OD REDAKCJI
Z począ tkiem 1982 roku na jednym z zebrań Komitetu Redakcyjnego postanowiliś my wydać specjalny numer naszego kwartalnika poś wię cony 25- leciu Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej. Mimo, źe czas był mał o sprzyjają cy, a opóź nienia w ukazywaniu się poszczególnych zeszytów Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej docho-dziły do dwóch lat, zwróciliś my się do ponad czterdziestu osób z proś bą o napisanie artykuł ów przeglą dowych, lub wspomnień, bą dź też o przysł anie wypowiedzi na temat mechaniki i jej rozwoju.
Pierwsza grupa osób, do której zwróciliś my się to inicjator utworzenia naszego To-warzystwa profesor Witold N owacki oraz Prezesi Zarzą du G ł ównego PTMTiS ubiegł ych kadencji. N a nasze zaproszenie otrzymaliś my artykuł wspomnieniowy od profesora W. Nowackiego, list od profesora Jerzego Mutermilcha, refleksje o przyszł oś ci PTMTiS od profesora Zbigniewa Brzoski oraz oryginalne artykuł y naukowe od profesorów Zbig-niewa Ką czkowskiego i Marka D ietricha.
N astę pnie korzystają c z istnieją cego już opracowania na temat przewidywanego roz-woju mechaniki w najbliż szym okresie, przedstawionego na jednym z zebrań Komitetu Mechaniki PAN , zwróciliś my się z proś bą o opracowanie artykuł ów do pię ciu Autorów wspomnianego zbiorczego opracowania. W ten sposób powstał y artykuł y o przyszł oś ci poszczególnych gał ę zi mechaniki napisane przez profesorów Jacka Stupnickiego, Kazi-mierza Sobczyka oraz docenta Bogusł awa Radziszewskiego. Profesor Krzysztof Wil-mań ski włą czył uwagi dotyczą ce przyszł oś ci termodynamiki oś rodków cią gł ych do swo-jego artykuł u przeglą dowego.
Zaprosiliś my również ponad trzydziestu Kolegów do napisania artykuł ów przeglą -dowych z róż nych dziedzin mechaniki. Zdają c sobie sprawę z przecią ż enia pracą zwł aszcza wielu starszych Kolegów, uniemoż liwiają cego im poś wię cenia potrzebnej iloś ci czasu, zwróciliś my się również do mł odszych wiekiem, ale już doś wiadczonych Kolegów. Tu niestety spotykaliś my się czę sto z odmową , a kilka razy, pierwotnie pozytywna odpo-wiedź zmienił a się w odmowę napisania artykuł u, niestety dopiero w chwili, gdy termin, nawet ten przedł uż ony o pół roku, już miną ł . Planowaliś my by wszystkie artykuł y przeglą -dowe były opracowane na zasadzie referat przeglą dowy — koreferat. Postulat w pewnym sensie spełniają jedynie artykuł y Kolegów: S. D robniaka i W. Kani oraz profesora J. Os-trowskiego.
Kilka artykuł ów przeglą dowych ma wpł yną ć jeszcze w terminie póź niejszym i zostaną one wydrukowane w nastę pnych zeszytach naszego kwartalnika. Wymienimy tu obiecane artykuł y przeglą dowe z termodynamiki i teorii powł ok. Widoczny jest brak artykuł ów, o które zresztą zabiegaliś my, przeglą dów prac teoretycznych z mechaniki oś rodków cią głych, zarówno ciał a stał ego jak i cieczy i gazów. Zamieszczone artykuł y obejmują
514 O D RED AKCJI
tylko niewiele dział ów mechaniki i stanowią w duż e j mierze subiektywne spojrzenie Auto-rów zależ ne na ogół od ich zainteresowań naukowych. Redakcja chę tnie zamieś ci zarówno wypowiedzi i opinie dotyczą ce dziedzin mechaniki, na temat których został y wydrukowane artykuł y przeglą dowe, jak i nowe prace przeglą dowe z innych gał ę zi mechaniki. Zapra-szamy czytelników do przysył ania takich artykuł ów, wydaje nam się , że mogą one zainte-resować wielu.
Mechanika jest jedną z najstarszych gał ę zi nauk ś cisł ych. Mimo to obserwujemy dalszy burzliwy jej rozwój w latach po drugiej wojnie ś wiatowej. Powstał y nowe dział y tej nauki. U zupeł niliś my ten Jubileuszowy Zeszyt tł umaczeniem klasyfikacji, jaką od niedawna stosuje Applied Mechanics Reviews. W przekł adzie natrafiliś my na trudnoś ci spowodo-• wane brakiem, lub niejednoznacznoś cią terminów polskich.
Zeszyt kwartalnika poś wię cony Jubileuszowi Towarzystwa nie moż e, naszym zdaniem, obyć się bez wspomnień dotyczą cych powstania i pierwszych miesię cy dział alnoś ci PTMTiS, a przede wszystkim bez wymienienia osób szczególnie zasł uż onych w dł ugo-letniej dział alnoś ci społ ecznej na rzecz Towarzystwa. Zamieszczamy również listę czł onków honorowych PTMTiS i listę czł onków zagranicznych. Stwierdziliś my z wielkim smutkiem, że wielu naszych N auczycieli, Kolegów i Przyjaciół odeszł o już od nas na zawsze. Spoś ród 117 czł onków zał oż ycieli nie ma już wś ród nas okoł o poł owy.
Redakcja
UTWORZENIE I POCZĄ TKI DZIAŁALNOŚ CI
POLSKIEGO TOWARZYSTWA MECHANIKI TEORETYCZNEJ I STOSOWANEJ Z inicjatywy profesora Witolda N owackiego sprawa powoł ania Towarzystwa został a przedyskutowana na konferencjach: Zakł adu Mechaniki Oś rodków Cią gł ych IPPT PAN (sierpień 1957), Zakł adu Mechaniki Cieczy i Gazów IPPT PAN (wrzesień 1957) oraz Komitetu Inż ynierii Lą dowej PAN (sierpień 1957). W owym czasie w konferencjach tych uczestniczyli prawie wszyscy pracownicy nauki z dziedziny mechaniki w Polsce. W wyniku wymiany poglą dów uczestnicy konferencji wypowiedzieli się za celowoś cią zorganizo-wania Towarzystwa.
Zał oż enia programowe i organizacyjne został y opracowane przez profesorów Witolda N owackiego, Witolda Wierzbickiego, Wacł awa Olszaka, Jerzego Mutermilcha, Zbigniewa Ką czkowskiego, docenta (wtedy) H enryka Waldena i mgr inż. (również wtedy) Wojciecha U rbanowskiego. Sporzą dzono listę i wysł ano zaproszenia do 119 osób z całej Polski, pracują cych naukowo w dziedzinie mechaniki, na zebranie w Warszawie w sprawie utwo-rzenia PTM TiS. Z liczby tej na zebranie przybył y 74 osoby, 21 osób odpowiedział o listownie usprawiedliwiają c nieobecnoś ć, dalsze 22 osoby spoś ród zaproszonych zgł osił o w niedł ugim czasie akces do Towarzystwa.
Z a datę utworzenia Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej należy uznać dzień 13 marca 1958 r,, kiedy to na zebraniu czł onków zał oż yciel i (w Pa-ł acu Kultury i N auki, sala 1003, X pię tro) postanowiono jednomyś lnie powoi (w Pa-ł ać Towa-rzystwo do ż ycia. PTMTiS został o nastę pnie zarejestrowane w dniu 18 czerwca 1958 r. i wpisane pod n r 645 do rejestru Stowarzyszeń i Zwią zków Prezydium Rady N arodowej w mieś cie stoł ecznym Warszawie.
U TWORZEN IE I POCZĄ TKI P TM iS 515
Poniż ej podajemy listę uczestników zebrania zał oż ycielskiego oraz osób, które zgł o-siły akces do Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teroetycznej i Stosowanej na zaproszenie Komitetu Organizacyjnego. Lista zawiera ł ą cznie 117 nazwisk. Z liczby tej odeszł o już od nas na zawsze 53 Kolegów, 4 osoby wyemigrował y z Polski, los 7 osób nie jest mi znany, nazwiska te nie ukazują się już w N auce Polskiej. Listę podajemy z ówczesnymi tytuł ami Kolegów.
Uczestnicy zebrania zał oż ycielskiego: Prof. Lucjan Ballenstedt Prof, dr Maciej Bieniek Prof, dr Julian Bonder Prof, dr Zbigniew Brzoska Pcof. dr Jan Buchholtz D oc. dr Zbigniew Budzianowski Knt. Eustachy Burka Z- ca prof. Roman Ciesielski Doc. knt. Jerzy Czechowicz Prof, dr Janusz Czulak Prof, dr Władysław Fiszdon Z- ca prof. Alfred H aberzak' Doc. Tadeusz Iwiń ski ] Z- ca prof. Franciszek Janik Prof, dr Marian Janusz Prof, dr Sylwester Kaliski | Prof, dr Edmund Karaś kiewicz Doc. Roman Kazimierczak Prof, dr Stefan Kaufman Prof. knt. Zbigniew Ką czkowski D oc. Igor Kisiel Prof, dr Zenobiusz Klę bowski Prof, dr Tadeusz Kozł owski Prof, dr Jerzy Leyko D oc. Jerzy Lipka I Prof, dr Michał Łunc | Prof, dr Jan Madejski Prof, dr Jerzy Mandes Z- ca prof. Jerzy Mierzejewski I Prof, dr Franciszek Misztal I
Z . OLESIAK I D oc. knt. Adam Mitzel | D oc. knt. Jerzy Mossakowski Knt. Zofia Mossakowska Prof, dr Jerzy Mutermilcli Knt. Janusz Murzewski Prof, dr Jarosł aw Naleszkiewicz Prof, dr Witold N owacki D oc. knt. Zbigniew Olesiak | Prof, dr Wacł aw Olszak | Prof, dr Eugeniusz Olszewski Prof, dr Zbigniew Pą czkowski Prof, dr Tadeusz Peł czyń ski I Prof, dr M arian Pią tek Prof. Radzimir Pię tkowski Z- ca prof. Jerzy Pindera
Z- ca prof. knt. Kazimierz Piszczek Prof, dr Wień czysł aw Poniż D oc. knt. Wł odzimierz Prosnak I Z- ca prof. Romuald Romicki j Prof. Aleksander Rylke Prof, dr Antoni Sał ustowicz Mgr inż. Antoni Sawczuk D oc. dr Jerzy Sielski D oc. dr Celestyn Steckiewicz Prof, dr Bohdan Stefanowski Z- ca prof. Jerzy Suł ocki Prof. Ludomir Suwalski Knt. Andrzej Szaniawski Prof. Prof. Prof. dr Edmund Szczepaniak dr Jan Szmelter inż. Adam Tadeusz Troskoł ań sJci Prof, dr Stanisł aw Turski Prof. F eliks Tychowski I M gr inż. Wojciech Urbanowski Prof. Janusz Walczak
5ig Z. OLESTAK
Knt. Jakób Marnes Prof. Bolesł aw Majzel
Prof, dr Stanisł aw Ochę duszko Prof, dr Jan Oderfcld Kn t. Michał Owczynnikow D oc. knt. Zdzisł aw Parszewski D oc. kn t. Stefan Perycz Prof, dr Wojciech Rubinowicz Prof, dr Stanisł aw Rydlewski D oc. knt. M arek Sokoł owsld | Prof, dr F ranciszek Szelą gowski Prof, dr Robert Szewalski Knt. Zdzisł aw Szymań ski D oc. knt. Wojciech Truszkowski D oc. Zenon Wił un Prof, dr Kazimierz Wolski Knt. K"azimierz Wysiatycki Prof, dr Józef Wysocki Kn t. Michał Ż yczkowski
N a tym samym zebraniu w dniu 13 marcl 1958 r. wybrany został Zarzą d Główny w skł adzie: • :
Przewodniczą cy — prof, dr Witold Wierzbicki Wiceprzewodniczą cy — prof, dr Witold Nowacki Wiceprzewodniczą cy — prof, dr Wacł aw Olszak Sekretarz G eneralny — prof, dr Zbigniew Ką czkowski Skarbnik — prof, dr Kazimierz Zarankiewicz
Czł onek Prezydium — prof, dr Franciszek Misztal Z- cy czł onków Z. G .: prof, dr Jarosł aw Naleszkiewicz
prof, dr Tadeusz Peł czyń ski.
Wybrano również czł onków Zarzą du G ł ównego, organizatorów Oddział ów: prof, dr M arian Pią tek —O/ G dań ski
prof, dr Stanisł aw Ochę duszko — O/ Gliwicki prof, dr Jerzy Litwiniszyn —O/ Krakowski prof, dr Jan Szmelter —O/ Łódzki prof, dr Edmund Karaś kiewicz — O/ Poznaóski z- ca prof. Jerzy Suł ocki — O/ Szczeciń ski prof, dr Jerzy Mutermilch ^— O/ Warszawski doc. dr Adam Mitzel —O/ Wrocł awski oraz G ł ówną Komisję rewizyjną w skł adzie: Przewodniczą cy — prof, dr Zenobiusz Klę bowski Czł onek Komisji •— prof, dr Zbigniew Wasiutyń słd
U TWOR Z EN I E I POCZĄ TKI P TM TiS 519
Czł onek Komisji — prof, dr Stefan Zicmba Z- ca Czł onka Komisji — doc. dr Igor Kisiel.
Pierwszy został utworzony Oddział PTMTiS w Poznaniu.
W dniu 2 kwietnia 1958 r. wybrano Zarzą d Oddział u w skł adzie: Przewodniczą cy — prof, dr E. Karaś kiewicz oraz
czł onkowie Zarzą du — prof, dr E. Krę glewski dr J. Puchatka
adj. J. Czarnecki
Pię ć nastę pnych oddział ów powstał o w paź dzierniku 1958 r. Był y t o :
Oddział we Wrocł awiu utworzony 13 paź dziernika. D o pierwszego Zarzą du Oddział u weszli:
Przewodniczą cy — doc. dr Adam Mitzel, Sekretarz zast. prof. — dr Otton D ą browski czł onkowie Zarzą du — doc. dr J. Zawadzki
doc. dr M. Zakrzewski
15 paź dziernika ukonstytuował się Zarzą d Oddział u w G dań sku w skł adzie: Przewodniczą cy — prof. M arian Pią tek
wiceprzewodniczą cy — doc. dr W. Brzozowski sekretarz — dr E. Burka
25 paź dziernika wybrano Zarzą d Oddział u w Warszawie, w skł adzie: przewodniczą cy — prof, dr Jerzy Mutermilch
wiceprzewodniczą cy — prof, dr J. N aleszkiewicz sekretarz — doc. dr M. Sokoł owski
skarbnik — doc. dr J. Lipka
czł onkowie Zarzą du — prof, - dr W. Poniż prof. F . Janik
prof, dr E. Szczepaniak
28 paź dziernika zorganizowany został Oddział w G liwicach, do Z arzą du zostali wybrani:
Przewodniczą cy — prof, dr M arian Janusz czł onkowie Zarzą du — prof, dr Z. Wusatowski
— doc. dr Z. Budzianowski
29 paź dziernika wybrany został Zarzą d Oddział u w Szczecinie w skł adzie: Przewodniczą cy — prof, dr K. Lisowski
sekretarz — z- ca prof. J. Suł ocki
czł onek Zarzą du — z- ca prof. J. Mierzejewski.
D nia 27 listopada powstał Oddział PTMTiS w Krakowie. D o Zarzą du zostali wybrani: Przewodniczą cy — prof, dr Antoni Sał ustowicz
wiceprzewodniczą cy — prof. J. Walczak sekretarz — doc. dr W. Truszkowski
W Oddziale Łódzkim (brak daty zał oż enia) wybrano: Przewodniczą cego — prof, dr Jana Szmeltera
i sekretarza — mgr inż. W. Walczaka
ało już 236 osób. W inaugu-520 Z. OLESIAK.
racyjnym zebraniu naukowym w Warszawie (1 grudnia 1958). prelegentem był prof. W. N owacki, a udział w zebraniu wzię ł y 63 osoby z 6 Oddział ów Towarzystwa.
Pierwszy Zjazd D elegatów, z udział em 30 osób, w tym 22 delegatów odbył się w War-szawie dnia 30 maja 1959 r. Pierwsze sympozjum PTMTiS został o zorganizowane w stycz-niu 1960 w Łodzi na temat metod numerycznych w mechanice budowli, nastę pne w G dań sku, Poznaniu i Wrocł awiu.
Pierwszy konkurs naukowy PTMTiS, na najlepszą "pracę z dziedziny doś wiadczalnej analizy został ogł oszony w roku 1959. Konkurs został rozstrzygnię ty w grudniu 1960 r. Przyznano I nagrodę mgr inż. Zygmuntowi Roliń skiemu i mgr inż . . Zdzislawowi Kale-wiczowi oraz dwie drugie nagrody doc. dr Zdzisł awowi Marciniakowi i dr. inż. Przemysł a-wowi Jastrzę bskiemu.
Pierwszym czł onkiem zagranicznym został prof. B. R. Seth (z Indii), wybrany na zeb-raniu zał oż ycielskim 13 marca 1958 r.
Pierwszymi czł onkami honorowymi Towarzystwa zostali wybrani, n a Zjeź dzi e Dele-gatów w r. 1966 profesorowie Wł odzimierz Burzyń ski, Bohdan Stefanowski. Przez cztery lata (1959 - 1962), zgodnie z uchwał ą Zarzą du G ł ównego z dnia 3 grudnia 1958 r., wydawano, metodą powielaczową , Biuletyn PTM TiS. U kazał o się 12 numerów Biulety- " nu, redaktorem był prof. Artur Kacner.
W nastę pnych latach powstał o dalszych osiem oddział ów Towarzystwa: C zę stochowa—1969 r. Bydgoszcz — 1970 r. Rzeszów — 1972 r. Opole — 1975 r. Lublin — 1978 r. Zielona G ó r a —1978 r. Bielsko- Biał a — 1980 r. Kielce — 1984 r.
G odność czł onków honorowych Towarzystwa został a nadana na kolejnych Zjazdach D elegatów, w uznaniu zasł ug w rozwoju mechaniki i PTMTiS, nastę pują cym Kolegom: Prof, dr Wł odzimierz Burzyń ski Prof, dr Bohdan Stefanowski Prof, dr Edmund Karaś kiewicz Prof, dr Jerzy M utermilch Prof, dr Wacł aw Olszak Prof, dr Witold N owacki Prof, dr M arian Janusz Prof, dr Janusz D ietrych Prof, dr Zbigniew Ką czkowski Prof, dr Igor Kisiel Prof, dr Jan Oderfeld
Zagranicznymi czł onkami PTM TiS wybrani zostali nastę pują cy uczeni: 1. P. R. Seth Indie 1958 2. 1.1. Artobolewski ZSRR 1969 G liwice Warszawa Poznań Warszawa Warszawa Warszawa G liwice G liwice Warszawa Wrocł aw Warszawa 1966 1966 1970 1970 1970 1971 1974 1976 1976 1978 1978
U TWORZEN IE I POCZĄ TKI P T M T iS 521 3. G . Backhaus 4. A. T. Balewski 5. G . Brankow 6. P. Brousse 7. E. Carafoli 8. P. Csonka 9. L. G authier 10. P. G ermain 11. J. P. H artog 12. G . H einrich 13. H . H einrich 14. C. Jacob 15. W. T. KoHer 16. J. Kozesnik 17. J. Kravtchenko 18. D . Lazarevic 19. A. W. Łyków 20. H. M atzke 21. N . J. Muscheliszwili 22. A. Myslivec 23. H. Parkus 24. W. M . Rohsenow 25. M. Roy 26. G . N . Sawin 27. E. Schraid 28. I. N . Sneddon 29. Z. Sobótka 30. L. Sobrero 31. K. Szechy 32. L I . Wekua 33. A. Ylinen 34. L. G . Łojcjanskij 35. G. Rieder 36. O. C. Zienkiewicz 37. B. I. Doł apczjew 38. H . G ortler 39. B. F . Veubeke 40. L. Escande 41. F . I. N irdson 42. Cz. Rodkiewicz 43. J. Moszyń ski 44. A. K. Oppenheim 45. Ch. M assonnet 46. S. Crandall N R D Buł garia Buł garia F rancja Rumunia Wę gry F rancja F rancja U SA Austria Austria Rumunia H olandia Czechosł owacja F rancja Jugosł awia ZSRR N R D ZSRR Czechosł owacja Austria U SA F rancja ZSRR Austria Szkocja Czechosł owacja Wł ochy Wę gry ZSRR F inlandia Z SRR R F N - Wielka Brytania Buł garia R F N Belgia F rancja D ania Kan ada U SA U SA Belgia USA 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1973 1972 1972 1974 1973 1972 1974 1974 1980 1980 1980 1980 1980
522 Z . OLEŚ N IC
47. K. F roł ow ZSRR 1980 48. Prof. Aleksander Cyras ZSRR
49. Prof. Pierre Ć apodanno Francja 1983
50. Prof. Manfred Hoffmeister N RD 1983 51. Prof. Aleksiej Iliuszyn ZSRR 1983 52. Prof. t)lo Lepik ZSRR 19 83 53. Prof. Theodór Lehmann RF N 1983 54. Prof. Sandor Kaliszky Wę gry 1983 55. Prof. G iulio Maier . Wł ochy 1983 56. Prof. Leonard Maunder Anglia
57. Prof. John H . Argyris W. Brytania + RF N 1983 58. Prof. Jan H ult Szwecja 1983 59. Prof. Sumio Murakami Japonia
60. Prof. Philip G . H odge Wielka Brytania
W przecią gu XXV lat istnienia PTMTiS liczba czł onków Towarzystwa przekroczył a 1030 osób. D uża czę ść spoś ród tych osób ofiarnie pracował a i pracuje społ ecznie w Od-dział ach Towarzystwa, w Zarzą dzie G ł ównym, przy organizacji sympozjonów i konkur-sów naukowych, kursów naukowych, wygł asza referety na zebraniach naukowych, itd. Poniż ej publikujemy honorową listę tych dział aczy Towarzystwa, którzy jak się wydaje szczególnie hojnie i to przez dł ugi okres czasu poś wię cali swój czas dział alnoś ci społ ecznej w ramach PTMTiS.
Oddział w Bielsku- Biał ej
Profesor Stanisł aw G dula •
Oddział w Czę stochowie Profesor Jerzy Koł akowski Profesor Janusz Eisner Profesor Roman Janiczek D ocent Waldemar Bachmacz Oddział w Gdań sku Profesor Roman Kazimierczak Profesor Piotr Wilde Profesor Eugeniusz Bielewicz Profesor Wojciech Pietraszkiewicz Profesor Jan Kruszewski Profesor Józef Wię ckowski Oddział w Gliwicach Profesor Jerzy Antoniak Profesor Szczepan Borkowski D r inż. Remigiusz Ć wik Profesor Janusz D ietrych Profesor M arian Janusz D ocent Walery Szuś cik
U TWORZEN IE I POCZĄ TKI P TM TiS 523 Profesor Andrzej Tylikowski (również Oddział w Warszawie) Profesor Józef Wojnarowski Oddział w Krakowie Profesor Władysław Bogusz Profesor Roman Ciesielski Profesor Zbigniew Engel Docent Stanisł aw Kasprzyk Profesor Wiesław Krzyś Profesor Zenon Waszczyszyn Profesor Michał Ż yczkowski Oddział w Łodzi I Profesor Jan Szmelter Profesor Zdzisław Parszewski Docent Władysław Walczak Docent Janusz Lipiń ski Docent Kazimierz G rossman Oddział w Poznaniu Profesor Edmund Karaś kiewicz Profesor Jarosł aw Stefaniak Profesor Czesław Cempel Profesor Henryk Mikoł ajczyk Oddział w Szczecinie Profesor Jerzy Suł ocki (również w Łodzi) Docent Jerzy Mierzejewski Docent Czesław Mickiewicz Docent Karol G rudziń ski Docent Henryk Ostapiuk Magister inż. Mieczysław Kosecki Oddział w Warszawie D oktor Kazimierz Borsuk Profesor Zbigniew Brzoska Profesor Marek D ietrich Profesor Stanisł aw D ubiel Profesor Przemysł aw Jastrzę bski
Profesor Artur Kacner Profesor Zbigniew Ką czkowski Profesor Jan Mutermilch Profesor Witold N owacki Profesor Zbigniew Olesiak Profesor Wacław Olszak
524 J- MuTERMiLcn, Z. BRZOSKA Profesor Zbigniew Osiń ski D ocent Edward Radwań ski Profesor Jacek Stupnicki Profesor Witold Wierzbicki Profesor Stefan Zahorski Oddział we Wrocławiu Profesor Augustyn Borcz Profesor Eugeniusz Brzuchowski Profesor Adam Cybulski Profesor Igor Kisiel j Profesor Adam Mitzel Profesor Jerzy Zawadzki Zbigniew Olesiak W ielce Szanowny Panie Redaktorze]
Zaproszony do wypowiedzenia się na ł amach jubileuszowego numeru „Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej" zmuszony jestem, ze wzglę du na osobistą sytuację , ograniczyć się do niniejszego listu. Starość ma to do siebie, że lata biegną coraz szybciej. D latego trudno mi uwierzyć, że to już ć wierć wieku istnieje i dział a Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, do którego zał oż ycieli należ ał e m wraz z profesorami; W. Wierz-bickim, W. N owackim, W. Olszakiem, Z. Ką czkowskim, H. Waldenem i W. U rbanowskim. Po ś mierci nieodż ał owaneg o pierwszego Prezesa Towarzystwa, profesora Witolda Wierz-bickiego, miał em zaszczyt być wybranym na Jego nastę pcę . Wspominam lata swojej skrom-nej na tym stanowisku dział alnoś ci jako ogniwo w całym ł ań cuchu ludzi dobrej woli, którzy w miarę swych moż liwoś ci przyczyniali się do rozwoju Towarzystwa. Są dzę , że Towarzystwo nasze ma peł ne prawo obchodzić swe 25- lecie w przekonaniu, iż jego dzia-ł alność mialecie w przekonaniu, iż jego dzia-ł a istotne znaczenie dla integracji wielu dziedzin mechaniki i upowszechnienia jej osią gnię ć. Ś wię to Towarzystwa jest też ś wię tem jego organu, kwartalnika „Mechanika Teoretyczna i Stosowana", który zdobył już sobie ugruntowaną poważ ną pozycję w ś ro-dowisku naukowym.
Przy okazji Jubileuszu skł adam Polskiemu Towarzystwu Mechaniki Teoretycznej
i Stosowanej serdeczne ż yczenia dalszej owocnej dział alnoś ci dla dobra mechaniki i roz-woju jej zastosowań.
Jerzy Mutermilch czł . honorowy PTMTS
Refleksje nad przyszł oś cią PTMTiS
Jubileusz 25- lecia Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej jest, jak każ dy jubileusz, dobrą okazją do refleksji nad przebytą drogą i przyszł oś cią Jubilata. N ie pretendują c do nieomylnoś ci i nie mają c zamiaru wyrę czania Zarzą du Towarzystwa
S.EFLETCSJE NAD PRZYSZŁOŚ CIĄ P T M i S 5 2 5
w jego funkcjach chciał bym jedynie przedstawić swoje przemyś lenia i poglą dy, być może kontrowersyjne. Wydaje się jednak, że tylko taka kontrowersyjność jest warta przedsta-wienia, gdyż stymuluje krytyczne odruchy i daje impuls do zmian niezbę dnych w ż ychi każ dego organizmu.
Zacznijmy przede wszystkim od kwestii, czy zmiany są potrzebne, a jeś li tak to jakie. Jest faktem, że Towarzystwo nasze, którego gł ównym celem miał a i powinna być nadal integracja ś rodowiska naukowego, stymulacja prac badawczych i krzewienie nowych idei, powstawał o w odmiennych niż obecnie warunkach. W szczególnoś ci ówczesne ś ro-dowisko naukowe był o conajmniej kilkakrotnie mniej liczne, niż obecnie, umoż liwiając tym samym ł atwość bezpoś rednich kontaktów oraz lepsze niż obecnie rozeznanie w te-matyce prac naukowych poszczególnych oś rodków. Ponadto mię dzy placówkami nauko-wymi Uczelni a jednostkami gospodarki albo nie był o w ogóle barier, albo jeś li był y to ich przekroczenie nic sprawiał o trudnoś ci. Podkreś lam to, gdyż w moim przekonaniu mię dzy nauką i praktyką musi istnieć sprzę ż eni e zwrotne korzystne dla obydwóch partne-rów. Z jednej bowiem strony sprzę ż enie to umoż liwia ł agodzenie bolą czek przemysł u przez naukę wystę pują cą w charakterze „ lekarza", z drugiej strony daje naukowcom punkt wyjś cia do formuł owania problemów o charakterze poznawczym, wykraczają cych poza konkretne bolą czki. W chwili obecnej mamy do czynienia z barierami przepisów jak wprowadzone w 1968 roku odcię cie szkolnictwa od przemysł u, bą dź z barierami organizacyjnymi. W rezultacie tego ś rodowisko zarówno naukowców jak i potencjalnych naukowców, w szczególnoś ci pracowników instytutów resortowych i oś rodków badawczo-rozwojowych jest ś ciś le zdezintegrowane. Szczególnie ta ostatnia grupa potencjalnych naukowców jest moim zdaniem bardzo odseparowana, chociaż jej techniczne moż liwoś ci dział ania nie ustę pują , a niejednokrotnie przewyż szają moż liwoś ci U czelni. Wreszcie nie bez znaczenia są zmiany jakie nastą pił y w psychice ś rodowiska naukowego. N ie ideali-zują c sytuacji sprzed ć wierć wiecza stwierdzam jedynie, że ówczesny stopień zaangaż o-wania i wiary w celowość pracy były zdecydowanie wię ksze niż obecnie. Widomym obja-wem tego są mię dzy innymi prace doktorskie i habilitacyjne, których poziom, przecię tnie biorą c, uległ wyraź nemu obniż eniu i których motywacja wypływa czę sto raczej z chę ci speł nienia kryteriów wymaganych przez ustawę o szkolnictwie wyż szym aniż eli z przesł a-nek merytorycznych.
Te obiektywnie zmienione okolicznoś ci powodują , że Towarzystwo nasze znajduje się , jak i wiele innych stowarzyszeń, w sytuacji znacznie trudniejszej niż poprzednio. N a skutek tego tradycyjne i sprawdzone w poprzednich warunkach pod wzglę dem efektywnoś ci formy dział ania Towarzystwa powinny być zmodyfikowane. G eneralnie biorą c, należy zastanowić się co zrobić, aby Towarzystwo odtworzył o swą poprzednią rolę rzeczywistego forum wymiany poglą dów i dyskusji naukowej.
D la speł nienia tego zasadniczego celu wydaje się celowe:
a) rozszerzenie bazy dział ania Towarzystwa przez szersze niż dotą d wcią gnię cie do współ pracy stoją cej obecnie na uboczu grupy ludzi zatrudnionych poza uczelniami,
b) upowszechnienie wś ród czł onków Towarzystwa znajomoś ci kł opotów, czy zagad-nień nurtują cych ś rodowisko inż ynierskie,
c) nie negują c istotnej roli zebrań Towarzystwa jako forum dyskusji nad pracami już zakoń czonymi, warto by się jednak pokusić nad szerszym wprowadzeniem referatów
526 Z . BRZOSKA
typu przeglą dowego, relacjonują cych nie tylko stan wiedzy obecnej lecz także formuł u-ją cych problemy, których rozwią zanie jest poż ą dane. Ten ostatni element mógł by odegrać istotną rolę jako stymulator dział ania zwł aszcza mł odych pracowników naukowych.
Wymienione punkty nie wyczerpują wszystkich moż liwoś ci w kierunku uaktywnienia naszej dział alnoś ci. D odatkowym niezbę dnym jednak warunkiem jest odtworzenie wię kszej regularnoś ci dział ania naszych ogniw terenowych i narzucenie sobie pewnej dyscypliny. N ie trzeba bowiem zapewniać, że o ostatecznym efekcie pracy decyduje wytrwał oś ć.
Koń cząc swoją wypowiedź przepraszam, jeś li mimo woli kogoś uraził em, proszę mi jednak wierzyć, że uwagi moje sformuł ował em mają
c na widoku jedynie dobro Towa-rzystwa.
