Herbst, Stanisław
W odpowiedzi prof. dr
Kuczyńskiemu
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 103
n ie w ą tp ię , iż zd ołem p rzekonać czy teln ik ó w , że b itw a toczyia się n ie ty lk o w tr ó jk ą c ie m ię d z y G runw aldem , S tęb ark iem i Ł od w igow em , ale ró w n ie ż i g d zie in d z ie j. D ru g i w ię c fila r „ U w a g ” prof. H erbsta jeżeli n ie jest ob alon y, to je s t co n a jm n ie j zach w ian y. M uszę jednak w y ra zić sw ą w d zięczn o ść m em u A n ta g o n iś c ie , g d y ż d zięk i jego sp ojrzen iu w ie m ob ecn ie jak ie m om enty w o p isie b itw y pod G r u n w a ld e m n a leży p rzed staw ić szerzej, n ie o b a w ia ją c się n ad m iaru a rg u m en tó w .
S T A N IS Ł A W H E R B ST
W ODPOWIEDZI PROF. DR KUCZYŃSKIEMU
O d k ła d a ją c n a p ó źn iej p olem ik ę z m oją hipotezą p rzeb iegu w ie lk ie j b itw y , prof. K u c z y ń sk i p od w aża w y w o d em ks. St. K ujota jed en jej elem en t. W yw ód k s. K u jota (s. c. 358, 371) n ie odpow iada już d zisiejszem u sta n o w i nauki. S k oro co do G r u n w a ld u n ie m a jed noznacznej w zm ia n k i źród łow ej — n a leży o d n ie ść się do m a te r ia łu porów n aw czego, do ogóln ej p ra k ty k i śred n io w iecza . N ie d a w n o p o św ię c o n o te j sp ra w ie sp ecja ln e op racow an ie, w k tórym z esta w io n o w sz y s tk ie zn a n e k o ścio ły czy k a p lice w y sta w io n e na pob ojow isk ach , n a jczęściej pod w e z w a n ie m M atki B ożej. N a u w agę za słu g u je zw łaszcza p ob ojow isk o pod S em p a ch , g d z ie ró w n ież p ołożył g ło w ę m onarcha — L eopold III a u stria ck i (1386). W m ie jsc u , g d zie padł, p o sta w io n o k ap licę. W łaśn ie k ościoły, k la szto ry , k a p lic e s ta w ia n o w m iejscu g w a łto w n ej śm ierci d o sto jn ik ó w św ieck ich i d u c h o w n y ch , za z w y c z a j z fu n d a cją m szalną. J e śli n ie m ożna b yło w y sta w ić w ty m sa m y m w ła ś n ie m ie jsc u — jak na m oście gd zie zam ordow ano Jana bez T rw ogi, k s. b u rg u n d zk ieg o , w r. 1419, to sta w ia n o w tym m iejscu krzyż. Tam, g d zie śm ierć n a stą p iła p rzez u to n ięcie, krzyż w b ija n o w dno. O czyw iście, ze zrozu m ia ły ch d la u m y s ło w o śc i śred n iow ieczn ej w zg lęd ó w , w ty m sam ym m ie jsc u m u sia ło n a stą p ić uczczenie; w ty m sam ym m iejscu , gd zie p o leg ł zn ak om ity rycerz ch rześcija ń sk i, m u sia ły od b y w a ć się m od ły za jego duszę. K aplica g r u n w a ld z k a b yła w y s ta w io n a w r. 1411ł) (skoro m urow aną b u d ow lę k o n sek row an o 12. III. 1412), a w ię c w ted y , k ied y m ożna b yło u sta lić m ie jsc e zn alezien ia zw łok .
P rzy to czo n e o p o w ia d a n ie au toch ton a jest ta k od ległe od r. 1410, że n ie sp o sób g o brać p od u w a g ę jako źródło do d ziejó w b itw y . P rócz w e r sji K u jota, są zresztą o g łoszon e in n e 2).
U W A G A ; W a r m i a i M a z u r y (nr 7, 1958 s. 3 0 z a m ieściły p seu d o n im o w ą cierp k ą n o ta tk ę o m oim u jęciu G ru n w ald u . J e st ona niesłu szn a, a le nie p o le m izu ję z nią, g d y ż d y sk u sja naukow a, w ła śn ie rozpoczynająca się, sp ra w ę sz e r z e j rozw-aży. ~ '
‘) H. K eller, D en k m a l, R e a lle x ik o n zur d eu tsch en K u n stgesch ich te. H rsg. O tto S ch m itt, B d. III (1954/, 1264 — 5. Z w rócił m i na to u w agę m gr Tad. D o b rze n ieck i.
2) D as S c h la c h tfe ld b ei T annenberg, A ltpr. M on atssch rift, K rólew iec 1868, t. V s. 545 — 548; E. S u k erto w a -B ied ra w in a , M azurskie dole i n iedole, W ar sz a w a 1947, s. 55.
