Segmentacja przestrzenna krajowego rynku turystycznego Ustki

Andrzej Matczak

SEGMENTACJA PRZESTRZENNA KRAJOWEGO RYNKU

TURYSTYCZNEGO USTKI

L

D u PAYS DE LA VILLE D ’USTKA

SPATIAL SEGMENTATION OF THE TOURISM MARKET

OF USTKA

N a pod staw ie badań ankietow ych przeprow adzonych w dniach 2 2 -2 4 .0 7 .1 9 9 8 r. z 651 turystam i w ypoczyw ającym i na plaży w U stce d o k o n an o identyfikacji i seg­ m entacji przestrzennej rynku turystycznego (w ykorzystując w tym celu m etodę kon­ c en tracji) o raz charakterystyki w yróżnionych o bszarów rynkow ych w raz z an aliz ą sto p n ia ich zró żn ico w an ia struk tu raln eg o (m iarą była śre d n ia w artość bezw zględnych ró żn ic w skaźników struktury - w ykorzystano 15 cech - w w yodręb n io n y ch sześciu k rajow ych o b szarach rynkow ych, które upo rząd k o w an o m eto d ą dendrytow ą).

W e w spółczesnej gospodarce wielu krajów św iata znaczącą rolę odgryw a turystyka. P roblem atyka badaw cza dotycząca turystyki m a w yraźnie charakter ■nterdyscyplinarny. W Polsce, po zm ianach ustrojow ych w 1989 r., niegdyś dom inująca funkcja społeczna turystyki została drastycznie ograniczona na rzecz funkcji ekonom icznej. Stąd też naukow cy reprezentujący różne dyscypliny Naukowe, nie w yłączając ekonom istów , zastanaw iają się dziś na ile upraw iane Przez nich nauki m ogą być przydatne do spotęgow ania funkcji ekonom icznej turystyki. T akie m. in. pytanie zad ają sobie rów nież geografow ie. Z geograficz- nego punktu w idzenia najbardziej frapującym w tym w zględzie je s t problem W iązan y z identyfikacją przestrzenną obszarów rynkowych. W ydaje się, że geografowie, zw łaszcza społeczno-ekonom iczni, posiadają w ystarczająco szero­ ki zakres m etod analizy geograficznej, aby sprostać tem u zadaniu.

I. Z D E FIN IO W A N IE' P R O B L E M U

W spółcześnie w naukach ekonom icznych pojęcie rynku rozum iane je s t jak o zespól w szystkich kupujących i sprzedających, których decyzje, w zajem nie od siebie uzależnione, kształtują podaż i popyt oraz w pływ ają na poziom cen (zob. M ała encyklopedia... 1974, Słownik ekonomiczny... 1993). W ielu ekonom istów definiując rynek, zw łaszcza z punktu w idzenia m arketingu, akcentuje, że je st on zbiorem aktualnych lub potencjalnych nabyw ców (np. K o 11 e r 1982). Niem al we w szystkich klasyfikacjach rynku uw zględnia się przede w szystkim elem enty popytu (zob. A l t k o r n 1994). W prezentowanym opracow aniu skupiono uwagę głów nie na identyfikacji i charakterystyce przestrzennej rynku nabywcy (popytow e obszary rynkowe). Badań rynku dokonuje się poprzez analizę ryn­ kową. Jej głów nym celem je s t w ykrycie zw iązków, przyczyn i praw idłow ości zachodzących w zjaw iskach i procesach rynkowych, porów nyw anie stw ierdzo­ nych faktów w czasie i przestrzeni, konfrontow anie ich ze znanymi praw idło­ w ościam i i tendencjam i, dokonyw anie uogólnień i opracow yw anie w niosków dla dalszej działalności gospodarczej (Mała encyklopedia... 1974). Z pow yż­ szego przedstaw ienia celów analizy rynkowej wynika, że jednym z w ażniej­ szych zadań badań rynkow ych są problem y przestrzenne.

R ynek turystyczny nie tw orzy nigdy jed nej całości. Biorąc pod uwagę różne kryteria m ożna w yodrębniać rynki cząstkow e, rów nież w aspekcie przestrzen­ nym, co w literaturze przedm iotu określa się pojęciem segm entacji rynku. Pod­ staw ą segm entacji rynku m oże być produkt lub konsum ent. W prezentowanym opracow aniu uw agę zw rócono w yłącznie na segm entację przestrzenną rynku z punktu w idzenia konsum enta. W badaniach geograficznych ten nurt był do­ tychczas podejm ow any rzadko. K onsum enci m ogą być grupow ani wg posia­ danych naw yków , upodobań, możliwych do rozbudzenia potrzeb, stylu życia, cech osobow ości, zm ian dem ograficznych, społeczno-ekonom icznych itd. (zob. Słownik ekonomiczny... 1993). Dla potrzeb geografów najbardziej celow y w y­ daje się podział rynku z punktu w idzenia dwóch grup zm iennych charaktery­ zujących nabyw ców ; geograficznych (m iejsce, z którego pochodzi nabyw ca) i dem ograficzno-społeczno-ekonom icznych (płeć, w iek, stan rodzinny, zawód, w ykonyw ane zajęcia, w ykształcenie, rasa i narodow ość, zasoby i sposoby spę­ dzania w olnego czasu i szereg pozostałych zm iennych określających cechy sta­ tusu społecznego i zachow ań nabyw ców ). W literaturze pośw ięconej segm en­ tacji rynku, doceniając wagę tego problem u, często w ym ienione grupy zm ien­ nych łączy się, nazyw ając je geodem ograficznym i (demografie market segmen- tation — podano za: J. A 11 k o r n 1994). Umożliwiają one podział konsumentów w g m iejsca zam ieszkania i szeroko rozum ianych w arunków życia. G eograficz­ ne badania ekologii m iejskiej udow odniły tezę, wg której ludzie o podobnym poziom ie i stylu życia (statusie) zajm ują ściśle określone fragm enty przestrzeni m iejskiej. Istnieje zatem w ysokie praw dopodobieństw o, że grupy o określonym

statusie i zasiedlające określone fragm enty przestrzeni p o siad ają podobną silę nabyw czą i strukturę popytu. M iejsce zam ieszkania je s t zatem wyznacznikiem społecznej pozycji osoby, która jednocześnie w ym usza określony styl życia. J. A 11 k o r 11 (1994) cytuje badania w ykonane w W ielkiej Brytanii ( W e b ­ b e r 1977), oparte na wyżej przedstaw ionym toku rozum ow ania, które dopro­ wadziły do przypisania każdego Brytyjczyka do jednej z 36 klas siedlisk (jed­ nostek osiedlow ych) w zależności od jeg o statusu społecznego. Pow iązanie w y­ różnionych siedlisk z kodem pocztowym dało podstaw y do sporządzenia map i stw orzenia banków danych (łącznie z adresam i), które um ożliw iają w nios­ kowanie o praw dopodobnym popycie na różne tow ary i usługi (w tym turys­ tyczne) oraz prow adzenie różnych akcji prom ocyjnych poprzez bezpośrednie dotarcie z o fertą do potencjalnego klienta.

W nom enklaturze geograficznej ujęty w sposób ekonom iczny obszar rynko­ wy kryje się pod następującym i pojęciam i: zasięg, strefa zasięgu, zasięg w pły­ wów, zaplecze, w ielkość zaplecza, strefa lub obszar ciążenia, strefa lub zasięg oddziaływ ania, strefa w pływów. W ydaje się, że tę złożoną nom enklaturę m ożna uporządkow ać uściślając trzy pojęcia: zasięg, areał (obszar), oddziaływ anie, które łącznie w yrażają ekonom iczną istotę obszaru rynkowego. Dotychczas geografow ie pojęcie zasięgu odnosili do obszaru zajm ow anego przez interesują­ ce ich zjaw iska (np. zasięg/obszar rozchodzenia się prasy codziennej, dojazdów do pracy itd.). Zatem pojęcie zasięgu traktow ano ja k o synonim areału (obszaru), 11 a którym w ystępuje stale interesujące nas zjaw isko znajdujące tu optym alne Warunki do sw ego istnienia. N ow sze podejście, kształtujące się pod wpływem ekologii, odnosi pojęcie zasięgu do granicy (nadaje mu zatem w ym iar liniowy) określającej w ystępow anie danego zjaw iska. W kontekście ekologicznym wiąże S|ę to każdorazow o z w zajem nym i oddziaływ aniam i środow isko-zasięg. Tę ew olucję podejścia do pojęcia zasięgu najlepiej bodaj oddaje geografia rol­ nictwa, w której areał stanow i pow ierzchnię danej uprawy, a je j zasięg m aksy­ malne granice, w ew nątrz których upraw a ta m oże się udać. Z asięg w skazuje 2atem na w ystępow anie interesującego badacza zjaw iska, choćby w roz­ proszeniu, a w ięc nie zajm ującego całej przestrzeni, lecz tylko m iejsca dla siebie stosowne (zob. hasło „zasięg organizm ów ” w: Wielka encyklopedia... 1969). Zasięgi m ogą być ciągłe lub dyzjunktyw ne, m ogą obejm ow ać zarów no w ielkie obszary, ja k i nieduże. Zatem pojęcie zasięgu odnosim y do granicy, co znaczy, 2e ma ono w ym iar liniow y i pozw ala w yznaczyć w ielkość areału (obszaru) w ys­ tępow ania danego zjaw iska obw iedzionego linią zasięgu.

Z kolei oddziaływ anie to jed n o z podstaw ow ych pojęć fizyki. O kreśla się nim w zajem ny w pływ stanu cząstki lub układu na stan innych cząstek lub ukła­ dów, co um ożliw ia ilościow y opis tych w pływ ów ( Wielka encyklopedia... 1969). Obszary rynkow e posiad ają określoną strukturę ekonom iczną, instytucjonalną 1 socjalną, w zakresie których oddziaływ ania zaw sze m ają charakter konstytu- uJący te struktury. N atom iast w zakresie przestrzennym oddziaływ ania m ają

charakter porządkujący strukturę ( C h o j n i c k i 1988). Zatem wszystkie rodzaje oddziaływ ań konstytuujących strukturę obszarów rynkow ych m ają każ­ dorazow o w ym iar przestrzenny. W prow adzenie pojęcia oddziaływ ań do analizy obszarów rynkow ych um ożliw ia identyfikow anie ich jak o system ów otwartych. W prow adza to do analizy geograficznej problem w yodrębnienia obszarów ryn­ kowych, analizy ich struktury wewnętrznej i pow iązań w ew nątrzsystem ow ych oraz z innymi system am i (analiza struktury zew nętrznej), np. rynkiem krajo­ wym, a także określenie efektów będących skutkiem funkcjonow ania określo­ nych obszarów rynkowych.

2. M E T O D A B A D A Ń I M A T E R IA Ł Y Ź R Ó D Ł O W E

Pełna ilustracja zarysow anego powyżej geograficznego podejścia badaw ­ czego w zakresie identyfikacji i analizy turystycznych obszarów rynkowych przy obecnym stanie badań geograficznych nie je st m ożliw a. D otychczas geo­ grafow ie najw iększy nacisk w badaniach turystycznych obszarów rynkowych położyli na identyfikację m iejsc, z których pochodzą (gdzie na stałe m ieszkają) turyści, co um ożliw ia w yznaczenie: 1) granicy m aksym alnego zasięgu obszaru rynkow ego i 2) granic różnych stopni „gęstości konsum entów ” w ew nątrz tego obszaru (segm entacja przestrzenna). Celem prezentow anego opracow ania je st próba w eryfikacji przydatności metody koncentracji do identyfikacji turystycz­ nych obszarów rynkow ych i ich segm entacji przestrzennej.

M etoda koncentracji je s t szeroko spopularyzow ana w polskiej geografii spo­ łeczno-ekonom icznej (K o s t r u b i e c 1977). Polscy geografow ie włożyli też w iele wysiłku w adaptację i w eryfikację je j przydatności do analizy geogra­ ficznej. W zastosow aniach geograficznych najczęściej korzystano z koncepcji tej m etody opracow anej przez M. O. L o r e n z a (1905). Jej istotą je st pom iar stopnia proporcjonalności rozkładu pary zmiennych poprzez rów noczesne po­ rów nyw anie ich rozkładu kum ulacyjnego. W analizach geograficznych badane zjaw isko odnosi się najczęściej do powierzchni jed n o stek terytorialnych. M ak­ sym alna koncentracja badanego zjaw iska (T| = 1) ma m iejsce wtedy, kiedy re­ jestro w an e je s t ono w całości w jednej jedno stce terytorialnej, natom iast rozkład

rów nom ierny (r| = 0) w ystępuje w sytuacji, kiedy w e w szystkich jednostkach przestrzennych badane zjaw isko ma identyczne udziały. W ujęciu geografów na m etodę koncentracji składają się: w skaźnik koncentracji (r|), w ykres krzywej koncentracji i m apa koncentracji przedstaw iająca w sposób przestrzenny progi poszczególnych udziałów cech (najczęściej stosow any je st podział badanej cechy na kw intyle). Technika obliczania w skaźnika (r|), sporządzania wykresu krzywej oraz m apy koncentracji je st szeroko spopularyzow ana w literaturze (K o s t r u b i e c 1977, G r a b i ń s k i 1992 i in.), dlatego w prezentowanym

opracow aniu pom inięto je j om ów ienie (czytelnik bez trudu odnajdzie stosow ne pozycje literatury). M etoda koncentracji ma obok niew ątpliw ych zalet także i braki. Do najw ażniejszych należy zaliczyć nieporów nyw alność w yników ana­ lizy koncentracji opartej tylko na samym wskaźniku r| (w analizie należy rów no­ cześnie w ykorzystać w ykres krzywej koncentracji) oraz w pływ na w artość w skaźnika T| w ielkości (pow ierzchni) jednostek podziału terytorialnego.

W ielkość i strukturę aktualnego popytu turystycznego je s t bardzo trudno oszacow ać. Elem entam i składowym i niezbędnym i do oszacow ania w ielkości popytu są: liczba uczestników ruchu turystycznego, przeciętne w ydatki turystów i średni okres ich pobytu. Przy obecnym stanie inform acji m ożliw a je s t tylko próba szacunku w ielkości corocznych przyjazdów turystów do Ustki, natom iast niem ożliw e - oszacow anie ich w ydatków i okresu pobytu. Przeprow adzenie badań ankietow ych je s t trudne m erytorycznie (kw estia praw dziw ości inform a­ cji), ja k i organizacyjnie (dość duża próba). Jest to jed n ak jed y n a droga pozys­ kania m ateriałów źródłow ych. Dlatego całą uwagę skupiono na oszacow aniu w ielkości przyjazdów turystów , a poprzez przeprow adzenie badań ankietow ych, na identyfikacji ich cech dem ograficznych, społecznych i przestrzennych oraz na preferencjach w ystępujących w zakresie ich zachow ań turystyczno-w y­ poczynkow ych.

W ystarczające do przeprow adzenia analizy geograficzno-ekonom icznej in­ form acje o turystach korzystających z rejestrow anej bazy noclegow ej m ożna uzyskać z ksiąg m eldunkow ych gości znajdujących się w obiektach noclego­ wych, z jednoczesnym przeprow adzeniem badań ankietow ych. Poniew aż takich ksiąg nie udostępniono w żadnym obiekcie noclegow ym Ustki, stąd też nie było możliwe bliższe rozpoznanie struktury dem ograficznej i przestrzennej przyby­ łych gości, a tym samym dokonanie analizy i segm entacji rynku klientów tych obiektów na podstaw ie tego typu m ateriałów .

W zw iązku z tym podjęto na szeroką skalę badania ankietow e, które pro­ w adzono z turystam i przebyw ającym i na plaży (w schodniej i zachodniej) w dniach 22-24.07.19 98 r. w granicach adm inistracyjnych m iasta1. Badaniami tymi objęto łącznie 651 turystów . Przeprow adzone badania ankietow e dostar­ czyły inform acji: o w ykorzystyw anych przez gości środkach transportu i for­ mach przyjazdów , celu i częstotliw ości odw iedzin, sposobie zakw aterow ania i w yżyw ienia w raz z je g o oceną, oceny bazy handlowej U stki, identyfikacji czynników decydujących o atrakcyjności turystycznej m iasta, a także plano­ wanym ponow nie przyjeździe turystycznym do Ustki. M etryki ankiety dostar­

1 B ad an ia an k ieto w e z turystam i przebyw ającym i n a plaży przeprow adzili w dniach 22 ~ 2 4 .0 7 .1 9 9 8 r. studenci II roku stud ió w zaocznych geografii U niw ersytetu Ł ód zk ieg o w trakcie odbyw anych w U stce ćw iczeń terenow ych. W ćw iczeniach teren o w y ch uczestniczyli: prof. d r hab. A. M atczak (k iero w n ik ćw iczeń), m gr M. L aw in o ra z studenci: B. B rzezińska, J. C avello, J. C h u ch n o w sk a, A. F ilip o w sk a, M . Jeziorska, A. K am ińska, M. M aków ka, K. M aniecka, O. M ro ­ w ińska, M. O dbieżałek, K. O gonow ska, A. P asierbski, R. T rzuskow ska.

czyły inform acji o strukturze pici i wieku, w ykształcenia i zawodu oraz miejscu stałego zam ieszkania respondentów .

G oście przyjeżdżający do Ustki pochodzą w łaściw ie z całej Polski, jed n ak icli udziały procentow e są różne w poszczególnych w ojew ództw ach. Znaczące różnice w ystępujące w rozm ieszczeniu m iejsc zam ieszkania turystów wskazują, że za pom ocą m etody koncentracji możemy pozyskać inform acje o stopniu nierów nom ierności udziału poszczególnych w ojew ództw w liczbie kierujących się do Ustki turystów , a tym samym dokonać segm entacji przestrzennej krajo­ w ego rynku turystycznego Ustki ( M a t c z a k 1998).

3. W Y N IK I BA D A Ń

W yniki badań obejm ują syntezę atrakcji turystycznych m iasta, szacunek wielkości ruchu turystycznego i jeg o charakterystykę, identyfikację obszaru ryn­ kow ego i je g o segm entację przestrzenną, charakterystykę w ydzielonych rynków oraz typologię strukturalną przestrzennych segm entów rynkowych.

3.1. A TRAKCJE TU R Y STY CZN E USTKI

Ustka, licząca ok. 17,5 tys. m ieszkańców, położona je s t w środkowej części polskiego w ybrzeża Bałtyku, w odległości 22 km na północ od Słupska. Jest portem przeładunkow ym i rybackim ze stocznią i przedsiębiorstw am i połow o­ wymi oraz kurortem nadm orskim u ujścia rzeki Słupi do Bałtyku. Od 1832 r. zaczęli tutaj przybyw ać kuracjusze. W 1870 r. pow stało Tow arzystw o K ąpie­ lowe. Praw a m iejskie Ustka uzyskała w 1935 r., a w 1974 r. status uzdrowiska. W 1978 r. pow ołano sam odzielne Przedsiębiorstw o Państw ow e (PP) U zdro­ wisko Ustka. Zadecydow ały o tym naturalne warunki przyrodnicze. M orze i brzeg m orski stanow ią olbrzym ie, naturalne inhalatorium , które w raz z sosno­ wymi lasami (471 ha) tw o rzą specyficzny, o w alorach leczniczych, mikroklim at. Ź ródła solankow e i bogate złoża borow iny um ożliw iają lecznictw o sanatoryjne w zakresie chorób układu krążenia, oddechow ego, chorób przem iany m aterii i reum atycznych. B ezpośrednia bliskość m orza um ożliw ia wczasow iczom i ku­ racjuszom w m iesiącach letnich kąpiele słoneczne i m orskie, natom iast w pozos­ tałych m iesiącach korzystanie w trakcie spacerów z leczniczego oddziaływ ania klim atu m orskiego m ającego korzystny w pływ na drogi oddechow e. Ustka posiada też kilka zabytkow ych obiektów krajoznaw czych, do których zalicza się: domy szaclnilcow e, w ille z przełom u XIX i XX w., neogotycki kościół w y­ budow any w latach 1885-1888, port i latarnię m orską, zaułek kapitański, przyportow y spichlerz, prom enadę, am fiteatr i park nadm orski, zakład przyrodo­ leczniczy. W iele obiektów krajoznaw czych znajduje się też w okolicach Ustki:

grodziska, chałupy, dw ory i kościoły szachulcow e, kościoły gotyckie i baroko­ we, dw ory i parki dw orskie, wydmy, rezerw aty roślin i zw ierząt (ptactw a w od­ nego), co sprzyja podejm ow aniu w ycieczek w okolice m iasta. R ejestrow ana (w system ie bieżącej spraw ozdaw czości statystycznej Kt-1) baza noclegow a Ustki, licząca 7805 m iejsc, składa się z czterech hoteli (275 m iejsc noclego­ wych), dwóch pensjonatów (58), jednego schroniska młodzieżowego (62), osiem ­ nastu ośrodków w czasow ych (3976), czterech ośrodków kolonijnych (540), dwóch ośrodków szkoleniow o-w ypoczynkow ych (714), dwóch dom ów pracy twórczej (102) i rejestrow anych kw ater pryw atnych (2078). Ustka je s t dobrze w yposażona w obiekty gastronom iczne, handlowe, kulturalno-rozryw kow e i re­ kreacyjne. Licznie organizow ane s ą też imprezy letnie, jak : dni m orza, turnieje sportowe, koncerty m uzyczne, konkursy, targi, festyny itd.

3.2. W IELKOŚĆ I FORM Y IUJCIIU TURYSTY CZN EGO

W U stce w ystępują w zasadzie dwie formy ruchu turystycznego. Z decy­ dowanie dom inuje w czasow y (pobytow y) ruch turystyczny. Pobyty turystyczne na terenie m iasta organizow ane są głów nie w ośrodkach w czasow ych, kolo­ nijnych, szkoleniow o-w ypoczynkow ych, dom ach pracy tw órczej, pokojacli goś­ cinnych, a także, jed n ak w dużo m niejszym stopniu, w hotelach, pensjonatach i schroniskach m łodzieżow ych. W okresie letnim wśród gości w Ustce znaczący jest też udział osób przyjeżdżających na w ielodniow y w ypoczynek do rodziny. Rejestrow ane są także pobyty sanatoryjne organizow ane w paru ośrodkach Wczasowych, z reguły poza sezonem letnim. D użą grupę turystów w okresie lata tw orzą goście przyjeżdżający do Ustki na jed en dzień lub parę godzin. S ą to osoby zakw aterow ane w pokojach gościnnych i na kem pingach znajdujących się ju ż poza granicam i adm inistracyjnym i m iasta. Do Ustki przyjeżdżają na plażę, w celu poznania m iasta, odbycia rejsu statkiem spacerow ym , kulturalno-rozryw - kowym, zw łaszcza w godzinach popołudniow ych i w dni św iąteczne. C zęsto też celem ich przyjazdu do Ustki są obiekty handlowe. Znaczący udział m ają także codziennie przyjazdy, zw łaszcza na plażę, m ieszkańców Słupska oraz odw ie­ dzających ich w okresie wakacji rodzin, znajom ych i przyjaciół. Inne formy ruchu turystycznego, ja k ju ż w spom niane przyjazdy sanatoryjne, konferencyjno- -szkoleniow e itd., m ają dużo m niejsze znaczenie.

O kreślenie wielkości uczestnictw a w w ym ienionych form ach ruchu turys­ tycznego je s t bardzo trudne. B azując na danych pochodzących z bieżącej spra­ wozdawczości statystycznej zbieranej z rejestrow anej bazy noclegow ej na for­ mularzu Kt-1 uzyskujem y dla 1996 r. liczbę 39,3 tys. gości, a dla 1997 r. 47 tys. osób. (tab. I). W edług tych danych udział wszystkich obiektów w czasowych w obsłudze turystów w ynosił w latach 1996-1997 aż 67,2% , natom iast kw ater Prywatnych spadł z 14,4% w 1996 r. do 11,1% w 1997 r. Pozostałe obiekty noclegow e (hotele o udziale 13,9-18,4% , pensjonaty 2 -1 ,1 % , schroniska

mło-T a b e l a I K orzystający z n o cleg ó w w rejestrow anej bazie noclegow ej U stki w latach 1 9 9 6 -1 9 9 7

(w g bieżącej spraw ozdaw czości statystycznej K t-1)

Les to u ristes passan t les nuits d an s la base de couchage en reg istrée it U stka dans les années 1 9 9 6 -1 9 9 7 (selon le rap p o rt statistiq u e co u ran t K t-1)

R odzaj ob iek tu 1996 1997 osoby % osoby % 1. H otele 5 443 13,9 8 653 18,4 2. P en sjo n aty 787 2,0 504 1,1 3. S ch ro n isk a m łodzieżow e 974 2,5 1 067 2,3 4. O środki w czasow e 19 550 49,8 20 903 44,4 5. O środki ko lo n ijn e 1 643 4,2 1 880 4,0

6. O środki szkolen io w o -w y p o czy n k o w e 4 376 11,1 8 100 17,2

7. D om y pracy tw órczej 832 2,1 720 1,5

8. P o k o je g o ścin n e 5 664 14,4 5 217 11,1

O gółem 39 269 100,0 47 044 100,0

Ź r ó d ł o : M ateriały W U S w Słupsku.

dzieżow e 2 ,5 -2 ,3 % ) zgrom adziły 18,4-21,8% rejestrow anych w latach 1996 -1 9 9 7 gości w ypoczyw ających w Ustce. W ykonane w drugiej połow ie lipca 1998 r. obserw acje i badania ankietow e (tab. II) w yraźnie wskazują, że znaczą­ cy udział turystów nie je s t objęty bieżącą spraw ozdaw czością statystyczną. Dotyczy to głów nie pokoi gościnnych. Przeprow adzone na plaży w dniach 2 2 -24.0 7.19 98 r. badania ankietow e w skazują na znacznie większe znaczenie kw ater pryw atnych w obsłudze ruchu turystycznego, aniżeli w ynika to z danych oficjalnych. Z badań ankietow ych wynika, że z pokoi gościnnych korzystało aż 59,4% respondentów , gdy tym czasem z ośrodków wczasow ych tylko 19,2%. Faktyczne znaczenie kw ater pryw atnych w obsłudze turystów je s t pięciokrotnie w iększe niż w ynika to z danych pochodzących z bieżącej spraw ozdaw czości statystycznej. W podanym udziale m ieszczą się także plażow icze zakw aterow ani w pokojach gościnnych poza Ustką, jed n ak ze względu na różnice w potencjale lokalowym odsetek gości korzystających z kw ater pryw atnych poza U stk ą sięgał najwyżej 1/3 podanego w badaniu ankietow ym udziału, tj. ok. 20% . Tak w ięc na kw atery pryw atne w U stce przypada ok. 40% ogółu w czasow iczów , tj. ok. dw u­ krotnie więcej aniżeli w ośrodkach wczasowych (ok. 20 tys. osób w 1997 r.), co daje w ielkość rzędu 40 tys. osób. Z badań ankietowych prow adzonych na plaży wynika, że znaczący udział w czasow iczów , sięgający 6,5% , korzysta z gościny u krew nych w Ustce, okolicznych wsiach i Słupsku. Stanowiło to ok. 1/3 turystów zakw aterow anych w ośrodkach w czasow ych. W zw iązku z tym ich liczbę m ożna szacow ać na 6 ,5 -7 tys. osób. Około 9,2% respondentów korzys­ tało z kem pingów zlokalizow anych ju ż poza granicam i adm inistracyjnym i U st­

ki. Stanow iło to ok. 1/2 gości ośrodków w czasow ych. W w ielkościach bez­ w zględnych odpow iada to ok. 10 tys. osób. W ielkość w czasow ego ruchu turys­ tycznego w U stce m ożna zatem szacow ać na poziom ie co najm niej 80 tys. osób rocznie. N atom iast bliższe oszacow anie wielkości jednodniow ego ruchu tu ry s­ tycznego w Ustce na bazie posiadanych m ateriałów statystycznych i ankieto­ wych je s t praktycznie niem ożliwe.

T a b e l a II M iejsca zak w atero w an ia (o b iek t noclegow y) resp o n d en tó w (stan z 2 2 -2 4 .0 7 .1 9 9 8 ) L es lieux d 'in sta lla tio n (o b jet de c o u ch ag e) des personnes en q u êtées (2 2 -2 4 .0 7 .1 9 9 8 )

M iejsce zak w atero w an ia O soby %

H otel 11 1,7

P en sjo n at 26 4,0

O śro d ek w czasow y 125 19,2

K w atera pryw atna 387 59,4

K em ping, p o le biw akow e 60 9,2

Inne 42 6,5

O gółem 651 100,0

Ź r ó d ł o : O b liczo n o n a podstaw ie badań ankietow ych.

Liczba turystów przybyw ających do Ustki w ciągu roku, a zw łaszcza w se­ zonie letnim , we wszystkich w ym ienionych formach turystyki je s t na tyle duża, że w yw iera istotny i w ielce pozytywny w pływ na gospodarkę lokalną. Z na­ kom icie to dostrzegają m ałe i średnie podm ioty gospodarcze działające zw łasz­ cza w sektorze usługowym . U trzym anie sektora turystycznego przynajm niej na obecnym poziom ie leży w żyw otnym interesie Ustki. Ten fakt oraz obecny poziom rozw oju gospodarki turystycznej w Ustce uzasadnia w szelkie podejm o­ wane próby badań nad turystycznym i obszaram i rynkowym i m iasta.

3.3. CH A RA K TERY STY K A DEM OGRAFICZNA 1 SPOŁECZNA RESPONDEN TÓW

U dział kobiet (58,7% ) w przeprow adzonych na plaży badaniach ankieto­ wych był w yższy aniżeli m ężczyzn (41,3% ). N ajliczniej reprezentow ane były osoby w w ieku 3 6 -4 5 lat (32,5% ), 16-25 lat (26,3% ) i 2 6 -3 5 lat (22,6% ). N a tę grupę osób (w wieku 16—45 lat) przypadało łącznie 81,4% ogółu ankietow anych Plażowiczów. U dział osób w wieku 4 6 -5 5 lat przebyw ających na plaży wyniósł 10,5%. Respondenci powyżej 55 roku życia stanow ili pozostałe 8,1%. We Wszystkich w ym ienionych przedziałach wieku przew agę m iały kobiety. Szcze­ gólnie m ocno zaznaczyła się ona w śród m łodszych (rzędu 6% ) i starszych

(7 -1 2 % ) plażow iczów . N atom iast w śród osób w średnim wieku (3 6 -4 5 lat) przew aga ta była niew ielka, poniżej 1%.

A nkietow ane na plaży osoby charakteryzow ał ogólnie wysoki poziom wy­ kształcenia. U dział respondentów z w ykształceniem pom aturalnym (6,3% ) i wyższym (26,3% ) w yniósł 32,6% . N ajliczniejszą g ru pą byli respondenci po­ siadający w ykształcenie średnie (49,2% ), zarów no ogólnokształcące, ja k i tech­ niczne. Udział osób o niższym poziom ie w ykształcenia (podstaw ow ym - 5,2% i zasadniczym zaw odow ym — 13,0%) osiągnął zaledw ie 18,2%. Przedstaw iona struktura w ykształcenia respondentów w ypoczyw ających na plaży w Ustce je st więc zdecydow anie odm ienna od przeciętnego w ykształcenia ogółu ludności Polski. Udział przebyw ających na plaży osób o najwyższym poziom ie w ykształ­ cenia był trzykrotnie w yższy aniżeli w ynosi średnia ogólnokrajow a, natom iast respondentów o najniższym poziom ie w ykształcenia był z kolei trzykrotnie niż­ szy od średniej krajow ej.

W strukturze zatrudnienia ankietow anych osób uw idaczniają się przem iany zachodzące w społeczeństw ie polskim po 1989 r. W śród w ypoczyw ających w Ustce d o m inują osoby czynne zaw odow o (75,6% ). W tej grupie znaczący udział, rzędu 13,4%, mieli w łaściciele firm (pracujący na własny rachunek). N a­ dal jed n ak najw iększy udział przypadał na pracow ników najem nych (62,2% ogółu badanych). N ieco ponad połowę tej wielkości (35,3% ) stanowili jeszcze pracow nicy najem ni przedsiębiorstw i instytucji państw ow ych, a następnie pry­ watnych (17,8% ) i z kapitałem obcym (6,6% ) oraz pracow nicy przedsiębiorstw spółdzielczych (2,5% ). T ak duży udział wśród wypoczyw ających pracow ników przedsiębiorstw i instytucji państw ow ych wiąże się z nadal utrzym ującym się w Ustce w ysokim udziałem zakładowej bazy noclegow ej. Udział w śród ankieto­ w anych osób biernych zaw odow o wynosił 24,4% . N ajw iększą jeg o część stano­ wili uczniow ie i studenci (14% ) oraz emeryci i renciści (7,5% ), na których łącz­ nie przypadało 21,5% ogółu ankietow anych. G rupę biernych zaw odow o uzupeł­ niały gospodynie dom ow e (2,1% udziału) i bezrobotni (0,8% ).

O m ów iona struktura dem ograficzna i społeczna ankietow anych w skazuje, że w ypoczyw ający w Ustce są na ogól osobam i m łodymi, dobrze w ykształconym i, aktywnym i zawodowo i w związku z tym stosunkowo zamożnymi (dobrze i śred­ nio sytuow anym i).

3.4. C H A RA K TERY STY K A ZACH O W A Ń TU RY STY CZN O-W Y PO CZY NKOW YCH RESPO N D EN TÓ W

A nkietow ani na w ypoczynek do Ustki przyjeżdżają na ogół z ro d z in ą aż w 67,4% . Pełne rodziny stanow iły 28,6% , same m ałżeństw a ok. 10%, a pozosta­ łe 28,8% to jed n o z rodziców z dzieckiem lub dziećm i. Dość często przyjeżdżają też ze znajom ym i i przyjaciółm i, w 22,9% , najrzadziej sam otnie. U dział takich osób w ynosił 9,7% ogółu ankietow anych. W podróżach do Ustki najczęściej ko­ rzystano z w łasnego sam ochodu osobow ego, aż 60,4% respondentów . Z tym

faktem w iąże się konieczność zabezpieczenia na terenie m iasta odpow iednich pow ierzchni do parkow ania dużej liczby sam ochodów osobow ych. Środkami kom unikacji zbiorow ej przyjechało 34,6% badanych. N iew ielki udział w trans­ porcie turystów m iały specjalnie w ynajęte w tym celu autokary (obsłużyły 3,8% przyjazdów ).

C elem przyjazdów 87,7% respondentów była szeroko rozum iana turystyka i w ypoczynek, często łączona z plażow aniem (30,1% ) jak o najw ażniejszym motywem pobytu. Znaczący odsetek respondentów (16,6% ) przyjechał do Ustki by m. in. zobaczyć i poznać miasto, a 12,6% ankietowanych w skazało jak o jeden z celów przyjazdu rozrywkę. Jednym z motywów pobytu w Ustce była prze­ jażdżka statkiem spacerow ym (dla 3,5% respondentów ), a także gastronom ia

(1,8% ). A nkietow ani najczęściej przyjeżdżali na dw u- (39,4% ) i jednotygod- niowe (24,5% ) turnusy w czasow e, rzadziej na okres 10 dni (16,2% ) i trzech tygodni (6,5% ). Z naczący udział respondentów (13,4% ogółu ankietow anych na plaży) odw iedził Ustkę tylko na jed en dzień (4% ) lub na kilka godzin (9,4% ). Blisko 2/3 respondentów (63,1% ) wypoczyw ało ju ż daw niej w Ustce. Były to dla nich kolejne odw iedziny kąpieliska. Tylko dla 36,9% był to pierw szy pobyt Wypoczynkowy w tym m ieście. Aż 77,4% respondentów w yrażała chęć po­ nownego przyjazdu do Ustki w przyszłym sezonie letnim, a 19,2% ankieto­ wanych nie w yrażała chęci ponow nego odw iedzenia Ustki. D uży udział pa­ rokrotnych odw iedzin Ustki w skazuje, że m iasto w dużym stopniu m a stałą klientelę. W przyszłości należy zatem oczekiw ać ustabilizow anego co do w iel­ kości i struktury popytu na produkt turystyczny Ustki. N a nim, w dużej mierze, można opierać funkcjonow anie biznesu turystycznego. Duży udział responden­ tów w ynajm ujących kw atery pryw atne (59,4% ) pow odow ał, że 53,3% badanych korzystała w czasie pobytu w Ustce z w yżyw ienia organizow anego we własnym zakresie, z częstym korzystaniem z małej gastronom ii (15,4% ), barów (11,7% ) i rzadziej restauracji (8,6% ). Z w yżyw ienia w stołów kach korzystało 28,6% an­ kietow anych. Były to na ogół osoby zakw aterow ane w ośrodkach wczasowych. Taka struktura organizacyjna w yżyw ienia turystów sprzyja rozw ojow i m ałych Podmiotów gospodarczych w sferze gastronom ii i handlu artykułam i spożyw ­ czymi. Podstaw ow ym zajęciem wypoczywających było plażowanie i kąpiele m ors­ kie (83,1% ), ale także rów nie często piesze w ędrów ki w zdłuż plaży (44,5% ) i spacery po Ustce (47,5% ) oraz - rzadziej - upraw ianie sportu (18% ), odbyw a­ nie w ycieczek poza Ustkę (8,3% ) i w ędkow anie (4,8% ). Kolejne 12,4% bada­ nych turystów uczestniczyło w rozrywkach typu: pobyt w kaw iarni, dancing, dyskoteka itd. N ie uzyskano w pełni zadow alających odpow iedzi na tem at w y­ datków, ja k ie ponosili turyści w czasie pobytu w Ustce. Podaw ano na ogół w ar­ tości przybliżone i w dość szerokich przedziałach. Jednodniow y koszt pobytu turysty w Ustce w ahał się w szerokim przedziale od 10 zł do 80 zł. N ajniższy był dla korzystający cli z kem pingów (1 0 -3 0 zł), kw ater pryw atnych (2 0 -4 0 zł)

i ośrodków w czasow ych (3 0 -5 0 zł), a najwyższy dla kw aterujących w pensjo­ natach (4 0 -8 0 zł).

N a ogół turyści byli zadow oleni ze sw ojego pobytu w ypoczynkow ego. Dali temu w yraz oceniając pozytyw nie standard urządzeń usługowych m iasta, z któ­ rych bezpośrednio korzystali. Zdecydow ana w iększość oceniła standard sw oje­ go zakw aterow ania ja k o dobry (43,7% ) i bardzo dobry (39,5% ). Dla 13,6% ankietow anych standard ich zakw aterow ania był przeciętny, a tylko dla 3,2% zły (1,4% ) i zdecydow anie zły (1,8% ). Podobnie pozytyw ne oceny otrzym ała baza handlow o-gastronom iczna Ustki. Ponad połowa respondentów (51,6% ) była zdania, że je j jak o ść i nasycenie n ią m iasta je s t dobre, a 38,0% ankietow anych uznało, że bardzo dobre. Zdaniem 7,1% badanych je j standard je s t przeciętny, a tylko 3,3% uznało, że je s t zły (2,1% ) i zdecydow anie zły (1,2% ). Z decydow a­ na w iększość ankietow anych na plaży turystów (83,9% ) uznała, że o atrakcyj­ ności turystycznej Ustki decyd ują w alory przyrody: czyste pow ietrze, las i pla­ ża. W śród nich 26,9% podkreślało też, że m iasto je s t czyste i zadbane, a 16,7% stw ierdziło, że je g o m ieszkańcy są gościnni i przyjaźni. Znacznie mniej osób, bo 11,5%, za atrakcję turystyczną Ustki uznało odpow iednie zagospodarow anie m iasta. Dla 6,8% respondentów o atrakcyjności turystycznej Ustki decyduje duża liczba turystów w niej w ypoczyw ających. Ale jedn ocześnie 37,8% ankie­ tow anych uważa, że atrakcyjność turystyczną m iasta ogranicza duża liczba tu­ rystów. Inne niedogodności to brak rozryw ek (dla 10,9% respondentów ) i nad­ m ierny hałas (10,9% ). Pomim o, że 1/4 badanych uznała za w skazane podkreślić, że Ustka je s t czystym m iastem , to dla 11,1% ankietow anych było to zaśm iecone kąpielisko. K olejne 7,8% skarżyło się na niedogodności w zakw aterow aniu, a 3,4% w żyw ieniu. Pomim o tych podzielonych opinii, należy uznać, że Ustka postrzegana je s t przez w iększość turystów pozytywnie, na co w skazuje fakt, że 77,4% badanych respondentów planuje ponow nie przyjazd do Ustki na swój do­ roczny w ypoczynek letni.

3.5. SEG M EN TA C JA PRZESTRZENNA KRAJOW EGO RYNKU TU RYSTY CZN EGO

B adania ankietow e uw zględniające stałe m iejsce zam eldow ania respon­ dentów um ożliw iają dokonanie segm entacji krajow ego rynku turystycznego. W tym celu posłużono się, szeroko stosow aną w geografii społeczno-ekono­ m icznej, m etod ą koncentracji, która pozw ala w sposób ilościow y określić sto­ pień nierów nom ierności rozkładu przestrzennego badanego zjaw iska. O bliczony w skaźnik koncentracji przyjm uje w ysoką w artość r| = 0,8584, co oznacza, że dom inująca liczba gości przybyw a do Ustki z niew ielkiego obszaru kraju. Ilustruje to rys. 1. W ynika z niego, że z sześciu zaledw ie w ojew ództw , zaj­ m ujących niecałe 10% pow ierzchni kraju, pochodzi blisko 60% turystów przy­ byw ających do Ustki. B liższa analiza rys. 1 upow ażnia do w ydzielenia sześciu dużych rynków: I regionalnego, ze Słupskiem i okolicznymi miastami, II

-Rys. 1. T u ry sty czn e o b szary rynkow e U stki w yznaczone m eto d ą koncentracji D essin 1. L es terrain s d e m arché tou ristiq u es d e la ville d e U stka désig n és à l ’aide

d e la m éthode d e c oncentration

Wielkopolsko-kujawskiego, z Poznaniem, Koninem, Bydgoszczą, Toruniem i W łoc­ ławkiem (przy czym dom inujący udział przypada tu na Poznań), III - w arsza- Wsko-łódzkiego, z W arszaw ą, Ł o d z ią Skierniew icam i, Płockiem i Piotrkow em (z dom inującą ro lą W arszaw y i Łodzi), IV - dolnośląskiego, z W rocław iem , Legnicą, Jelen ią G ó rą i W ałbrzychem (z dom inacją W rocław ia), V - górno- śląsko-krakow skiego, z K rakow em , K atow icam i i pozostałym i m iastam i GOP, Opolem, C zęstochow ą i B ielsk o -B iałą VI - obejm ującego pozostały obszar Pol­ ski. C harakterystykę w ielkości w yróżnionych rynków zaw iera tab. III.

N ajw ięcej turystów krajow ych „dostarczył” Ustce rynek w arszaw sko-łódzki. Jego udział w yniósł aż 27,3% . Rynek ten zajm uje zaledw ie 6,6% (tj. ok. 20,6 tys. km2) pow ierzchni kraju, ale zam ieszkuje go 13,3% (tj. ok. 5,1 min osób) Polaków, z czego 77,4% w m iastach. Przeciętna gęstość zaludnienia je s t dw u­ krotnie w yższa aniżeli średnia krajow a. Drugim pod w zględem w ażności dla

T a b e l a III C haraktery sty k a w y ró żn io n y ch rynków

L a caracté ristiq u e des m arch és distin g u és

O b szar ryn k o w y 3

P o w ierzch n ia L iczb a m ieszkańców G ęstość z alu d n ien ia

n a km 2

L u d n o ść m iejska L iczb a an k ieto w a­ nych tu n s tó w km 2 % tys. % tys. % o so b y % I 7 453 2.4 427,1 1.1 57,3 235,7 1,0 89 13,7 II 33 389 10,7 4 0 78,9 10,6 122.1 2 532.5 10,6 70 10,7 III 20 654 6,6 5 115,5 13,3 247,7 3 9 5 8 ,0 16,6 178 27,3 IV 18 871 6,0 2 9 23,7 7,6 154,9 2 109,7 8,8 82 12,6 V 28 325 9,1 7 885,8 20,4 2 7 8 ,4 5 6 45,4 23,6 128 19,7 VI 203 993 65.2 18 208.3 47.1 89.2 9 422.3 39.4 104 16.0 O gółem 312 685 100,0 38 639,3 100,0 123,6 23 9 03,6 100,0 651 100,0

a N azw y o b szaró w ry n kow ych: 1 - reg io n aln y , II - w ie lk o p o lsk o -k u jaw sk i, III — w arszaw sk o -łó d zk i, IV - d o ln o śląsk i, V - g ó rn o śląsk i, V I - p o z o stałe o b szary kraju.

Ź r ó d ł o : O b liczo n o n a p odstaw ie: Rocznik statystyczny województw 1997, G U S, W arszaw a 1997, o raz b ad ań ankietow ych.

A n d rz e j M a tc z a k

Ustki je s t rynek górnośląsko-krakow ski. D ostarczył 011 blisko 20% turystów. O bejm ow ał obszar 28,3 tys. km2 (tj. 9,1% pow ierzchni kraju), na którym zam ieszkiw ało blisko 7,9 m in osób (tj. 20,4% ludności Polski), w tym 71,6% w m iastach. Średnia gęstość zaludnienia tego rynku przekraczała ponad dw u­ krotnie przeciętną krajow ą. N a trzecim m iejscu, z udziałem 13,7% przybyw a­ jących do Ustki turystów , znalazł się niewielki obszarow o (ok. 7,5 tys. km2) 1 ludnościow o (niecałe 0,5 min osób, w tym 55,2% m ieszkających w m iastach, o niskiej gęstości zaludnienia) rynek regionalny. Jest to specyficzny rynek dos­ tarczający Ustce niemal w yłącznie „turystów beznoclegow ych” . Kolejne m iej­ sce z udziałem 12,6% przyjeżdżających do Ustki turystów zajm ow ał rynek dol­ nośląski. O bejm ow ał tylko 6% (tj. ok. 18,9 tys. km2) pow ierzchni kraju, którą zam ieszkiw ało 7,6% (tj. ok. 2,9 min osób) Polaków, z czego aż 72,2% w m ias­ tach, przy gęstości zaludnienia iiiewiele przekraczającej śred nią krajow ą. N aj­ mniejszym zw artym obszarow o rynkiem turystycznym był dla Ustki rynek w iel- kopolsko-kujaw ski. Pochodziło z niego 10,7% turystów . Rynek ten je s t stosun­ kowo duży pow ierzchniow o, 33,4 tys. km2 (tj. 10,7% terytorium Polski) i lud­ nościowo (ok. 4,1 min osób). W m iastach zam ieszkuje 62,1% je g o ludności. Odsetek ten był zbliżony do średniej krajow ej, podobnie ja k gęstość zaludnie­ nia. Pozostałe 2/3 terytorium Polski obejm ow ał silnie rozproszony rynek VI z 16% udziałem , w którym zam ieszkiw ało 47,1 % ogółu ludności kraju, w tym tylko 51,7% w m iastach, a przeciętna gęstość zaludnienia była o 28% niższa od średniej krajow ej.

Przeprow adzone badania ankietow e stanow ią pod względem m erytorycznym W ystarczającą podstaw ę do bliższej charakterystyki każdego z w yróżnionych rynków.

I. R ynek regionalny. Z rynku regionalnego przybyw ają do Ustki głów nie

turyści nie korzystający w niej z noclegów . S ą to osoby korzystające z kem ­ pingów, kw ater pryw atnych, gościny u rodziny i znajom ych, ale ju ż poza gra­ nicami adm inistracyjnym i Ustki oraz stali m ieszkańcy (i często też przybyw a­ jąca do nich rodziną i/lub znajom i) Słupska. Tego rodzaju turyści stanow ią aż

^7,8% rynku regionalnego. M a to swoje odbicie w strukturze dem ograficzo- -społecznej, m otywach, zachow aniach i ocenach turystów.

Z tego rynku pochodził turysta bardzo młody i w zaaw ansow anym wieku, turyści w wieku 16-25 lat mieli 49,3% udziału, natom iast w wieku 46 i więcej 'at stanow ili kolejne 32,5% . Zatem udział turystów w średnim wieku 2 6 -4 5 lat był w zasadzie m arginalny i w ynosił 18,2%. W najm łodszej grupie turystów Prawie dw ukrotną przew agę m iały kobiety, w najstarszych grupach przew aga ta była ju ż w ielokrotna, natom iast grupa turystów w w ieku 2 6 -4 5 lat charaktery­ zowała się w yrów naną strukturą płci. Przybyw ający do Ustki plażow icze 2 rynku regionalnego w 78,6% posiadali w ykształcenie średnie (58,6% ) i wyż- sze (20% ). U zupełniający udział, na poziom ie 10%, m iały osoby z w ykształce­ n i u podstaw ow ym , pom im o to ich udział w porów naniu z pozostałym i rynka­

mi był najw yższy, oraz zasadniczym zawodowym (11,4% ). W śród osób pocho­ dzących z tego rynku i w ypoczyw ających w Ustce wysoki udział m ają osoby niepracujące, aż 42,9% . Jest to udział blisko dw ukrotnie wyższy w porównaniu z pozostałym i rynkami. N ajw iększą jeg o część stanow ią uczniow ie i studenci (20,6% ) oraz em eryci i renciści (19,1% ). W śród osób pracujących (57,1% ) na w ypoczynek (na plażę) do Ustki przyjeżdżali najczęściej pracow nicy przedsię­ biorstw i instytucji państw ow ych (25,4% ) oraz firm pryw atnych (12,7% ). Na kolejnym m iejscu, z udziałem 9,5% , znaleźli się w łaściciele pryw atnych firm. W śród przybyw ających na plażę z rynku regionalnego pracow nicy firm spół­ dzielczych (6,3% ) oraz z kapitałem obcym (3,2% ) mieli ju ż m arginalny udział (łącznie 9,5 %).

Respondenci pochodzący z rynku regionalnego dobrze zn a ją Ustkę. Aż 98,6% z nich przebyw ało tutaj kolejny raz. Tylko 1,4% ankietow anych na plaży było po raz pierw szy w m ieście. W przyjazdach do Ustki respondenci naj­ częściej korzystali z w łasnego sam ochodu osobow ego (47,3% ) i środków ko­ m unikacji publicznej (PK S, M PK, PKP - 44,6% ). Tylko nieco ponad połowa (56,8% ) przybyw ała na plażę w gronie rodzinnym . Stosunkow o duży udział byl przyjazdów w grupach rów ieśniczych i przyjacielskich (27% ) oraz sam otnych (16,2% ). M otywem przyjazdów była szeroko rozum iana turystyka i wypoczynek (64,4% ) oraz plażow anie i kąpiele słoneczne i m orskie (43,8% ). M niejsze zna­ czenie jak o cel przyjazdów m iała rozryw ka (13,7% ) i poznaw anie m iasta (9,6% ). A nkietow ani m ieszkali na ogół na stałe w Słupsku lub w okolicznych m iejscow ościach lub też przebywali w gościnie u rodziny i znajom ych (54,1% ). W znaczącym też stopniu korzystali z kw ater pryw atnych (25% ) i kem pingów (12,5% ) zlokalizow anych ju ż poza granicam i adm inistracyjnym i Ustki. Standard sw ojego zakw aterow ania oceniali najczęściej jak o bardzo dobry (54,5% ) i dobry (22,7% ), rzadziej jak o przeciętny (18,2% ). Źle oceniających standard swojego zakw aterow ania było jed n ak 4,6% respondentów . A nkietow ani pochodzący z rynku regionalnego żyw ili się w U stce na ogół we własnym zakresie (42,5% ) i w małej gastronom ii (19,2% ). Rzadziej korzystali ze stołów ek (9,6% ) i barów (8,2% ), a zupełnie w yjątkow o z restauracji (1,4% ). Standard bazy handlowej m iasta oceniali na ogół dobrze (53,7% ) i bardzo dobrze (35,8% ). Przybywający do Ustki z rynku regionalnego najczęściej korzystali z plaży i kąpieli (72,6% ), podejm ując jednocześnie wędrówki plażą (21,9% ) oraz po Ustce (24,6% ). Róż­ nego typu aktyw ny w ypoczynek w iążący się często ze sportem podejm ow ało 21,9% ankietow anych. Inne zajęcia, takie ja k np. rozryw ka i zabaw a (9,6% ), w ędkow anie (4,1%), wycieczki poza Ustkę (5,5%), podejmowano bardzo rzadko.

R espondenci pochodzący z rynku regionalnego byli w znakom itej w iększoś­ ci zdania, że o atrakcyjności turystycznej Ustki d ecydują walory przyrodnicze. Takie zdanie w yraziło 79,5% ankietow anych. Znacznie mniej głosów otrzym ały takie czynniki atrakcyjności, ja k zadbane, czyste m iasto (20,5% ), odpow iednie zagospodarow anie (13,7% ), czy fakt przebyw ania w ielu turystów (11% ) i przy­

jazn e nastaw ienie do gości m ieszkańców Ustki (9,6% ). N atom iast w śród czyn­ ników ograniczających atrakcyjność turystyczną m iasta najczęściej respondenci wskazywali na nadm ierną ich zdaniem liczbę turystów (45,2% ). R ów nież wielu ankietow anych (11% ) m iało zastrzeżenia co do czystości m iasta, w skazując w ręcz na fakt je g o zaśm iecenia. Dość często podnoszono też, jak o czynnik ogra­ niczający atrakcyjność turystyczną m iasta, nadm ierny hałas (8,2% ) i brak roz­ rywek (8,2% ). Inne czynniki, takie ja k złe zakw aterow anie, w yżyw ienie, tłok, kwestie bezpieczeństw a itd., wskazywała blisko 1/5 respondentów. Pomimo tych zastrzeżeń, aż 94,4% respondentów pochodzących z rynku regionalnego dekla­ rowało chęć ponow nego odw iedzenia Ustki w celach w ypoczynkow ych w kolej­ nym sezonie letnim. Osób, które zdecydow anie nie chciały ju ż odw iedzić Ustki, było 5,6% wśród ankietow anych.

II. R ynek w iclk opolsk o-k ujaw sk i. Z rynku w ielkopolsko-kujaw skiego

przybyw ają do Ustki głów nie w czasow icze w średnim (2 6-45 lat) wieku. Stano­ wili oni 65,8% ogółu turystów pochodzących z tego rynku. W strukturze płci tej grupy turystów w ystępow ała w zasadzie rów now aga pom iędzy mężczyznam i a kobietam i. Tę grupę w czasow iczów uzupełniali ludzie m łodzi (16 -25 lat) z blisko trzykrotną przew agą kobiet, których udział sięgał 19,8%, oraz starsi (46 i więcej lat) z udziałem 14,4% i praw ie dw ukrotną przew agą kobiet. W struk­ turze w ykształcenia w czasow iczów pochodzących z tego rynku dom inują osoby 0 edukacji skończonej na poziom ie średnim (53,4% ) oraz pólwyższym (1,4% ) 1 wyższym (24,7% ). Stosunkow o wysoki udział mieli też w czasow icze posiada­ jący w ykształcenie zasadnicze zaw odow e (16,4% ), natom iast szczątkow y udział

(4,1% ) przypadał na turystów z w ykształceniem podstawowym . W ypoczyw a­ jący w Ustce w 3/4 byli osobam i aktualnie pracującym i. Dom inowali pracujący

w przedsiębiorstw ach i instytucjach państwowych (35,6% ) oraz w firm ach pry­ watnych (21,7% ). Znaczący udział mieli też w łaściciele firm prywatnych (10,1% ) oraz zatrudnieni w spółkach z kapitałem obcym (7,2% ). W śród osób niepracujących, które stanow iły 1/4 ankietow anych, najw iększy udział mieli uczniow ie i studenci (14,6% ) oraz o połowę m niejszy em eryci i renciści (7,2% ).

W czasow icze z W ielkopolski i K ujaw dość dobrze zn ają Ustkę. Po raz kolejny kąpielisko to odw iedziło 60% respondentów . Ci, którzy byli w Ustce Pierwszy raz stanow ili 40% . Dom inow ały przyjazdy rodzinne (78,7% ), w dużo niniejszym stopniu w grupach rów ieśniczych i przyjacielskich (17,3% ). Przyjaz­ dy sam otne m iały m arginalny, 4% udział. W przyjazdach do Ustki jak o środek transportu w ykorzystyw ano głów nie sam ochód osobow y (73,3% ). Dużo m niej­ sze znaczenie m iały środki transportu publicznego (PKP, PKS - 20% ). Turyści Pochodzący z rynku w ielkopolsko-kujaw skiego na czas pobytu w Ustce zakw a­ terowani byli głów nie w pokojach gościnnych (57,9% ) i ośrodkach wczasowych (25% ). Pozostałe formy zakw aterow ania m iały m arginalny udział. N a ogół tu­ ryści byli zadow oleni ze standardu sw ojego zakw aterow ania. W 44% uznali go za dobry, a w 37,3% w ręcz za bardzo dobry, a za przeciętny - 17,3% ankie­

tow anych. Zdecydow anie źle oceniających ten standard było zaledw ie 1,4% respondentów . Turyści w Ustce najczęściej żywili się we własnym zakresie (56,6%>) oraz w stołów kach ośrodków w czasowych (32,9% ). Bary obsłużyły 10,5% respondentów , a restauracje 7,9%. Najm niej było korzystających z m ałej gastronom ii (5,3% ). Bazę handlow ą Ustki oceniono jak o do brą (63,9% ) i bardzo dobrą (29,2% ). N iezadow olonych nie zarejestrow ano w ogóle, a turystów oce­ niających bazę noclegow ą m iasta jak o przeciętną było tylko 6,9%.

M otywy przyjazdu do Ustki wiązały się z turystyką i wypoczynkiem (86,8% ), w tym głów nie w skazyw ano na plażow anie i kąpiele (36,8% ). Dla 18,4% respondentów pew ne znaczenie ja k o m otyw odw iedzenia m iasta m iała chęć jeg o poznania. N a rozrywkę jako m. in. jeden z celów przyjazdu do Ustki w skazyw ało 14,5% respondentów . Pozostałe m otywy miały ju ż m arginalne znaczenie, wśród nich tylko przejażdżka statkiem została w skazana przez 5,3% ankietow anych. Z m otywam i przyjazdów w yraźnie zw iązane były podejm ow ane przez turystów czynności w ypoczynkow e. Z plażow ania i kąpieli korzystało 84,2% responden­ tów, z w ędrów ek plażą 50%, a po Ustce 57,9%. Sportow e formy wypoczynku w ybrało 21% ankietow anych. N a rozrywkę i zabaw ę w skazało 11,8%, a w or­ ganizow anych w ycieczkach poza Ustkę uczestniczyło 7,9%. N ajm niej osób w y­ poczyw ało w ędkując (5,3% ). M otywy przyjazdu oraz formy w ypoczynku podej­ m ow ane w Ustce m iały pew ien wpływ na w skazania czynników decydujących 0 atrakcyjności turystycznej miasta. N ajw ażniejsze dla w czasow iczów z W iel­ kopolski i Kujaw okazały się w alory przyrodnicze (81,6% ) oraz, w m niejszym ju ż stopniu, uznanie Ustki za czystą i zadbaną m iejscow ość (25% ), o odpow ied­

nim zagospodarow aniu (15,8% ) i przyjaznych gospodarzach (13,2% ). N atom iast do najw ażniejszych czynników ograniczających atrakcyjność turystyczną Ustki turyści zaliczyli nadm ierną liczbę turystów (39,5% ), hałas (17,1% ), brak roz­ rywek (10,5% ) i nadm ierne zaśm iecenie m iasta (10,5% ). N a złe zakw atero­ w anie, żyw ienie, brak m iejsc do parkow ania itp. skarżyło się ju ż dużo mniej tu­ rystów, jed n ak na poziom ie od 2,6 do 7,9%. Pomimo to 85,3% respondentów planow ało w przyszłym sezonie letnim ponowny przyjazd do Ustki. Zdecydo­ w anie takiego przyjazdu nie planow ało jed n ak aż 13,3% w czasow iczów , a nie­ zdecydow anych było tylko 1,4%.

III. R yn ek w arszaw sko-lódzki. Z rynku w arszaw sko-łódzkiego do Ustki

przyjeżdżają głów nie turyści w wieku 3 6-45 lat. Ich udział osiągał 37,9%. M niejszy udział mieli turyści z młodszych grup wieku: 16-25 lat z udziałem 28,9%) oraz 2 6 -3 5 lat, których udział wyniósł tylko 19,3%. Starsze osoby (46 1 więcej lat) przyjeżdżające do Ustki na w ypoczynek stanow iły 13,9%. We w szystkich grupach wieku przew ażała liczba kobiet nad liczbą m ężczyzn, rzędu 1,3-6,5% . R espondenci byli na ogół osobami dobrze wykształconym i. Ze średnim w ykształceniem było 55,7% turystów, z pom aturalnym (4% ) i wyż­ szym (30,2%>) kolejne 34,2% osób. Turystów z w ykształceniem zasadniczym za­ wodowym (4,7% ) i podstaw ow ym (5,4% ) było łącznie 10,1%. Turyści w 77%

byli osobam i czynnym i zaw odow o. N ajw ięcej respondentów było pracow nikam i przedsiębiorstw i instytucji państwowych (46,8%) oraz firm pryw atnych (20,9% ). Znaczący udział mieli w łaściciele prywatnych firm (10,1% ) i pracow nicy na­ jem ni spółek z kapitałem obcym (7,9% ). W śród w czasow iczów biernych za­ w odow o najliczniej reprezentow ani byli uczniow ie i studenci (14,4% ), w dużo m niejszym stopniu em eryci i renciści (5,0% ) oraz gospodynie dom ow e (2,9% ).

W podróżach do Ustki korzystano głów nie z w łasnego sam ochodu (62,8% ), a następnie z kom unikacji publicznej (29,7% ) i w ynajętych autokarów (6,1% ). Przyjeżdżano na ogół z rodziną (70,7%) oraz ze znajomymi i przyjaciółmi (24% ). T urystów sam otnie przebyw ających w Ustce było tylko 5,3%. Znaczny ich p ro­ cent (45,9% ) odw iedził Ustkę po raz pierwszy. Jednak tych, którzy w U stce byli kolejny raz, była ponad połow a (54,1% ). N ocow ano głów nie w kw aterach pry­ watnych (59,2% ) i ośrodkach wczasowych (21,1% ). Pewne znaczenie w zapew ­ nieniu noclegu m iały też kempingi i pola biwakow e (dla 8,2% respondentów ) oraz pensjonaty (6,1% ). N a ogół respondenci byli zadow oleni ze standardu sw o­ jeg o zakw aterow ania. N ajw ięcej osób oceniło go jak o dobry (49,7% ) oraz bar­ dzo dobry (25,5% ). Była jed n ak znacząca grupa osób, która oceniła standard zakw aterow ania jak o przeciętny (20,1% ), a naw et jak o zły (2,8% ) i zdecydo­ w anie zły (1,9% ). Z w ysokim poziom em w ykorzystania dla celów noclegow ych kw ater pryw atnych w iązał się wysoki udział turystów żyw iących się we w łas­ nym zakresie (59,2% ). Z małej gastronom ii (8,8% ) i barów (11,6% ) korzystało dalsze 20,4% osób. W porów naniu z pozostałym i rynkam i wysoki był udział korzystających z w yżyw ienia w stołów kach (34% ) i restauracjach (10,2% ), z których korzystało 44,2% turystów . Respondenci znacznie korzystniej oceniali bazę handlow ą m iasta aniżeli standard w łasnego zakw aterow ania. Dobrze oceniało zaplecze handlow e Ustki 61,6% respondentów , a bardzo dobrze 31,5% . Tych, którzy oceniali zaplecze to jak o przeciętne, złe lub zdecydow anie złe było zaledw ie 6,9% .

R espondentów z rynku w arszaw sko-łódzkiego przyciągały do Ustki głów nie m ożliw ości upraw iania turystyki i wypoczynku (88,4% ). Inne m otyw y m iały niniejsze znaczenie. D la plażow ania i kąpieli przyjeżdżało do m iasta 29,3% res­ pondentów , w celach rozryw kow ych 16,3%, poznawczych 13,6%. N a pozostałe niotywy (gastronom ia, przejażdżka statkiem itd.) w skazyw ało po mniej niż 5% respondentów . N atom iast po przyjeździe do Ustki najczęściej korzystano z pla­ żow ania i kąpieli (85% ), spacerów po m ieście (47,6% ) i pieszych w ędrów ek plażą (40,1% ). M niej respondentów upraw iało sport, 20,4% . Znaczącym pow o­ dzeniem cieszyły się jeszcze zabaw y (19,7% ) i w ycieczki podejm ow ane poza Ustkę (14,3% ). Inne form y zajęć w ypoczynkow ych, poza w ędkarstw em 6,1% , były ju ż sporadyczne.

W w iększości respondenci byli zdania, że o atrakcyjności turystycznej Ustki decydują w alory przyrodnicze (79,6% ) oraz fakt, że m iasto je s t zadbane i czyste (29,9% ). Podkreślano też, że pew ne znaczenie ma odpow iednie zagospoda­

row anie turystyczne (10,2% ), przyjaźni ludzie (14,3% ), dobra reklam a (6,1% ). W śród respondentów było niewielu lubiących w ypoczyw ać w tłum ie (9,5% ). Na nadm ierną liczbę w czasow iczów jak o czynnik ograniczający atrakcyjność Ustki w skazało 44,9% respondentów . N a dalszych m iejscach w ym ieniano hałas (12,9% ) i zaśm iecenie m iasta (12,9% ). N a brak rozryw ek w skazyw ało 5,4% respondentów , złe zakw aterow anie 6,8% i wyżyw ienie 3,4% . Pomim o to w ize­ runek Ustki w oczach turystów z rynku w arszaw sko-łódzkiego je st pozytywny. Aż 80,4% respondentów chce ponow nie przyjechać tutaj na wczasy. Zdecydo­ w anie do Ustki ponow nie nie przyjedzie 12,8% ankietow anych, a 6,8% respon­ dentów było niezdecydow anych.

IV. R yn ek dolnośląski. R espondenci pochodzący z rynku dolnośląskiego

byli na ogół ludźmi m łodymi i w średnim wieku. N ajw yższy był udział osób w wieku 3 6 -4 5 lat (31% ), 2 6 -3 5 lat (28,4% ) oraz 16-25 lat (27,1% ). Starszych osób w wieku 46 i więcej lat, było ju ż niew iele (13,5% ). W strukturze płci w y­ stąpiła duża nadw yżka kobiet w grupie wieku 16-25 lat (8,1% ), 2 6-35 lat (14,8% ) oraz 56 i więcej lat (6,8% ). W tej ostatniej grupie w ogóle nie zarejes­ trow ano m ężczyzn. N atom iast w grupie w ieku 3 6 -4 5 i 4 6 -5 5 lat zarejestrow ano nadw yżkę m ężczyzn, odpow iednio o 4% i 1,3%. Turyści przyjeżdżający do Ustki z rynku dolnośląskiego byli na ogół ludźmi dobrze wykształconym i. Blis­ ko 54,1% z nich posiadało w ykształcenie średnie, a dalsze 30,6% legitym ow ało się w ykształceniem pom aturalnym (2,8% ) i wyższym (27,8% ). Znaczący udział mieli też respondenci z w ykształceniem zasadniczym zaw odow ym , który sięgał 12,5%. N atom iast udział w czasow iczów z w ykształceniem podstawowym był ju ż m arginalny (2,8% ). Z rynku dolnośląskiego w najw yższym procencie przy­ jeżdżali do Ustki turyści, którzy posiadali stałe zatrudnienie (78,9% ). Wśród

nich dom inow ały osoby pracujące w przedsiębiorstw ach i instytucjach państw o­ wych (40,8% ) oraz, w m niejszym ju ż stopniu, pracow nicy firm prywatnych (19,7% ). Z nacznie mniej przybyw ało do Ustki osób posiadających w łasne firmy (8,5% ), pracujących w spółkach z kapitałem obcym (7,1% ) oraz w przedsię­ biorstw ach i instytucjach spółdzielczych (2,8% ). O soby bierne zawodowo (21,1% ) przebyw ające na wypoczynku w Ustce reprezentow ane były tylko przez uczniów i studentów (12,7% ) oraz em erytów i rencistów (8,4% ).

Do Ustki przyjeżdżano najczęściej sam ochodam i osobowym i (58,3% ). Jed­ nak ze środków kom unikacji zbiorow ej (PKP, PKS) korzystało 37,5% , a z auto­ karów 4,2% przyjeżdżających. Na ogół były to przyjazdy w czasow e w gronie rodzinnym (63% ) oraz ze znajom ym i i przyjaciółm i (30,1% ). Przyjazdy sam otne objęły tylko 6,9% respondentów . Dla połowy badanych (50% ) był to pierwszy pobyt w Ustce. Dla pozostałych drugi i kolejny przyjazd do tego kąpieliska.

Turyści w 63,9% nocow ali w kwaterach prywatnych. W m niejszym stopniu korzystali z ośrodków wczasowych ( 18%), kempingów i pól biwakowych (11,1 %)• Z innych form zakw aterow ania korzystano sporadycznie. Standard sw ojego za­ kw aterow ania oceniało pozytywnie: jak o dobry 48,6% osób i bardzo dobry

34,7% . Z naczący jed n ak udział badanych oceniał standard sw ojego zakw ate­ row ania ja k o przeciętny (11,1% ), a naw et jak o zly (1,4% ) i zdecydow anie zły (4,2% ). Z form ą zakw aterow ania w pewnym zakresie pow iązany był sposób żyw ienia się respondentów podczas pobytu w Ustce. We własnym zakresie organizow ało sobie w yżyw ienie 59% badanych, w obiektach małej gastronom ii dalsze 12% i barach 6% respondentów . Tylko 26,5% badanych korzystało ze stołów ek, a 9,6% z restauracji. Bazę handlow ą m iasta oceniano na ogół dobrze (56,9% ) i bardzo dobrze (27,8% ). Dalsze jed n ak 11,1% badanych tw ierdziło, że baza handlow a m iasta je s t na średnim poziom ie, a 4,2% - na złym.

Zdecydow ana w iększość respondentów przyjechała do Ustki w celach turys­ tycznych i w ypoczynkow ych (85,5% ). M niej osób w skazyw ało ja k o cel przy­ jazdu zobaczenie i poznanie m iasta (22,9% ), plażow anie i kąpiele (20,5% ) oraz

rozrywkę (13,3% ). Pozostałe cele przyjazdu do Ustki, ja k gastronom ia (7,4% ), przejażdżka statkiem (2,4% ) i inne (1,2% ) m iały ju ż znaczenie m arginalne. W śród najczęściej w ykonyw anych w Ustce czynności wypoczynkow ych dom i­ nowało plażow anie i kąpiele (78,3% ) oraz piesze wędrówki plażą (45,8% ) i spa­ cery po m ieście (44,8% ). U praw ianiem sportu było zainteresow anych 14,4% respondentów , a rozryw ką i zabaw ą 12%. W ycieczki poza Ustkę podejm ow ało tylko 2,4% badanych.

Respondenci byli na ogół zgodni, że o atrakcyjności turystycznej Ustki de­ cydują w alory przyrodnicze (68,7%). Znaczący odsetek (24,1%) badanych w ska­ zyw ał na przyjaznych gościom m ieszkańców Ustki jak o na w alor turystyczny miasta. Zadbanie i czystość m iasta postrzegało ja k o czynnik sprzyjający turys­ tyce 18,1% badanych. M niejsze ju ż udziały respondentów w skazyw ały, że na atrakcyjność turystyczną Ustki m a w pływ odpow iednie zagospodarow anie (12% ), fakt przyjazdu w ielu turystów (9,6% ). Inne czynniki w skazujące na atrakcyjność turystyczną m iasta m iały m arginalne znaczenie (3,6% ). Ci sami respondenci w yrażali opinię, że czynnikam i ograniczającym i atrakcyjność tu­ rystyczną Ustki je st nadm ierna liczba turystów (38,5% ) i hałas (12% ) oraz fakt, że m iasto je s t zaśm iecone (7,2% ), pozbaw ione rozryw ek (6% ), kwatery i w yżyw ienie s ą złej jakości (odpow iednio 4,8% i 2,4% ), brak w nim parkin­ gów, w ystępuje zagrożenie bezpieczeństw a turysty itd. (12% ). W szystko to Wskazuje, że U stka je s t postrzegana przez turystów pochodzących z tego rynku niejednolicie i niezbyt korzystnie. Skutkiem tego je s t fakt, że aż 23,9% respon­ dentów nie w yraziło chęci ponow nego przyjazdu do kąpieliska, a 5,7% bada­ nych było niezdecydow anych. N iem niej jed n ak 70,4% respondentów zam ierza ponow nie odw iedzić Ustkę.

V. R ynek górnośląski. Pod względem struktury płci i wieku osób przy­

byw ających do Ustki na w ypoczynek letni rynek górnośląski je s t częściow o po­ dobny do om ów ionych wcześniej rynków z dom inacją w ielkich m iast. W śród respondentów zdecydow anie najw iększy udział w przyjazdach m iały osoby w wieku 3 6 -4 5 lat (32,7% ) oraz 2 6 -3 5 lat (26,1% ), m niejszy udział osoby

m łodsze, 16-25 lat (19,8% ) i starsze 4 6 -5 5 lat (11,9% ) oraz 56 i więcej lat (9,5% ). We wszystkich niemal grupach wieku, z w yjątkiem grupy najstarszej (przew aga liczby m ężczyzn o 3,1% ), przew agę w przyjazdach m iały kobiety, rzędu 0 ,8 -1 3 ,5 % . R espondenci pochodzący z rynku górnośląskiego charaktery­ zowali się w ysokim poziom em w ykształcenia, był on jed n ak znacząco niższy niż osób przybyw ającycli do Ustki np. z rynku w arszaw sko-łódzkiego. Udział turys­ tów posiadających średnie wykształcenie, przyjeżdżających z G órnego Śląska

i K rakow a, wynosił 55% i był podobny do om ów ionych ju ż wcześniej rynków w ielkom iejskich. N atom iast w yraźnie niższy był udział w czasow iczów z wy­ kształceniem pom aturalnym (3% ) i wyższym (22,9% ), łącznie 25,9% , przy sto­ sunkow o wysokim udziale osób z w ykształceniem zasadniczym zawodowym (16,8% ). R espondenci z w ykształceniem podstawowym mieli na tym rynku m arginalny udział (2,3% ). Zdecydow ana w iększość przybyw ających do Ustki na w ypoczynek letni z rynku górnośląskiego posiadała stałą pracę (78,6% ). Byli oni zatrudnieni głów nie w przedsiębiorstw ach i instytucjach państwowych (38,1% ) oraz w firm ach pryw atnych (20,6% ). Znaczący udział wśród w czasow i­ czów mieli w łaściciele pryw atnych firm (11,1% ). N atom iast w spółkach z ka­ pitałem obcym (4,8% ) i przedsiębiorstw ach spółdzielczych (4% ) było zatrudnio­ nych łącznie 8,8% respondentów . Osoby bierne zaw odow o w ypoczyw ające w kąpielisku (21,4% udziału) w yw odziły się głów nie z grupy uczniów i studen­ tów (9,5% ) oraz em erytów i rencistów (7,9% ), a także, ale ju ż w dużo m niej­ szym stopniu, z bezrobotnych (0,8% ) i gospodyń dom owych (3,2% , co jednak stanow iło zdecydow anie najw yższy udział w porów naniu z pozostałym i ryn­ kami).

R espondenci pochodzący z Górnego Śląska i Krakowa w 55% przyjeżdżali do Ustki sam ochodam i osobowym i oraz w 40,3% publicznym i środkami loko­ mocji (PK P, PKS). N a autokary przypadło 3% przyjazdów , na pozostałe środki transportu 1,5%. W ypoczynek letni m ieszkańców Górnego Śląska w Ustce był w 72,4% organizow any w gronie rodziny, w 23,1% w raz ze znajom ym i i przy­ jaciółm i. Zanotow ano zaledw ie 4,5% przyjazdów sam otnych. Duży udział przy­ jeżdżających z G órnego Śląska i K rakow a (47% ) odw iedziło Ustkę po raz

pierw szy. N iew ielk ą przew agę mieli jed n ak ci respondenci (53% ), którzy byli kolejny raz w kąpielisku.

Respondenci pochodzący z rynku górnośląskiego najczęściej korzystali z noclegów w kw aterach prywatnych (51,9% ) oraz w ośrodkach wczasowych (21,4% ). Z naczący udział w zakw aterow aniu m iały też kempingi i pola biw a­ kowe (11,5% ) oraz dość często kw atery u rodziny lub znajom ych (7,5% ). Rza­ dziej korzystano z noclegów w pensjonatach (4,6% ) i hotelach (3,1% ). Standard zakw aterow ania oceniany był dobrze (44,6% ) i bardzo dobrze (43,8% ). Zaled­ wie 10% respondentów oceniło go jak o przeciętny, a tylko 1,6% ja k o zły lub zdecydow anie zły. R espondenci podczas pobytu w Ustce najczęściej organizo­ wali sobie w yżyw ienie w e własnym zakresie (59,1% ), lub korzystali z w yży­

w ienia w stołów kach ośrodków w czasowych (31,1% ). Dość często korzystano też z małej gastronom ii (12,1% ), barów (11,4% ) i restauracji (11,4% ). Standard bazy handlowej Ustki oceniano jak o dobry (54,5% ) i rzadziej jak o bardzo dobry (31,1% ). Z naczący był udział respondentów oceniających go na poziom ie dosta­ tecznym (12,9% ), niew ielki oceniających go zdecydow anie źle (1,5 %).

Przew odnim m otywem przyjazdu do Ustki m ieszkańców G órnego Śląska i K rakow a była turystyka i w ypoczynek (93,9% ). K orzystanie z plaży i kąpieli m orskich było celem przyjazdu do Ustki ju ż tylko 25% respondentów , natom iast zobaczenie i poznanie m iasta dla 19,7%. Pewne znaczenie ja k o m otyw przy­ jazdu do kąpieliska m iała rozryw ka (11,4% ), w m niejszym stopniu skorzysta­ nie z przejażdżki statkiem (3,8% ). Po przyjeździe do Ustki najczęściej jed n ak podejm owanym i czynnościam i w ypoczynkow ym i było plażow anie i kąpiele morskie (dla 84,8% respondentów ) oraz spacery po U stce (46,2% ) i piesze w ęd­ rówki plażą (40,9% ). U praw iając sport w ypoczyw ało tylko 16,7% badanych. Podobny udział respondentów korzystał z różnych rozryw ek i zabaw y (15,2% ). Stosunkow o d użą popularnością cieszyły się w ycieczki organizow ane poza U st­ kę. W zięło w nich udział 10,6% ankietow anych. W czasie wypoczynku w kąpie­ lisku z w ędkow ania korzystało 4,5% badanych.

R espondenci z G órnego Śląska i K rakow a byli zdania, że o atrakcyjności tu­ rystycznej Ustki decydują walory przyrodnicze (80,3% ). Inne czynniki św iad­ czące o atrakcyjności turystycznej m iasta były w ym ieniane dużo rzadziej. N a Ustkę jak o zadbane i czyste m iasto w skazało 15,9% ankietow anych, na przyjaz­ ne odnoszenie się gospodarzy do gości 12,9% i na odpow iednie zagospodaro­ wanie m iasta 12,1%. Na pozostałe czynniki decydujące o atrakcyjności turys­ tycznej Ustki (np. duża liczba turystów ) wskazywali nieliczni respondenci. W czasow icze z rynku górnośląskiego za najw ażniejszy czynnik ograniczający atrakcyjność turystyczną m iasta uznali zbyt dużą liczbę przebyw ających w ką­ pielisku w czasow iczów (43,9% ). Inne czynniki, takie jak : hałas, brak rozrywek, zaśm iecenie m iasta, złe zakw aterow anie i w yżyw ienie, brak m iejsc parkingo­ wych czy też zagrożenie w łasnego bezpieczeństw a m iały ju ż zdecydow anie niniejsze znaczenie (na każdy w skazyw ało mniej niż 10% respondentów ). Po­ nownie na w czasy do Ustki planow ało przyjechać aż 81,2% respondentów ; 12,8% ankietow anych kategorycznie odm ów iło ponow nego przyjazdu na w cza­ sy do Ustki, a tylko 6% było niezdecydow anych.

V I. R ynek ob ejm ujący pozostałe obszary kraju. Rynek ten wykazuje duże rozproszenie terytorialne (m ozaikow y układ przestrzenny). W niektórych aspektach charakteryzuje się pewnymi podobieństw am i do om ówionych ju ż ryn­ ków, w innych w idoczne są znaczące różnice, co nadaje tem u rynkowi pew ną specyfikę. W zakresie pici i wieku rynek ten był dość podobny do om ów ionych rynków z dużym i centram i m iejskim i. W śród respondentów najw yższy udział (35,3% ) m iały osoby w wieku 3 6 -4 5 lat. K olejne m iejsca przypadły respon­ dentom w w ieku 2 6 -3 5 lat (25,2% ) i 16-25 lat (20,8% ). Osoby starsze, w wieku