189 Recenzje i sprawozdania
grzechów redakcyjnych nalez a: pomieszanie wielkich i maych liter – pisownia Wigilii ma a liter a, gdy z kontekstu wynika, ze chodzi o ten jeden dzien´ w roku przed Bozym Narodzeniem (np. strony 95, 112, 129), Handlu jako kierunku studiów wielk a (strona 200), lwowian (lwowiaków – forma potoczna, czesto spotykana w publikacji), warsza-wian (warszawiaków!) jak popadnie, raz wielk a, raz ma a liter a (np. strony 50, 51, 60), a takze nieuprawnione stosowanie cudzysowu (np. „Ziemie Odzyskane” – strony 119, 153; „repatriacja” – 153; „baak” – 207; „Dzidzius´” – 191), cudaczne zapisy wyrazów obcych, niezgodne z zasadami ani jezyka polskiego, ani jezyka, z którego pochodz a (np. Manczester zamiast Manchester – strony 32, 39, Prowidence zamiast Providence – 254, J attendrai zamiast J'attendrai – 22, vis a vis zamiast vis-à-vis – 137). Fatalnymi bedami s a tez wszelkie niepoprawne konstrukcje jezykowe („speniac´ role” – np. strony 207, 236, „niespodziank a okaza sie nam” – strona 235, „przedmioty zabrania do kraju” – 232, „przy pomocy jakichs´ podreczników” – 53), zwroty potoczne („przemówic´ Adasiowi do przekonania” – strona 177, „oczy miaam czesto w mokrym miejscu” – 178, kopiaty – 143), a ponadto raz ace: Iwowski zamiast lwowski (np. strony 61, 97, 126), braki polskich znaków oraz literówki (np. „porosia mnie” zamiast „poprosia mnie” – strona 193, „zabraa ja tam” zamiast „zabraa j a tam” – 214, ze, juz, za zapaem, biganie, Ednynburg – zamiast: ze, juz, z zapaem, bieganie, Edynburg odpowiednio na stronach 218, 248, 247, 245, 244), a takze bedy typowo techniczne: „wyka-zów”, „wspa-niale” podzielone w s´rodku wersu (strony 14, 147), róznice w wygl adzie wielokropków (skutek automa-tycznej korekty – np. na stronach 140, 170), enter rozdzielaj acy akapity w s´rodku zdania (np. strona 140), zlane wyrazy (odjazdudo – strona 17), brak kursyw w przypadku wyra-zów obcych (corpus delicti – strona 19). Na 64 stronie nagle fragment zdania w s´rodku akapitu jest zapisany wielkimi literami. To nie wszystkie zwracaj ace uwage potkniecia, jednak moim celem nie jest robienie tutaj ich spisu. Pozostaje mi liczyc´, ze ta przepiekna i bardzo wartos´ciowa publikacja doczeka sie kolejnego wydania, którego korekta i redak-cja zostan a dokonane lepiej, a z jej tres´ci a zapoznaj a sie zarówno zawodowi historycy, jak i amatorzy i bed a sie ni a delektowac´.
Agnieszka Pokryszka Instytut Leksykografii KUL
Popiel Karol (1887-1977). Polityk z Galicji, red. Krzysztof Haptas´, Mielec: Klub Inteligencji Katolickiej w Mielcu. Muzeum Regionalne w Mielcu 2012, ss. 48.
Wydawcami tej publikacji s a: Klub Inteligencji Katolickiej w Mielcu i Muzeum Regionalne w Mielcu. Prezentuje artykuy z konferencji historycznej „Karol Popiel – w suzbie polskiego ruchu chrzes´cijan´sko-spoecznego”, która zostaa
190 Recenzje i sprawozdania
na przez Klub Inteligencji Katolickiej w Mielcu oraz Muzeum Regionalne w Mielcu, a odbya sie 21 wrzes´nia 2012 w siedzibie mieleckiego Muzeum w 125. rocznice urodzin oraz 35. s´mierci Karola Popiela. Zawiera Wstep (s. 5-8) autorstwa Krzysztofa Haptasia i jego artyku pt. Rodzina Popielów z Rzochowa. Linia Karola w s´wietle ksi ag metrykalnych i innych dokumentów (s. 9-25) oraz Tadeusza Matuszkiewicza, Karol Popiel i dylematy polityczne polskiego ruchu (s. 26-46).
Pierwszy artyku przedstawia interesuj ace dzieje rodziny Popielów na przeomie XIX-XX wieku, na przestrzeni 150 lat. Kres´li je na podstawie metrykaliów parafii Rzochów, obecnie dzielnicy Mielca. Z nich dowiadujemy sie, ze Karol by synem stolarza Jana i Katarzyny Szczerbickiej. By czwartym dzieckiem (rodzina Jana miaa os´mioro dzieci). W póz´nym wieku Karol ozeni sie z Iren a Z ukowsk a (wdow a po Janie Gaszyn´skim), a s´lub odby sie w 1939 roku w Angers we Francji, gdzie prze-bywa po kampanii wrzes´niowej. Mazen´stwo to byo bezdzietne. Jan by tylko ojczy-mem Michaa, syna Ireny z pierwszego mazen´stwa. Rodzina Popielów w ci agu 150 lat wydaa, oprócz Jana i Karola, takze innych przedstawicieli swego rodu, którzy zasuzyli sie dla powiatu mieleckiego i Polski. Do nich nalezy zaliczyc´ miedzy inny-mi Konstantego (1884-1965), brata Karola, nauczyciela i kierownika szkó oraz dziaacza spoecznego, Ludmie (1929-1988), artystke awangardow a oraz Kazimierza (1933-1979), gównego technologa ds. produkcji lotniczej WSK „PZL-Mielec” i specjalisty ds. produkcji silników wysokopreznych.
Kolejny artyku T. Matuszkiewicza, Karol Popiel i dylematy polityczne polskiego ruchu, podzielony zosta na trzy czes´ci. Pierwsz a Autor zatytuowa: „Jak wygrac´ dla Polski I wojne s´wiatow a?”. Dowiadujemy sie z niej, ze Karol juz w okresie ucze-szczania do gimnazjum w Tarnowie naleza do Zwi azku Modziezy Polskiej „Zet” i Zwi azku Modziezy Polskiej „Przyszos´c´” („Pet”) z ruchu narodowo-demokratyczne-go. Po podjeciu studiów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego porzuci obóz narodowy, wi az ac sie ze s´rodowiskiem Zarzewia, organizacji niepodlegos´ciowej, propaguj acej idea wychowania w duchu Polskich Druzyn Strzeleckich. By wspóza-ozycielem Zwi azku Niepodlegos´ci i prezesem akademickiej organizacji Kuz´nica. W 1914 roku osiad w Warszawie. Sta sie zdecydowanym zwolennikiem polityki Józefa Pisudskiego. Od 1915 roku by czonkiem Komitetu Naczelnego Zjednoczo-nych Stronnictw Niepodlegos´ciowych i Centralnego Komitetu Narodowego, zwolen-nikiem Naczelnego Komitetu Narodowego i gen. W. Sikorskiego. Wspieranie okres´lo-nej koncepcji polityczno-militarokres´lo-nej w jego przekonaniu miao najlepiej przyczynic´ sie do odbudowy pan´stwa polskiego.
Druga czes´c´ referatu nosi podtytu „Popiel w okresie miedzywojennym i w czasie II wojny s´wiatowej”. Popiel po powoaniu rz adu polskiego jest naczelnikiem wydzia-u personalnego Ministerstwa Spraw Wewnetrznych. Jest czonkiem nowo powstaej Narodowej Partii Robotniczej (NPR; by prezesem klubu parlamentarnego). Wybrano go posem do sejmu. Podczas przewrotu majowego 1926 opowiedzia sie po stronie rz adu Wincentego Witosa. Pocz atkowo zajmowa stanowisko ugodowe wobec rz adów sanacji, ale nastepnie przeszed do opozycji. W zwi azku z tym zosta aresztowany, wieziony w Brzes´ciu i skazany w procesie „brzeskim”. W 1936 roku uczestniczy w tworzeniu Frontu Morges. Od 1937 roku by prezesem nowo zaozonego Stronnic-twa Pracy (SP). Po klesce wrzes´niowej znalaz sie we Francji, wszed do rz adu RP
191 Recenzje i sprawozdania
na uchodz´stwie i by najpierw wiceministrem opieki spoecznej rz adu, w 1941 roku ministrem bez teki, a nastepnie pracowa w Ministerstwie Sprawiedliwos´ci. Pod koniec 1943 roku zosta ministrem odbudowy administracji i czonkiem Komitetu Politycznego Rady Ministrów.
Trzecia czes´c´ artykuu „Musimy patrzec´ na realne, a nie pobozne zyczenia” informuje czytelnika, ze w lipcu 1945 roku Popiel powróci do kraju i uczestniczy w odbudowie SP (by prezesem). Uzna polityke wrogos´ci wobec ZSRR jako oder-wan a od rzeczywistos´ci. St ad w latach 1945-1946 by posem do Krajowej Rady Narodowej. Jego próba utworzenia Stronnictwa Chrzes´cijan´sko-Spoecznego zostaa uniemozliwiona przez komunistów, st ad w paz´dzierniku 1947 roku wyjecha do USA. By prezesem SP na emigracji i dziaa w Miedzynarodowej Unii Chrzes´cijan´skich Demokratów. Zmar w Rzymie. Autor tez stwierdza, ze Karol bed ac liderem polskie-go nurtu chrzes´cijan´sko-spoecznepolskie-go, cieszy sie zaufaniem Kos´cioa katolickiepolskie-go (kontakty z kard. S. Sapieh a). Karol Popiel ocenia realistycznie ówczesn a sytuacje polityczn a i maj ac na uwadze dobro kraju i narodu, podejmowa takie dziaania, jakie wtedy byy mozliwe do przeprowadzenia.
Publikacja Popiel Karol (1887-1977). Polityk z Galicji poszerza wiedze na temat zycia i dziaalnos´ci spoeczno-politycznej prezentowanej osoby, która zajmuje wazne miejsce w historii polskiego nurtu chrzes´cijan´sko-spoecznego. Do tych pogl adów Popiel dochodzi stopniowo, zaczynaj ac od ruchu narodowo-demokratycznego. Warto tez zaznaczyc´, ze pierwsze jego kontakty z przywódcami nurtu chrzes´cijan´sko-spo-ecznego pochodz a juz z lat 1916-1918 i odnosz a sie do terenu byego zaboru prus-kiego. Z lektury tej publikacji Popiel wyania sie jako czowiek wielkiego zaangazo-wania i zatroskania o dobro ojczyzny i ludzi.
Stanisaw Tylus SAC Instytut Leksykografii KUL
