Budowa Wszechświata
Układ Słoneczny jest częścią Wszechświata zwanego również Kosmosem. Wszechświat to przestrzeń, w której znajdują się ciała niebieskie, będące w ciągłym ruchu, tworzące układy i galaktyki.
Układ Słoneczny to Słońce i krążące wokół niego planety wraz z satelitami oraz inne ciała niebieskie.
Ciała niebieskie gwiazda
Ciało niebieskie, świecąca własnym światłem, kula gazowa, wytwarzająca energię w reakcji syntezy jądrowej, np. Słońce, Syriusz, Gwiazda Polarna i inne, gwiazdą najbliższą Ziemi jest Słońce.
planeta
obiekt o kształcie zbliżonym do kuli, zbudowany ze skał lub gazu, np. Ziemia, Mars, Jowisz, Uran; obiega po orbicie gwiazdę; ma względnie duże rozmiary i nie posiada w bliskim
sąsiedztwie żadnych innych ciał niebieskich o porównywalnej wielkości; nie wytwarza własnego światła, lecz odbija światło gwiazdy.
kometa
Niewielkie ciało niebieskie, składa się z głowy i długiej smugi zwanej ogonem, obiekt krążący wokół gwiazdy po bardzo wydłużonej orbicie, np. Kometa Halleya, Hale-Bopp; zbudowana jest z lodu i skalnego pyłu; znajdując się w pobliżu gwiazdy lód sublimuje tworząc wokół
świecącego jądra komety pyłowo-gazowy warkocz.
meteory
rozsiane w kosmosie skalne fragmenty planetoid i komet; jeśli wtargną w atmosferę ziemską, rozgrzewają się wskutek tarcia i ulegają spaleniu, a widoczna wówczas smuga światła nazywana jest meteorem; meteor, który doleci do powierzchni Ziemi to meteoryt
planetoidy inaczej asteroidy
naturalny, skalny lub metalowy obiekt o średnicy do 1000 km, który krąży po orbicie wokół gwiazdy; większość planetoid w Układzie Słonecznym skupia się między orbitami Marsa i Jowisza. tworzą pas oddzielający planety wewnętrzne od zewnętrznych.
Księżyc, satelity
Księżyc (satelita) – naturalny obiekt utrzymywany poprzez grawitację i krążący po orbicie wokół planety, świecą światłem odbitym np. Księżyc Ziemi;
Naturalne satelity - księżyce, krążą wokół planety, , Ziemia ma jednego satelitę - Księżyc, Saturn ma ich 30.
Sztuczne - wystrzelone przez człowieka obiekty kosmiczne krążące wokół Ziemi lub innych planet.
Budowa Układu Słonecznego
Należy umieć podać kilka cech planet wewnętrznych i zewnętrznych.
Teoria geocentryczna a teoria heliocentryczna.
Teoria geocentryczna (z gr. geo – Ziemia) – teoria budowy Wszechświata, której istotą jest założenie, że nieruchoma Ziemia znajduje się w centrum Wszechświata, a wokół niej krążą pozostałe ciała
niebieskie: (Słońce, planety, Księżyc i gwiazdy).
Teorię geocentryczną opracował Klaudiusz Ptolemeusz
Teoria heliocentryczna (z gr. helios – słońce, kentron – centrum) – teoria budowy Układu
Słonecznego, według której w wersji historycznej Słońce znajduje się w środku Wszechświata, zaś w jego współczesnym wydaniu w centrum Układu Słonecznego jest Słońce, a wszystkie planety, łącznie z Ziemią, je obiegają.
Teorię heliocentryczną opracował Mikołaj Kopernik i opisał w swym dziele pt: (O obrotach sfer niebieskich) De Revolutionibus Orbium Coelestium.
Ziemia jest trzecią planetą od Słońca w Układzie Słonecznym i należy do jednych z mniejszych planet tego układu.
Jej wymiary są następujące:
a. obwód równika - 40 076 km, b. promień średni - 6 371 km,
c. powierzchnia Ziemi - 510 000 000 km2. d. promień równikowy 6378,14 km e. promień biegunowy 6356,75 km f. spłaszczenie Ziemi 21,39 km
Pierwsze dowody na kulistość Ziemi:
Pitagoras (VI w p.n.e.) jako pierwszy twierdził, że Ziemia jest kulą lecz nie potrafił racjonalnie to udowodnić.
Arystoteles (IV w p.n.e.) pierwszy przedstawił dowody na kulistość Ziemi
Eratostenes z Cyreny (III w p.n.e.) dokonał pierwszego pomiaru obwodu i promienia Ziemi
odkrycia geograficzne w tym F. Magellan
obecne dowody
Kształt kuli ziemskiej był określany jako elipsoida obrotowa (XVIII w.) a obecnie GEOIDA
