Kronika : I półrocze 1988 r.

Antoni Lewek

Kronika : I półrocze 1988 r.

Studia Theologica Varsaviensia 27/1, 293-313

Studia Theol. Vars. 27 (1989) nr 1

KRONIKA

W dniach 11—12 lutego 1988 r. odbyło się w Akadem ii Teologii Ka­ tolickiej w Wartszaiwiie doroczne sympozjum naukow e w ykładow ców katechetyki d pedagogiki religijnej w Wyżsizych Sem inariach D uchow ­ nych w Polsce, a także w ATK, KUL i Papieskich W ydziałach Teolo­ gicznych. Otwierając sym pozjum pośw ięcone tem atowi: W ych ow an ie

do ży c ia w rodzinie jako problem katech etyczn y, rektoir ATK ks. prof.

dr hab. Helm ut J u r o s w ygłosił następujące przem ów ienie: ,,Ekscelencje, K sięże Arcybiskupie i Księża Biskupi!

Szanowni Księża! Partie i Panowie! Profesorowie i Wizytatorzy! W ielebne Sdostiry! Szanowni Państwo!

Jako Hektor i Gospodarz ATK serdecznie w itam w szystkich uczest­ ników tegorocznego spotkania w ykładow ców katechetyki -i pedagogiki WSD oraz Wizytatorów w Polsce. Zrezygnowaliście Państw o z krót­ kiego odpoczynku w czasie przetnwy sem estralnej, alby spotkać się i po­ dyskutować o sprawach żyw otnych dla Waszej sekcji — o proble­ mach merytoryczinych. Z tego tytułu witaim w szystkich z prawdziwym respektem , a zarazem z pokorą, gdyż Akadem ia może udzielić bardzo skromne w arunki do zam ieszkania i do' ofbrad. N aw et wyrażam zdzi­ w ienie, że nikt z Pańsitwa nie zbłądził w drodze na ATK: niie tylko z powodu złego adresiu podanego w ipliiśimie zapraszającym (nasz gmach nosi obecnie nr 5 przy ul. Dawajtis), leez także na skutek architekto­ nicznego powabu gm achu naszych Czcigodnych Sąsiadów. N iech jednak każdy z osobna poczuje się dobrze u nas! Kaiżdy z Was jest naszym drogim Gościem!

Wasze obrady są poświęcone tem atowi: W ych ow an ie do ży cia w ro­

dzinie — jako problem k atech etyczn y. O konieczności podjęcia tego

294

refleksji nad .potrzebą bardzo gruntownego przygotowalnia do m ałżeń­ stwa, do rozważenia i pogłębienia podstawowych prarwd w nauczaniu i w ychow aniu do życia w rodziinjie. W/zyiwia nas do tego faktyczny ethos polskiej rodziny, opisany przez naszych socjologów w oblicze­ niach statystycznych, czy też uchwycony przez uważne obserwacje duszpasterskie (inp. zabrane po tegorocznej kolędzie).

Wczoraj w ieczorem przeczytałem w najnowszym numerze „Więzi” (1987/,nr 10—12, s. 144) następujące słowa, które nawiązują do III piel­ grzym ki Jaina Paw ła II do Polski: „Coraz w iększy nacisk na przy­ gotowanie do życia w rodzinie kładzie się w czasie katechizacji (...)

Czyż n ie powinien to być podstaw ow y program w ychow ania religij­ nego, skoro m ałżeństw o i rodzina są, jak powiedział Papież w Szcze­ cinie, podstaw ow ą dziedziną życia ludzkiego, życia społecznego?”. D a­ lej przeczytałem ' tam m ądre słowa: „Rodizinia jest znakiem, któremu sprzeciwiać się będą. Ale też jest znakiem sprzeciwu woibec przedmio­ tow ego traktow ania człowieka. Zagrożenie rodzimy ma w każdym kra­ ju sw oje zróżnicowane podłoże. W każdym feraju i w każdym ustroju istnieją specyficzne zagrożenia zew nętrzne i wew nętrzne. Jednakże objawem patologii społecznej je:st w spieranie zagrożeń w ew nętrznych — zewnętrznym i. Jest w ięc rzeczą oczywistą, że — jak powiiedziiał P a­ pież — Kościół stojąc zaw sze po stronie rodziny, w każdych w arun­ kach będzie z jednej stromy przypominał obowiązek społeczeństw a i państw a wobec niej, a z drugiej — bronił tej rodziny pr.zed niedo­ puszczalnym i uzurpacjaimli społeczeństw a i państw a” (Jerzy Grzybowski). Czy taką niedopuszczalną uzurpacją jest podręcznik pt. P rzysposo­

bienie do życia w rodzinie, jego opracowanie, zatwierdzenie i wpro­

w adzenie do użytku szkolnego? N iew ątpliw ie za tym zdarzeniem kryją się złożone, rozbieżne intencje. Zawiera ono i w yw ołuje ew identne roz­ chw ianie aksjologiczne. Zaw ieszenie podręcznika nadal prowokuje do zam anifestow ania odmiennych stanowisk. Rysiuje się linia frontowa. Nie żałuje się am unicji ideologicznej. Znane są deklaracje podpisane w ybitnym i nazw iskam i. Wyrażają oburzenie (moralne i nieprzejednanie.

(Na tym tle głos Episkopatu Polski brzmi rozważnie i spokojnie, jak­ kolw iek jest jasny i zdecydowany. W ducihu dialogu jest strona ko­ ścielna gotowa do w spólnego działania. Szukała ekspertów, zwłaszcza wśród .protestujących uczonych, ale ci .— jak mi m ówiono — w ym a­ w iali się brakiem czasu, koniecznym i wyjazdam i, przygotowaniem ha­ bilitacji, a n aw et ... posiadaniem rodziny. Spośród w ytypow anych przeze mnie, z ram ienia naszej Uczelni ostał się ks. prof. T. Ś l i p k o ■— jeden z dwóch ludzi zgłoszonych przez stronę kościelną do ew entualnej współpracy nad pnzeróbką tegoż podręcznika w zględnie opracowania nowego. Ciesizę się, że najsz w ielce Cizciigodny Ksiądz Profesor będzie mógł przemówić do Państw a jako jeden z referentów . Cieszę się rów ­

K R O N IK A W Y D Z IA Ł Ó W _{2 9 5}

nież z faktu, że te obrady m;ają m iejsce w ATK, w której na kierunku katechetyki w ielu z Państw a otrzymało specjalistyczne wykształcenie.

Życzę owocnych obrad, otrzym ania inspirujących idei ii dociekliwych polem ik!”.

Po w ystąpieniu rektora ATK rozpoczęły się obrady. W ygłoszono i dy­ skutowano następujące referaty:

1. Ks. prof. dr hab. Tadeusz Ś l i p k o (ATK): Zagadnienia etyczn e

w w ych ow an iu do życia w rodzinie.

2. Ks. dr Jerzy B a g r o w i c z (Włocławek): W ych ow an ie do życia w

rodzinie w św ietle n ajnow szych doku m en tów N auczycielskiego U rzę­ du Kościoła.

3. Ks. dr Kazimierz M i s i a s z e k SDB (Kraików): W ychow anie do życia w rodzinie w katech ezie polskiej w y ższy c h klas szk o ły pod­

staw ow ej.

4. Ks. dr Andrzej O f f m a ń s k i {Szczecin): W ychow anie do życia w

rodzinie w katech ezie polskich szkół pon adpodstaw ow ych.

b. „ R o l a ś w i e c k i c h w K o ś c i e l e i ś w i e c i e ”

Dnia 22 lutego 1988 r. odbyło się w klasztorze redem ptorystów w Warszawie, przy ul. Karolkowej, sympozjum zorganizowane przez W y­ dział Teologiczny ATK, poświęcone tem atow i: S yn od B iskupów 1—•30

X 1987 o pow ołaniu i posłan nictw ie św ieckich ch rześcijan w K ościele i św iecie w 20 lat po Soborze W atyk a ń sk im II. W sympozjum udział

w ziął kard. Józef G l e m p , Prym as Polski, W ielki Kanclerz ATK, uczestnik rzeczonego Synodu, ks. prof. dr Andrzej Z u b e r b i e r , za­ proszony cna Synod w roli eksperta oraz red. Juliusz E s k a z redakcji „Więzi”, obecny ma Synodzie jako dziennikarz akredytowany pmzy Biurze Prasowym Synodu. Poza tym na sali obrad b yli obecni profe­ sorowie i w ykładow cy zainteresow anych tem atem katedr Akademii, Uczni studenci oraz interesujący się tym tem atem duchowni i św ieccy spoza Akademii.

Obrady sym pozjum otworzył rektor ATK, ks. prof. dr hab. Helm ut J u r o s, który w ygłosił następujące przem ówienie:

„Eminencjo, N ajdostojniejszy Księże K ardynale, Prym asie Polski! Szanowni Profesorowie! Drodzy Studenci!

W im ieniu całej naszej tu zgromadzonej społeczności akademickiej serdecznie w itam naszego D ostojnego Gościa — (Prymasa, naszego W ielkiego Kanclerza! .(Oklasfai). Dziękuję Jego Em inencji za przybycie i za gotowość podzielenia się w łasnym i refleksjam i nad nauką ostatn ie­ go Synodu Biskupów poświęconego tem atow i powołania i posłannictwa św ieckich chrześcijan, w Kościele i św iecie. Jesteśm y głęboko zainte­ resowani, jakie jest spojrzenie Księdza Prym asa na to żyw e dziś

za-296

(43 gadnianie, zarówno z perspektyw y Kościoła (miejscowego) w Polsce, jak d w konfrontacji z opcją przedstaw icieli innych K ościołów lok al­ nych z punktu widzenia innych stref kulturowych świata. Nasze zainteresow anie tłum aczy się m in . tym , że pracownicy naszej uczelni: ks. prof. A. Zutoerbier i ks. dac. E. Weron b yli oficjalnym i adjutares searetarili sipeciałis, eksiperbami Synodu, a mgr H. Kaczmarski był

akredytowanym dziennikarzem.

Synod podjął to zagadnienie w ierzących św ieckich w K ościele n ie tyle z obowiązku rełefctury dokum entów Vatiicanuim II w 20 lat po zakończeniu Soboru, lecz przede w szystkim z tytułu w zrostu świado­ m ości w ierzących — seinlaus fideltom — dzięki w łaśn ie Soborowi — dotyczącej ich m iejsca i funkcji w Kościele. Wdennii widizą m in . w tym w łaśnie źródło ich radosnej wiary, że m ają czynny udział w życiu Kościoła (jak tego dowodzą ostatnie sondaże opinia publicz­ nej iqp. w K ościele Salzburskim).

Pow ołanie i iposłaoniictwo w iernych św ieckich w K ościele i św iecie dziś — to nie jest „problem” dla Kościoła, lecz jesit nową proble­ m atyką wym agającą w spółczesnego w yartykułow ania i teologicznego wyjaśnienlia. Tego celu n ie osiągnie isię anii /tanim, gazetowym psycho- socjołogiamem, aini iziideoiogizowainym klerykalizm em (także tz w .. Laiien- klerikailismus:), .ani też anachronicznym supemaiturailizmem. Opracowa­ nie tego zagadnienia m usi stać się rzetelną teologią, operującą kry­ tycznie, z całą świadom ością m etodologiczną odipowiednimi modelami teologii proboiogioznej, chrystologicznej, eklezjologicznej. W ykonanie ta ­ kiego zadania może być dziełem tylko solidnego studium, spokojnych badań, godnych Wydziału Teologicznego, a nie w ynikiem w iecow ej dy­ skusji.

Spodziewam się, że dzisiejsze sympozjum będzie przykładem i przy­ czynkiem do teologicznego ujęcia dyskutowanego zagadnienia. Życzę dobrych dhnad.”

N astęp n ie w ygłoszone zo stały 3 re fe ra ty . Ja k o p ierw szy wystąpi® ks. kard. Jó zef G l e m p , k tó ry po d k reślił n a początku, że ab y móc w sposób pow ażny i odpow iedzialny podejm ow ać te m a t w iern y c h św iec­ k ic h w K ościele i świiiecde, trze b a koniecznie m ieć dobrze p rze stu d io ­ w ane i przem y ślan e to, co w te j sp raw ię pow iedział Sobór; bez tego w szelkie en u n c ja cje na te n te m a t — choćby były bardzo błyskotliw e i „n o w a to rsk ie” — b ęd ą zaw sze n iek o m p eten tn e . Zgodnie z ty m w stę p ­ n y m stw ierdzeniem , sw oje w łasne odczucia i refle k sje zw iązane z o b ra­ zem p rac Synodu k o n ce n tro w ał ks. P ry m a s w okół zagadnień: n a tu ra K ościoła — jego p o słannictw o w św iecie (i pow ołanie oraz p o słan ­ nictw o w iern y ch św ieckich) — oraz w sp ó łp raca duchow nych i św iec­ k ich w rea liza cji tego po w o łan ia i posłannictw a.

powo-(

5

}

₂₉₇

W ypłynęła m.in. potrzeba teologicznie sprecyzowanego określenia, kim jest ów św iecki w irela/cji do głębiej dziś rozum ianej m isji K ościoła w obec tych (rzeczywistości, które określany m ianem: świat. Tego te­ ologicznie sprecyzowanego określenia, kim jest w iem y świecki, nie dał (Ibo dać n ie mógł) aoi Sobór, ani Synod. To sprawa przyszłych studiów i poszukiwań. Tak jak spraiwą przyszłych studiów jest pene­ tracja zagadnienia wzajem nej współpracy duchownych i św ieckich — różnego uczestnictw a w tym samym, jednym posłannictw ie Kościoła wobec świata.

Ks. prof. dr hafo. Andrzej Z u b e r b i e r rozpoczął sw oje w ystąpie­ nie od zwrócenia uwagi na to, o ile od caalsu Soboru do czaisu S y ­ nodu zdołały się zadomowić peiwne pojęcia, (takie np. jak lud Boży, charyzmaty...), dziś już traktowane jak© konstytutyw ne w rozum ie­ niu Kościoła. -Proces w rastania tych pojęć w świadomość Kościoła przedstawiony aosrfcał w św ietle ipontyfikaitów Piusa XI (Akcja Kato­ licka) i Piusa XII (enc. „Mystici Corporis”), aby wykazać, że now e warunki .życia Kocioła w now ych czasach (postępująca dechrystianiza- cja świata) po pnoistu w yłon iły nowe pojmoiwaniie natury Kościoła jako „communio” — szczególny rodzaj w spólnoty ludzi jako ludizd i ludzi z Bogiem.

Ks. Profesor sk u p ił się na tym w łaśnie zagadnieniu Kościoła jake tak pojm owanej wspólnoty i n a tym tle ośw ietlił -— widoczne nowe w ym iary moli \i posłannictw a w iernych św ieckich w K ościele i świ-eoie.

Dwa .wrażenia jako najbardziej charakterystyczne dla tego Synodu odnotował red. Juliusz E s k a, który pracował w Biurze Pirasowym prawie w szystkich Synodów w Rzymie. Uderzała ■— jak podkreślił — w yjątkow o tutaj widoczna jedność m isji Kościoła w całym, tak prze­ cież zróżnicowanym św iecie współczesnym — ale uderzała także w y jąt­ kowo źle zorganizowana obsługa prasowa, skutkiem ozego dziennika­ rze — ziwłaszoza w drugiej części trw ania Synodu — skazani byli >na uzupełnianie w łasn ym i sposobam i koniecznych inform acji. Podejm ując z kolei tem at Synodu ■— to co sam w nim uważa za ważne -— w yekspo­ nował często podejm owany problem parafii jako „m iejsca” form acji w iernych świeckich; Synod zdawał sobie sprawę z w szystkich trud­ ności, jakie przeżywa instytucja parafii w spółczesnej i szukał sp o- sobów jej uzdrowienia.

2 9 8 A N T O N I L E W E K

Wśród innych w ym ienionych środków podkreślane zostały: restruk­ turalizacja parafii ■współczesnej oraz szukanie nowych form w spół­ działania w ramach parafii księży, osób zakonnych i w iernych św iec­ kich; w ypłynął tu problem — ży/wo ma Synodzie dyskutowany — tzw. puchów św ieckich w Kościele, problem obecny także i w K ościele polskim. Drugim w w ystąpieniu wyeksponowanym zagadnieniem była sprawa duchowości w iernych świeckich. Problem ten w w ystąpieniu red. J. Eski zaprezentowany został szeroko ii wnliikliwie — z w szystkim i jego -światłami i cieniam i w e w spółczesnym jego roaumieniu.

Po każdym w ystąpieniu m iała m iejsce dyskusja.

c. „ T e n d e n c j e w s p ó ł c z e s n e j m a r i o l o g i i ”

Z okazji trwającego Roku Maryjnego, doia 25 marca 1988 r., w świę­

to Zwiastowania i jednocześnie w pierwszą rocznicę ogłoszenia ency­

kliki

odbyła się w Akademii Teologii Katolickiej

w Warszawie sesja naukowa na temalt:

logii.

Zgromadziła ona zaproszonych gości oraz wykładowców i stu­

dentów ATK. W spotkaniu uczestniczył również ks. bp dr hab. Julian

W o j t k o w s k i ,

przewodniczący Sekcji Mariologicznej przy Komisji

Episkopatu de. Nauki Katoffidkiej.

Wszystkich zgromadzonych p ow itał rektor ATK ks. prof. dr hab. H elm ut J u r o s . Zw rócił uwagę aebrainych na anamienną tendencję w ostatniej encyklice Sollicitudo rei socialis, w której Jan P aw eł II, naw iązując do Roku Maryjnego, w sposób szczególny zawierza Matce Bożej aktualne trudności naszego świata. Słow a Ojca Św iętego przy­ pom inają raz jeszcze bliskość Maryi zarówno wioibec naszych osobi­ stych spraw, jak i problemów m ających w ym iar społeczny.

W caa-sie posiedzenia przedpołudniowego, poświęconego sprawom m a­ riologii św iatow ej, w ygłosili swe przem ówienia o. pnoif. dr hab. S ta­ n isław C elestyn N a p i ó r k o w s k i i ks. prof. dr hab. Józef K u- d a s i e w i c z , obaj z KUL-u.

Pierw szy ż Gości -przedstawił głów ne nurty w posoborowej m ariologii dogmatycznej. Podkreślił, iż nastąpiła radykalna zm iana sposobu upra­ w ian ia naiuki o Matce Bożej. Sobór ukazał, obok panującego doitąd w m ariologii wzorca Chrystologicznego, jako równorzędny model ekle- ;zjotypiczny. Zaczęto korzystać n ie tylko z m agistralnego nauczania papieskiego, ale .także ze źródeł biblijnych, liturgii, Ojców Kościoła. Te zm iany w rozumieniu metod i celów, otw arcia na ekum enizm i zna­ ki czasu wprowadziły w yizolowaną dotąd mainiologię do teologii. Staje się też ona bliżsiza problemom współczesnego człow ieka przez uw zględ ­ nienie .istotnych tendencji współczesnej antropologii, op. k w estii w o l­ ności, cnót czynnych, ruchów fem inistycznych, teologii wyzwolenia.

K R O N IK A W Y D Z IA Ł Ó W _{2 9 9}

Ks. prof. dr hab. Józef K u d a s i e w i c z przybliżył słuchaczom aktualne trendy m ariologii biblijnej. Teksty o Maryi zamieszczone w N ow ym Testam encie należy odczytyw ać nie w kontekście kultury helleńskiej, m im o ich spisania w języku greckim, lecz w św ietle Sta­ rego Testamentu, z uwzględnieniem jego osadzenia w środowisku ju­ daistycznym, gdyż tam w łaśnie powstały. Podobnie wydarzenie Chry­ stusa ukazywane jest w aktualizującej relekturze Starego Testamentu. Pism o Św ięte m ów i o Matce Bożej stosunkowo niew iele, są to jednak tek sty o w ielk im znaczeniu. W św ietle tej egzegezy w idzim y np. zw ia­ stow anie jako zapowiedź zawarcia N ow ego Przymierza. Ta metoda badań w ydaje się znajdować potwierdzenie w encyklice Jana P a ­ w ła II. Zakładany kontekst Stairego Testam entu, szczególnie księga So- fomiaisza, w nosi now e spojrzenie na rozum ienie noli Maryi, Jej osoby jako n ajw yższego spełnien ia i typ u Kościoła. Zwraca też uwagę fakt, że w Ew angelii M aryja pojawia się zawsze jako towarzysząca Panu Jezusowi.

W ystąpienia popołudniowe poruszały zagadnienia m ariologii polskiej, jej osiągnięcia, trudności i perspektywy. Obecnie w Polsce nauką o Matce P an a Jezusa zaijmują się: Kom isja M aryjna Episkopatu, Sekcja M ariologiczna Teologów Polskich, Katedra Marioloigii KUL, Jasnogór­ skie Studium Mariologiczne. Ks. bp J. W o j t k o w s k i poinform ował o przygotowaniach polskiego środowiska teologicznego do Św iatow ego Kongresu M^ariologicznego w Sew ili, m ającego się odbyć w 1991 roku. Z ainteresow anie słuchaczy wzbudziły badania prowadzone w Wyż­ szym Sem inarium D uchownym pod kierow nictw em tos. bpa J. Wojtfcow- skiego nad średniow iecznym i tekstam i m ariologicznym i. O. prof. S ta­ n isław N a p i ó r k o w s k i .przedstawił osiągnięcia Katedry Mariologii na K UL-u, a ks. doc. dr hab. Lucjan B a ł t e r om ówił prace naukowe o Matce Bożej w ciągu ostataich dziesięciu lat.

:Na

Z u b erb Ł er,

d. „ K a z n o d z i e j s t w o p a t r i o t y c z n e ”

Celebrowane w licznych kościołach polskich Msze św. za Ojczyznę 1 głoszone (podczas nich kazania patriotyczne m ają sw oje głębokie .uza­ sadnienie —• n ie tylko historyczne i społeczno-pastaralne, aile również teologiczne. M iłość do Ojczyzny bowiem, czyli autentyczny patriotyzm, jest m oralnym obowiązkiem , w ynikającym z, podstawowego

przyka-3 0 0 A N T O N I L E W E K _[8] zaniia 'mdłości Boga

i

1988 r. w A kadem ii Teologii K atolickiej w Warszawie.

Program tego sympozjum przedstawiał się następująco:

16 V I 1988, g o d z. 1.0.00— 18.00

— Msza św. koncelebrowania przez uczestników sympozjum. Przewod­ nictwo i homilia: o. m gr Jan N a l a s k o w s k i (Jasna Góra). •—■ Dziekan Wydziału Teologicznego ATK, ks. prof. dr hab. Jan Ł o c h :

Słow o w stępne.

— Referaty:

1. Ks. doc. dr bab. Antoni L e w e k (ATK): Istota i z a d a n ia k a z n o ­

d z i e j s t w a •patriotycznego.

2. Pnof. dr hab. Jan K i e n i e w i c z (UW): N aród p o ls k i i je go hi­

s t o r ia ja k o m o t y w k a z n o d z ie js k i.

3. Dr Piotr N i t e c k i (Warszawa): A k tu a ln e p r o b l e m y społeczne i

p o li ty c z n o - m o r a ln e w k a z n o d z i e j s t w i e .

4. Doc. dir hab. Barbara G r o c h u l s k a {UW): W a d y i z a l e t y n a ­

r o d o w e P o l a k ó w ja k o p r z e d m i o t k a z n o d z ie js tw a .

17 VI 1988, godz. 8.00—14.00

— Msaa św. koncelebrowana przez uczestników sympozjum. Przewod­ nictw o i homilia: ks. m gr Józef P o d s t a w k a (Warszawa). — Referaty:

5. O. przeor dir (Rufin Józef A b r a m e k (Jasna Góra): Rola M aryi

i J a s n e j G ó r y w d z i e ja c h P o lsk i ja k o tr e ś ć k a z n o d z ie js tw a .

6. Dr Marek B u d z i a r e k (Łódź): W z o r y o so b o w e po ls k ieg o p a ­

t r i o t y z m u dla w s p ó łc z e s n e g o k a z n o d z i e j s t w a .

7. Ks. dr W aldemar W o j d e c k i (ATK): W y b i t n i k a z n o d z ie je n a ­

1 9 ] K R O N IK A W Y D Z IA Ł Ó W 3 0 1

2. W y k ł a d y

Dnia 8 marca 1988 r. prof, dr Otto B o c h e r , bibldista z uniw ersy­ tetu w M oguncji i(RFN) w ygłosił w ATK w ykład pt, N ie b ie s k ie J e r u ­

z a l e m (E klez jologia i e schatolo gia A p o k a li p s y ). Tegoż dnia dar Ulrich W ii 11 e r s, dogm atyk z Mogunc ji m iał w ykład pt. K o śc ió ł — i n s t y ­

t u c j a D ucha Ś w ię t e g o .

12 k w ietnia pmf. Ambroise B i n z z uniw ersytetu w e Fryburgu Szwajcar,sfciim referow ał studentom katechetyki ATK zagadnienie sym ­ boli w wychowainliu chrześcijańskim .

13 kw ietnia dr Nonberit H o s i s l i n g e r , biblisfca .z W iednia (Austria) m ów ił w ATK o zastosowaniu Biblii w e w spółczesnym duszpasterstwie.

49 k w ietnia Jeain J o n c h e r a y , dyrekltor Wyższego Instytutu Ka­ techetycznego przy Instytucie Katolickim w Pairyżu, przedstawił n a j­ now sze dokumenty katechetyczne K ościoła Wie Francji. Tegoż dinia Sta­ nislav L a l a n n e , dyrektor Narodowego Centrum Katechetycznego w Paryżu, m ów ił nt. organizacji ‘ katechezy parafialnej w e Francji.

5 m aja prof. Jacob K r e m e r , kierownik Katedry B M isty k i N o­ w ego Testam entu na U niw ersytecie w W iedniu (Austria) w ygłosił w y ­ kład nt. .zmartwychwstania umarłych w edług Biblii.

6 czerwca 1988 r. dr Gabriele M i l l e r z Rottonbunga ((RFN) prtzed- starwiła studentom katechetyki ATK tem at: M a r y ja w katechezie.

K ierow nik Katedry Teologii Ekumemcanej, ks. prof, dr hab. Alfons S k o w r o n e k w ygłosił 29 marca 1988 r. w Lourdes (Francja) pre­ lekcje nt. C h o ry i choroba w e d łu g P is m a św . oraz C h o r y i choroba w e ­

d łu g w s p ó ł c z e s n e j teologii. Dnia 20 m aja w ziął udział w audycji IV programu Polskiego Radia, poświęconej życiu i działalności Alberta Schweitzera; w ygłosił w jej palmach prelekcję o Schweitzerze jako teologu. W dniu 3 czerwca fcs. pirof. A. S k o w r o n e k uczestniczył w . dyskusji panelowej ot. pluralizmu św iatopoglądowego w Polsce; dyskusja ta m iała m iejsce w Akadem ii Nauk Społecznych przy KC PZPR w Warszawie.

Kierow nik K atedry Teologii Dogmatycznej, ks. prof, dr hab. Andrzej Z u b e r b i e r w ygłosił podczas sympoajum dziennikarzy katolickich na Jasnej Górze referat nit. głów nych w ątków teologicznych i pasto­ ralnych Synodu Biskupów 1987 w Rzymie.

K ierownik K atedry H om iletyki, ks. doc. dr haib. Antonii L e w e k w ygłosił: 27 stycznia 1988, w ramach kursu form acyjnego dla reko­ lekcjonistów i m isjonarzy ze Stow arzyszenia Apostolstw a Katolickiego (Księża Pallotyni) w W arszawie, w ykład pt. P r o b l e m a t y k a społeczna

i p a t r i o t y c z n a w k a z n o d z ie js tu ń e oraz dnia 25 kw ietnia, w cyklu co­ tygodniow ych w ykładów publicznych przed Diecezjalnym Kongresem Eucharystycznym w Łodzi, prelekcję mt. W i e r z y ć dzisiaj.

3 0 2 A N T O N I L E W E K [ 1 0 ] 3. H a b i l i t a c j e

Ks. Roman K r a w c z y k , A n tro p o lo g ic z n e t r a d y c j e K s ię g i R o d za ju

w K s i ę d z e Syracha.

Recenzenci: ks. pnof. dr hab. Józef K u d ą s i e w i c z (KUL), . ks. dioc. dr ihab. Stan isław M ę d a l a (ATK), ks. prof. dr halb. Lech S t a c h o w i a k (KUL). Data kolokwium habilitacyjnego: 16 m aja 1988.

Syrach w ykorzystuje tradycje antropologiczne z K sięgi Rodzaju (1—3) w aspekcie m oralnym . Oznacza to, że Syrach nie tylko teoretycznie rozważał prawdy o stworzeniu człowieka i jego sytuacji egzystencjal­ nej, ale w skazyw ał jednocześnie, do czego te prawdy człowieka zobo­ w iązują w jego codziennym życiu. Takie odczytanie historii „początków” stworzenia, jakie stosuje Syrach, pozwala ina sform ułowanie n astę­ pujących w niosków: 1) fakt stworzenia człowieka zakłada ścisłą relację z e Stwórcą, im plikuje równocześnie relację m iędzy stworzeniam i; 2) w iele m iejsca Syrach poświęca w swej refleksji problem ow i zła mo­ ralnego, które stara się rozwiązać na bazie tradycji zaw artych w K się­ dze Rodzaju (1—

3); 3)

Ks. Jerzy S t e f a ń s k i , S a k r a m e n t C h o r y c h w re f o r m i e S o b o ru W a t y k a ń s k i e g o II. S t u d i u m litu r g ic zn o - te o lo g ic zn e .

R ecen zenci: ks. prof, dr hab. Hugoliin L a n g k a m m e r (KUL). ks. doc. dr hab. B ogusław N a d o l s k i (ATK). | ks. p ro l. d r hab . R om uald R a k (KUL). Data kolokw ium habilitacyjnego: 7 m arca 1988.

Autor rozprawy starał się przeanalizować przyczyny natury teologicz­ nej, historycznej, liturgicznej ii pastoralnej, latóre poprzez prace kom ­ petentnych organów Stolicy Apostolskiej, zw łaszcza taw. Kom isji nr 23 wchodzącej w skład „Consilium”, doprowadziły do ukształtowania no­ w ej struktury obrzędowej Sakramentu Chorych (w edycji łacińskiej: Ordo unctionis infirm orum eorumque pastoralis curae, 1972). Bazę źródłową rozprawy stanowią archiwalne m ateriały Koogregacjii Spraw Kultu Bożego. Rozprawa ukazuje celowość i m otyw ację reform y

li-(11]

turgii om awianego sakramentu, czyli w skazuje na konieczność po­ rzucenia zwyczaju adm inistrowania sakram entu chorych w yłącznie w obliczu śm ierci (idea „ostatniego nam aszczenia”) i potrzebę powrotu do 'pierwotnej praktyfai udzielania tego sakram entu osobom poważnie chorym, a nie w yłącznie umierającym. Istotnym im pulsem dla nowej redakcji obrzędów sakram entu chorych były dyrektyw y Soboru Wa­ tykańskiego II, zaw arte w Konstytucji Liturgicznej (ant. 73—75).

4. D o k t o r a t y

Ks. Zdzisław B o b r o w s k i CSSp, Duch Ś w ię ty w teologii i dzia­

łalności o. S tan isław a K olpińskiego CSSp.

Promotor: ks. prof. dr halb. A. S k o w r o n e k .

Recenzenci: ks. iprof. dr hab. Czesław B a r t n i k (KUL), ks. bp prof. dr hab. Edward O z o r o w s k i (ATK). Data promocji doktorskiej: 18 stycznia 1988.

Rozprawa zaw iera naukę o Duchu Św iętym jako Darze Niestw orzo­ nym, o Jego zam ieszkiwaniu w duszach ludzkich oraz o skutkach, jakie On w yw ołuje iswoją obecnością. Są to, m iędzy innym i, dary stworzone Ducha Świętego, które jako łaska habiitualna w duszy człowieka, potrze­ bują tchnienia Ducha, by mogły być wprowadzone w działanie. Nauka ta była przekazywana w Areybractwiie Ducha Świętego, a szczególnie w . jego polskim organie, jakim był „Posłaniec Ducha Św iętego”, które­ go redagowanym przez o. St. Kolpińskiego. Głównym jego zadaniem było propagowanie i ożyw ianie kultu Ducha Świętego. Pojaw ia się za­ tem Duch Św ięty w e w szystkich tajem nicach Chrystusa, w sakram en­ tach, w życiu Kościoła oraz w chrześcijaninie, któremu powinien przy­ św iecać przykład N ajśw iętszej Maryi Panny, kitórą o. K olpiński nazy­ w a Arcydziełem Ducha Świętego. Działalność o. Kolpińskiego i Arcy- braetwa Ducha Świętego mogła z nacji propagowania kultu Trzeciej Osoby Trójcy Swiiętej być jednym z ogniw, które przyczyniły się do zam anifestow ania działania Ducha Św iętego pnzez dary charyzm atyczne w odnow ie Kościoła.

Stanisław a D e m s k a , M iędzyw yzn an iow e ru ch y eiuangelizacyjne w św ietle w skazań II Soboru W atykańskiego.

Promotor: ks. prof. dr hab. Alfons S k o w r o n e k . Recenzenci: ks. doc. dr hab. Lucjan B a l t e r (ATK),

ks. prof. dr hab. Adam Ludwik S z a f r a ń s k i (KUL). Data prom ocji doktorskiej: 28 marca 1988 r.

W rozprawie poddano analizie dw a ruchy: Campus Grusade for Christ (CCC) oraz Youth Wiith A M ission (YWAM). Wśsród kilkudziesięciu w spółczesnych ruchów ew angelizacyjnych wybrano w w . ze w zględu

3 0 4 A N T O N I L E W E K

n a ich charakter m iędzyw yznaniow y i M iędzynarodowy ■— tak w od­ n iesieniu do ;członków, jak i zasięgu działania. Ruch YWAM u w a­ żany jest za najw iększy ruch m isyjny w świeciie. Pracuje w nim na stałe przeszło 5 łtys. osób. Z ruchów uniw ersyteckich na uwagę za­ sługuje CCC, poradeważ jest nastaw iony na ewangeltzaioję świaita, a nie tylko określonego środowiska i danego kraju. Nauczanie ruchów CCC i YWAM poddano konfrontacji z katolicką teologią ew angelizacji, w y ­ pracowaną na Soborze Waitykańskim II i przez w spółczesnych teologów. Dostrzeżono Itaane istniejące zbieżności, jak rów nież m ożliwość w za­ jem nego ubogacania slię, zwłaszcza na płaszczyźnie pastoralnej.

Ks. J.an G ó r s k i , T eologiczne p o d s t a w y działalności m i s y j n e j K o ­

ścio ła w e d ł u g d o k u m e n t ó w S o b o r u W a t y k a ń s k i e g o II.

Promotor: ks. doc. dr haib. Władysłarw K o w a l a k . Recemzeci: ks. doc. dr hab. Łucjan B a ł t e r (ATK).

ks. prof. dr hab. Romuald R a k (KUL). Data prom ocji doktorskiej: 28 m arca 1988.

Praca stanow i om ów ienie teotogicznych podstow działalności m isyj­ nej Kościoła w dokumentach Soboru W atykańskiego II. Na jej treść złożyły się cztery rozdziały: 1. Tryniitairne uzasadnienie działalności m isyjnej Kościoła, 2. M isyjny charakter Dudu Bożego, 3. Formy rea­ lizacja dzieła m isyjnego, 4. Analiza porównawcza idei m isyjnej w do­ kum entach soborowych. Bibliografia pracy zaw iera -ponad 200 poizycji prezentując tym saimyim szeroko dorobek misjologiii polskiej oraiz św ia­ tow ej. Wzlboigaceniiem treści są aneksy zawierające w ypisy tekstów so­ borowych, (dotyczących m isji, inform acje na tem at religii pozachrześci- jańskich, pielgrzym ek m isyjnych papieża oraz głodu w św iecie. Dz'.a- łaltność m isyjną ukazano jako podstaw owe zadanie całego Ludu Bożego, w ypływ ające z samej naitary Kościoła. Formą tej działalności jest dialog w m iłości, a celem doprowadzenie w szystkich przez chrzest do Kościoła. Podjęta została też próba praktycznego w ykorzystania rozpra­ w y w m isjołogii

S. Janina Bem ardata L i p i a n , M iejsce i rola c zł o w i e k a ś w ie c k ie g o

w K o ś c ie l e w u ję c i u A n n y J e n k e (1921— 2976) Promotor: ks. doc. dr hab. Lucjan B a l t e r . Recenzenci: ks. doc. dr hato. Jerzy B a j d a (ATK),

ks. prof. dr hab. Henryk M i s z t a l (KUL). Data promocji doktorskiej: 7 m arca 1988.

Rozprawa ukazuje postać Anny Jenke na tle naiuki Kościoła i Soboru W atykańskiego II o katolikach św ieckich, powołanych do apostolstwa z racji ich przynależności do Chrystusa i w spólnoty Ludu Bożego. A

s-K R O N Is-K A W Y D Z IA Ł Ó W

₃₀₅

pefct chrześcijańskiego powołania do apostolstwa został w yeksponow a­ n y w obrazie życia Anny Jenke, która stała się autentycznymi św iad­ kiem i w cieleniem nauki soborowej o powołaniu św ieckich do apo­ stolstw a. Było to apostolstw o indywidualne, polegające przede w szyst­ kim na dawaniu św iadectw a o Chrystusie życiem przenikniętym w ia­ rą, nadzieją d m iłością oraz apostolstwo słowa, pojęte jak o nauczanie i konkretne ozyny m iłości bliźniego. Anna Jenke spełniła przeto w w ielkiej -mierze oczekiw ania Soboru W atykańskiego II i ukazała m iej­ sce i rolę katolików św ieckich w Kościele.

S. Danuta S i u t a, A p o s to ls k i w y m i a r m iłości m iło s ie r n e j w re f le k sji

te o l o g ic z n e j i w ż y c i u ks. Z y g m u n t a G o r a z d o w s k i e g o (1845— 1920), Promotor: ks. doc. dr halb. Lucjan B a l t e r .

Recenzenci: ks. bp prof. dr halb. Alfons N o s s o l (KUL).

ks. bp prof. dr hab. Edward O z o r o w s k i (ATK). Data promocji doktorskiej: 7 marca 1988.

Autorka rozprawy, mając ma w zględzie opcję Kościoła na rzecz ubo­ gich i obowiązek m iłosierdzia podjęła -próbę przedstawiania — w aspek­ cie apostolskiego wym iaru m iłości m iłosiernej — refleksji teologicz­ nej i życia w ielkiego apostoła Lworwa, k-s. Zygm unta Gorazdowskiego (1845—1920). Ks. Gorazdowstoi oddał się całkow icie posłudze człowieko­ w i cierpiącemu i potrzebującemu pomocy, czym zasłużył sobie w oczach mu w spółczesnych na miano „księdza dziadów” i „ojca ubogich”. Pra­ cując jako kapłan na placówkach parafialnych w e W schodniej Mało- poisce, w -tym ponad 40 lat w e Lw ow ie, dał się poznać jako w ybitny działacz na polu pnący charytatyw nej, będąc twórcą i w spółpracow ni­ kiem w ielu dzieł chrześcijańskiego m iłosierdzia. Z jego działalnością sam arytańską w iąże się pozostawiony przez niego dorobek pisarski. Przebadany m ateriał dokum entacyjny wykazał, że lw ow ski A postoł sw o­ ją zasadniczą m yśl dotyczącą apostolskiego w ym iaru m iłości m iłosiernej oparł o biblijny obraz m iłości i miłosierdzia, nazwanych w dzisiejszej doktrynie m iłością mdiosiemną. Godne uw agi są nadto jego m yśli o god­ ności pracy ludzkiej, ujętej jako szansa ludzkiego uświęcenia. N ie­ rzadko jawi eię w w ypow iedziach i w życiu ks. Zygm unta chrześcijań­ ski uniwersalizm, przejawy ekum enicznych dążeń i sugestie dotyczące współpracy kapłanów, zakonnic i ludzi św ieckich w Kościele. Cenny jest ponadto jego w kład w rozwój XlX-wiieczn-ej katechetyki.

Ks. Jan T a d y c h, L itu rg ia parafialna w A rch id ia k o n a cie G n ie ź ­

n i e ń s k i m w X V I I I w i e k u na p o d s t a w i e a k t w i z y t a c j i gen era ln ych . S t u ­ d i u m h is to ry c z n o -litu r g ic zn e .

Promotor: ks. doc. dr hab. Bogusław N a d o l s k i .

3 0 6 A N T O N I L E W E K

m

ks. prof. dr hab. Andrzej Z u b e r b i e r (ATK). D ata promocja doktorskiej: 18 stycznia 1988.

Rozprawa podejm uje problem atykę liturgii parafialnej w A rchidia­ konacie Gnieźnieńskim w XVIII w ieku w św ietle akt w izytacji gene­ ralnych, (które dotąd pod kątem dziejów liturgii nie były przebadane. Analiza, tych źródeł, głów nie rękopiśm iennych, ukazuje „służbę Bożą” (przepowiadanie słow a Bożego, spraw ow anie sakramentów, życie mo­ dlitw y, a także nabożeństw a paraliturgicizne) jako dynam iczne urze­ czyw istnianie się K ościoła w konkretnych warunkach geograficzino-fai- storyczno-społecizny.ch. Rozprawa sizeroko ujm uje tę „bazę” rozwoju życia liturgicznego, uwzględniając czynniki kształtujące to życie nie tylko od stromy norm atywnej (uchwały Soboru Trydenckiego, statuty synodalne, listy parsterskie), ale rów nież od sitrony „dziainia się” tego życia liturgicznego. Osiągnięte w yniki mogą być użyteczne w opraco­ w aniu historii liturgii w Polsce.

S. Czesława W ó j c i k , Bóg i religia w p iśm ien n ictw ie H enryka El-

zenberga.

Promotor: ks. pfof. dr hab. Alfons J. S k o w r o n e k . Recenzenci: ks. doc. dr hab. Lucjan B a ł t e r (ATK).

prof. dr hab. B ogusław W o l n i e w i . c z (UW). Data promocji doktorskiej: 16 m aja 1988 r.

Rozprawa ukazuje pogiądy religijne Henryka Elzenberga (1887—1967), polskiego filozofa. Obok głów nego nurtu sw oich badań naukowych (etyka, aksjologia), Elzeoberg dużo m iejsca w swoim piśm iennictw ie poświęcił problem owi religii. Nie zgłaszając akcesu do żadnego z w y ­ znań religijnych, poszukiwał „religiiii dla siebie”. Poszukiw ania te były inspirow ane pragnieniem znalezienia odpowiedzi na egzystencjalne p y­ tana ludzkie, a także potrzebami życiowym i.

Rozpraiwa-, podzielona na trzy rozdziały, Ukazuje: w rozdziale I — pojęcia Boga, jakim i operował Elzaniberg (Absolut, „Nieokreślone”, Bóg jako wartość — w relacji do „świeckiej religii w artości oraz persona- listyczna i pracownicza koncepcja Boga). Rosdział II ukazuje drogi poszukiwania religii przez Elzeniberga: poprzez tzw. „stoicki” okres jego życia, fascynacje religiam i Wschodu (buddyzmem) oraz religijne przeżyw anie przyrody. Rozdział III podaje wynikli ow ych poszukiwań w postaci „religii dla siebie”. Przechodząc od ,,retligiii w artości” do „re­ lig ii” w ogóle, Elzanbarg — poprzez „wyzwalanie się z empiinii”, roz­ w iązujące mu w pewnym sensie prdblem „zbawienia” ■— dochodzi dc „mistycznej w izji życia”. Jego reliigia jest Skrajnie indywidualistyczina, dlatego też nazw a „religia” przysługuje jej raczej w sensie analogicz­ nym.

[

15

]

₃₀₇

Styozeń 1938: Witold K a m i ń s k i , Im plikacje filozoficzne reizm u

Tadeusza K otarbiń skiego a antropologia chrześcijańska; Andmzeij M o ­

c ą r S1 k i, R eligijność m ło d zieży średnich szkół roln iczych na p o d s ta w ę

badań em piryczn ych; Teresa P i e t r e w i c z , Sacrosong jako now a fo r­ m a kom unikow ania w ia ry; Izabela D r a b , Ł aska m ow ą objaw iającego się Boga. Rom ano G uardiniego rozum ienie łaski; Ewa D u d e k , N auka 0 n adziei w Liście do H ebrajczyków ; Franciszek M u s d o ł , Obrak ka­ płana katolickiego w św iadom ości robotn ików w latach 1974—1975 na p od sta w ie w y p o w ie d zi pracow n ików K opalni „P iast” w Tyćhach-LędzA- nach; B ogusław P ł o n k a , Pozaliturgiczne obrządy przedpogrzebow e jako p rzy czy n e k do badań nad ku ltu rą religijną na Śląsku; Lidia K o-

m i n e k , Różnice w poglądach rodziców i dorastających d zieci na w y ­

brane p o sta w y rodzicielskie; A lina Ł o d e j. Różnice w postaw ach m o ­ ralnych m iądzy narzeczonym i p rzy g o to w u ją c ym i się do m ałżeń stw a;

Tomasz P e t a , R elektu ra n akazu czci rodziców Wj 20, 12 (por. P w t

5, 16) w Ef 6, 1—3; Zygm unt Z a b o r o w s k i , In terp reta cja nakazu m i­ łości n ieprzyjaciół w M t 5, 43—48; Marek D u l i n i e c , C h rześcijańskie p rzeżyw a n ie A dw en tu w nauczaniu Jana P aw ła II; Marian D e t t l a f f , M iłość jako m o ty w h istoriozbaw czy w P w t 4, 36—38; 7, 7—8; 12b—13; 10, 15; Józef i P i c k , Baranek paschalny i jego znam iona w A pokalipsie;

Bożena G ó r s k a , K atecheza roku liturgicznego w podręcznikach dla

katech ety „Bóg z nam i”, część I—III; Ladia K o k o s z k a 1,, W artość życia

ludzkiego w św ietle w y p o w ie d zi Soboru W atykań skiego II.

Marzec 1988: Hanna Z i e l i ń s k a , K u lt N iepokalanego Serca M aryi

w duchow ości F elicjańskiej; Henryk S z w a j k o w s k i, C h a ra k terystyk a religijności uczonych nauk form alnych i przyrodn iczych przełom u X IX 1 X X w ieku ; Franciszek M i c k i e w i c z , W ych ow aw cze znaczenie po­ b ytu Izra elitó w na p u styn i w św ie tle P w t. 8; Andrzej S p u r g j a s z , E ucharystia jako m iejsce spotkania i ak tu a liza cji królew skiego kapłań ­ stw a w iern ych i m in isterialnego kapłań stw a K ościoła w św ie tle nauki Soboru W atykań skiego II; Zbigniew D a w i d , M ałżeń stw o i'ro d zin a ko ­ m unią osób w św ie tle A dh ortacji A p o sto lsk iej Jana P aw ła II „Familia- ris C onsortio”; Marek M r ó z , R ecepcja ty tu łu „M aryja — M atka K o ­ ścioła” w Polsce na przestrzen i d w u d zie stu lat od jego ogłoszenia; Grze­

gorz F l d s i k o w s k i , Jerem iasz 31, 31—34 o u czn iostw ie Boga i jego

w yp ełn ien ie w N ow ym T estam encie; StaniSław J a r z e m b s k i , Z m ar­ tw yc h w sta n ie życia i zm a rtw y ch w sta n ie potępien ia na p o dstaw ie J 5, 29; G<rziegoriz S e a m o c k i , Stosunek św . P aw ła do pracy fizyc zn ej na tle poglądów starożytn ych ; Jam W a ś k o w s k i , K ościół B oży jako określenie K ościoła lokalnego u św . P aw ła w 1 K o r 1, 2 i tekstach para- lelnych; Stanisław W i l k o w s k i , Obecność M esjasza jako czas zaślu ­

3 0 8 A N T O N I L E W E K 1 1 6 ]

bin na podstaw ie J 3, 29; W ojciech R y c i h e r t , P raw o o d w e tu i jego rein terpretacja w N ow ym Testam encie na pod sta w ie M t 5, 39; Roman

E y c h e r t , „A doracja B aranka” w krużgankach K a te d ry P elpliń skiej; Jerzy D u d e k , R eform acja zakonna k a n d yd a tó w do kapłań stw a w św ie ­

tle partykularnego praw a Zakonu Braci M n iejszych K on w entualn ych w latach 1932— 1985; Marek M a r c i n k o w s k i , P rzełożon y dom u za­ konnego w św ietle K odeksu Jana P aw ła II i aktu aln ie obow iązującego praw a Zakonu Braci M n iejszych K on w entualn ych; A lfreda K r u p a , M ęka C h rystusa Pana w charyzm acie za ło życielk i Zgrom adzenia Sióstr P asjon istek, M atki Józefy H ałacińskiej; S ylw ester S z y l u k , Poezja jako locus theologicus w ujęciu C. K . N orwida.

K w iecień 1988: Z ygm unt G ł ę b o c k i , Jardim da Im aculada. Polski

N iepokalanów F ranciszkański w B razylii (1974—1986); P io tr K a c h e l , Działalność d u szpasterska ks. W aw rzyń ca Puchera (1875— 1941); S ław o­

m ir G ł ę b o w i c z , U n iw ersalizm odkupienia o b lig a to ryjn ym w y m ia re m

nauczania Kościoła w św ietle en cyk lik Jana P aw ła II; K ry s tia n H e 1-

b i k , Ś w iętość m ałżeń stw a i rodzin y w św ietle Soboru W a tyk a ń sk ie­

go II; Józef G r o c h o w s k i , Etos kobiet polskich w latach 1945•—1975 w św ie tle ich pam iętn ików ; Ja ro sła w K o r a l , Etos żo łn ierzy a n tyh i­ tlerow skiego w y w ia d u w latach 1939—1945 w św ietle p a m iętn ików ; S ta ­

n isła w O r p i k , Etos W arm iaków i M azurów w latach 1918—1939; J a ­ n u sz W r ó b l e w s k i , Etos chłopów w alczących w oddziałach p a rty ­

zanckich w latach 1939—1945 w św ietle pam iętn ików ; S tan isław K a n -

4 o r , Ufność w P salm ie 56.

Maj 1988: Jerzy Ł a w i c ki,

Marek

P a s i u k ,

Ediward

D a j czak,

Teodora Du d e k ,

Miurosława

B a n a s z c z a k,

Maria

G a j e w s k a , N iepokalana jako sku teczn a pom oc w drodze do nieba.

S tu diu m teologiczne w św ietle nauki o. M aksym iliana M arii K olbego;

Karol D ą b r o w s k i ,

Marek J a w o r s k i ,

Grzegorz J e n d r z e j e w s k i ,

Andir.zej K r a j e w s k i ,

Stefain C e g ł o w s k i ,

[ 1 7 } K R O N IK A W Y D Z IA Ł Ó W 3 0 9

religijnego; Sławom ir K a w e c k i , W spólnota m on astyczn a w Condat ■według Ż yw o tó w O jców z Jury.

Czerwiec 1988: Wojciech I w a n o w s k i , M o tyw p aru zji w parenezie

P aw iow ej; Grażyna M a j c h r o w s k a , W ięź em ocjonalna a karm ienie piersią; Barbara W ó j c i k , Z b a w czy sens pracy w ży ciu chrześcija­ nina , w edłu g pism ks. arcybisku pa Z ygm unta .Szczęsnego Felińskiego;

Jerzy B o t o r , W spólnota z Cam aldoli. E kum eniczny profil odn ow y po­

soborow ej; Kazim ierz P a c y n i a k , R odzina na tle życia społecznego w edłu g pism ks. bpa Józefa Sebastiana Pelczara; Bożena L e ś n i a k , P rzy czy n y trudności w ych o w a w czych tk w ią cy ch w środow isku , rodzin ­ nym ; Zenon W o j a k , Sens życia i hierarchia w artości u osób u zależ­ nionych od alkoholu„ Psychologiczne uw arunkow ania uzależnienia alko­ holowego; Feliks P a ś k o, Znaczenie rodzin y w ielo d zietn ej w procesie socjalizacji dziecka; B ogusław K a r c z m a r c z y k , M ośliw ości zastoso­ wania psych oterapii h um an istycznej przez rodziców w rozw ijan iu osor- bowości dziecka; Konrad O p i t e k , R ecepcja katolickiego m odelu m ał­ że ń stw a i rodzin y przez m łodzież; Zofia . J a s i a k , Teologia duchowości zakon nej w św ietle a rty k u łó w „A teneum K apłań skiego’’ (1909— 1987);

Barbara C z u ł o w s k a , Problem ojcostw a w ujęciu ks. kardynała

Stefana W yszyń skiego (nauczanie w okresie W ielkiej N ow enn y 1956— 1966); Ainna P r u s z a k , K on cepcja przygotow an ia do m ałżeń stw a w działalności d u szpasterskiej ks. bpa W ilhelm a P lu ty (1958— 1986); Je­

rzy D e m s k i , Istota i zadania doradcy rodzin w m ięd zyn a ro d o w ym

ruchu Y ou th w ith a Mission; Paiweł Z u c h ni e w i c z , O braz u sta w y o w arunkach dopuszczalności przeryw a n ia ciąży w prasie p olskiej w la­ tach 1956—1986; Jan Z a l e w s k i , Rola i m iejsce ruchu „Ś w iatło—Z y ­ cie” w e w spólnocie parafialn ej; Ewa J ó ź w i . a k , Istota relacji m ię d zy ży d o w sk im a ch rześcijańskim Izraelem w k a to lick iej re fle k sji teologi­ czn ej po Soborze W atyk a ń sk im II; M agdalena Z a i d l e w i c z - W o ł o -

s z y k , P róby dialogu katolicko-ju daistyczn ego po Soborze W a ty k a ń ­

skim II w św ietle litera tu ry; Zofia Nu - r e k , Religijność rodzin y a reli­ gijność k atolików p ra k tyk u ją cych na p rzy k ła d zie parafii św. Marcina w Żninie; Marek A n t o n o w i c z , Religijność m łodych m a łżeń stw w środow isku w iejsk im na pod sta w ie badań w parafii Sadow ne; Dorota

C i e ś 1 i ń s k a, Psychologiczna analiza w y b ra n ych cech osobowości, hie­

rarchii w artości oraz poczucia sensu życia n arkom anów i osób uzależ­ nionych.

310

_,[18]

I SPOŁECZNYCH 1. S y m p o z j a

a) „ 1 0 0 0 - l e c i e c h r z t u R u s i ”

Z okazji lOOO-nej rocznicy chrztu Rusi odbyło siię w dniu 16 m a­ ja 1988 sympozjum zorganizowane przez kierunek Historii Kościoła ATK. Sympozjum otworzył ks. prorektor proif. dr bab. Edmund Mo­ raw iec, kitóry w sw oim w ystąpieniu podkreślił m in . doniosłość faktu przyjęcia chrztu — zarówno dla jednostki, jak i społeczności; przypo­ m niał też słow a papieża Jana Paw ła II, iż Ruś Kijowska w eszła poprzez chrzest w środowisko zbawienia. Następnie w ygłoszone zostały 3 re­ feraty.

Ks. dziekan praf. dr balb. Marian Banaszak, kierow nik Katedry H i­ storii K ościoła Średniowiecznego, przedstawił tem at: „Chrzest Olgi, W łodzimierza i Ru&i”. N a w stępie Autor zw rócił uwagę, iż chrzest w ładcy (wydarzenie jednostkowe) i chrzest narodu (proces) były za­ w sze zjaw iskam i różnego rodzaju, stąd też w wypadku narodu lepiej j e s t ’ m ówić o chrystianizacji. Na Rusi ów proces chrystianizacji trw ał około 200 lat — od faktu nawrócenia się R usinów po napaści na Kon­ stantynopol (860) do końca panowania Jarosława Mądrego (1054), kiedy to, po przezw yciężeniu reakcji pogańskiej, utrw aliła się organizacja k ościelna na Rusi. Jak w ynika z aktualnego stanu badian, chrzest w iel­ kiej księżnej kijow skiej Olgi (955) podyktowany był głów nie m otyw a­ m i politycznym i {chęć zapewniania dobrych stosunków z Bizancjum, dążenie do nawiązania kontaktów z chrześcijańskim Zachodem). Nile- kitóre okoliczności sprzyjały chrystianizacji narodu ruskiego (brak struk­ turalnego rozbudowania Religii pogańskiej Rusinów, fakt n ieprzynależ-

ności Rusi do cesarstw a rzyims,kiego). Jednakże sytuacja polityczna kraju (ciągłe w ypraw y w ojenne syn a Olgi Świętosław a) sprawiła, że proces ten napotykał też na znaczne przeszkody. Dopiero chrzest k sięcia Wło­ dzim ierza W ielkiego (988; m ożliw e również, że 989), którego potęga i ta ­ len t polityczny ukształtow ały mową pozycję Rusi wobec Bizancjum

i innych państw, stał sdę w ydarzeniem przełom owym. Rozpoczęło się w ów czas w kraju udzielanie chrztu przez kapłanów greckich. Udoku­

m entowane kontakty ów czesne Rusi z Zachodem pozwalają przypu­ szczać, że m ogli w tym rów nież uczestniczyć kapłani zachodni (nie było jeszcze w tedy rozłamu między W schodem i Zachodem!); nie ulega zaś w ątpliw ości, że chrzest Rusi dokonywał się z udziałem duchowieństwa południowosłowiańskiego. W szystkie te związki zadecydow ały o szcze­ gólnym kształcie kultury chrześcijańskiej na Rusi.

[ 1 9 ] K R O N IK A W Y D Z IA Ł Ó W 3 1 1

(Problematyce „Kultury Rusi w X i X I w iek u ” .poświęcony był re­ ferat mgr M ariny Mockałło. Autorka zwróciła uwagę, że nowe te n ­ dencje kultury zw iązane z przyjęciem chrabu rozw ijały siię na bazie kultury rodzimej. Dążenie do unarodowienia bizantyjskiej ortodoksji sprzyjało kształtowaniu się odrębności kulturow ej średniowiecznej Ru­ si w dziedzinie ośw iaty i literatury, sztuki i architektury. Autorka om ów iła k olejn o: w pływ y bizantyjskie w treści i w form ie architektu­ ry sakralnej or az m alarstw a sztalugowego i ściennego, cechy sw oiste kompozycji staroruskich ikon, w reszcie charakterystyczne cechy literatu­ ry starorusfciej. Jak w skazała Autorka, literatura ta pow stała nagle wiraż z przyjęciem chrześcijaństw a, jednakże ma kształt jej w płynął w ysoki poziom w cześniejszej twórczości ustnej. Istotną cechą jest m onotem a- tycziniość tej m onum entalnej literatury, któria n ie była dziełem twórców indywidualnych, a której przedmiotem b yła niezm iennie historia św ia­ ta i historia Rusi, spełniająca się w okół sw ego centrum — Chrystusa. W trzecim referacie prof, dr hab. Andrzej Poppe (UW) przedstawił temat: „Włodzimierz jako chrześcu janiin”. Autor podkreślił w yjątkow ą rolę tej postaci: sym bolizuje ona początek przemiany duchow ej S ło­ wian. O iile cechy jego jako poganina zasłużyły u współczesnych na naganę (Dietmar), to wizerunek W łodzimierza jako chrześcijanina jest w izerunkiem św ietlanym (Bilarioin, Nestor, Bruno z Kwerfurtu). Przy- jęciie '.przez W łodzimierza chrzęści państwa uznane zostało przez tych autorów za „nagły zw rot”, który siię dokonał za sprawą objaw ienia Boskiego”, aa akt „prawości duchowej i m ądrości”, akt osiągnięcia w yższego stopnia rozwoju duchowego, o czym św iadczyło obudzenie siię w iary w Niew idzialne. Autor refena/tu zw rócił uwagę, iż m isja W ło­ dzimierza spełniała się jeszcze w poczuciu jedności chrześcijaństwa, w obszarze Kościoła powszechnego i zarazem „ortodoksyjnego”.

Po krótkiej dyskusji ks. dziekan M. Banaszak podsum ował sympozjum ukazując wartości w niesione przez jego problematykę.

b) „M i g r a c j a j a k o p r o b l e m t e o l o g i e z n o - e t y c z n y ” Dnia 27 maja 1988 r. odbyło się w Akadem ii Teologii K atolickiej trze­ cie z kolei sympozjum zorganizowane przez tę uczelnię oraz Instytut Teologiczny w Sztokholm ie (Szwecja). Tematem tegorocznego sympozjum było zagadnienie m igracji w św ietle etyki teologicznej (opcja szwedzka i polska). Podczas sym pozjum w ygłoszono i dyskutowano następujące referaty:

1. Prof, dr Antonio Barboesa da Silva: „Problem im igracji w św ietle etyk i teologicznej”.

3 1 2 A N T O N I L E W E K

_{20]

3.

4. Ks. prof. ‘dr fhaib. Helm ut Junos: „Migracja a godność człow ieka”. Przedm iotem dyskusji podczas sym pozjum — oprócz w w . referatów —-było także opracowanie Piryimasowiskiiej Rady Społecznej pt. „Emigracja młodego pokolenia Polaków ”.

2. W y k ł a d y

Kierownik Kaitadry Etykii Społeczno-Gospodarczej, ks. prof. dr hato. H elm ut J u r o s uczestniczył w niem iecko-polskim sympozjum nt. E t y ­

ka a p o li ty k a , które odbyło się w dniach 17—25 stycznia 1988 r. w Konstancji i(RFN). Podczas tego sympozjum ks. prof. J u r o s w ygło­ sił referat pt. D e c y z ja su m ien ia w k o n te k ś c ie k u l t u r y po lity c z n e j.

Dniia 9 marca 1988 roiku, na zaproszenie kierunku K atolickiej Nauki Społeczmej ATK prof. Stanisław, S t o m m a, b yły poseł katolicki w S ej­ m ie PRL, w ygłosi! w ykład nt. P o li ty k a a ideologia. Myśl przewodnią w ykładu można ustawić -na linii: ideologia—doktrynerstw o—(polityka, a w ięc w aspekcie relacji zachodzących m iędzy polityką a ideologią.

Polityką można nazwać, aa A rystotelesem , staw ianie państwu celów i obmyślanie sposobów ich realizacji. Ideologią zaś jest ujm owanie zjaw isk 'społecznych w kategoriach powinnościiowyoh, w artościujących. Polityka m usi być realistyczna, tzn. cele do realizacji m uszą być osią­ galne w konkretnych wąiruńkacih (w czasie obliczalnym). Ideologia na­ tom iast nie w ym aga konfrontacji ize światem . Dlatego nie można (dok­ trynersko) przechodzić z ideologii do działania, ponieważ takie politycz­ ne doktrynerstwo nie liczy się realiam i, czego przykładem może by? stalinizm i inne system y -totalitarne. '

Ilustracją takiego działania inspirowanego ideologią, czyli w pe-winyim sensie doktrynerstwa, bez przeprowadzenia przez stadium polityki, m o­ że być P ow stanie Styczniowe 1863 roku. Chociaż m iało ono w p ływ na kształtow anie świadom ości narodowej Polaków, to m im o wszystko był to czyn politycznie -nieuzasadniony w obliczu ówczesnej potęgi carskiej Rosji. Po-wołainie natomiast Legionów przez Piłsudskiego w roku 1914 należy ocenić jako czyn politycznie uzasadniony. Podniósł bowiem spraw ę polską w czasie, kiedy dokonywał się nowy podział Starego Kontynentu—Europy: Chociaż ostatecznie -doszło do rozwiązania Legio- inów, mo-żna .zaryzykować stw ierdzenie, iż m iały one duży w pływ na fakt odzyskania .przez Polską niepodległości w roku 1918.

W -dyskusji, która rozw inęła się po w ykładzie, prof. S. Stom ma wskazał :na stosunek polityki do etyki, opierając się na wydarzeniach z historii Polski. Biorąc jako przykład Pow stanie w getcie warszaw