r y o f t h e T r i l l i n g u e b o v a - n i e n s e ,t. 2, s. 411 o r a z G. M a j a n s i u s a , J . L U d . V i v i s V i t a , V a l e n c i a 1790, s. 208. 26 I n t e r e s u j ą c y c h i n f o r m a c j i p a t e n t e m a t d o s t a r c z a p r a c a S. S z a c h e r s k i e j , U c z e n i s z w e d z c y n a e m i g r a c j i w P o l s c e , O d r o d z e n i e i R e f o r m a c j a w P o l s c e , t. 17, 1972,. ss. 5—26. 27 S ą t o l i s t y z A D W O , A B : Z y g m u n t a H e r b e r s t e i n a (D3, s. 29, s. 53; D6, s. 57, 62), J a n a d e ' W eze (D4, s. 58), J a k u b a B a r t h e n (D5, s. 60), B e r n a r d a v . H ö f e n (D5, s. 21).

(9)

59 0

D a n u t a B o g d a n W y d a w n i c t w o d e V o c h t a s t a n o w i c e n n e ź r ó d ł o in f o r m a c j i o w y b i t n y c h h u m a n i s t a c h e p o k i O d r o d z e n ia , d a j ą c z a r a z e m ż y w y o p is ic h ż y c i a , p r a c y , r a d o ś c i i k ł o p o t ó w . P r z y b l i ż a n a m p o n a d t o p o s t a ć D a n t y s z k a , k t ó r e g o n i e b e z p r z y c z y n y w s p ó ł c z e ś n i n a z y w a l i n a j w i ę k s z y m m e c e n a s e m i o j c e m s t u d i u j ą ­ c y c h , u k a z u j ą c z a r a z e m r o z l e g ł o ś ć j e g o z a i n t e r e s o w a ń i k o n t a k t ó w . W p ł y w a t o n a w a r t o ś ć p r a c y d la b a d a ń n a d o k r e s e m O d r o d z e n i a w P o l s c e . A u t o r p r a c y z a s k a r b i a s o b i e s z a c u n e k c z y t e l n i k a s w ą e r u d y c j ą , ja k r ó w ­ n i e ż w y k o r z y s t a n i e m o l b r z y m i e j b a z y a r c h i w a l n e j . N a p o d k r e ś l e n i e z a s ł u g u j e fa k t , i ż j e s t t o p i e r w s z a p r ó b a o g a r n i ę c i a k o r e s p o n d e n c j i D a n t y s z k a , r o z p r o ­ s z o n e j w w i e l u a r c h i w a c h E u r o p y . C e n n y m u z u p e ł n i e n i e m p r a c y są: l i s t a s k r ó t ó w , w y k a z l i s t ó w d o t y c z ą c y c h E r a z m a , p o r a z p i e r w s z y w z m i a n k o w a n y c h w t y m w y d a w n i c t w i e , o r a z a l f a ­ b e t y c z n y i n d e k s o só b . W a l o r p r a c y p o d n o s i jej s t a r a n n a i f a c h o w a r e d a k c j a . J e d n a k ż e p e ł n a e d y c j a l i s t ó w D a n t y s z k a n a d a l c z e k a n a s w e g o w y d a w c ę .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Inspirująca obchody pod względem naukowym Niemiecka Akademia Nauk m a ku temu szczególne dodatkowe powody: Humboldt przyszedł na świat 200 lat temu w domu, na którego

[r]

NOWY KO DEK S

[r]

110 Z prac Ośrodka Badawczego Adwokatury Nr 5 (365) tury toruńskiej z wymienionymi wyżej władzami oraz praca zawodowa i społeczna tej adwokatury dają dobre wyniki

W badaniu zmienności kursu USD/PLN z zastosowaniem niegaussowskich modeli stochastycznej zmienności tupu Ornsteina-Uhlenbecka ponownie wykorzystano dwa rozkłady stacjonarne

Nie jest więc tak, jak niestety wydaje się niektórym chrześcijanom, że ideał chrześcijańskiej rodziny jest li tylko jakim ś nierealnym , wygó­ rowanym żądaniem