Dariusz Magier
Przywilej Jana III z 1679 roku dla
cerkwi unickiej w Kolembrodach
Radzyński Rocznik Humanistyczny 1, 165-170R A D Z Y Ń S K I R O C Z N IK H U M A N I S T Y C Z N Y
T O M 1 R O K 2001
Dariusz M agier (Radzyń Podlaski)
P rzyw ilej Jana III z 1679 roku dla cerkw i unickiej w K olem brodach
26 marca 1679 r. król Jan III nadał grunta parafii grecko katolickiej niewiadom ej erekcji w K olem brodach (obecnie gm. K om arówka Podlaska, pow . radzyński). Przywilej potwierdzony został przez A ugusta III w roku 1754. D okum ent znam y z odpisu, którym w 1858 r. proboszcz kolem brodzki ks. Andrzej Żypow ski posługiw ał się w rozprawie sądowej przeciw ko w ła ścicielo w i Dóbr Ż elizna i K olem brody K azim ierzow i Zabiełło, odm awiającem u parafii K olem brody prawa do wyrębu lasu w p u szc zy kolom brodzkiej.
Odpis przechow yw any jest w A rchiw um Państw ow ym w Lublinie w zesp ole archiwalnym: C hełm ski K o n sy sto rz G recko- K atolicki, sygn. 620, s. 193-194
„M y, A ugust III z Bożej Łaski Król Polski, W ielki X iąże Litewski Ruski Pruski M azow iecki Żm udzki K ijow ski W ołyński Podolski Podlaski Sm oleński Inflandzki Siew ierski i C zernichowski a dzied ziczn y X ią żę Saski i Elektor
Oznajm ujem y niniejszym listem przyw ilejem konfirm acyjnym N aszym w szem w ob ec i każdem u z osobna kom u o tym będzie w ied zieć należało: iż pokładany b ył przed N am i przywilej N ajjaśniejszego Króla Imci Jana III praedecessora N aszeg o pod datą onego w Grodnie dnia X X V I m iesiąca marca Roku Pańskiego M D C L X X IX panowania je g o V roku ręką w łasną podpisany, P ie cz ę c ią W . X . Litt. stw ierdzony, w cale nienaruszony, i żadnej w sobie w ątpliw ości nie mający,
-165-D a riu sz M a g ie r P rzy w ilej Jana III dla cerk w i w K olem brodach
zawierający w sobie confirm acyję listów nadania com m issarzów i rew izorów na fundusz Cerkwi w e w si K rolom brodzie Ekonom ii Brzeskiej K lucza W ohyńskiego, plebanow i tam ecznem u na ów czas pobożnem u Theodorow i B u tk iew iczow i i supplikowano Nam jest przez panów Rad N aszych przy Boku N aszym
będących im ieniem pobożnego Paw ła Strusiewicza
teraźniejszego plebana tejże cerkwi - abyśm y pom ieniony przywilej p o w a g ą N a szą królew ską stw ierdzili, zm ocnili i approbowali, któren to przywilej wpisując słow o w słow o tak się w sobie ma:
Jan III z Bożej Łaski Król Polski W ielki X ią żę Litew ski Ruski Pruski Żm udzki M azow iecki K ijowski W ołyński Podolski Podlaski Inflandzki Sm oleński i Czernichowski:
Oznajinujemy tym listem przyw ilejem konfirm acyjnym N aszym w szem w ob ec i każdem u z osobna kom u o tym w iedzieć będzie należało: jako od sam ego początku Panow ania N aszeg o z Bożej W oli na Thronie K rólewskim posadzeni Z ostaliśm y, tak nic inszego w przedsięw zięciu N aszym nie m am y, tylko aby przy panowaniu N aszym za W olą B osk ą szczęśliw y m , każda rzecz sw oim ordynansem i porządkiem była i zostaw ała. Z w n iesioną tedy suppliką do N as przez panów Rad i urzędników przy boku N aszym na ten czas rezydujących im ieniem W ielebnego
Theodora B u tkiew icza sw ieszczennika i plebana
Krolobrodzkiego abyśm y p ow agą N a szą K rólew ską listy rew izorów com m issarzów N aszych od Najjaśniejszych A ntecessorów N a szy ch zesłanych do Ekonom ii Brzeskiej K lucza W ohyńskiego w si Krolobroda na fundusz Cerkwi tamecznej nadanych całe nienaruszone i żadnej w sobie w ątpliw ości nie mające, pod datą w nich w yrażoną stw ierdzili, zm ocnili i approbowali - w czym M y, Król bacząc b yć rzccz słuszną i z prawem pospolitym zgodliw ą, nie mniej też przedkładając sobie pom nożenie C hw ały Bożej i dusz ludzkich do jed ności Świętej
D a riu sz M a g ier P r z y w ile j Jana III dla cerk w i w K olem b rod ach
U nii Greckiej, pobożność i pilne staranie W ielebnego Theodora Butkiew icza, dla której to C hw ały Bożej rozprzestrzenienia w pom ienionej w si od rew izorów A n tecessorów N aszych zesłanych do Klucza K rolom brodzkiego, przydanych i nadanych Cerkwi Bożej na fundusz w łó k połtrzeciej, także przykupny p ołw łóczek Beydachowslci o m iedzę Paw ła N agagbalika O sipow icza i m orgów ośm z jednej strony, o granicę Ż eleźnicką, a z drugiej strony o granicę gruntów i w łók K rólew skich N aszych, onem u i potom kow i je g o Janowi B utkiew iczow i w ieczn em i czasy, z w olnym targow ym przy Cerkwi Królobrodzkiej w pew ne dni to jest: w dzień podniesienia Św . Krzyża i w drugi dzień ofiarowania Panny Maryi na apparat i potrzeby Cerkiewne S w ieszczennikow i w pom ienionej w si K rólom brodzie (aby Pana B oga za N as i sz częśliw e Państwo błagał) niniejszym listem przyw ilejem konfirm acyjnym N aszym nadać, approbować i ratyfikować U m yśliliśm y. Jakoż tym listem przyw ilejem N aszym te w szystk ie dokum enta listy dzierżaw ców R ew izorów N aszych do tej Cerkwi należące jako słuszne i prawne z datami w nich specyfikow anem i i ze w szystk iem i w tych listach w yrażonem i i specyfikow anem i przynależnościam i to jest: z gruntami, morgami, rolami, sianożęciam i, pastew nikam i, rzekami, rzeczkam i, stawam i, z w olnym targowym, w pew ne dni doroczne z w olnym piw a robieniem i gorzałki kurzeniem na sw ą w łasną potrzebę, b ez przeszkody Skarbu N a szeg o E konom icznego i K lucza W ohyńskiego, tudzież w e w szystk ich punktach, klauzulach, artykułach i paragrafach Stwierdzam y, Zm acniam y i Approbujem y w ieczn em i czasy onem u sam em u i sukcesorom je g o obiecując to po N as i N ajjaśniejszych Sukcesorach N aszych Królach Ichniów Polskich, że te listy com m issarskie teraźniejszym przyw ilejem N aszym stwierdzane w najm niejszym punkcie i paragrafie nie m ają być poruszone, ale jako antignitus ta Plebania i Cerkiew B oża in suo esse była i teraz aby zostaw ała, uwalniając go przytem od w szystkich składanek, stancyi,
-D a riu sz M a g ie r P r z y w ile j Jana III dla cerkw i w K olem brodach
stanowiska i zabiegów , pokarm ów, n oclegów , chlebów zim ow ych, hyberny i innych w szelakich ciężarów żołnierskich tak od K oronnego jako i od W. X . Litt. W ojska, także W ojsk C udzoziem skich lub ciągnieniem lub też partitim idących, po W ielm ożnych zaś i urodzonych Dygnitarzach, Urzędnikach ziem skich, grodzkich, R ycerstw ie, Szlachcie, D zierżaw cach i Administratorach i w szelakich in genere Urzędach m ieć chcem y, aby pom ienionego Sw ieszczennika i plebana K olobrodzkiego do sw oich Sądów nienależnych i Jurysdyk nie pociągali, ale od forum com petens, do którego w edług prawa i stanu kapłańskiego - duchow nego antiąuitus należą, odsyłali. Zaszła N as i w tym supplika od tego ż W ielebnego Sw ieszczennika Theodora B utkiew icza iż Cerkiew B oża rujnuje się i oprawy słusznej m ieć nie m oże dla niew oln ego w y cięcia drew w puszczy Naszej, przeto M y, postrzegając aby się Chwała B oża tym lepiej rozszerzała, pozw alam y onem u w oln y w stęp do puszczy na sw ą w łasną potrzebę, tj. w tydzień po w o z ó w dw a drew na opał albo co potrzeba będzie ukazow ała, a na reperacyję Cerkwi Bożej i popraw ę plebanii tamecznej co potrzeba będzie b ez psow ania jednak barci w puszczy Naszej na te potrzeby Cerkiewne, ale w edług potrzeby sprawow ać się pow inien browarem, winniczką, słodow nią, aby mu z tego drzewa w ystaw ić w olno było i z nich od pełnienia danin, osob liw ie czo p o w eg o liber ma zostać, żadnej nie pełniąc p ow inn ości, postrzegając jednak aby i w tym w zględ zie najm niejsza przeszkoda dworna nie stała się, ale tylko na sw oją potrzebę obracać ma i pow inien będzie i to niemniej postrzegając aby Chwała Boża sw ym ordynansem i p iln ością pom ienionego Sw ieszczennika odprawowana i celebrowana była. Na co dla lepszej w iary Ręką się N aszą podpisaw szy p ieczęć W. X. Litt. przycisnąć rozkazaliśm y.
Dan w Grodnie dnia X X V I m iesiąca marca Roku Pańskiego M D C L X X IX panow ania N aszego V roku. Jan Król.
D a riu sz M agier P r z y w ile j Jana III dla cerk w i w K olem b rod ach
P ieczęć niniejszą W. X. Litt. M ichał Floryan R zew uski Podskarbi nadworny Koronny manu propria. Confirm acya listów nadania com m issarzów na fundusz nadanych w e w si Krolobrodzie Ekonom iii Brzeskiej K lucza W ohyńskiego Theodorowi B utkiew iczow i S w ieszczennikow i tam ecznem u.
M y tedy A ugust III Król Polski, stosując się do suppliki pobożnego Paw ła Strusiew icza teraźniejszego plebana Cerkwii Krolobrodzkiej bacząc rzecz słuszną i z prawem pospolitym zgodliw ą, nie tylko przywilej ten tu inserow any niniejszym przyw ilejem N aszym approbować, confirm ow ać i zatwierdzić U m yśliliśm y, jakoż de facto w e w szystk ich je g o punktach, clauzulach, kondycyach, artykułach in genere specie approbujemy, konfirm ujem y i zatwierdzam y w ieczn em i czasy, ale też chcąc teraźniejszego plebana pobożnego Pawła Strusiewicza i następców je g o do C hw ały Bożej dalszego pom nażania i za N as m odlenia się zachęcić, przydajem y mu w łók ę jed n ą w e w si Krolobrodzie Inwentarzem 1742 od com m issarzów N aszych onem u nadaną z płaceniem tynfów ośm iu do Skarbu E konom icznego do dalszej dyspozycji N aszej, która włóka, aby teraz na zaw sze do tej Cerkwi Plebana trzymana była m ieć C hcem y. D o tego produkowany przed Nam i list od W ielebnego Leona Sapiehy W ojew ody W ileńskiego 1626 z ksiąg Grodzkich Starostwa B rzeskiego 1751 r. w yjęty nadanie w sobie do tejże Cerkwi pół w łóki ziem i w e w si K rólowym brodzie leżący z jednej strony od m iedzy Marcina B iedrzyszczyka, a z drugiej od m iedzy w łó k C erkiewnych (na których teraz pół w łóki Cmentarz i od drzwi do K ościoła extant) jako on ze w szystkim approbujemy i lubo tu nieinserow any za w pisany jednak m ieć chcem y, tak przy tym że półw łoku teraźniejszego pobożnego Paw ła Strusiew icza Sw ieszczennika plebana i następców je g o przy spokojnej p ossesy i, w której do tych czas zostaje, na zaw sze zachow ujem y, pod którą spokojną p o ssesy ą i zachow anie N asze
-169-D a riu sz M acjier P rzy w ilej Jana III dla cerk w i w K olem brodach
p ółw łóczek pola Bractwu Różańca Ś w iętego od gromady dla ozdoby Cerkiewnej, światła, apparatów od lat dawnych pusto leżący nadany, i za consensusem Dw oru kupiony od tychże Braci Różańca Sw . i od nich w ytrzebiony i w y c zy szczo n y podpadać pow inien będzie, któren M y niniejszym przyw ilejem N aszym do tegoż Bractwa przyłączam y i czasy w ieczn em i nadajemy.
N a co dla lepszej wiary i w agi R ęką N a szą w łasną podpisaw szy pieczęć W. X . Litt. przycisnąć rozkazaliśm y.
Dan w W arszaw ie dnia XVIII m iesiąca października Roku Pańskiego M D C C LV panowania N a szego X X II roku. Augustus Rex.
Confirm acya confirm acyi listów nadania com m isarskiego na fundusz Cerkwi uniackiej w e w si K rolom brodzie Ekonom ii Brzeskiej” .
