Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – styczeñ 2011
Miros³aw Rutkowski
1Szybuj¹ce ceny surowców wyraŸnie wp³ynê³y na zainteresowanie mediów tema-tami geologicznymi. Coraz wiêcej dzien-nikarzy pisze ju¿ nie tylko o gazie ³up-kowym (do którego w styczniu triumfalnie do³¹czy³a ropa z ³upków), ale równie¿ o innych naszych bogactwach naturalnych: wêglu, miedzi i srebrze, z³o¿ach polimetali w okolicach Myszkowa. Artyku³y nie zawsze s¹ sensowne, bo do publicystów od lat zajmuj¹cych siê geologi¹ i górnictwem do³¹czaj¹ nowicjusze, zwabieni atrakcyjnymi tematami. Materia, jak wiadomo, ³atwa nie jest, st¹d mnóstwo lapsusów merytorycznych godnych uwiecznie-nia w koñcowej czêœci naszego przegl¹du prasy, poœwiêconej tekstom l¿ejszej wagi. Wielka szkoda, ¿e w programach szkolnych poœwiêca siê tak ma³o miejsca przyrodzie, nie mówi¹c ju¿ o geologii, która, jak siê wydaje, w ogóle nie jest nauczana.
Nie tylko jednak dziennikarze zaczêli bardziej intere-sowaæ siê geologi¹. Zyski koncernów surowcowych przy-ci¹gnê³y uwagê polityków, którzy uznali, ¿e w dobie kryzysu gospodarczego spó³ki powinny wykazaæ siê wiêksz¹ solidar-noœci¹ spo³eczn¹. „KGHM ofiar¹ w³asnego bogactwa” – ten tytu³ tekstu Micha³a Kokota, opublikowanego 30 stycz-nia w Gazecie Wyborczej, lapidarnie opisuje problem. W artykule czytamy, ¿e potentat miedziowy w ubieg³ym roku zarobi³ blisko 12 mld z³, co jest rekordowym wyni-kiem wœród wszystkich polskich przedsiêbiorstw z udzia³em Skarbu Pañstwa. Z kolei Rzeczpospolita 25 stycznia donosi o znakomitym wyniku górnictwa wêgla kamiennego: zysk netto blisko 3 mld z³, wzrost zatrudnienia o 2 tys. osób. Podobnie jest w innych bran¿ach surowcowych. Nie dziwi wiêc, ¿e resort finansów szybko opracowa³ zasady poboru nowego podatku – na razie od miedzi i srebra. Propono-wana stawka wzbudzi³a gwa³towne protesty zwi¹zków zawodowych, zarz¹du spó³ki, a nawet samorz¹dowców dolnoœl¹skich, wiêc bez zw³oki zosta³a zmodyfikowana i 17 stycznia Rada Ministrów przyjê³a projekt ustawy, która w tym roku ma przynieœæ bud¿etowi oko³o 1,8 mld z³, w przysz³ym – 2,2 mld. Komentatorzy gospodarczy na ogó³ bez wiêkszych zastrze¿eñ aprobowali ideê podatku od kopalin, jednak sporo by³o krytycznych wypowiedzi o nadmiernym apetycie fiskusa. Zwracano uwagê na specy-fikê bran¿y, która musi miêdzy innymi finansowaæ kosz-towne prace geologiczne, konieczne do odbudowy bazy zasobowej.
Wiele emocji wzbudzi³a inicjatywa partii Solidarna Polska, której przedstawiciele 2 stycznia w Katowicach og³osili, ¿e chc¹ zebraæ w krajach wspólnoty europejskiej
milion podpisów wzywaj¹cych do debaty w sprawie kosz-tów wprowadzenia unijnych regulacji klimatycznych. Artyku³ informuj¹cy o tym wydarzeniu Gazeta Wyborcza Katowice zatytu³owa³a: „Ludzie Ziobry chc¹ nas uratowaæ przed pakietem klimatycznym”. W tyle nie zosta³ naj-wiêkszy konkurent nowej partii; Prawo i Sprawiedliwoœæ niemal natychmiast og³osi³o, ¿e z³o¿y wniosek o prze-prowadzenie ogólnokrajowego referendum w sprawie pakietu klimatycznego.
Moda na referenda zdaje siê wypieraæ dominuj¹cy w zesz³ym roku trend powo³ywania komisji sejmowych. Jak donios³a 2 stycznia PAP, gmina Mielno chce referen-dum w sprawie lokalizacji elektrowni j¹drowej w G¹skach. Termin g³osowania ustalono na 12 lutego. Wyprzedzaj¹c chronologiê, nale¿y dodaæ, ¿e frekwencja przekroczy³a 50% (czyli referendum jest wa¿ne), a mieszkañcy stanowczo wypowiedzieli siê przeciw inwestycjom atomowym w swojej gminie.
KORUPCJA W £UPKACH
Comiesiêczne komentowanie doniesieñ medialnych dotycz¹cych geologii jest zwykle dosyæ wdziêcznym, acz pracoch³onnym zajêciem sprowadzaj¹cym siê do rejestra-cji tematów, którymi aktualnie interesuj¹ siê dziennikarze. Bywa trudniejsze, gdy prasa b³êdnie naœwietla jakieœ pro-blemy lub przedstawia je w sposób nadmiernie sensacyjny. W przypadku wydarzeñ, których zwiastunem by³a depesza PAP z 11 stycznia, wszystkie porównania zawodz¹, a komen-tator najchêtniej pomin¹³by sprawê milczeniem. Tak siê jednak nie da – trzeba przez to przebrn¹æ, niestety.
Gazeta Wyborcza 11 stycznia opublikowa³a tekst Andrzeja Kublika pod tytu³em „Korupcja w ³upkach?”. Autor przytacza w nim wspomnian¹ depeszê PAP: „We wtorek rano na polecenie Prokuratury Apelacyjnej w War-szawie Agencja Bezpieczeñstwa Wewnêtrznego zatrzyma³a trzech urzêdników Ministerstwa Œrodowiska, jednego z Pañstwowego Instytutu Geologicznego oraz trzech mened¿erów z firm, które maj¹ koncesjê na poszukiwanie gazu ³upkowego. – Trwaj¹ czynnoœci procesowe i zatrzy-manym s¹ przedstawiane zarzuty – powiedzia³ wiceszef warszawskiej Prokuratury Apelacyjnej Waldemar Tyl. Doda³, ¿e zarzuty dotycz¹ przyjmowania lub wrêczania korzyœci materialnej, a przestêpstwa z tych artyku³ów s¹ zagro¿one kar¹ od szeœciu miesiêcy do oœmiu lat wiêzienia”.
Nastêpnego dnia PAP dostarcza kolejnych informacji: „Prokuratura skierowa³a do s¹du wnioski o zastosowanie tymczasowego aresztowania wobec szeœciorga osób podej-rzanych o korupcjê przy przyznawaniu koncesji na
poszu-135
Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 3, 2012
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
kiwania gazu ³upkowego”. Nie ma wniosku o areszt dla pracownika PIG.
Prasa koncentruje siê na w¹tku biznesowym afery – omawia zwi¹zki trzech zatrzymanych pracowników spó³ki Silurian z Petrolinvestem, którego znacz¹cym udzia³ow-cem jest Andrzej Krauze. Prokuratora zdradza wiêcej szczegó³ów o podejrzanych. Jak siê okazuje, jest wœród nich dyrektor Departamentu Geologii i Koncesji Geologicz-nych, nazywana teraz Ew¹ Z.
16 stycznia napiêcie nieco spada. Gazeta.pl informuje, ¿e „warszawski s¹d odmówi³ aresztowania szeœciu osób podejrzanych o korupcjê przy udzielaniu koncesji na poszukiwania gazu ³upkowego. Za wystarczaj¹ce uznano kaucje od 30 do 200 tys. z³, zakazy opuszczania kraju i dozór policji”.
Media publikuj¹ wypowiedzi by³ego g³ównego geo-loga kraju: „jestem zszokowany” i by³ego ministra œrodo-wiska: „nic nie wiedzia³em, niczego nie podejrzewa³em”. Szczególn¹ aktywnoœæ wykazuje TVN24, gorzej jest z mery-toryczn¹ poprawnoœci¹ reporta¿y. Pañstwowy Instytut Geo-logiczny jest zmuszony do opublikowania krytycznej oceny tych materia³ów na swojej stronie internetowej – list przes³any do redakcji TVN pozosta³ bez odpowiedzi.
Skandal korupcyjny wywo³a³ burzê komentarzy poli-tycznych. Okazjê wykorzysta³ dzia³acz Solidarnej Polski prof. Mariusz Orion Jêdrysek. W wywiadzie dla TVN CNBC ju¿ 10 stycznia przedstawi³ swój znany plan powo³ania Pol-skiej S³u¿by Geologicznej, wzbogacony o szereg nowych elementów. Zakres dzia³ania nowej instytucji ma teraz obej-mowaæ nie tylko administracjê geologiczn¹, nadzór nad wszelkimi badaniami i geobezpieczeñstwem kraju, ale rów-nie¿ organizacjê spó³ek do zagospodarowania nowych z³ó¿ surowców (w tym oceanicznych) i decydowanie o kierun-kach polityki surowcowej pañstwa. Profesor Jêdrysek nie wyjaœni³, w jaki sposób ma zamiar zapewniæ w Sejmie wiêkszoœæ konstytucyjn¹, niezbêdn¹, jak siê wydaje, do umocowania nowego superministerstwa geologicznego w ustawie zasadniczej.
MAMY ROPÊ – MEDIALN¥
Jeszcze nie przebrzmia³y echa najwiêkszego skandalu geologicznego w III RP (który z czasem jakby trochê mala³ – The Economist 17 stycznia pisze o „trywialnych kwotach ³apówek”), a ju¿ prasê obieg³a sensacyjna wieœæ o wielkim odkryciu surowcowym. Wed³ug Dziennika Gazety Praw-nej z 18 stycznia „Mazowsze, woj. warmiñskie-mazurskie i lubelskie le¿¹ na z³o¿ach ropy ³upkowej”. Ma to wynikaæ z raportu anonimowych geologów, którzy odkryli ropê na pó³nocny zachód od Kêtrzyna. Artyku³ „Polska, szczêœ-liwy kraj rop¹ p³yn¹cy” pióra Micha³a Duszczyka wygl¹da solidnie, ale w rzeczywistoœci to klasyczna kaczka dzien-nikarska – zrêczna kompilacja informacji PIG sprzed kilku-nastu miesiêcy o mo¿liwoœci wystêpowania ropy w ³upkach dolnego paleozoiku i cytatów z tajemniczego raportu geo-logicznego, wzbogacona o mapê „nowych z³ó¿” – równie¿ bez podania Ÿród³a. A jeszcze do niedawna to czasopismo uchodzi³o za Ÿród³o rzetelnych informacji...
Obok naci¹ganej sensacji, przedrukowanej – niestety – przez wiêkszoœæ prasy w regionach uszczêœliwionych od-kryciem przez DGP ropy ³upkowej, w mediach pojawi³o
siê sporo informacji dotycz¹cych realnych problemów sektora wêglowodorów niekonwencjonalnych. Zamówio-na przez Komisjê Europejsk¹ opinia prawZamówio-na dotycz¹ca przepisów w krajach potencjalnego wystêpowania gazu ³upkowego, okaza³a siê pomyœlna dla Polski. Jak poda³a 30 stycznia Gazeta Wyborcza, raport przygotowany przez belgijsk¹ firmê prawn¹ Philippe & Partners stwierdza, ¿e w przepisach ocenianych pañstw – Francji, Niemiec, Polski i Szwecji – nie ma powa¿nych luk w dziedzinie pro-cedur koncesyjnych i œrodowiskowych, a nadto „Polska ma nieraz bardziej wymagaj¹ce przepisy ni¿ pozosta³e pañ-stwa UE”. Komisja Europejska og³osi³a na tej podstawie, ¿e „nie ma natychmiastowej potrzeby zmiany prawa Unii Europejskiej w kwestii przepisów o koncesjach na poszu-kiwanie gazu ³upkowego”. Komisja jednak nie wyklucza zmian, gdy zacznie siê wydobycie gazu.
Niepomyœlna z kolei wiadomoœæ dotar³a z po³ud-nia Europy. Jak poda³a 17 styczpo³ud-nia Rzeczpospolita, rz¹d Bu³garii wstrzyma³ poszukiwania gazu ³upkowego, cofaj¹c zezwolenie na próbne odwierty na pó³nocnym wschodzie kraju. Powodem decyzji by³ „brak wystarczaj¹cych danych, ¿e bezpieczeñstwo œrodowiska naturalnego zostanie za-gwarantowane przy stosowaniu technologii szczelinowania hydraulicznego”. Zakaz wprowadzono po kilkumiesiêcz-nych protestach ekologów i organizacji obywatelskich. Ostatni protest z udzia³em kilku tysiêcy osób odby³ siê 14 stycznia w 12 bu³garskich miastach.
Tymczasem w Polsce nowy minister skarbu Miko³aj Budzanowski domaga siê wiêkszego zaanga¿owania spó³ek pañstwowych w poszukiwania gazu ³upkowego. Wed³ug portalu gazeta.pl z 20 stycznia propozycjê otrzyma³y miêdzy innymi KGHM i Tauron. W liœcie skierowanym do wielu spó³ek minister pisze, ¿e „chcia³by wykorzystaæ pewn¹ synergiê pomiêdzy sektorem elektroenergetycznym a sektorem paliwowo-gazowym”.
Trzeba przyznaæ, ¿e plany s¹ ambitne. Martwi¹ jednak projekty firm naftowych. Jak poda³a 10 stycznia Rzecz-pospolita, zadeklarowa³y one zamiar wykonania w tym roku tylko 18 odwiertów.
W tym kontekœcie rzeczowo brzmi wypowiedŸ prof. Woj-ciecha Góreckiego udzielona portalowi Wirtualny Nowy Przemys³: „Mówienie o tym, ¿e za dwa lub trzy lata bêdziemy w stanie wydobyæ okreœlon¹ iloœæ gazu ³up-kowego z polskich z³ó¿, to informacje wziête z sufitu”.
ANGELA MERKEL I WULKAN
Interesuj¹c¹ konstatacjê gospodarczo-przyrodnicz¹ przy-nosi Dziennik Polski z 12 stycznia. W felietonie W³odzi-mierza Jurasza „Tañczymy na wulkanie” po szeregu rytual-nych narzekañ na koszty wprowadzenia pakietu klima-tycznego oraz wysokie op³aty za emisje dwutlenku wêgla, gro¿¹ce zaduszeniem europejskiej gospodarki do reszty, czytamy, ¿e media donios³y o narastaj¹cej aktywnoœci uwa¿anego za wygas³y wulkanu Laacher See, le¿¹cego 37 km od niemieckiego Bonn, emituj¹cego od dwóch lat powa¿ne iloœci CO2.
„Mam wiêc fundamentalne pytanie – pisze publicysta – czy rz¹d Angeli Merkel wykupi³ na ten dwutlenek odpo-wiednie pozwolenia?”
W samej rzeczy – chcia³oby siê powiedzieæ – wykupi³?
136
