LUCJAN KRÓLIKOWSKI, ZBIGNIEW STRZELEC
W ZROST OLSZY CZARNEJ, OLSZY SZA REJ, OSIK I I TOPOLI B E R LIŃ SK IE J PRZY RÓŻNYCH POZIOM ACH
WODY GRUNTOW EJ NA PIA SK O W N I M ACZKI
Z akład G leb o zn a w stw a IB L
O lbrzym ie teren y , jakie pozostają po eksploatacji piasku n a podsadzkę do kopalń w G órnośląskim O kręgu Przem ysłow ym , tw orzą piaskow nie pozbaw ione w zupełności roślinności.
Z akład G leboznaw stw a IBL od 1952 r. prow adzi dośw iadczenia nad opracow aniem m etod racjonalnego zagospodarow ania ty ch terenów .
W ty m celu rozpoczęto dośw iadczenia n ad ustalen iem w p ływ u pozio m u w ody grun tow ej n a rozwój w ym ienionych gatu nk ów drzew .
W dośw iadczeniu w zięto pod uw agę trz y poziom y w ody g ru n to w ej: około 30, 70 i 130 cm. Na zbadanym u przednio orien tacy jn ie te re n ie w y dzielono losowo trz y bloki, każdy o in n y m poziom ie w ody grun tow ej. Poziom pierw szego bloku w ahał się w g ranicach 24— 36 cm (prze ciętnie 30 cm), w drugim bloku 60— 75 (przeciętnie 70 cm) i w trzecim bloku 112— 141 cm (przeciętnie około 130 cm).
K ażdy z bloków podzielono n a 63 działki o w y m iarach 5 X 5 m. P o szczególne g atu n k i drzew sadzono n a działkach po 25 sztuk. W każdym bloku g atu n ek b ył pow tórzony dziew ięciokrotnie.
Glebę piaskow ni stanow i piasek luźny, zupełnie bez części spław ial- nych. Skład chem iczny całkow itej analizy piasku, w ykonanej w labo ra to riu m H u ty im. M. Buczka w Sosnowcu, przedstaw ia się następ u jąco (w procentach):
S i02 — 96,9, MgO — 0,32,
F e203 — 0,96, P205 — 0,015,
AI2O3 — 0,20, М П 3 О 4 — 0,09,
CaO — 0,20, s tra ty p rażenia — 0,60.
P om iary stanu w ód w y konane by ły w różnych okresach. W ro ku zało żenia dośw iadczenia (1953) poziom w ody kształtow ał się podobnie jak w 1957 r.
Wzrost olszy czarnej, szarej, osiki, i topoli berlińskiej 725
Głębokość wody
cm
Olsze sz e re O lsza czarna
w y p ad y % wysokość cm V 6 r/m &CO Л rA £ wysokość cm V cr ? / m sa d z o n e k ЧЛ o Ou 1 sad zo ne k | o CU 30 7,2 36 181 29 53 2,1 10,5 201 27 54 2,6 70 4 ,0 35 183 32 D9 2,0 1,4 36 223 29 VJ1 00 1,9 130 19,2 35 140 36 45 1,9 14,7 37 110 31 39 1,4 Głębokość wody cm
Topola b e rlih s k a Osika
w ypa dy % wysokość cm V 6 r / m w yp ad y % wysokość cm V 6
r/m
sa d z o n e k po 3 1. sa d z o n e k «—i o CL, 30 40 58 147 29 37 1,8 6,4 37 60 35 21 2,3 70 6 ,0 60 198 27 52 1,6 21,8 38 110 19 22 1,2 130 15 62 130 28 39 1,1 33 36 82 33 27 2 ,2V - w spółczynnik zm ienności, -y/m - błąd standardow y, <5*- ś re d n ie o d ch y len ie
P o m iary wysokości sadzonek przeprow adzono dopiero w 1957 r. W y niki rozw oju i w zrostu sadzonek podane są w tablicy.
Z dośw iadczenia w ynika, że p rzy p ły tk im poziom ie w ody g run to w ej najlepszą przeciętn ą w ysokość osiągnęła olsza czarna, n astęp nie olsza szara, topola berliń sk a i osika.
P rzy średniej głębokości w ody gru n tow ej (około 70 cm) najlep iej rosła olsza czarna, n astęp n ie topola berlińska, olsza szara i osika.
P rz y głębokim poziom ie w ody g ru n to w ej (około 130 cm) najw yższą przeciętną wysokość osiąga olsza szara, następ nie topola berliń sk a i olsza czarna.
W yniki pow yższych badań w ykorzystano do opracow ania w ytycznych w spraw ie lagospodarow ania piaskow ni w GOP (głębokość eksploatacji piasku).
