DYSKRYMINACJA DYSKRYMINACJA

(1)

DYSKRYMINACJA DYSKRYMINACJA

Dr Jacek Borowicz Dr Jacek Borowicz

Wydział Prawa Administracji i Wydział Prawa Administracji i

Ekonomii Ekonomii

(2)

DYSKRYMINACJA DYSKRYMINACJA

ZASADY PRAWA PRACY ZASADY PRAWA PRACY

Art. 11 Art. 11²²..

Art. 11 Art. 11³³..

(3)

Pracownicy mają równe prawa z tytułu Pracownicy mają równe prawa z tytułu

jednakowego wypełniania takich jednakowego wypełniania takich

samych obowiązków;

dotyczy to w szczególności równego dotyczy to w szczególności równego

traktowania mężczyzn i kobiet w traktowania mężczyzn i kobiet w

zatrudnieniu.

(4)

Jakakolwiek dyskryminacja w Jakakolwiek dyskryminacja w

zatrudnieniu, bezpośrednia lub zatrudnieniu, bezpośrednia lub

pośrednia, w szczególności ze względu pośrednia, w szczególności ze względu

na (…) - jest niedopuszczalna!

(5)

RÓWNE TRAKTOWANIE W RÓWNE TRAKTOWANIE W

ZATRDUNIENIU ZATRDUNIENIU

AA

ZAKAZA DYSKRYMINACJI ZAKAZA DYSKRYMINACJI

(6)

DYSKRYMINACJA W ZATRDUNIENIU DYSKRYMINACJA W ZATRDUNIENIU

JAKO JAKO

KWALIFIKOWANA POSTAĆ KWALIFIKOWANA POSTAĆ

NIERÓWNEGO TRAKTOWANIA W NIERÓWNEGO TRAKTOWANIA W

ZATRUDNIENIU ZATRUDNIENIU

(7)

Art. 18 z ind.3a. § 1 kp Art. 18 z ind.3a. § 1 kp Pracownicy powinni być

Pracownicy powinni być równo równo traktowani

traktowani w zakresie nawiązania i w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków rozwiązania stosunku pracy, warunków

zatrudnienia, awansowania oraz zatrudnienia, awansowania oraz

dostępu do szkolenia w celu dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych podnoszenia kwalifikacji zawodowych (…) (…)

(8)

Art. 18 z ind.3a. § 1 kp Art. 18 z ind.3a. § 1 kp

……w szczególnościw szczególności bez względu na : bez względu na :

płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym określony lub nieokreślony albo w pełnym

lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

(9)

Równe traktowanie w zatrudnieniu Równe traktowanie w zatrudnieniu

oznacza niedyskryminowanie w oznacza niedyskryminowanie w

jakikolwiek sposób,

jakikolwiek sposób, bezpośrednio bezpośrednio lub pośrednio

lub pośrednio……

……z przyczyn określonych z przyczyn określonych w Art. 18 z ind.3a. § 1 kp.

w Art. 18 z ind.3a. § 1 kp.

(10)

Dyskryminowanie bezpośrednie : Dyskryminowanie bezpośrednie : - gdy pracownik z jednej lub z kilku - gdy pracownik z jednej lub z kilku

przyczyn określonych w Art. 18 z przyczyn określonych w Art. 18 z

ind.3a. § 1 kp był, jest lub mógłby być ind.3a. § 1 kp był, jest lub mógłby być

traktowany

traktowany w porównywalnej sytuacji w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy mniej korzystnie niż inni pracownicy. .

(11)

DYSKRYMINACJA DYSKRYMINACJA art. 18 z ind.3a § 4. Dyskryminowanie

art. 18 z ind.3a § 4. Dyskryminowanie pośredniepośrednie istnieje wtedy, gdy :

istnieje wtedy, gdy :

- na skutek pozornie neutralnego postanowienia, - na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania … zastosowanego kryterium lub podjętego działania … - występują lub mogłyby wystąpić

- występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne niekorzystne dysproporcje

dysproporcje albo albo szczególnieszczególnie niekorzystna sytuacja niekorzystna sytuacja

……

(12)

Dyskryminowanie pośrednie - gdy Dyskryminowanie pośrednie - gdy działanie pracodawcy dotyka : działanie pracodawcy dotyka : ……wszystkich lub znacznej liczbywszystkich lub znacznej liczby

pracowników należących do grupy pracowników należących do grupy

wyróżnionej ze względu na jedną lub wyróżnionej ze względu na jedną lub

kilka przyczyn określonych w art. 183a kilka przyczyn określonych w art. 183a

§ 1k.p.

(13)

art. 18 z ind.3a § 4 kp.

… … jednak dyskryminowanie pośrednie nie jednak dyskryminowanie pośrednie nie istnieje wtedy, gdy…

istnieje wtedy, gdy…

…….postanowienie, kryterium lub działanie .postanowienie, kryterium lub działanie

jest obiektywnie uzasadnione ze względu na jest obiektywnie uzasadnione ze względu na

zgodny z prawem cel, który ma być zgodny z prawem cel, który ma być

osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego

celu są właściwe i konieczne celu są właściwe i konieczne..

(14)

art. 18 z ind.3a § 5 kp art. 18 z ind.3a § 5 kp

Przejawem dyskryminowania w rozumieniu k.p. jest Przejawem dyskryminowania w rozumieniu k.p. jest

także:

1) działanie polegające

1) działanie polegające na zachęcaniuna zachęcaniu innej osoby innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w

do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu lub

zatrudnieniu lub nakazaniu jej naruszenianakazaniu jej naruszenia tej tej zasady,

zasady,

(15)

art. 18 z ind.3a § 5 kp art. 18 z ind.3a § 5 kp

Przejawem dyskryminowania w rozumieniu k.p. jest Przejawem dyskryminowania w rozumieniu k.p. jest

także:

2) niepożądane zachowanie, którego celem 2) niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i

stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej,

poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej

atmosfery (molestowanie).

(16)

art. 18 z ind.3a § 6 art. 18 z ind.3a § 6

Dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także Dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także

każde

każde niepożądane zachowanieniepożądane zachowanie o charakterze o charakterze

seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika,

którego celem lub skutkiem jest

którego celem lub skutkiem jest naruszenie naruszenie godności

godności pracownika, pracownika,

(17)

art. 18 z ind.3a § 6 art. 18 z ind.3a § 6

…… w szczególności stworzenie wobec niego w szczególności stworzenie wobec niego

zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej

lub uwłaczającej atmosfery

lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to ; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub

mogą się składać fizyczne, werbalne lub

pozawerbalne elementy (molestowanie seksualne).

(18)

art. 18 z ind.3a § 7(nowy) art. 18 z ind.3a § 7(nowy)

Podporządkowanie się

Podporządkowanie się przez pracownika przez pracownika

molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu, molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu, a także

a także podjęcie przez niego działań podjęcie przez niego działań

„obronnych”

……nie może powodować jakichkolwiek nie może powodować jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec

negatywnych konsekwencji wobec pracownika.

pracownika.

(19)

Art. 18 z ind.3b. § 1. Za naruszenie zasady równego Art. 18 z ind.3b. § 1. Za naruszenie zasady równego

traktowania w zatrudnieniu uważa się różnicowanie traktowania w zatrudnieniu uważa się różnicowanie

przez pracodawcę sytuacji pracownika z

przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku jednej lub kilku przyczyn

przyczyn określonych w art. 183a § 1, którego określonych w art. 183a § 1, którego skutkiem skutkiem jest

jest w szczególnościw szczególności::

1) odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy,1) odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy, 2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę 2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę

lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy

awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń

związanych z pracą, związanych z pracą,

3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach 3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe

podnoszących kwalifikacje zawodowe

(20)

Art. 18 z ind.3b. § 1.

… ….chyba że pracodawca udowodni, .chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi

że kierował się obiektywnymi powodami.

powodami.

(…przerzucenie ciężaru (…przerzucenie ciężaru dowodu na pracodawcę!) dowodu na pracodawcę!)

(21)

ALE…ALE…

……pracownik, pracownik, który który zarzuca zarzuca pracodawcy dyskryminację w pracodawcy dyskryminację w zatrudnieniu, powinien wskazać zatrudnieniu, powinien wskazać

przyczynę, ze względu na którą przyczynę, ze względu na którą

dopuszczono się wobec niego aktu dopuszczono się wobec niego aktu

dyskryminacji . dyskryminacji .

(22)

Pracownik powinien wskazać fakty Pracownik powinien wskazać fakty uprawdopodobniające zarzut uprawdopodobniające zarzut

nierównego traktowania w zatrudnieniu, nierównego traktowania w zatrudnieniu, a wówczas na pracodawcę przechodzi a wówczas na pracodawcę przechodzi ciężar dowodu, że kierował się ciężar dowodu, że kierował się

obiektywnymi powodami . obiektywnymi powodami .

(art. 183b § 1 k.p. i art. 10 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r.

ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, Dz.U. UE L 303 z 2.12.2000, s. 16-22; Polskie wydanie zatrudnienia i pracy, Dz.U. UE L 303 z 2.12.2000, s. 16-22; Polskie wydanie

specjalne Rozdział 05, Tom 04, s. 79).

(23)

art. 18 z ind.3b § 2 (nowy) art. 18 z ind.3b § 2 (nowy)

Zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie Zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie

naruszają działania,

naruszają działania, proporcjonalne do osiągnięcia proporcjonalne do osiągnięcia zgodnego z prawem celu

zgodnego z prawem celu różnicowania sytuacji różnicowania sytuacji pracownika, polegające na:

pracownika, polegające na:

1) niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku 1) niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku

przyczyn określonych w art. 183a § 1, jeżeli

przyczyn określonych w art. 183a § 1, jeżeli rodzaj rodzaj pracy lub warunki jej wykonywania

pracy lub warunki jej wykonywania powodują, że powodują, że przyczyna lub przyczyny wymienione w tym

przyczyna lub przyczyny wymienione w tym przepisie są

przepisie są rzeczywistym i decydującymrzeczywistym i decydującym

wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi, wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi,

(24)

2) wypowiedzeniu pracownikowi warunków 2) wypowiedzeniu pracownikowi warunków

zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu

pracy, jeżeli jest to uzasadnione pracy, jeżeli jest to uzasadnione

przyczynami niedotyczącymi pracowników przyczynami niedotyczącymi pracowników

bez powoływania się na inną przyczynę lub bez powoływania się na inną przyczynę lub inne przyczyny wymienione w art. 18 z ind inne przyczyny wymienione w art. 18 z ind

3a § 1, 3a § 1,

(25)

3) stosowaniu środków, które różnicują 3) stosowaniu środków, które różnicują

sytuację prawną pracownika, ze względu na sytuację prawną pracownika, ze względu na

ochronę rodzicielstwa lub ochronę rodzicielstwa lub

niepełnosprawność niepełnosprawność,,

(26)

art. 18z ind.3b § 2 (nowy) art. 18z ind.3b § 2 (nowy)

4) stosowaniu kryterium

4) stosowaniu kryterium stażu pracystażu pracy przy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania

pracowników, zasad wynagradzania i pracowników, zasad wynagradzania i

awansowania oraz dostępu do szkolenia w awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

co uzasadnia odmienne traktowanie co uzasadnia odmienne traktowanie

pracowników ze względu na wiek.

(27)

Obecnie wg. SN Obecnie wg. SN

……osiągnięcie osiągnięcie wieku emerytalnego wieku emerytalnego stanowi

stanowi usprawiedliwione społecznie usprawiedliwione społecznie kryterium doboru pracowników do kryterium doboru pracowników do

zwolnienia z pracy

zwolnienia z pracy, a co za tym idzie, , a co za tym idzie, nie może być uznane za kryterium nie może być uznane za kryterium

dyskryminujące określoną grupę dyskryminujące określoną grupę

pracowników.

(28)

Art. 18z ind.3c. § 1.

Pracownicy mają prawo do Pracownicy mają prawo do

jednakowego wynagrodzenia za jednakowego wynagrodzenia za

jednakową pracę lub za pracę o jednakową pracę lub za pracę o

jednakowej wartości.

(29)

Art. 18 z ind.3c. § 2.

Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1,

obejmuje wszystkie składniki obejmuje wszystkie składniki

wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i

charakter, a także

charakter, a także inne świadczenia inne świadczenia związane z pracą

związane z pracą, przyznawane , przyznawane

pracownikom w formie pieniężnej lub w pracownikom w formie pieniężnej lub w

innej formie niż pieniężna.

(30)

Art. 18 z ind.3d.

Osoba, wobec której pracodawca Osoba, wobec której pracodawca

naruszył zasadę równego traktowania naruszył zasadę równego traktowania

w zatrudnieniu, ma

w zatrudnieniu, ma prawo do prawo do odszkodowania

odszkodowania w wysokości nie w wysokości nie

niższej niż minimalne wynagrodzenie niższej niż minimalne wynagrodzenie

za pracę . za pracę .

(31)

DYSKRYMINACJA DYSKRYMINACJA 1. Art. 18 z ind.3d k.p. w pierwszym rzędzie ma 1. Art. 18 z ind.3d k.p. w pierwszym rzędzie ma

kompensować szkodę na osobie i w tym zakresie kompensować szkodę na osobie i w tym zakresie

nosi charakter swoistego zadośćuczynienia za nosi charakter swoistego zadośćuczynienia za

doznaną z tytułu dyskryminacji krzywdę.

2. Sformułowanie: "

2. Sformułowanie: "odszkodowanie w wysokości odszkodowanie w wysokości nie niższej niż

nie niższej niż" bez określenia górnej granicy, " bez określenia górnej granicy,

zakłada różnicowanie wysokości odszkodowań w zakłada różnicowanie wysokości odszkodowań w

zależności od okoliczności konkretnego zależności od okoliczności konkretnego

przypadku.

(32)

DYSKRYMINACJA DYSKRYMINACJA Art. 18 z ind.3e (nowy)

Art. 18 z ind.3e (nowy)

Skorzystanie przez pracownika z uprawnień Skorzystanie przez pracownika z uprawnień

przysługujących z tytułu naruszenia zasady równego przysługujących z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie może być podstawą traktowania w zatrudnieniu nie może być podstawą - - niekorzystnego traktowania pracownikaniekorzystnego traktowania pracownika,,

- a także nie może powodować

- a także nie może powodować jakichkolwiek jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika negatywnych konsekwencji wobec pracownika, ,

- zwłaszcza nie może stanowić przyczyny uzasadniającej - zwłaszcza nie może stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy lub wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy lub jego rozwiązanie bez wypowiedzenia

jego rozwiązanie bez wypowiedzenia..

(33)

Art. 18z ind. 3e Art. 18z ind. 3e

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracownika,

pracownika, który udzielił w jakiejkolwiek który udzielił w jakiejkolwiek formie wsparcia

formie wsparcia pracownikowi pracownikowi korzystającemu z uprawnień korzystającemu z uprawnień

przysługujących z tytułu naruszenia zasady przysługujących z tytułu naruszenia zasady

równego traktowania w zatrudnieniu.