Wstęp do polityki gospodarczej

(1)

Wstęp do polityki gospodarczej

mgr Małgorzata Januszewska

(2)

Pojęcie polityki

Polityka to działalność władz państwowych w kształtowaniu stosunków wewnętrznych w państwie oraz stosunków państwa z zagranicą; ale

można zdefiniować szerzej.

Dookreślenie przedmiotu polityki następuje przez dodanie odpowiedniego przymiotnika, np. polityka kulturalna.

polityka gospodarcza = polityka ekonomiczna

(3)

Pojęcie polityki

Polityka ekonomiczna to świadome oddziaływanie władz państwowych oraz instytucji i organizacji międzynarodowych na gospodarkę – jej

dynamikę, funkcjonowanie i stosunki ekonomiczne.

A czym jest polityka społeczno-gospodarcza?

(4)

Podmioty polityki ekonomicznej

• organy centralne:

• kancelaria Prezesa Rady Ministrów,

• NBP,

• organy samorządu terytorialnego:

• Urząd Wojewódzki,

• Urząd Marszałkowski,

• itd.

• wspólne organy międzynarodowe:

• EBC,

• ESBC

(5)

Motywy polityki ekonomicznej

Każda ingerencja władzy polega na ograniczeniu swobody jednostek i przedsiębiorstw poprzez wprowadzenie nakazów i zakazów.

Dlatego ingerencję można stosować w poszanowaniu swobody gospodarczej i tylko w imię wspólnego dobra.

Reguła racjonalnego działania: celowe, oszczędne i rozważne działanie władz.

(6)

Nauka polityki ekonomicznej

Dyscyplina naukowa, która zajmuje się badaniem form, celów, narzędzi oddziaływania państwa na społeczny proces gospodarowania.

Jej zadaniem jest:

• badanie czynników i warunków rozwoju gospodarczego,

• wskazanie zasad doboru środków do zamierzonych celów.

(7)

Polityka ekonomiczna a ekonomia polityczna

Polityka ekonomiczna (gospodarcza) vs ekonomia polityczna

nauka normatywna – subiektywna nauka pozytywna – obiektywna

→ mikroekonomia

→ makroekonomia (w tym polityka fiskalna i monetarna)

Dyscyplina stosowana dyscyplina teoretyczna Czy da się precyzyjnie oddzielić?

(8)

Czym jeszcze się zajmuje?

Ekonomia polityczna obejmuje obszar opisu:

• instytucji,

• mechanizmów,

• instrumentów, służących oddziaływaniu na gospodarkę,

• metodologię przygotowania i podejmowania decyzji,

Oraz obszar problematyki metod prognozowania i planowania gospodarczego.

(9)

Powiązane dziedziny

• geografia ekonomiczna i ekonomika regionalna

• nauka o finansach

• statystyka

• prakseologia

• nauka o programowaniu

• teoria informacji

• nauki prawne i administracyjne

• ekologia

• psychologia społeczna i prognostyka

Bez nich prowadzenie polityki ekonomicznej może okazać się nieskuteczne.

(10)

Metodologia

• empiria,

• dedukcja,

• historia,

• eksperyment,

• quasi eksperyment (postępowania symulacyjne),

• metoda prób i błędów.

(11)

Doktryny

Doktryna – zbiór uporządkowanych w pewien sposób założeń, twierdzeń, poglądów na temat określonej dziedziny wiedzy

Doktryny:

• nawiązują do dorobku nauki,

• przyjmują założenia światopoglądowe, ideologiczne i moralne,

• wskazują wartości i cele.

Doktryny nie mają pełnego uzasadnienia naukowego.

(12)

Partie polityczne a doktryny

• partie komunistyczne – zniesienie prywatnej własności środków produkcji, przedsiębiorstwa kolektywne, wysoki stopień centralizacji i nacjonalizacji

• partie socjaldemokratyczne – zachowanie własności prywatnej, wycofują się (powoli) z postulatu nacjonalizacji niektórych większych gałęzi gospodarki i

największych przedsiębiorstw, ograniczona ingerencja państwa, zachowanie mechanizmów rynkowych,

• partie liberalne – minimalna ingerencja państwa, swoboda gospodarcza, swoboda konkurencji, zachowanie i wzmocnienie własności prywatnej.

(13)

Doktryny

•Merkantylizm i protekcjonizm

• leseferyzm i liberalizm

•Interwencjonizm

•Keynesizm

•Neoliberalizm i monetaryzm

• realny socjalizm

(14)

Uczestnicy społecznego procesu ekonomicznego

•Państwo

•Przedsiębiorstwa

•Gospodarstwa rolne

•Gospodarstwa domowe

•Banki

•Zakłady ubezpieczeniowe,

•itd

(15)

Wyspecjalizowane czynności gospodarcze

Procesy realne:

•Produkcja

•Transport

•Magazynowanie

•Obrót towarami

Procesy regulacyjne:

• zbieranie i przetwarzanie danych

•Przygotowywanie i podejmowanie decyzji

•kontrola

(16)

System ekonomiczny

Zbiór powszechnie obowiązujących norm prawnych oraz ogólnie akceptowanych zasad regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu ekonomicznego.

Ustrój społeczno-gospodarczy reguluje stosunki społeczno-ekonomiczne w kraju.

(17)

Podział ustrojów

a) Ze względu na własność środków produkcji:

- indywidualistyczne (własność prywatna, ustroje kapitalistyczne) - kolektywistyczne (własność państwowa)

b) Ze względu na sposób regulacji:

- kompetytywne (konkurencja; system gospodarki rynkowej)

- planowe (decyzje gospodarcze podejmowane są przez państwo)

(18)

Rola państwa w polityce gospodarczej

polega zapewnieniu przestrzegania ustrojowych i systemowych zasad porządku społeczno gospodarczego:

- zasada wolności gospodarczej;

- zasada poszanowania własności prywatnej;

- zasada swobody przedsiębiorczości.

(19)

Funkcje państwa

-Zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego: policja, straż pożarna - zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego: wojsko

- objęcie sektorów, którymi nie są w stanie zająć się inwestorzy prywatni

(20)

Zadania państwa

Skorygowanie niedoskonałości mechanizmów rynkowych:

• ograniczanie nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego;

• podnoszenie wydajności gospodarki;

• stabilizowanie gospodarki.

(21)

Kierunki oddziaływań polityki gospodarczej

• dopływ środków niezbędnych do wykonywanie przez państwo funkcji wewnętrznych i zewnętrznych;

•Wspomaganie funkcjonowania sektorów gospodarki, które nie są popularne wśród prywatnych inwestorów;

• ochrona działalności gospodarczej obywateli własnego kraju przed zagraniczną konkurencją

•Ochrona konkurencji przez monopolami

• przeciwdziałania czynnikom kryzysogennym

• ochrona środowiska

• utrzymanie ładu społecznego