RECENZJE
R y szard F e n ig se n w trze cim ro z d z ia le o p isu je e u ta n a z ję d o k o n y w a n ą n a n o w o ro d k ac h , co j a zro z u m iałem ja k o
opóźnioną aborcję.
W tym p rz y p a d k u arg u m e n ty p rz e d sta w ia n e p rze z le k arzy z a jm u ją c y c h się ty m p ro c e d e re m są n ie co inne. P rz y to czę d w a n a jw a ż n ie jsz e „przedstawianie rodzicom negatywnych stron wszelkiego dzia
łania lekarskiego"
i to, że „eutanazja u dzieci z wadami rozwojowymi jest aktem
dobroczynnym podyktowanym przez współczucie i mającym na względzie dobro dziec
ka" .
W k o le jn y c h ro z d z ia ła c h a u to r p rz e d sta w ia sw o je p o g lą d y na te m a t e u tan a zji. R obi to z p u n k tu w id ze n ia le k arza z w ie lo le tn ią p rak ty k ą . P rz e c iw sta w ia so b ie d w a sp o łe c z e ń stw a . H u m a n ita rn e , zb u d o w a n e n a lu d z k ic h za sa d a c h sp o łe c z e ń stw o , m ó w i lu d z io m : „
Wszyscy macie tu prawo być, chcemy żebyście byli z nami, każdy z was".
I sp o łe c z e ń stw o , k tó re z a a k c e p to w a ło eu tan a zję , c h o ć b y wnajłagodniejszej,
n a jb a r d ziejdobrowolnej
p o sta ci, p o w ia d a to co m n ie b a rd z o p o ru szy ło :„Jeżeli chcesz znik
nąć, nie mamy nic przeciwko temu, a nawet możemy ci w tym pomóc"
i to d o c ie ra do w sz y s tk ic h sta ry c h , ch o ry c h i z a le żn y c h od kogoś' ludzi. R e zu ltat je s t taki, że n ie k tó re g ru p y lu d n o śc i ż y ją w n ie p e w n o śc i i lęku. Ja osobis'cie n ie c h c ia łb y m p rz e b y w a ć w takiej w sp ó ln o c ie.K sią ż k a ta z a sk o c z y ła m n ie ro z m ia ra m i i z a się g ie m z ja w isk a e u tan a zji. A u to r p o d a je w iele d an y c h ze b ra n y c h na te re n ie H o lan d ii. P o z y c ja ta n a p isa n a je s t z w ię zły m , p rz y stę p n y m k a ż d e m u cz y te ln ik o w i ję z y k ie m . N a stu trz y d z ie s tu stro n ic a c h za w arty je s t zarys p ro b lem u . N a sz c z e g ó ln ą u w ag ę za słu g u je o k ła d k a p rz e d s ta w ia ją ca p o ło ż o n ą w śró d b lu sz cz u ta b lic ę n a g ro b n ą z n ap isem :
Eutanazja. Śmierć z wybo
ru?
Je st to ja k g d y b y p o c z ą te k ro z w a ż a ń n a te m at w sz e lk ic h , m o ż e c z a s e m tru d n y c h w y b o ró w c z ło w ie k a i za p o c z ą tk o w a n ie tem atu k siążk i.Z p e w n o śc ią je s t to p o z y c ja w arta re k o m e n d a c ji, w arto ją p rz e c z y ta ć , p o n ie w a ż d o ty c z y p ro b le m ó w n u rtu ją c y c h ludzi X X w ieku. C h o c ia ż R y szard F e n ig se n o p isu je z ja w isk o e u tan a zji w H o lan d ii, któ re p o śre d n io d o ty c zy ta k że nas, k tó rz y w c z e śn ie j, czy p ó źn iej z e tk n ie m y się z tym p ro b le m e m w n aszy m k raju , w n a sz y m o to c ze n iu .
Marcin Chudzik
S.K. W iąckowski, Próba ekologicznej oceny żywienia, żyw ności i
składników pokarm ow ych, PW N, W arszawa 1996.
P W N w y d ało o sta tn io k o le jn ą p o z y c ję a u to rstw a S.K . W ią c k o w s k ie g o p o d ty tu łe m
Próba ekologicznej oceny żywienia, żywności i składników pokarmowych.
Je st to n a s tę p n a k sią ż k a z całej serii re a lizo w a n ej w za m y śle a u to ra ja k o c y k l te m a ty c z n y d o ty c z ą c y m a k ro b io ty k i, m e d y c y n y n atu ra ln ej i o ch ro n y śro d o w isk a c z ło w ie k a . P o p o p rz e d n ic h ty tu łac h :Wybrane zagadnienia ochrony i kształtowanie środowiska przy
rodniczego człowieka, Makrobiotykci, Gospodarka żywnościowa a środowisko, Ekolo
giczne kierunki w medycynie naturalnej
o trz y m a liśm y sy n te zę w ia d o m o śc i n a te m a t ra c jo n a ln e g o o d ż y w ia n ia się i zd ro w y c h p ro d u k tó w p o k a rm o w y c h . Je st to sy n te z a sw o ista - w id z ia n a ocz am i e k o lo g a u jm o w a n a z p e rsp e k ty w y p o w ią z a ń m ię d z y e k o lo g ią , so z c lo g ią i p ro b le m a ty k ą żyw ien ia.RECENZJE
P ie rw sz a c z ęść k sią ż k i to p re z e n ta c ja p o sz c z e g ó ln y c h sk ła d n ik ó w p o k a rm o w ych: p ep ty d ó w . lipidów , w ęg lo w o d a n ó w , b ło n n ik a , w ita m in aż po m a k ro i m ik ro elem en ty . Z n a jd u je m y tu e n c y k lo p e d y c z n e z e sta w ie n ie in fo rm a c ji n a te m a t p o w y ż sz y ch sk ła d n ik ó w p o k a rm o w y c h . A u to ry ta ty w n y c h a ra k te r p re z e n to w a n y c h w ia d o m o śc i p o d k re śla ją liczn e ta b e le i d iagram y. Te na p o zó r „su c h e " d an e a u to r w z b o g a c a cie k a w o s tk a m i np. p o d a je e tio lo g ię n ie k tó ry c h ch o ró b (tak ich ja k c u k rz y c a albo b a r dziej e g z o ty c z n y c h - „ z esp o łu c z e rw o n e g o d ia b la ” ) czy te ż w y ja śn ia d la c z e g o n a tu ra ln e k arm ie n ie n ie m o w lą t je s t n ie p o ró w n y w a ln ie k o rz y stn ie jsz e od sz tu cz n eg o .
W d ru g iej cz ęści „
Próby ekologicznej oceny żywienia, żywności i składników
pokarmowych
” S .K . W ią c k o w sk i d o k o n u je p rz e g lą d u n a p o jó w i p o k a rm ó w , k tó re sp o ży w am y . O ce n ia z ek o lo g ic z n e g o p u n k tu w id z e n ia p o lsk ie m le k o , m ię so , w a rz y w a etc. S u g e ru je p ro p o rc je sk ła d n ik ó w p o k a rm o w y c h w co d z ie n n e j d ie cie . A u to r o b a la b ą d ź p o tw ie rd z a , p rz y ta c z a ją c n a u k o w e arg u m e n ty , w iele ste re o ty p ó w d o ty c z ą c y c h ra c jo n a ln e g o o d ż y w ia n ia się, np. sz k o d liw o ść n a d m ia ru soli czy ra fin o w a n eg o c u k ru w co d z ie n n y m ja d ło sp isie ; p o d e jm u je się w y ja ś n ie n ia k w e stii sp o rn y c h , ro z s trz y g n ię c ia d y le m ató w , np. czy d ie ta w e g e ta ria ń sk a p o k ry w a c a łk o w ite z a p o trz e b o w a n ie o rg a n iz m u lu d z k ie g o na p o sz cz eg ó ln e sk ła d n ik i p o k arm o w e .D w a o sta tn ie ro zd z ia ły z w y ją tk ie m u stęp u p re z e n tu ją c e g o za le ty i w ad y ró ż n y c h sp o so b ó w p rz e c h o w y w a n ia i k o n se rw ac ji ży w n o śc i - su sz en ie , so le n ie , z a m ra ża n ie . w 'çdzenie etc. P o d e jm u ją p ro b le m a ty k ę m e ta p rz e d m io to w ą . A u to r o d d a la się o d „ c h e m ii” ży w ie n ia . D zię k i o so b isty m d o św ia d c z e n io m zd o b y ty m w tra k c ie p o d ró ż y po C h in a c h i In d iac h , w k w estię ż y w ie n ia „ z a a n g a ż o w a ł” filo z o fię c h iń sk a yin- y a n g (p o d zia ł sk ła d n ik ó w p o k a rm o w y c h na o g rz e w a ją c e i c h ło d zą ce , e k s p a n sy w n e i ś c ią g a ją c e , k w aso - i z a sa d o tw ó rc z e ) o raz z d o b y c z e ay u rw e d y jsk ie j (sta ro ż y tn e j) m e d y c y n y n a tu ra ln e j (w p ły w s p o ż y w a n y c h p ro d u k tó w na m e rid ia n y p o sz c z e g ó ln y c h organów '). P o n a d to W ią c k o w sk i sta w ia n asz ro d zim y e u ro p e jsk i h o liz m filo z o fic zn y w o b liczu p ro b le m ó w zd ro w ia , w tym d u ch u ro z p a tru je p o ję c ia c z ę ś c io w e g o i c a ło śc io w e g o p o k arm u .
„Próba ekologicznej oceny żywienia, żywności i składników pokarmowych
” to p o z y c ja , k tó ra p re z e n tu je k o m p ila c ję p ro b le m a ty k i e k o lo g icz n ej oraz za g a d n ie ń z w ią za n y c h z ż y w ie n ie m cz ło w ie k a. N a p isa n a zo stała p rzez fa c h o w c a i e ru d y tę , co g w a ran tu je p o rcję so lid n ej i rzeteln ej w ied z y d o sta rc z o n e j cz y te ln ik o w i w ra z z le k tu rą. P o m im o je j dość w y so k ie g o p o z io m u in te le k tu a ln e g o k sią ż k a p rz e z n a c z o n a je st a b so lu tn ie d o w szy stk ich . Z w ła sz c z a je j p ie rw sz a część, k tó ra je s t sw o istą e n c y k lo p e d ią m a k ro -, m ik ro e le m e n tó w i w ita m in . M o g ą z niej za te m k o rz y sta ć z w y k li „ z ja d ac ze c h le b a ” . C o w ięcej m o g ła b y stać n a p ó łc e ob o k k sią ż e k k u c h a rsk ic h ja k o ich n a u k o w y s u p le m e n t i w c a le nie o b n iż y ło b y to je j p restiżu , a być m o ż e p rz y n io sło b y e fe k t w p o staci p o p raw y zd ro w ia P olaków .Ję z y k ja k im p o słu g u je się au to r nie b ę d z ie dla n ik o g o p rz e sz k o d ą w z ro z u m ie niu te k stu , a w rę c z p rz e c iw n ie je g o p ro sto ta i ja s n o ś ć g w a ra n tu je z d o b y c ie p e łn y c h i k o m p e te n tn y c h w iad o m o ści z p o w y ższ ej dziedziny. T re ść n ie je s t je d n o s ta jn a i n u ż ą c a d zięk i b o g ac tw u g ra fic z n y c h in k ru sta cji - tab el, d ia g ra m ó w , ze sta w ień . Tę zaletę d o c e n ią z a p e w n e k sz tałcąc y się i ju ż w y k ształc en i sp e cja lisc i d/s ż y w ie n ia i g a s tro n o m o w ie , d la k tó ry c h je s t to b a rd z o c e n n a i w y g o d n a fo rm a z e s ta w ie n ia m a te ria łu lic z b o w e g o .
K sią żk a a d re so w a n a je s t też z g o d n ie z in te n c ją au to ra d o lekarzy. C h o ć k o laż m e d y c y n y i ek o lo g ii m o ż e w y d ać się d z iw n y m n o v u m , to je d n a k k aż d y m e d y k po
RECENZJE
z a p o z n a n iu się z o sta tn ią p ra c ą S.K . W ią c k o w sk ie g o na p e w n o nie straci nic z e s w o je j d o ty c h c z a so w e j w iedzy. Je śli n a to m ia st je s t c z ło w ie k ie m o p ew n e j k u ltu rz e f ilo zo fic zn e j i stać go na chwilę, reflek sji nad p rz e c z y ta n ą le k tu rą z y sk a ją na ty m je g o p a c je n c i i... śro d o w isk o .
P o w y ż sz a p o z y c ja b ęd z ie też w sp a n ia łą p o ż y w k ą d la z a in te re so w a n y c h n ie k o n w e n c jo n a ln y m i sp o so b a m i le c z e n ia , m e d y c y n ą n a tu ra ln ą C h in (a k u p u n k tu ra ) czy T y b etu (H a ta Joga). A u to r nie w g łę b ia się je d n a k w te m a ty k ę c h iń sk ic h cz y in d y j sk ic h zd o b y c z y w ie lo w ie k o w y c h c y w iliza cji, bo nie je s t to ce le m je g o k sią żk i. K o ń co w e ro zd z iały ,.Próby...” są raczej u d ziałe m im p lic ite w d y sk u sji nad k u ltu rą i m o d ą N ew A ge. W iąc k o w sk i po d aje rad ę ja k w y k o rz y sta ć d o b ro d z ie jstw a p ły n ą c e z o s ią g n ię ć ty sią c le tn ic h k u ltu r w z a k re sie d ie tety k i i p ro fila k ty k i z d ro w o tn e j b ez p o p a d a n ia w b a łw o c h w a lc z e u w ie lb ie n ie d la n ic h czy b e z ro z u m n ą ak c ep tac ję w sz y s tk ie g o , co now e. Z n a jd u je m y tu za te m o d p o w ie d ź ja k z a c h o w u ją c ro z są d e k c z e rp a ć z ró ż n y ch źró d e ł w ied z y w celu za c h o w a n ia ja k n a jle p sz e g o z d ro w ia p rz e z d łu g ie lata. M a rz e n ie m a u to ra je s t stw o rz e n ie h o listy c z n e g o sy stem u m e d y c y n y łącz ąc ej tra d y c je W sch o d u i n o w o c z e sn ą w ied z ę Z ach o d u .
C z ło w ie k n o w ej ery b ęd z ie za te m in te lig e n tn ie p rz e p la ta ł n a jn o w s z e o s ią g n ię cia w d z ie d z in ie m e d y c y n y (g astro lo g ia) z trad y c y jn y m i m o d e lam i le c z e n ia n a tu ra l neg o , a je ś li ta k - b ęd z ie c z ło w ie k ie m zd ro w y m .
O stro ż n e sfo rm u ło w a n ie ty tu łu „Próba..." to c h y b a z b y t sk ro m n e o k re śle n ie dla k sią żk i ja k ą je s t ju ż p ią ty z kolei e le m e n t serii tw o rzo n e j p rz e z W ią c k o w sk ie g o . Je st to (sąd z ąc po ilości za w a rty c h w ia d o m o śc i i ich m ia ro d a jn y m c h a ra k te rz e ) p o w aż n e d ziełk o , k tó re w y b ija się d o sk o n a le w śró d z a m e ry k a n iz o w a n y c h m a só w e k , k tó re ro z w ią z u ją je d y n ie p se u d o p ro b le m y ż y w ie n io w e. „Próba..." z je d n a so b ie na p e w n o c z y te ln ik ó w w ia ry g o d n o ś c ią z a w a rty c h w niej in fo rm a c ji p o p a rty c h b a d a n ia ch i ek sp e ry m e n ta m i n au k o w y m i.
R o z p a trz e n ie p ro b lem u je d n e j z p o d sta w o w y c h cz y n n o śc i ż y c io w y c h c z ło w ie ka - o d ż y w ia n ie się, z p e rsp e k ty w y e k o lo g icz n ej b y ło za te m św ie tn y m p o m y słe m p o p a rty m nie m niej św ie tn ą realizacją.
C z y te ln ik o m p o zo staje je d y n ie czek a ć na k o le jn ą p o z y c ję serii.
A nna Ćwiek
W łodzim ierz Ty burski, Pojednać się z Ziemią. W kręgu zagadnień
humanizm u ekologicznego, IPIR Toruń 1993, ss. 115.
C z ło w ie k u sc h y łk u X X stu le c ia m o że p o sz cz y cić się w ie lo m a o sią g n ię c ia m i z z a k resu n au k i i tech n ik i. D ziś p o trafim y p an o w a ć nad p rze strz e n ia m i p o w ie trz n y m i i lą d o w y m i, a d zięk i su k c e so m m e d y c y n y p rze d łu ż e n iu u le g ło ży c ie lud zk ie. W y d a w ać by się m o g lo , że w o b liczu ty c h im p o n u ją c y c h o sią g n ię ć c y w iliz a c y jn y c h ży c ie c z ło w ie k a stało się bard ziej sz cz ęśliw e , b e z p ie cz n e, ła tw iejsze . N iestety , w m o m e n c ie g d y c z ło w ie k tw o rz y d o b ra m a teria ln e, te ch n ic zn e i w arto śc i n a u k o w e , d o k o n y w a ła się p o stę p u ją c a d eg ra d acja i n isz cz en ie o ta c z a ją c e g o g o śro d o w isk a n a tu ra ln eg o . Ś w iat w sp ó łc z e sn y stan ął p rze d n o w y m w y zw an iem , k tó ry m je s t p o w strz y m a n ie n a ra s ta ją ce g o sk a ż e n ia śro d o w isk a i tym sa m y m z a p o b ie g a n ie k lę sc e ek o lo g icz n ej.
