O występowaniu Lingula credneri Geinitz w osadach dolnego cechsztynu okolic Ostrowa Wielkopolskiego

A C T A G E O L O G I C A P O L O N I C A

Vol. XX, No. 4 . Warszawa 1970

o w.ystępowaniu Lingula credneri Geinitz

W osadach dolnego cechsztynu okolic Ostrowa Wielkopolskiego

ON TBB PBESBNCE OF LINGULA CBJIDNEBJl GEIN1'I'Z IN TBB LOWEB ZECBSTEIN DEPOSITS IN TBE VIClNITY

OP OSTROw WlELK.OPOLSlU

ST1U!SZOZEN!I'Ę: W osadach dolnego cechsztynu rejonu Ostrowa Wielkopolskiego znalezione zostały liczne skorupki ramienioDogów z gatunku Liftgu14 credneri Geinitz. Obecność ich pozwala na określenie wieku piaskowe6w wapnistych, wystę­

pujących

w

stropie piaskowcowej serii czerwonego spągowca. W nawiązaniu do definicji przedstawionych przez geologów niemieckich przeanalizowana została m()żliwość wydzielenia szarego spągowca, białego spągowca oraz spągowego pias-

kowca cechsztyńskiego.

'

W centralnej

części

monokliny przedsudec.kiej, na obsza!1'ze

położo­

nym

między

Rawiczem, Kaliszem a Ostrzeszowem {fig. 1), w

podłożu

osadów cechsztynu

występuje .gruba

seria piaskowców czerwonych i ozer- wonobrunatnych,

reprezentująca

czerwony

spągowiec.

Stropowa

część

teg.o kompleksu piaskowcowego przybiera

barwę szarą

lub

białawoBZaTą

i jest

wyr6ż:nii.ana

jako szary hib

biały spągowiec. \Wyżej leżą

demnoszare i Cza.r.n:e

łuPki

i1aste ⁱ d.olomiltycm.e .oraz' wapienie i dolóniity

^:Z faUiIlą

cha.rakt·erystY'cmą

dla .gómego !p:ermu. .

. /Pozycja etratygi'aficzna i geneza

białego spągowca 'są

w pOJSkiej

li~era'turze

goologicznej lDii.ejednoma<mti.e · interpretowane. Utwory te

były

uznawane . za wtórnie odibaiwiOrle

pia~owce '

"czei':v.iOnegO

Spągowca, wzgiędnie· ż8

piaski oisad2:O.nie

.rw obrębie'

supXalito:ra1nej bib litOramej stre- fy 1I10rza

cechSztyńskiego

w czasie jego traiisgtesp.

^Pogl~d

^{o gómO'-}

permskim wieku

białeg.o spągowca,

wypowiedziany przez !n'ieJrlórych

694 STEl' AN WlTQLD ALEXANDROWICZ· l XAZIMIEBZ R.UPCZYNSKI

autorów polskich, ..

opierał się

m.in. na

wy.sł;ępowaniu

w tych utw9-rach

szczątków

fauny.

WiadomoOŚć

o jej znalezieniu podali

.

J.

Wyżykowski

(10014) ora'z A. T<Jik8ll'8k:i

~196.7).

W obu przypadkach

tb~y

lto Il"amienianogi

określone

jako Lingula c· f. credneri GeiIDtz 'luib Lingula

~., pochodzące

z profilów

wierceń

Paulinów i Sulmierzyce usytuowanym na 'obszame

·

monokliIn.y przedsudeclidej (fig.

'1~.

IIIIIIIIIJ

l

~~2 :;.:.,;$::;; 3

• 4

o _,

•

^{WIS ~ le8ll1D}

Fig. l

. OatrOMZÓfY \ 3c .PII

m'

.-

^Ot

Mapka. sytuacyjna profilów dolnego cechsztynu w rejonie Ostrowa Wielkopolskiego

l utwory przedpenD8kle fW7chodD1a podtrzeciorzędowa), 2 za81ęc utw~6w czerwonego spągow­

ca, ^:I za81ęg osadów cecbazt)'Du, • lokalizacja wierceń: Pl paulinów, W. W.chowa, Wb Wr6b- lln1ec, Bd Bogdaj, Sm Su1m1erzyce, Tr Tarchal:y, Dt Drołtowtce, Se Syc6w, Pn Parzyn6w Sketchmap of the ILower Zechstein profiles in the vicinity {lf Ostrów Wielkopolski l Permian depo.it, (Sub-Tertlary outcrop), 2 extent ot Bothllegende deposlt., :I extent of Zech- .tein deposit., 4 loca1Jzatlon Of boreholes: Pl Paulinów, WB Wachowa, Wb Wr6blln1ec, Bd Bog-

daj, Sm Sulm1erzyce, Tr Tarchal:y, Dt Drołtowice, Se Byc6w, Pn Parzynów

Bad8lIlia

iJl6d

stratygrafią

waTStw granicznych dolnego i

gónnego

permu, prowad2lOlne przez autorów w rejonie Ostrowa WieJkopolskiego,

dOBtarczyły nowycih ma.teriałów

paleontd1og.icznych. Zarówno Vi

białawo­

szarych piaskowcach jak i w czamych

łupkaCh

oraz w

spągo,wej części

wyżej leżących

wapieni i dolomitów In8["glistycb .znalezione

zostały dość

liczne i stostmkowo dobrze

~achowane

Skorupki ramienronog6w.

Aultm.:zy

!pragną wyrazić wdzi.ęcmość

Kierownictwu

~siębi()r­

stwa

Poszukiwań

Naftowych w Pi'le za

udostępnienie materiałów

do

opracow~.

LINGl1LA CREDN1Q:U GEINITZ W OSADACH D.OLNBGO CBCH8ZTYNU

Opraoowa.ny odcinek profilu O'bejmuje szare .i

lhiała:W<JEIzare

pias- kowce,

występujące

ponad czer:wOlllymi piaskowcami dolnego !permu,

łupk.i czarne 01"8JZ naj;niższe

ogniwo wapieni

i

dolomitów

cechsztyńskich.

Dolna ' granica !piaskowców sza' rych jest zwykle za'7ID8czona

niewytraźnie,

charakteryzuje

się ona stopniową zmianą !barwy skały

od

czet"W{)nej

i czerwonawoszarej przez

rÓ'iJOWą

do szarej i

białawosZ8ł"ej (!Przybyło­

wicz

19618). W

sbrE!fie

pr.zejściowej występują częSto

!piaskowce plamiste o

zmiennym

zabarwieniu.

WaJl'Sbwy

graniczne dolnego

i

górnego

lPermu

obejmują w opisywaillYch

prdfilach

IIUlstępujące

utwory \(Ifig.

2):

1. (ponad 2,0---6,0 m) -

iP.iaSlrowce szare

i

jasooszare, drobno-

i średniozial'niSte,

porowate, o ubogim spoiwie ilastym iub

ilasto-węgla­

nowym.

Są

one na

ogół. słabo

spojone i rozsypliwe. Frakcja podstawowa

mieści się !ZWykle IW

granicaoh

O,1--(),3

mm, !rzadziej (w niektórych

wkład­

kach)

wynosi

0,2-0,5 mm.

Na jej tle

można wyróżnić

pojedyncze,

^więlksze

ziama kwarou o

średnicy

0,7-11,2 mm. W profilu w.i.ercenia

Drołtowi.ce,

w stropowej

części

omawianyCh

pias1rowców

(warsbwa

Ja)wyBtępują

u'twory 'bardziej grulboklastycme (warstwa

10.). Są

to piaskowce

dożone

z zia· m

ikwarou

z

domieszką

ziarn ikwaJl"Cytów

i

lidytów o

średnicy

0,8-

2,~

mm

(średIndo

1,2

mm).

Warstewiki

o gr:ulbszym

ziamie

przekładają się

z warstewkami o ziarnie znacznie drobniejszym. Lokalnie

można

tu obse+-

wować

!pojedyncze,

!płaSkie

f, ragmen:ty sZarych

łupków

ilastyOO, o wiel-

kości

do 5 mm.

2. {-o;5-1,Q

m) - iPiaslrowce szare i jasnoszare, drolmoziam.iste

·i nieco porowate,

dość

silnie scementowane, o ubogim spOiwie

węglano­

wym. Srednicaziarn frakcji podstaWQWej wynosi zwylk:le 0,1--Q,2 mm,

maJteriał

jest dobrze pmeso.rtowany, a ziarna kwarcu

słabo obtoczone

lub

oStrokrawędziste.

Ziarna

większe (O,s.--.o,8 mm) występują

sporadycznie

lub

'@l'Upują się IW

cienkich smugach. !Piaskowce

wykazują

miejscami

dość

wyraźne

wars'twowame,

polegające

na zmianach uziamie:ri.ia oraz .na

obecności wkładek

i

!płaSkich

soczewek szarych

iłów. Grubość

tych

WIkła­

dek: waha

się

w granicach

OI,~,O

mm, sporadycznie do

5,0

mm;

iły są

plastycme,' miejscami meco !piaszczyste

i zawierają d~ć

liczne

małe

blaszki

muskowirtu.

Takie same szare

iły występują

w formie drobnych oOkruchów i

p!łaskich

fragmentów w niektórydh wa'1'6tewlk:ach piaskow- ców.

Wkładki omarwiaJD.ych iłów wykazują ułożenie ll'ÓWno'ległe

do

uławi~

cenia lub faliste; w

tym

drugim ptzypadku

pąwstają szy1Jko ~klinowu­

jące się

soczeWlki.

3. ~S---U5

cm) -

^Ławica

piaskowca jasnoszarego, 'twardego

^{i 2Jbiłego,}

drobnoziamistego, o dabl'lze przesortowanym malteriale. Zia:ma Ikwarcu

są

zwylkle

-ostrokrawędziste

lub !bardzo

słabo

obtoczone; frakcja pocista-

. wowa

mieści się IW 81"~

O,08t-O,15 mm,lZiama

większe (-o,2'-.();4

mm)

Parzy~"w . 1688.1~·

1

o

1643.6

CoL

OrOłtowil'p Syc~w· 1851J,O

Fig. 2

Bogdaj

Tarchały

I

~ ~

G

I ^fl

I ~

a ~

LINQJ1LA CUDNElł! GEINITZ W· OSADACH DOLNEGO CECHSZTYNU 69'1

pojarwiają się

aporadyomi.e. Spoiwo jest !ba· rdzo oWite (miejsoami

po- nadf:A1JI.),· wytkszta'łcone jako

masa drobnokrystalicznych

minerałów

węglanowych, głównie

dolomitu. iMo2ma w mm

wyróżJDii.ć

oien:ki.e, soczew- kowato

wyIklmowujące się

smugi wzbogacane w

matteriał

Ilasty. Zia'rna kwareu me

styikają się

ze

sobą,

a

więc

spoiwo

j€St

typu podstawowego (pl. l, fig. '1 ^{i a).} w ^,obrazie

^{~ l1lQ!Żna}

llLiekiedy

obserwować

niewyra2m.ie Z81ZDaczane :warstwowanie,

pOlegające iD8. przekład8!Dd:u się

. wikłade!k

o

większym

i nmiejszym rudziaae

malteri~u

lPias2'JC'zystego. W str0- powej

części

OtnawialOej

ławicy pojawd-ają się dOść liQm.e

lI:&szki. m_o- witu.

4. (6--00 cm) - !Lupki ilaste cza· me i ciemnlOSZ8l'e, zwykle nieco dolomitycme.

Są

one

d<lŚĆtwaroe i wykazują wyraźnie za:znaOZÓIlą rĆJWlrlaległą, tablie*ową

lub

cierikoplłyltkową oddzielność.

Niektóre

wkład

...

ki

łupków zawierają

nagromadzenia

S1JCzą1ików

fauny, a

zwła9Z'C'Za ułamlki

skOl"UlPe!k

ramieni~

z

TQÓZa.ju

Lingula, a

ltaIkże iłuski

ryb.

5. (O,'7'(J....,G,20 m) - ma'l'lgle, wapienie maa1gliste i ddlomity margliSte szaa-e, szaro'bruna:me i OOlta'W()SZare.

'Są

one

wyraźnie

:WBil'stwowane i wy-

kazują płytkową oddzieLn.ość, podkreśloną dbecnością,

bardzo. cie:nkiich

wkładek

i smug :rnarglli ilastych cielIll1liO/Jalorych. W !profilu wiercenia W.r&liniee, w

obrębie

tej warstwy mom.a

!było wydzielić część domą, złożOną głównie IZ

m.a:r.gld.

.

dolomi"tycmych

~wustwa Sa), i część g6mą wykształconą

jako dolomity (warstwa 5b). Fauna reprezentowana jest ba1'ldzo nielicznie; miejscami

można maleźć

odciski skorupetk ramienio-

nogów

IZ

roclzaj' u

Li~Ula.

Fig. ilł

Profile wara·tw pogranicznych dolnego i górnego permu

w

rejonie Ostrowa Wielkopolskiego

1-6 warstwy opisane w tekticie, L występowanie ramien1onog6w z rOdzaju ^Lłngul4

Profiles ot beds on

the

LowerAOpper Permfan boundary in

the

region of Ostrów Wielkopols'ki .

1-6 layet. dscribed in the ten, L occurrence ot brachiopoda from tha· genWl Lłngtda·

698 STEFAN WITOLD ALEXANDROWICZ 1 KAZIMIERZ SŁUPCznIlSKI

6. (po.riad

~,O

m:) - Ddlomitty i wapienie szare d

żółtawoszare, lIlieco

margliste o

dość wyraźnie

zaznaczonej

płytkowej oddzielności. Mają

one

przęłamy

nierówne i ziemiste, EpOradyczn:ie

wykazują OIbec.n.Ość

styloli- tów. VI· niektórych miejscach

można wyr-ÓŻIliićtbaTdzo

ciendtie

w!k:ładki

margli,

.podk.ra§lające

warstwowanie

skały.·

faWla rozmieszczona jest nierównomiemie, a

występow8ll1ie

jej

wiąże. sięgłów.nie !Z

wapienimnL W,p.rdfilu Wdercen.ia·Bogdaj znaleZiono dobrze zacnowalIly okaz

mszywioła

z gat1mku FeneBteUa retifC>'r'1nis Schlotheim. W profilu otw9TU Sy06w

wa~

pienie

zawierają

otwomice :z 'gatlm!kn

Agathammina pusilla

(Gei'llFtz) oraz

d<J5ć

liczne :ramieniO!Il.ogi.,

'

z których rozpoznatno:

PrOduct'Us (Horridonia) hrJ.rrldus· initialis EiSe:1, PterosPirifer alatus (Schldthe1m),

CamarOphoria sch!lotheimi (Buch).

POZYĆJA 'S'IiRATYGRA.EUK:l2JNA OPlSANYCH W.A:BSrW

Przedstawiony wycinek profilu osadów permu monok'li:ny przed8U- deckiej obejmuje

~iwa

straty1graficme, iktórych wiek

j,

pozycja

były różnie

mter.pre'towane. IPlaskowce szare i jaso06za· re (warstwy 1 ii. 2) mo-

gą odpowiadać

szaremu i

!białemu spągowcowi

w

uj~iu

F. Meineckego O'9Hl) i J.

Kłapcińskiego

(19618),

' względnie 'białemu spągowoow.i wedł~

terminologii

!pT.Zyjętej

m.in. przez J. Oberca i J. Tomaszewskiego (1'900-), J.

Wyżyfkowakiego

(1964, 19651) i T.

!Przybyłowicż ~100-8). Ławica

piaskow- ca doilomitycznego · z

fatmą

(wM'stwa 3) wytka,zuj-e

dużą analogię

do bw.

"białego

piaskowca

cechsztyńskiego" ~rc

& Tomaszewski 1963). Wy-

stępowanie

czarnych

łupków bezpośrednio

ponad wspomnianymi piaskow-

cami.

wskazuje na Ibrak

spągowej

warstewld

węglanowej,

notowanej 'z re- jonu Lubina m. ^in. przez J. Oberca i J. Tomaszewskiego (1963) oraz przez J.

K.łapcińskiego

(1-9614). Osady ilaste (wa·rstwa 4)

są

odpowiedlIli'kiem

łup­

ków

miedzi.OI:DiClŚIl:ydl,

a

wyżej leżące

wapienie i dolomity margliste odpo-

wiadają

pozioplowi wapienia

'OOOhsztyńskiego,

a

ściSlej

---'- horyzontowi

ea

^la

(Jankowski & Jung 19'62).

·STAN iZAQHOwtA.!Nll!AFAUNY

Fauna.:wyBtępująca

w opisanych piaslrowcach,

'łup!kach

i

spągowych ławicach

wapi-E!lIli marglistych jest reprezenlfiowana niemal

^~zn.i.e

przez ramienionogi

^iZ

roo.zajil

Lin,gula. W wyżej leżących

wapieniach ⁱ do- -Iomittach (warstwa

6) pojawiają się

imle

skamieniałości

StaJn

·zachowania lingul jest

różny. IW

jasnoszarych piaskowcach

do- lo~tycznycll

w profilach

wierceń

Drobtowice, iParzynÓ'W i

Tarobały {!fig.

LINGULA c::REDNEBI GEiNrrZ W OSADACH DOLNEGO CECHSZTYNU

009

1 i 2) matleziono

duże

fragmenty skorupek,

umożliwiające rekooBtrulkcję ks,Ztałtu całyĆh skamien;ia~ości.

Skorupiki

mają ;ba.rwę .żółtą .

i .

są

bardzo cienkie, a linie przyrostowe

dość wYraźnie

widoczne. Okazy

pochodzące­

z piaskowców lIlie

są

ani ' zdeformowane, ani

.też

spblszcm:ne, :tak

~e można

na nich

obserwować wypukłalć

skorupelk (fig.

3d;

pl.]!I, fig. ,1· i 2).

KsztalIt, a

częściowo ta!kże

iUIzeZbienie ChaTakterystyczne d' la · omawianych form IZitchowuje

się roWlllież

na odciskach i

ClŚl-6rdkach.

Okaa:y .znaleziolIle w

łu{Pkach

(ponad ·20 szltuk)

są

zachowane w

diwo- jalki

sposób. W

łuPkach

ciemnoszarych

są

to formy

^Q

bard'ZO cienkicl1 sko- rupkadh ba,l'Wy ciemnobrunatn.eflub czamrnwosza1'ej. !Na :kilku okazach

Fig. 3

Lingula CTedneri Geinltz z dolriego ce- chsztynu okolic O'etrowa lWielko-

p'o18kIego

11, b, fi Drołtowice - okaz z łupku: c Wr(ib~

llniec .:.. okaz z łupku: d Drołtowlce - okaz z piaskOWca: 8, f Syc(iw - okaz z waple~

ma

LinguIa C1'edne7't Geinitz trom the 'La- wer lZechstein ot the vicinity ol Ostrów

WIelkopolski

II, D, fi Drołtowice _. speclmen trom shale: c Wrlibllniec - specimen trom. lJbale; d ^~roł­

towlce - speclmen from I8nd8to~;. 8, f Sy- c(iw - speclmen trom llmestone

~

^[mm]

^{I . :~}

^c

I ^~

^{, .~ I}

0.2

o

zachowały się

fragmenty sKorupki o jasnym,

żółtawoszarym

zabarwieniu (pl. I, fig. 3j !pl. 'fi, fig. 3). Linie przyrostowe

^są

wyramie widoczne za- rÓWlno na odciSkach. ja'k i

ośródkach,

a 2acbowana

^wypukłość

okazów

wSkazuje,:że

me

zOstały

one:wtórnie

spłaSZClZOllle

(fig.

3a,

b.

c).

Na jednym z okazów obseI"wowa;n,o

podłuŻDe lPęknięcia

sko.rtJjpki,

świadczące

o

wstęp-.

nym stadium deformacji w wyniku kompakcji

łupku.

W

łupkach

czar- Dych,

odmaczających się

ibard:.7JO

wyTamą, .równoległą teksturą,

,lingule

są; słabo

zachowane. Skorupki ich

uległy zupełnemu spłaszczeniu

i re- sorbcji, tak

że

obecnie

można obserwować

jedynie odciski lub

ośródki, wykazujące

charakterystyczny, owalny zarys i

ślady

linii przyrostowych,

umożliwiające diagnozę

(fig. 3g; pl. II, fig. 4).

70(1 STEFAN W1;ToLD ALE.XANDROWICZ i KAZIMIERZ SŁUPCZYNSKI

iW

profilach

wierceń

Bpgdaj

i

Syców (!fig. 1

.i.

2), w wapieniach

mał'.glistycih wyStępu.jącycl1 ponad łupkami, łingu'le są

dobrze ·zachow:ane . .

Są

tO

żółte

'i

ibiaławożÓłte

skorupki lub ich

foragmenity,

widoozne

na

tle odciSków lub

OŚI'ódek.!Za.rya

poBZCzeg61nych

.form,

ich

wielk9Ść

ora'z prze- bieg lirui IPrzyrostowydl

są

zwykle. dQbrze widoczne, a

:wypukrość

sko- rupki

()śródek (względnie wklęsłość

odcisków)

śWiadczy, że

okazy nie

zostały

zdeformowane przez

kompakcję

osadu

(fig.

3e, f;

pl.' I,

fig.

4) .

.

"c::xros~

Lingula cTedneri Geinitz,

1848 (fig.

3'a-g; pl.

I,

fig.

3 d 4;

pl.

II,

fig.

1-4):

:1.:8418. LinguZa credner'i Geinitz - H. B. Geinit~ s. 15, pl. 4, fig . .a3a-b, 124.

1858. Ungula crednerl Geinitz - T. Davidson, s. 51, pl. 4, fig. 3ił,

cn.

1,860. Lingula crednerl Geinitz - T. Davidson, s. 209, pl. 418, fig. 00-40.

Materiał. ~. !Ponad 30

oz.nacza1n.ych okazów, w

.tym. l1i() całych

oraz 'licme formy

zacihO'W~e

mekOIll!Pletnie.

Wymiary

(w mm): długość. szerokość

okaz . ~ I(Z piaskowca) 9,5 '5,0

2 (z piaskowca) <6,5 '3,5

G (z łupku) 5,5 5,5

4 .(z łupku) 5,0 '3,0

5(z łupku) 8,5 5,0

6 (z wapienia) 8,0 '5,0

7 {z wapIenia) '9,0 5,5

8 {z wapienia) 6,0 3,5

Opis. -

SlkOI'1U!P'ka

jest

'bardzo cienika·,

mała, owaillla i wydłużona.

Stosunek :szerdkoBci do

długości

waha

się

w granicach 0,54-0,00; naj-

:większą szeir'dk:·ość

!Zaobserwowano

w przybliżeniu w poł()wiedługaici

okazu, lub nieco

bliżej częŚci

przedniej. Zarys skorupki jest regularny i

zaokrąglony

zarówno po obu bokach jak i

wzdłuż

przedniego brzegu.

Tylny brzeg jest

ścięty,

o formie

zbliżonej

do

trójkąta,

czasem nieco

~ao­

krąglony. Kąt

umbonalny wynosi 115-130°,

najczęściej

125°. Skorupka jest obustronnie

wypukła. W części

umbonalnej

wypukłość

jest

wyraźnie

uwydartnio.na i ·1.woJ:Izy

mały wałeczek,

stopniowo

wygasający :lm

ibrozegom, tak

że

w

częSci ;pery\ferycznej SkOiI'lUJ,Pka jest pła$a. Linie

przyrostowe widoczne bardzo

wyraźnie. Biegną

one od

części

umbonalnej, gdzie

są

silnie

zagęszczone,

ku

Ibrzegaw,i

iPrzedlniemu, przy iktórym

lIlieco wzrastają odległości między

przyrostami. Linie te

przebiegają

w

przybliżeniu

równolegle

do brzegów skoI1l!Piki i odwzorowują

jej

zewnętrzny IZaJrYs.

Uwagi. - Ks1Jtałt i wielkość

opisanych

ak~ów oraz

wszystikie ich

wa'żniejsze,

diagn09tycme cechy

są

'zgodnez definicjami gatuIlllru

Li:ngula

cTedneri Geinitz,podanymi pl'lzez cytowanych autorów . .Alna:logiOZl1!e for-

:LlNGULA CREDNEIU GEIN1TZ W OSADACH DOLNEGO CECHSZTYNU 'l01

my

!ZIlajdował

m. in. A. V. :Neeajev

~1911) Vf

OBadach

piętra kazańskiego­

dorzecza K.amy oraz iP. I. Suvei2JClis

~1963)

w osadach cecheztynu !litew- skiego. Jest prawdopodo'bne,

:że

do tego

galtunłru można ,również odcieśĆ:

okazy okll'eSlone rodzajQwo j*o Lingula sp., opisane przez 'D. J. Gobbeta (1963) z permu Spitsbergenu oraz przez A. Tokarsltiego (1967) z

białego spągowca

mandkliJny pr.redsudecikiej w lPoIsoe.

Wys.tępotOOnie.

- Lingula credn, eri Qeinitz jest gatunkiem

op~­

nym ·z OBadów dolnego cechszJtynu Niemiec. IW tym samym poziomie stra- ty,gralficznym

ibyła

ona znajdowana w Anglii, a

łaIkże

:w !Polsce i na Litwie.

We wschodniej Europie gs,twneik ten

był

cy.towany

głównie

z dolnych ogniw stra:tygra:ffi.cznych

pię.tra IkazańSkiego.

Zasięg

pioillowy fauny lialgulow-ej ·w opisanych iPro.fi:lach dQ1nego

cechąztynu

monokliny przedsudeckiej

obejm~je

piaskowce,

łupki

i wa- pienie margliSte, "WyIl'ó:lJni<me jako waa:stwy 3, 4 d. 5 (fig. 2).

Łupki

i wa- pienie

mają

dobrze

ustałOlllą pozycję Btratygrafiozną. RE!łPrezenJtują

one pierwsze

piętro

(cyklotem Werra) cechsztynu - Z1> natomiast

określenie

wieku piaskowców wymaga dodatkowej argumentacji. W literaturze geo- logd.omej

!były

,ane opisywane jako szary

spągowiec, ,biały spągowi-ec

i zle-·

pienie<:

cechsztyńSki.

Definicje wymienionych

pojęć przedstawił

F. Mei- neclke

~19!1'O).

W

ujęciu

tego autora szary-

.spągowiec

reprezerftuje wrt6mie- odbarwione

skały

;piaskowcowe

c~onego spągowca, :biały spągoWiiec

stanowi osad wydmowy, utwor7JOlly na brzegu morza

cechaztyńskiego~

względnie bezpośrednio

przed okresem jego transgresji, a zlepieniec cech-

sztyński

obejmuje osady grubo- i drobnoklastyczne

(zlepieńcowate

i piasz- czyste) przerobione przez morze

·

górnego permu i

-zawierające szczątki

faUny. 'Dla

!białych

lPiaskowców

charakteryzujących się

obfitym spoiwem.

węglalIlOwym

J. Oberc i J. Tomaszewski

.

{1t963') zaproponowali

na~ę:

,,!biały

piaskowiec c€dhsztyilSki". 'Genetycznie bybby 'to odpowiednik zle-

pieńca cec!hsztyńSkier,go, wykeitałoony

w lacji psamirowej.

Definicje peciane

przez ,

F. Meinedkego (19W)

rozszerzył

i

uzupełnił

U. Kriebel ('196'7).

Wyxó2mił

on szary

spągowiec

jako -zbielicowany utwór' do1Jnego permu, zlepieniec

cechsztyńSki

i zlepieniec

cechsztyński

w :facji piaszczystej oraz

Ibiały spągowiec

jako facja!lne odmia:ny

spągoWych

osa-

dów morskich gómego permu.

W polSkiej literalfiUJ.'lZe geologicmej

pojęcia

zdefiniowane p1'2lez geo- logów lD.iemiecldc!h

były

zwykle stosowane niejednoznacznie,

bez'lD.awią­

zywania do Cech utwor.ów stra'totYJPOWY'ch

(;prawkiłowo rozgraniczył

je A. Tokarski, (1967). W badaniach geologiczn.o-poszu!kiwawczych, w

ddku~

'mell:tacjaCh ,geolog1clZ'llych, w opisach IProfilów.wiertniczych, a

.także

w pracach szeregu autorów, szare i

białawosr-are

piaskowce

występujące

'102 STEFAN WITOLD ALEXANDROWICZ i KAZIMIERZ SŁUPCZYJ.IłSKI

bezpośrednio pod

ezar:nymi

łupkami cechszJtyńskimi są

lIla

^ogół

opisywrune jako

biały spągowiec

(nazwa szary

spągowiec

jest stosowana czasem· dla piaskowców o ciemniejszym zabarwieniu). Wydzielenie to obejmuje przy-

puszczalnie utwory.

różne

pod

względem

wieku i ' genezy, .czyli zal"ÓWiIlO .,szary" i

"biały" spągowiec,

jak

^też

odpowiedniki

zlepieńca cechs2!tyń­

skiego. W

zwiądru

z tym nie

można mieć pewności,

czy piaSkowce

okreś­

lane mianem bialego

spągóWca

w'

różnych

profilach permu monokliny przedsudeckiej (parachoniak 1916;

Pawłowska

1961; Oberc & Tomaszew- ski. 1900;

WyżykOWSki

19614, 1005; \Brzyibyilowicz 1968 i inni)

reprezentują

zawsze tan sam utw6.r,

zwłaszc'za :że IW

jednyCh przypadkach

wykazują

one

zupeł;ne poddbień.stwo

do !piaskowców crerw<mego

spągowca

(lPrzytby- .

łowicz

1'966), a w innych -

.l'!ó2mią się

od: nich

dość wyraźnie '('Krasoń

&

GrodziCIki '19J614, 1:965).

Oboon.~

Lingula

cTedneri

Geinitz w stropowej

ławicy

omawianej

:łerU

piaskowcowej, a zail"azem

:w wyżej leżących łupkach

i wapieniach marglistych, stw8irza

Ibezpośred!n:L

dowód.

przynależności

straty,graofdczn,ej

interesujących

nas warstw.

Reprezen.tują

one w sumie jeden eta.p rozwoju fauny lingulowej. Brak .innych

skamieniałlQŚcj,

zdaje

się wskazywać

Irla niekorzystne rwall"Uillki

^{życia ;na}

dInie ówczesnego

Uli>I"Za,

'tak

że dominują­

cym

składnikiem

lbiocenozy

były

ocganizmy eurybaUnowe

względnie

eu.rytopiczne, a

wśród

.nioh zna- jdowane rw stanie kopa' lnym lilogule. Po- l-epszenie wartmlków

ekologicznyclln-astąpiło

zapewne 'w czasie sedymen- tacji utworów

węglanowyoh

tzw. wapienia

ceChs2Jtyńskiego

(W8irstwy 5, a

zwłaszcza

6).

~a'ziło :to

wyrwz w pojawieniu

się zróżnicowanej

fauny steJlohali.nowych (stenatopicznych) il"amie'llionogów i

mszywiołów,

które stqpndowo

wypierały

formy mniej

wymatga·jące.

W

związ1ru

z tym

zasięg zęolu Skamieniałości IZ

Lingtda

CTedneri

Geinitz jeSt <lgraIliorony. od

dołu transgresją

morza

ceChsztyńskiego,

- a od góry - zasiedleniem jego

dIlia przez

!bogatą

i

rÓŻJnorodlną faunę !bentoniczną.

Występowanie

tingul

pandżej

czarnych

łupków

notowane jest w opi- saJnycn profilach w cienkiej

ławicy

!piaSkowca wapnistego Lub dolomitycz- nego,

tworzącej

strOp serii piaskowcowej

określanej

tradycyjnie jako

.,biały spągowiec".

Na

uwagę zasługuje

rfaIkt,

że

slrorup!kd ramienianog6w

zostały

tu znalezione jedynie w OB8.dacll

·ciharalkrte.ryw-jących się

baro:zo obfitym spoiwem

węglanowym,

- ik!t6rego

udział

w piaskowcu wynosi 3O---<5{)ID/. (w iIliek'tóryCth miejscach ooe/.}. W spoiwie tym moma

/również zaobserwować

cienkie smugi wzbogacone w

materiał

ilasty. Nasuwa

się

Wlnioeek,

że

lta1ki rtyp

Skały

nie

utworzył się

w wy.ni:lru wtórnej cementacji

materiału

!piaszm:ystego przez

descenzyj'ną infiltrację

roztworów w7Jboga- oonych w

węglany.

Mamy tu

'

na-tomUist do. czynienia :z osadem lDOIl'IZa

cechsztyńskiego, powstałym

wskutek IPrzerobienii.a droIbnego

materiału.

piaszczystego o !ba·rdzo jednolitym uzirurnieruu. Brak

różnic

w sldadzie

graIlulometrycmym piaskowca dolomityc.znego i

niżej leżących

!piaskow-

oow jaanoszarycb o ubogim spoiwie powoduje,

że

utwory te nie

są

wy-

LINGULA CBEDNERI GEINITZ W OSADACH DOLNEGO CECHSZTYNU 703

raźnie X02.gł"amczone.

W wyniku

!k,rążenia

roztworów

'zawierających zwią7Jk:i:węgllamowe, !niżej Ileżące

piaski

i

po'oowate piaskowce odpowia-

dające

szaremu

spągowcowi, względnie białemu spągowcowi

sensu stricto,

,uległy częściowej

cementacji spoiwem dolomitowym lub ka1cytowym.

Spoiwo()

,to jest jEdnak

';na

ogół

ubogie

i

ma zwY'kle charaikter kootakttowy lub kantaktowo-.pOOowy; illie eliminuje ano nawet znacmej

!porowatości Skały. o.zęściowa

Wltóma cementacja szarych i

jasno~ryoh

piaskowców,

podścielających traru~gresywne

osady

zarwier~jące cecilszt~ą faunę

Cl:ingule)"

spowodowała zupełne

zatafl"cie g,ranicy

^między

'qpisywanymi utworami. Fakt ten.

.znalazł

wyraoz w 'tendencjach 'do zaliczenia tzw.lbia';' lego

spągowca

(lbialego i 8ZaTego

spągowca

oraz piaSkowców dolOmitycz- nych) w

^całmci

do dolnego permu

'(K.ła.'POińSki 11'9168), wlZ~ędnie do gÓl'-

nego permu

~yżY'kowski 1964, 196'5). '

, IW:wyn:ilku

iPrz.eprowadtzxmYc'h obserwacji nasuwa

się następujący pogląd na dkreślenie

!pozycji stratygxwficmej i charakteru ,genetycznego graniClZIlych ,wa'rstw dolnego i gómego permu wl"ejan.ie Ostrowa Wielko- polskiego:

1.

Szary

spągowiec,

zgodnie z

pierwotną

i

uzupełnioną następnie

de-

finicją

(MeinEdke

1910,

Kriebel

196'7),

stanowi odbarwione i nie redepo- nowane uiwory ozerwooego

spągowca,

a cha'l'aklteryzuje

:się tymi

samymi cechami sedymentologicznymi i petrograficznymi,. co

niżej leżące

utwory.

,Granica między czerw()lIl.ym a ~al'ym spągoWt!etn polega, wyłącznie illa zmianie harwy. W rejonie Ostrowa Wielkopolskiego szary

^spągowiec

jest

~OIbrze wykształOOny;

obejmuje

^OIIl

m.in.

~ia'8'kowce w~;zie'lone

jako

wars'twa l

(;ffi,g. ~). ,

2,.

Biały spągowiec

,reprezentuje

osad

piaszczysty

powstały

w

wy-

niku przerobienia

skał

dolnego peTmU i powtórnej dEPOZYcji

materiału

w

,Ś1'IOdowiSku Ilądowym

ilwp morskim' ':'""'":'

'pI'lzybrz.eŻIlym.

Odmacza

^{się ()ill}

jednOlliltym UlZiamieniem,

droIbnoziam.istaśdą

i

obecnością

ubogiego,

wę­

gla.7roWegos,Poiwa.

Część

oma.wianyc:o. piaskowc-6w

może !być

IllZlIlan.a za osad e.oliClZlIly l(MemOOke 10910), a'

część !powstała

zapewne w innym

śrocto­

wisku sedymentacyjnym, np. w Strefie:

przytbrzeŻllej

morza

cechsztyń­

skiego

(Krasoń

& Grodzicki

1964, 1965).

Wiek

białego spągowca

nie jest w

!Zwią7Jk:u

z tym jednoznacznie sprecy.zowany. Zgodnie z

ar-gume.ntacją przedstawioną

przez lU. Kriebela

1611!ł!67},

uzasadnione wydaje

,się

.zalicze- nie go do górnego permu

jako supral:itarallną.

lU!b

litoralną fację

psami-

tową zlepieńca ceclumtyńskiego. Biały spągowiec występuje

w ,rejonie Lubina

(Ktrasoń &

Grodzic:ki 19614!,

¹

1965; Salski 1968), natomiast w okolicy Ostrowa

'Wie1kqpolskii.ego,

jego

oboonlQŚĆ nie

jest udoWodniooa. W

opisa-

nych profilach

I(fig.

,2) cechy

zbliżone

do Itego typu osadu

wykazują

pias-

kowce wydzielone jako warstwa 2. ,

13.

Spągowy

!piaSkowiec

coohszJtyńsk.i

(!piaskowiec podstawowy,

biały

piaskowiec

cechsztyński)

jest

wykształcony

jako

ławica

drobnoziarnistego

piaskowca dolomitycznego lub wapnistego, o bardzo obfitym, podstawo-:

'704 STEFAN WITOLD ALEXANDBOWICZ i. KAZIMIERZ SŁUPCZY8"SKI

wym spoiwie

węglanoWym. Obecność

Ling'Ula credneri Geini1lz

świadczy, że

mamy tu do czyn.ierui.a

iZ

osadem morza

cechsztyńskiego.

Genetycznie omawiany !pia$lrowiec podstawowy odpowiada

zlepieńcowi cechsztyńSkie­

mu w

pojęciu

'F. Meineckego (1

¹

910)

i ,zlepieńcowi cechsztyńskiemu w

facji piaszczystej wedJlug de.filnicji podanej przez U. Kiriebela (19671).

Instytut Geologii Regicmalnej i Złóż WęgU

Instytut Geofizyki Stosowanej . i Poszukilwań Naftowych Akademii Górniczo-Hutnicze;

Kraków, Al. Mickiewicza 30 Kraków, w styczniu 1970 r •

.LlTERA"IfUBIA. CY'J;1OW~A

DAVlIDSOIN T. 1UB8. A monogra.ph of the British fossil BMchiop{)da, Part iW - The lPermian &achiQpoda·. - Palaeont~. ^Soc., vol. 12. London. .

- 111900. A monograph of the Briti·sh fossil Brachiopoda, Part V - The Car boni- ferous Brachiopoda. - Ibidem.

GEIINII1'Z H. iB. 111848. Die 'V'ersteinerungen des deutschen IZechstein-gebirges. Arnold Buchhandl. Dresden - iLeipzig.

GOBBEI' . D. oJ. 1963. Carboniferous and Permian iBrachi.opods ol Svalbard. - Skrifter Norsk·Polar IIInst., Nr ,1027. lOslo.

JANKOWSKOiG. 1& JiUiN!G W. ,lo9E12. Zum Zechsteinkalk ~a 1) im lBereich der Sangerhli.user und lMansfelder !Mulde. - Geologie, oJg. 11, H.

e.

Berlin.

~ J. 1111164. Stratygrafia cechsztynu okolic !Lubina, Sieros7JCIwic i Wscho~

wy, monoklina przedsudecka (Stratigraphy of .the tZechstein in the areas

ot

Lubin, Sieroszowice and Wschowa - IFore Sudetic Monocline). - Rocz. ·P. T • . GaCl. (~n. Soc. Geol. !Pol.), t. 134, z. '1If/.. Kuków. . 11968. ~zyczynek do stratygrafii i paleogeografii czerwonego spągowca mo~

nokliny przedsudeckiej (A contribution to the stratigra.phy and palaeogeo~

graphy of the Lower iPermian

ot

the Fore-Sudetic Monocline). - Ibidem.

t.~, z. 4.

KRASO'N" J. & G!R()f.[)eJICKI A. 1~64. Uwagi o genezie, mineralizacji i wieku białego spągowca (lRemarks on genesis, mineralization and age ol Weissliegendes). -

(Przegląd Geal., 'R. 12, nr 7/8. rwan.zawa. .

& - .1005. Die Sedimentations- und !M:inera1isa~onsbedingungen des "Weiss~

liegenden" in Dolny S1ąsk I(V!R Polen). - lFreiberger 'Forschungsh. C-1!93.

Leipzig.

KRl'EBl!lL U. >190'7. (l)as Grauliegende und die IZecbstein-BasiBsedimente im sUdost~

lichen Harzvorland. - Geologie~ 'Jg. 16, iH. 4. Berlin.

MDlNECKlE :F ..

,uuo.

Das Liegende des :Kupferschiefers • ...,.. Jb. Preuss. Geol. [Lande~

sanst., !Bd. ~1,!H. 2. Berlin.

N1IOC::AlJEV lA. V. .1911. \Die Fauna der Perm Ablagerungen vom Oeten und liussersren Norden des europliischen 'RUBBlands, pt. 1 - IBrachiopoden. - :Mem. Oom. St. Petersb., n.s., tlIl. Petersburg.

OBERC J. ^& TOIM:ASZEWSKlI loT. ¹1963. 'Niektóre zagadnienia stratygrafii i podziału

cechsztynu monokliny wrocławskiej .(Some problems of stratigraphy and subdivision of IZechstein of tbe Wroclav lMonocline). - IPrzegl"d Geol., R. ll.

nr 1i2. Warszawa.

PARACH01NlIAiK W. 1961. 'Wybrany profil cechsztynu· z rejonu monokliny przed~

LINGULA CREDNERI GEINlTZ W OSADACH DOLNEGO CECHSZTYNU 705

sudeckiej (The chosen profile of the 'Zechste1n !Tom the region of the ~re­

-Sudetk (Monocline). -lZesz. Nauk AGIH, Geologia z. 4. tKrak6w.

PAWIJOIWSKA 'K. 01001. \Perm - cechsztyn, Atlas geologiczny Pol&ki,

z.

7 4P'ermian- zechstein, Geological Atlas of Poland, fase. 7). \Inst. Geol. Warszawa. - PBZ'Y:BYl..OWIIOZ T. ,1968. 0 motliwo~ciach rozdzielenia czerwonego i bialego sPIl-

g.owca w rejorue Ostrowa WieIkopolsitiego na tle badaii petrograficznych (The -differentiation of the Rothlit;!gende from the "Weissliegende" by petrographic studies). - Acta Geel. Pol., vol. lB, no. 4. Warszawa.

S~I W. '1988. 'Charakterystyka litologiczna i drabne struktury lupk6w miedz.[o-

no~nych moookliny przedsudeckiej {Lithologic derlcription and- fine structures -of copper-bearing shales in the Fore-8udetic 'Monocline). - fKwartalnik GeoL,

t.

12, nr 4. Warszawa.

SUViElIZD.IS :P. tt 1963. Verchnepermskie otloZeruja polsko-litovskoj syneklizy.

Vopr. Geo!. Li1:vy. !Ilnst. Geol. Geogr. Akad. -Nauk Lit. SSR. Vilnius.

TOK!ABSK1 A. -1967. LifIQula w -bialym SPllgowcu monokliny przedsudeckiej.

Spraw. PO'S. Komis. IPAIN Oddz.

w

iKrakowie, llpiec - -grudziefll9.00. Krak6w.

WYZY'KOWSK.I'!.T. '1984. Ufwory czerwonego sPlllOwca na przedg6rzu Sudet6w (Rotliegendes formations in the Sudetic foreland). - Przeglltd GeoL, R. 12, nr 7/6. lWarszawa.

19G5. Die lLithologie des Zechsteins in der Vorsudetischen Monoklinale und das Auftreten der iRoten Fliule. - iFreiberger Forschungsh. C-I93. Leipzig.

SUMMARY

ABSTRACT: The Lowet' Zechste1n· depoSits in the viCinity of 08tr6w Wi81koopolald have yleIJ.ded abuDldant remains of--Ltnqu14 C1'elineri Gelnl1E. Tbew preBeDCe ll'e1dably determines the age of the c1o.1omltlc Bandstones occurNDg In the top of the ltotbUegende aandstOll1e seris.

W1th reference to the definitions BUigelited by the German geololiBtII the problem ill al80 d1lIc\IIIrecl of dlfferentiati-nc tile grey, the white and '!be basal BaIldstooes of tbe Zechsieln.

.

^-

Grey and light-grey sandstones, called the Grey or the -White ,Liegende, occur in the top of the RothUegende sandstone series of the central part of the Foresudetic monoc1ine. The age and origin of these deposits are controversial. lIt is interesting to -note here the presence of a ibrachiopod fauna .from the genus LitIQUla which J. WyzY'kowsk( (11164) and A. Tok8l'6ki ~1967) mentio.n .fromthe grey sand9tones and which ha'Ve recently been found in several Iborehole Pl'ofiles in the vicinity of 08tr6w Wielkopolskf (a. 00 km to the NE of Wroc!aw). !In the area under consi- deration (Fig. 1) the boundary beds between the iLower- and the Upper- Permian consist of the following deposits (iFig. 12) •

.t.

-2-.5 m thick -grey fine-grained, porous sand$1iones with a me~gre clayey or doloniitic matrix, intercalated by coarse-grained sandstones.

2. OJ5-I.O m thick grey and light-grey, fine-grained and porous lIandstones, with thin intercalations and lenses of grey clays.

3. 5-J15 cm thick layer of fine-grairie!i sandstOne -in an abundant carboriate matrix of the basal type ~'Pl. 1, fig; I). _ _

4. 5-00 cm thick black and dark-grey clay shales with few fauIial remains (copperbearing shales).

5. 0.'I'O--l3.20 m thick limestones and marly grey dolomites showing platy jointing and containing few faunal remains (Ungula).

706 STEFAN WITOLD ALEXANDROWICZ i KAZIMIERZ Sl.UPCZYNSKI

16. over 2 m thick dolomites and grey . limestones' bearing

a:

fairly abundant fauna of Agathammim pusilla {~nitz), FeneBteUa 1'ettformis Schlotheim, Productus (Horridonia) horridus initiaUs Eisel, 'Pterospirifer aZatus (Schlotheim) and Cama- rophoria schZotheimi .(J3uch).

Brachiopods from genus Lingula have been found in layers 3, 4 and 5 (FIg. 2) •.

The specimens collected from the sands tones are not deformed,' while in the shales secondarily compressed forms {)ccur with undeformed shells.. IIn the marly lime- stones the lingulae are well preserved and readily identifiable (Figs. 3a-g; PI. I, Figs •. 2--4).

. The fossil remillns identified as LifIDUla credneri Geinitz fit in very well with the def·initions of tlWi epecies gi'VeD by H. lB. Geinitz (1848) end T; Davidson (1858, 1860). The shells are from c; to 19.5 mm long, 3

to

'5 .. 5 mm wide, with the width/length ratio at O.M-O.65. The shell is regular in contour, with a rounded anterior margin and a truncated posterior ()ne, the umbonal angle is US-130°.

The shell is biconvex, showing closely spaced growth lines.

The presence of brachiopods from the species Ungula c7'edne,.i Geinitz in the dolomitic sandstones, the shales, also in the limestones and'marly dolomiteS, indi- cates. that the set of layers (3-5) mentioned .above. represents a defined evoluti{)- nary stage

at

the Ungula fauna in the IZecbstein

sea.

This -is the euryhaline (eury- topic) fauna of basins under unfavourable ecological conditions. An imprO'Vt!ment of these conditions took place during the sedimentation of the limestones and 0010- mites (layer 6) containing a diverse fauna of brachlopods, bryozoans and forami- nifers.

10 the !Polish geological literature a complex of grey and light grey sandsto- nes, underlying black C<lpperbearing shales, has been referred to the White iLiegende (Pawlowska 1961; Oberc & Tomaszewski 1963; Wyzykowski 1964, 1965; Przybylowicz 1008 and others). This classification does not ~it in with the definl:tion of the stra- totype given by F. Meinecke (1910) and suppiemented .by U. Kriebel (1967). It comprises rocks varying in age and origin, namely both' the Grey and the White Liege'nde, as well·as theequivalents'of the ZechsteIn conglomerate. On the b~sis of the writer's mves-tigations the fol1{)wing' tentative concept is 'Suggested to deter- mine the position of the sandstone layers. on the Lower/Upper Permian boundary in the l"egion of Ostr6w Wielkopolski.

1. The Grey Liegende represents the discoloured and not re-deposited sedi- ments of the 'Rothliegende. !In the area here considered it 1s well developed (layer J).

2. The White iLiegende represents sandstones deposited in a supra-littoral or littoral zone of the ·Zechstein sea. ,It is equigranular and relatively poorly

ce-

mented. Kra'sof1 :& Grodzicki (10964,

'1965)

report it from the viCinity of Lublri; in the region of Ostr6w Wielkopolski it is poorly and non-typically developed (layer 2).·

'3. The basal IZechstein sandstone is characterIzed 'by itll abundant carbonate matrix, fine granulation, lack of porosity and the presence of a brachiopod fauna from the genus UflQu!a (layer 3).

Institute of .Regkmal Geology and of Coal Deposits Institute of AppUed Geophysics

and of otl Research

of the Academy

01

Mtni1lll and Metallurgy Krak6w, At. Mickiewicza 30

Crocow, JantJLJ.1''Y 1970

LINGULA CREDNERI GEINlTZ W OSADACH DOLNEGO CECHSZTYNU 707

OBJASNlEN'IA DO PLANSZ I-m

DES'CRLPTlIOiN OF PLATES oI-II

FIL. [

1 - Obraz mikroskopowy piaskowca dolomitycznego {sPl\gowy piaskowiec cech- sztyflski) z profilu w iDroltowicach. lNik<lle r6wnolegle, X 50.

Microscopic picture of a dolomitic sandstone (basal. oZechstein sand&tone) from the Droltowice profile. !Parallel mcols, X 50 •

.2 --. Obraz mikros'kopowy piaskowca dolomltycznego (sPl\g.owy piaskowiec cech- sztyflski) z p!'(Ifilu w 'Parzyn.owie. Ntkole r6wnolegle, X 50.

!Microscopic picture of a dolomitic sandstone (basal iZechstein &andstone) from the iParzyn6w profile. Parallel nicols, X 50.

It-4 - Lingula crednert Geinitz, profil w Sycowie, fig. ·3 - warstwa 4, fig. 4 -

warstwa 5; X 8. .

Lingula credneri Geinitz from the Sycow profile, fig. ~ ~ layer 4, fig. 4 - layer 5; X K

PL.1Iil!

1 - Lingula credneri Geinitz, profil w lParzynowie, warstwa 3, X

a.

Lingula credneri geinitz from the Parzynow profile, layer 3, X. a.

2 - Ditto, profil w Tarchalach, warstwa 3, X '8.

Ditto from the Tarchaly profile, layer 3, X 8.

a - Ditto, profil w Sycowie, warstwa 4, X

a.

Ditto from the Syc6w profile, layer 4, X 8.

4 - Ditto, okaz 0 skorupce splaszczonej i zresor.bowanej z profilu w Droltowicach.

warstwa 4, X

a.

Ditto, flattened and resorbed specimen from the Dr.oltowice profile, layer 4~

Xa.

Fotografie w1lkonal M. Olszewski All photographs b1l M. Olszewski

ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. XX S. W. ALEXANDROWICZ 8<

K. SLUPCZY~SKI, PLo I

ACTA GEOLOGJCA POLONICA, VOL. XX S. W. ALEXANDROWrCZ &

K. St.UPCZY~ KI, PLo II