SCHEMAT BIOGRAFICZNY
KARD. AUGUSTA HLONDA, PRYMASA POLSKI 1881— 1948
Z E S T A W IŁ K S . S T A N I S Ł A W K O S IŃ S K I S.D .B .*
5 VII 1881
10 V I I 1881
kwieć. 1887
kwieć. 1893 1893
7 V I I 1893 26X 1893
dzień narodzenia przyszłego prymasa Polski w Brzęczkowicach pod Mysłowicami (Górny Śląsk); syn Jana, dróżnika kolejow ego i Ma
rii z d- Imiela 1.
chrzest w kościele parafialnym N.M.P w M y
słowicach, na którym otrzymał imiona Au
gust Józef. Rodzice chrzestni — Jan Sorek i Maria Cieślik, sąsiedzi.
rozpoczęcie nauki w szkole w Zawodziu; dal
szy ciąg w Chorzowie i Brzezince, wstępuje do gimnazjum w Mysłowicach, pierwsza Komunia św. w kościele par. N.M.P.
w Mysłowicach.
opuszcza gimnazjum w Mysłowicach,
przyjeżdża z starszym bratem Ignacym do zakładu salezjańskiego w Valsalice pod Tu
rynem, gdzie rozpoczyna pierwszą klasę gim
nazjum pod kierunkiem ks. W. Grabelskiego.
* Schem at biograficzny kard. A . Hlonda, prym asa Polski oparto na danych zawartych w A cta H londiana (m ateriały do życia i działalności (m. H ellm an ); M aria 1896 (m. Treściński); M arta 1899 (m. Cieplok);
sty pasterskie i odezwy, II. Przem ów ienia, III. Pism a różne, IV . K ores
pondencja kard. H londa, V. K orespondencja do kard. H londa i o nim, V I. D okum entacja życia kard. H londa — oraz na „C alendarium vitae kard. A . H londa” opracow anym przez ks. prof. I. W alczew skiego. W ni
n iejszym kalendarium nie uwzględniono często pow tarzających się w y d a rzeń, jak konsekracje, święcenia, w izytacje, konferencje episkopatu i du
chow ieństw a, zjazdy itp. ze względu na zbyt wielką liczbę, ograniczając się jedynie do wydarzeń o znaczeniu ogólniejszym .
1 Oprócz kard. A . H londa przyszło na świat w rodzinie H londów jeszcze 11-ro dzieci: Ignacy, ksiądz salez. 1879; bliźnięta (dziewczynki) 1883 — zm arły; A ntoni W iktor, ksiądz 1884; Anna 1886 (m. N ocoń); Jan P aw eł, lekarz i działacz 1888; Stanisław 1890 (zm. 1893); Paulina 1892 (m. H ellm an ); Maria 1896 (m. Treściński); M arta 1899 (m. Cieplak);
K lem ens, salezjanin 1901. W późniejszym wieku zm arli: K s. Ignacy, W arszaw a 1928, Jan 1942, A n na 1960, ks. Antoni, Czerw ińsk 1963.
1 V II I1894
18 V I I I 1895
13 X 1896
12 X I 1896
3 X 1897
paźdz. 1897 10 VII 1900
wrzes. 1900
15I X 1904
17 XII 1904
18 III 1905
9 VII 1905
2 3 I X 1905
8 X 1905
24 X 1905
1905 — 1907
26 V I 1907
udaje się z liczną grupą polskiej młodzieży do Lombriasco, gdzie kończy czwartą klasę gimnazjum.
przyjmuje z rąk bpa Jakuba Costamagna, mi
sjonarza sal. sakrament bierzmowania i przyj
muje imię Tomasz.
wstępuje do Towarzystwa Salezjańskiego, udając się do nowicjatu w Foglizzo.
otrzymuje suknię zakonną z rąk bł. ks. Rua, generała Tow. Salez.
składa w Foglizzo śluby wieczyste na ręce bł.
ks. Michała Rua.
wyjeżdża z Foglizzo do Rzymu na studia, otrzymuje doktorat z filozofii na Uniwersyte
cie Gregoriańskim w Rzymie,
przyjeżdża do Oświęcimia w roli nauczyciela i wychowawcy.
składa w 6-tym gimnazjum we Lwowie ma
turę eksternistyczną.
otrzymuje w kościele OO. Franciszkanów w Krakowie z rąk bpa Anatola Nowaka sufr.
krak. tonsurę i mniejsze święcenia.
otrzymuje z rąk bpa A. Nowaka święcenia subdiakonatu w kościele Nawrócenia św. Pa
wła na Stradomiu w Krakowie.
otrzymuje z rąk bpa A. Nowaka święcenia diakonatu w katedrze wawelskiej w Krako
wie.
przyjmuje z rąk bpa A. Nowaka święcenia kapłańskie w kościele SS. Wizytek w Krako
wie.
odprawia prymicyjną mszę św. w Oświęci
miu, w której biorą udział rodzice prymiej an
ta, rodzina, krewni, wychowankowie i oko
liczni księża.
wyjeżdża do Krakowa i obejmuje funkcje kapelana Schroniska im. X. Lubomirskiego.
uczęszcza na Wydział Filozoficzny Uniwersy
tetu Jagiellońskiego w Krakowie.
mianowany przełożonym placówki salezjań
skiej w Przemyślu na Zasaniu.
17 V I 1909 1 X I 1916
1 XII 1919
2 2 I V 1922
7 X I 1922
17 XII 1922
24— 26 V I 1923
8— 101X1923
wrzes. 1923
3— 81X1924
15 VIII 1925
14 XII 1925
31 1926
22 1 1926
2 I I 1926
16— 18 I I 1926
zostaje dyrektorem zakładu salez. w Wiedniu, powołany na radcę inspektorialnego prowin
cji austro-węgierskiej.
mianowany przez przełożonego tow. Pawła Alberę inspektorem (prowincjałem) prowin
cji austro-węgierskiej.
bierze udział w XII kapitule generalnej Tow.
Sal. w Turynie w związku z wyborem no
wego generała ks. Filipa Rinaldiego.
Pius X I mianuje ks. Hlonda administratorem apost. Górnego Śląska.
ingres nowego rządcy do prokatedry ŚS. Pio
tra i Pawła w Katowicach.
po raz pierwszy bierze udział w konferencji episkopatu na Jasnej Górze w Częstochowie.
inauguruje II Zjazd Katolicki w Królewskiej Hucie.
powołuje do życia tygodnik katol. „Gość Nie
dzielny” , mianując ks. T. Kubinę pierwszym jego redaktorem.
inauguruje III Zjazd Katolicki w Katowicach przy udziale kard. E. Dalbora, prymasa Pol
ski i innych biskupów.
przeprowadza koronację Matki Boskiej w Pie
karach Śląskich (koronatorem był nuncjusz ap. W. Lauri).
Pius XI mianuje go pierwszym biskupem nowo utworzonej diecezji katowickiej.
konsekracja bpa A. Hlonda w prokatedrze katowickiej. Konsekrator: kard. A. Kakow- ski, abp warszawski, współkonsekratorzy: bpi S. Łukomski i A. Nowak.
powołuje do życia kapitułę katedralną bullą papieską „Divina disponente clementia” z pre
pozytem ks. prał. J. Kapicą na czele.
współkonsekruje z abpem A. Sapiehą na Ja
snej Górze, ks. bpa T. Kubinę, ordynariusza diecezji częstochowskiej.
bierze udział w pogrzebie kard. Edm. Dalbo
ra. prymasa Polski, w Gnieźnie i w Pozna
niu.
24V I 1926
2 X 1926
10 X 1926 17X1926
24 X 1926
6 X I 1926
13V I 1927
20 V I 1927
23 V I 1927
29 V I 1927
2 V I I 1927
2 8 I X 1927
14 X I 1927
22 X I I 1927
15 1 1928
15 — 18 V I 1928
Pius X I prekonizuje bpa Hlonda na arcybi
skupa gnieźnieńskiego i poznańskiego oraz prymasa Polski.
obejmuje per procuratorem w osobie ks. prał.
Stan. Janasika, rektora Sem. Duch. w Pozna
niu obie archidiecezje gnieźnieńską i poznań
ską.
ingres do katedry gnieźnieńskiej,
wyświęca rano w bazylice prymasowskiej ks.
Nawrota i W. Gronkowskiego. Tegoż dnia po południu ingres do katedry poznańskiej, konsekruje w bazylice gnieźnieńskiej bpa Arkadiusza Lisieckiego w asyście bpów A.
Laubitza i S. Okoniewskiego,
otwiera VI Zjazd Katolików w Poznaniu, wygłaszając programowe przemówienie:
„Kryzys duszy polskiej” ,
eryguje Katolicką Szkołę Społeczną w Poz
naniu.
Pius X I na tajnym konsystorzu mianuje abpa A. Hlonda prymasa Polski kardynałem, wręczenie kard. Hlondowi piuski kardynal
skiej w pałacu prymasowskim w Poznaniu przez hr. Canale Massuci di Verolengo, kapi
tana gwardii papieskiej.
wręczenie kard. Hlondowi biretu kardynal
skiego przez prezydenta RP, prof. I. Mościc
kiego na zamku królewskim w Warszawie, bierze udział w koronacji Obrazu Matki Bos
kiej Ostrobramskiej w Wilnie, dokonanej przez kard. A. Kakowskiego w obecności pre
zydenta i marszałka Polski J. Piłsudskiego, inauguruje Międzynarodowy Akademicki Kongres Misyjny w Poznaniu,
otwiera w seminarium duchownym w Poz
naniu kurs duszpasterski, zorganizowany przez związek „Unitas” .
odbiera z rąk Piusa XI kapelusz kardynalski w kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie,
obejmuje kościół tytularny Matki Bożej Po
koju w Rzymie.
bierze udział w kongresie eucharystycznym we Lwowie.
24 V I 1928
29 VI— 1 VII 1928
4 V I I 1929
17 VII—9 VII 29
5 I X 1929
8 I X 1929
101X1929
12 I X 1929
20 I X 1929
7— 11 V 1930
1 V I 1930
2 6 V I 1930
2 9 V I 1930
koronuje w obecności nuncj. ap. Fr. Mar- maggiego cudowny obraz Matki Boskiej na Świętej Górze w Gostyniu,
bierze udział w kongresie eucharystycznym w Łodzi.
bierze udział z delegacją polską w jubileuszo
wych uroczystościach ku czci św. Wacława w Pradze czeskiej.
bierze udział w uroczystościach jubileuszo
wych w Sztokholmie ku czci św. Ansgara, patrona Szwecji i odwiedza polskich wy
chodźców.
otwiera Ogólnopolski Zjazd Katolickich Związków Polek w Poznaniu i omawia sto
sunek A kcji Katol. i Episkopatu do tych sto
warzyszeń.
otwiera X Zjazd Katolicki w Poznaniu prze
mówieniem „O położeniu i zadaniach Kościo
ła w Polsce” .
inauguruje Kongres Muzyki Kościelnej w Poznaniu.
bierze udział w zebraniu organizacyjnym
„Stowarzyszenia Opieki Polskiej nad Roda
kami na Obczyźnie” (w prymasowskim pała
cu w Poznaniu) przy udziale A. Bnińskiego, A. Smoczyńskiej, ks. S. Janickiego i innych, przyjmuje delegata apostolskiego Bułgarii, abpa Anioła J. Roncalli (Jana XXIII) i wy
daje na jego cześć przyjęcie w pałacu pry
masowskim w Poznaniu.
bierze udział w Międzynar. Kongresie Eucha
rystycznym w Kartaginie.
odprawia mszę św. pontyfikalną w farze poz
nańskiej z okazji beatyfikacji ks. Jana Bosko, założyciela zgromadzenia salezjańskiego, oraz bierze udział w uroczystej akademii w auli Uniw. Pozn.
inauguruje K rajowy Kongres Eucharystycz
ny w Poznaniu w obecności legata pap.
nuncj. Franciszka Marmaggi.
zakończenie kongresu uroczystą procesją teo- foryczną i nabożeństwem pontyfikalnym na Stadionie z kazaniem bpa L. Wetmańskiego.
14— 25 V I I I 1930
12 X 1930 24 X I 1930
11— 12 IV 1931
26 V 1931
2 V I I 1931
22— 26 V I 1932
22 V III 1932
30 X 1932
8 1 1933
19 III 1933
2 1 I V 1933
2 4 V I 1933
12— 16 V I I I 1933
10— 13 IX 1933
30 X I 1933
23 X I I 1933
1— 3 IV 1934
bierze udział w uroczystościach ku czci św.
Emeryka w Budapeszcie i poświęca polski kościół.
poświęca polski kościół w Londynie,
pow ołu je do życia Instytut N aczelny A k cji K atolickiej w Poznaniu oraz A rchidiecezjalny Instytut A k cji Katol.
bierze udział w K ongresie A kadem ickich So- dalicji Mariańskich w K rakow ie z okazji
1500-lecia Soboru Efeskiego.
Pius X I mianuje kard. Hlonda protektorem polskiej em igracji na cały świat,
koronuje cudow n y obraz Matki Boskiej na Zdzieżu koło Borku.
bierze udział w M iędzynarodow ym K ongre
sie E ucharystycznym w Dublinie,
p ow ołu je do życia Tow arzystw o Chrystuso
we dla W ychodźców z siedzibą w Potulicach i mianuje przełożonym generalnym ks. I. P o- sadzego.
pośw ięca Pom nik W dzięczności w Poznaniu, wzniesiony ku czci Serca Jezusowego, inauguruje akadem ię ku czci św. R odziny w sali kina „S ło ń ce ” w Poznaniu,
konsekruje w K rólew skiej Hucie bpa polo- w ego Józefa Gawlinę. W spółkonsekratorzy — bpi S. Adam ski i W. Tym ieniecki,
konsekruje w Rzym ie w bazylice Serca Je
zusow ego bpa Józefa Cognatę, salezjanina, odsłania w W ągrow cu, podczas Zjazdu K ato
lickiego, pom nik ks. Jakuba Wujka, bierze udział w uroczystościach w Nitrze Sło
w ackiej z okazji 1100-lecia chrześcijaństwa, bierze udział w uroczystościach wiedeńskich z okazji 250-lecia odsieczy W iednia i od pra
wia w jej rocznicę mszę św. na Kahlenbergu, pow ołuje do życia Radę Społeczną przy P ry masie Polski w Poznaniu.
wygłasza po raz pierw szy w igilijn e przem ó
w ienie radiow e do kraju i w ychodźców . bierze udział w kanonizacji św. Jana Bosko w Rzymia.
26 V — 10 V I 1934 w yjeżdża do Francji z w izytą do episkopatu franc. i celem odwiedzenia ośrodków em igra
cyjn ych polskich.
3 V II 1934 bierze udział w obradach R ady Naczelnej Zjednoczenia K atolickiej M łodzieży Polskiej.
8 V III 1934 bierze udział w II Zjeździe P olak ów z zagra
nicy w W arszawie i wita ich w gmachu Sejm u Polskiego.
28— 30 VIII 1934 inauguruje M iędzynarodow y Kongres Tom i- styczny w Poznaniu.
2 0 IX 1934 udaje się na M iędzynarodow y Kongres Eucharystyczny do Buenos A ires (A rgenty
na).
8— 1 7 X 1934 bierze udział w kongresie, przem aw iając w parku Palerm o w imieniu katolickiej Pols
ki i otw ierając posiedzenie sekcji polskiej w sali kolegium M. B. z Guadelupe oraz od
w iedzając Polonię argentyńską.
22 X 1934 wygłasza przem ówienie w kościele Św. Jó
zefa w R io de Janeiro, w itany przez kard.
Sebastiana Leme, arcybiskupa stolicy Brazy
lii; w ieczorem bierze udział w bankiecie w pałacu Itam araty na cześć polskich bisku
pów , gdzie wręczono mu order „K rzyża P o
łudnia” .
23 X 1934 u daje się z bpem K. R adońskim na górę Cordovado, słynną z pom nika Serca Jezuso
wego.
19 X I 1934 koronuje cudow n y obraz Matki B ożej P okoju w kościele tyt. w Rzymie.
27 V I 1935 przem awia do katolików czeskich w Pradze z okazji Zjazdu Katolickiego, w przejeździe do L u bian y na Kongres Eucharystyczny.
29— 30 VI 1935 otwiera jako legat ojca św. Piusa X I K rajo
w y Kongres Eucharystyczny w Lublanie i wygłasza przemówienie.
8 V II 1935 dokonuje odsłonięcia w kaplicy Serca Jezu
sow ego w katedrze w Poznaniu pomnika arcybiskupa F. Stablewskiego, dłuta W. Mar
cinkowskiego.
2— 6 IX 1935 bierze udział w I Studium K atolickim w Poznaniu, pośw ięconym rodzinie.
13 II 1936 wygłasza przemówienie radiowe w sprawie bezrobotnych.
17 III 1936 otwiera Zjazd Asystentów Kościelnych Akcji Katolickiej w Poznaniu.
5 V 1936 bierze udział w uroczystościach w Szczepa
nowie ku czci św. Stanisława biskupa z okazji 900-lecia jego urodzin.
24 V 1936 bierze udział w pielgrzymce akademików na Jasną Górę i przyjmuje ślubowania.
30 V— 7 VI 1936 wyjeżdża do Paryża na zaproszenie kard.
Verdier, by wziąć udział w jubileuszu 50-le- cia francuskiej młodzieży katolickiej i 100- lecia Polskiej Misji Katolickiej.
7 VI 1936 bierze udział w uroczystej akademii z okazji 100-lecia Polskiej Misji Katolickiej we Fran
cji i wygłasza przemówienie.
24— 26 VIII 1936 bierze udział w I Polskim Synodzie Plenar
nym na Jasnej Górze, który się odbył pod przewodnictwem legata papieskiego kard.
Franciszka Marmaggiego.
1 IX 1936 inauguruje II Studium Katolickie w Wilnie, poświęcone wychowaniu młodzieży.
12 IX 1936 bierze udział w Zjeździe Katolickim w Mali- nes, celebruje mszę św. i wygłasza przemó
wienie.
26 IX 1936 bierze udział w pielgrzymce Związku Kobiet katolickich na Jasną Górę i przyjmuje ślu
bowanie.
17 X 1936 poświęca kamień węgielny pod gmach Semi
narium Zagranicznego w Poznaniu.
24 X 1936 bierze udział w uroczystej akademii ku czci Chrystusa Króla i z okazji 10-lecia rządów prymasowskich.
4 XI 1936 przemawia na uroczystym posiedzeniu Komi
tetu Pomocy Bezrobotnym w ratuszu poznań
skim.
10 X I 1936 bierze udział w uroczystości wręczenia buła
w y marszałkowskiej gen. Rydz-Śmigłemu na placu zamkowym w Warszawie.
2 III 1937 otwiera II Zjazd Księży Asystentów Akcji Katolickiej w Poznaniu.
WA O
15 I V 1937
29 V 1937
2 5 V I 1937
26 V I 1937
29 V I 1937
11I X 1937
181X1937
1211938
12 I I 1938
21 III 1938
1 V 1938
14 V 1938
22— 29 V 1938
29 V I I I 1938
51X1938
bierze udział w złotym jubileuszu profesji zakonnej M. Urszuli Ledóchowskiej w Pnie
wach.
uczestniczy w jubileuszu 50-lecia kapłaństwa abpa J. Teodorowicza we Lwowie i bierze udział w koronacji obrazu M. B. Stanisła
wowskiej.
jako legat papieski inauguruje Międzynaro
dowy Kongres Chrystusa Króla w Poznaniu, w obecności 3 kardynałów i kilkudziesięciu biskupów krajowych i zagranicznych, eryguje wieczystą kaplicę Najśw. Sakramen
tu przy farze poznańskiej,
zamyka Międzynarodowy Kongres Chrystusa Króla religijną manifestacją u stóp Pomnika Wdzięczności w Poznaniu,
przemawia na X X I Międzynarodowym Kon
gresie Antyalkoholowym w Warszawie, bierze udział w Zjeździe Związku Katolickie
go Mężów na Jasnej Górze,
bierze udział w II Kongresie Związku Mi
syjnego Duchowieństwa w Poznaniu, odpra
wiając mszę św. w Złotej Kaplicy w kate
drze poznańskiej i wygłaszając przemówie
nie.
wydaje odezwę w związku z kanonizacją św.
Andrzeja Boboli.
bierze udział w złotym jubileuszu kapłań
stwa bpa A. Laubitza w Gnieźnie,
w uroczystość odpustową św. Wojciecha w Gnieźnie dokonuje odsłonięcia pomnika kard. Dalbora, dłuta o. Efrema kapucyna, inauguruje IV Zjazd Delegatów Katolickiego Związku Robotników w Poznaniu,
bierze udział w Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym w Budapeszcie i wygłasza przemówienie w języku węgierskim,
bierze udział w pielgrzymce rolników wiel
kopolskich przybyłych na Jasną Górę i przyj
muje ślubowania.
inauguruje IV Studium Katolickie w Kato
wicach poświęcone posłannictwu katolicyzmu polskiego.
Nasza Przeszłość t. 42
25 I X 1938
8 X I 1938
11I I 1939
marzec 1939 11 III 1939
12 III 1939
28 V 1939
9 VII 1939
28 V I I 1939
30 VII 1939
1—20 V I I I 1939 22 V I I I 1939
31 V I I I 1939
1 I X 1939
4 I X 1939
141X1939 14— 15 IX 1939 16— 17 IX 1939
19I X 1939
211X1939
uczestniczy w Zlocie Katolickiej Młodzieży Męskiej na Jasnej Górze i przyjmuje ślubo
wania.
eryguje Instytut Wyższej Kultury Religijnej w Poznaniu.
bierze udział w żałobnej akademii radiowej ku czci Piusa X I i wygłasza przemówienie, wyjeżdża na konklawe do Rzymu,
wygłasza przemówienie przez radio watykań
skie w przeddzień koronacji Piusa XII.
bierze udział w koronacji Piusa XII w bazy
lice Św. Piotra w Rzymie,
bierze udział w Zlocie Jubileuszowym Mło
dych Polek w Poznaniu.
koronuje statuę Matki Boskiej Jazłowieckiej w Jazłowcu.
otwiera jako legat papieski Międzynarodowy Kongres Chrystusa Króla w Lublanie.
odprawia mszę św. pontyfikalną na stadionie i wygłasza homilię w pięciu językach do zgromadzonych biskupów, kapłanów i wier
nych.
Kuracja w Bagnoles.
przyjazd do Poznania. W drodze przez Fran
cję udziela wywiadu dziennikowi „Le Soir” . udział w posiedzeniu komisji prawnej episko
patu w Warszawie.
wybuch II w ojny ' światowej. Kard. Hlond jest w Poznaniu.
wyjeżdża w nocy do Warszawy samochodem z kapelanem ks. B. Filipiakiem (wyjazd ok.
godz. 1.30).
przekracza granicę Rumunii.
znajduje się w Bukareszcie.
wyjeżdża do Rzymu przez Jugosławię — Triest.
przyjeżdża do Rzymu, witany przez przedsta
wiciela Watykanu, generałów o. Ledóchow- skiego TJ i P. Ricaldone SDB, ambasadorów i Polonię oraz Włochów.
na audiencji u ojca św. Piusa XII.
2 8 I X 1939
30 I X 1939
4 X I 1939
21 X I 1939
24 XII 1939
1940
17 IV 1940
7 V I 1940
9 V I 1940 11V I 1940
9 IV 1941
14 V 1942
6 V I 1943
1943
2 1 I X 1943
wygłasza przemówienie przez radio do naro
du polskiego: „Nie zginęłaś Polsko...”
bierze udział w audiencji dla Polaków w Ca- stel Gandolfo i jest na drugiej prywatnej audiencji u Piusa XII.
wygłasza przez radio watykańskie przemó
wienie pośw. polskim Zaduszkom,
ukazuje się artykuł kard. Hlonda pt. „Klęska Polski a Kościół” (druk w USA).
wygłasza radiowe przemówienie wigilijne z Watykanu.
wydaje anonimowo relację o prześladowaniu Kościoła katolickiego w archidiecezjach gnieźnieńskiej i poznańskiej (drukiem Poli
gloty Watykańskiej) pt. „Sytuacja religijna archidiecezyj gnieźnieńskiej i poznańskiej” — w językach włoskim, francuskim, angielskim i hiszpańskim.
wręcza Piusowi XII relację o położeniu Koś
cioła Katolickiego w Polsce.
na pożegnalnej audiencji u papieża Piusa XII.
wyjeżdża do Marsylii, stamtąd do Lourdes.
przybywa do Lourdes i zamieszkuje w pała
cu biskupim u mons. Jerzego Choąuet, do chwili przeniesienia się do Hautecombe.
celebruje mszę św. i udziela Komunii św.
wielkanocnej na zakończenie rekolekcji w ba
zylice górnej M. B. w Lourdes.
odprawia mszę św. w 25-lecie sakry biskupiej Piusa XII w górnej bazylice i bierze udział w akademii w hotelu Saint Louis.
przenosi się do opactwa benedyktyńskiego w Hautecombe nad jeziorem Bourget (Sa
baudia).
ukazuje się bezimienna relacja o prześlado
waniu Kościoła katol. w Polsce (pióra kard.
Hlonda) pt. „D efi” („Cahiers du Temoignage Chretien” XIII— XIV).
bierze udział w benedykcji opata Dupriez w Hautecombe, dokonanej przez abpa Cham- bery, Mons. Durieux.
3 I I 1944
4 II— 4 IV 1944 5 IV— 28 VI 44 30 V I I I 1944
1 I V 1945
8 I V 1945 8— 24 IV 1945 2 4 I V 1945 7 V I I 1945
8 V I I 1945
10 V I I 1945
20 V I I 1945
22 VII 1945
15 V I I I 1945
28 X 1945
tajna policja niemiecka aresztuje prymasa i przewozi go razem z ks. B. Filipiakiem do Paryża.
przebywa w areszcie w Paryżu,
internowany w Bar-le-Duch (dep. Meuse).
przyjazd do Wiedenbriick (Westfalia) do klasztoru niemieckich sióstr,
uwolnienie kard. Hlonda z rąk niemieckich przez armię amerykańską,
wyjeżdża samolotem do Paryża, pobyt w Paryżu,
wyjazd do Rzymu przez Neapol,
oświadcza, że „powraca do kraju, by goić ra
ny, które Kościołowi wojna zadała” , wydając deklarację do Polaków za granicą,
otrzymuje od ojca św. Piusa XII nadzwy
czajne pełnomocnictwa za pośrednictwem kongregacji dla spraw nadzwyczajnych pod nr 4167/45.
wyjeżdża do Polski z ks. B. Filipiakiem i ks.
A. Baraniakiem przez Florencję, Innsbruck, Monachium, Pragę, Kłodzko, Wrocław i Ra
wicz.
przyjeżdża do Poznania po pięciu latach nie
obecności i zamieszkuje na plebanii par.
Matki Bożej Bolesnej na Łazarzu.
po raz pierwszy po powrocie odprawia mszę św. pontyfikalną w farze poznańskiej i wy
głasza kazanie do wiernych.
ustanawia organizację kościelną na Ziemiach Zachodnich i Północnych, powołując do życia pięć administracji apostolskich z administra
torami na czele w osobach ks. ks. Karola M i- lika (Wrocław), Edmunda Nowickiego (Go
rzów), Bolesława Kominka (Opole), Teodora Benscha (Warmia) i Andrzeja Wronki (Gdańsk) — dekretem wydanym w Gnieź
nie tego dnia w święto Wniebowzięcia N.M.P.
uczestniczy w manifestacji ku czci Chrystusa , Króla na placu Wolności w Poznaniu i w y
głasza programowe przem. pt. „Kościół Ka
tolicki w Polsce wobec zagadnień chwili” .
25 X I 1945 przywraca do kultu prymasowską bazylikę gnieźnieńską i wygłasza homilię na temat:
„Wymowa dziejów ” .
5 X II 1945 zwołuje na Jasną Górę i przewodniczy obra
dom wyższych przełożonych zakonów mę
skich.
13 1 1946 wygłasza na akademii ku czci św. Rodziny w auli Uniwersytetu Poznańskiego odczyt pt. „Zagadnienie rodziny chrześcijańskiej” . 24 I 1946 przewodniczy obradom w Krakowie w yż
szych przełożonych zakonów żeńskich.
4 III 1946 rezygnuje z arcybiskupstwa poznańskiego i zostaje metropolitą warszawskim, zatrzy
mując stolicę prymasowską.
12 V 1946 konsekruje na Jasnej Górze bpa Stefana Wyszyńskiego, przyszłego prymasa Polski.
Współkonsekratorzy: bp K. Radoński i bp S. Czajka z Częstochowy.
18— 19 V 1946 bierze udział w uroczystościach kaliskich z okazji 150-lecia koronacji cudownego obra
zu św. Józefa w kolegiacie kaliskiej.
25 V 1946 bierze udział w pożegnalnej akademii ku jego czci urządzonej w auli UP.
30 V 1946 dokonuje ingresu do prokatedry warszaw
skiej. Wita go abp A. Szlagowski podniosłym, historycznym przemówieniem.
29 VI 1946 konsekruje biskupów pomocniczych (Z. Cho- romańskiego i W. Majewskiego) w prokate- drze warszawskiej.
21VII 1946 poświęca kościół Św. Doroty, Stanisława i Wacława we Wrocławiu na prokatedrę w obecności ośmiu biskupów.
8 IX 1946 poświęca naród polski Niepokalanemu Sercu Maryi na Jasnej Górze w obecności całego episkopatu i milionowej rzeszy wiernych.
24 XII 1946 wygłasza przez radio watykańskie tradycyjne przemówienie wigilijne skierowane do kato
lików w Polsce i za granicą.
3 I 1947 przemawia w Warszawie na zebraniu Związ
ku Księży Muzyków poruszając problem pod
niesienia śpiewu i muzyki kościelnej.
10 III 1947
26— 27 IV 1947
24 V I 1947
czerw iec 1947
lipiec 1947
26 X 1947
21 III 1948
2 4 V 1948
1— 2 V II 1948
23 I X 1948
10X 19 48
13 X 1948 14 X 1948 2 1 X 1948
w ydaje historyczny list pasterski na 950-lecie śmierci św. W ojciecha.
bierze udział wraz z całym episkopatem pols
kim i kard. A . S. Sapiehą w uroczystościach jubileuszow ych św. W ojciecha w Gnieźnie, p ow ołu je do życia Radą Prym asowską dla O dbudow y K ościołów W arszaw y i w ydaje odezwą związaną w tej sprawie oraz kładzie i pośw ięca kam ień w ęgielny pod bazylikę archikatedralną Św. Jana w W arszawie (zniszczoną w czasie powstania warszawskie
go).
wita kard. Bernarda G riffina prymasa katol A nglii i zwiedza z nim polskie ośrodki życia kościelnego, zwłaszcza Ziem ie Zachodnie, zwiedza ziem ię w arm ijską w tow arzystw ie admin. ap. Teodora Benscha i odwiedza From bork, Olsztyn, Lidzbark i Świętą Lipkę, poświęca W yższe Seminarium Duchow ne w G orzow ie i bierze udział w uroczystej akademii z tej okazji.
bierze udział w przeniesieniu C udow nego Pana Jezusa z prokatedry do kaplicy B arycz- k ów w gruzach archikatedry warszawskiej, w ydaje słynne orędzie do katolików Ziem Odzyskanych.
uczestniczy na zaproszenie bpa S. W yszyń
skiego, ord. lubelskiego w Kongresie K ółek R óżańcow ych w Krasnobrodzie.
poświęca z okazji K on feren cji Plenarnej Episkopatu w e W rocław iu statuę Matki B o
żej przed tum em wrocławskim ,
bierze udział w uroczystości przeniesienia re
likw ii patrona W arszawy, bł. Ładysława z Gielniowa do kościoła akadem ickiego w W arszawie i wygłasza płom ienne przem ó
wienie do m łodzieży akadem ickiej, kard. Hlond poważnie zachorował,
poddał się operacji wyrostka robaczkow ego, przyjm uje sakrament chorych i W iatyk z rąk bpa Z. Chorom ańskiego w obecności bisku
p ów sufraganów i kapituły i przekazuje sw oją ostatnią wolę.
22 X 1948
24 X 1948
26 X 1948
2 1 X I 1948
22 X I 1948
22 X 1949
1951
22 X 1958
22 X 1960
zgon kard. Hlonda, Prymasa Polski (o godz.
10.30) w szpitalu SS. Elżbietanek na M oko
tow ie w Warszawie.
eksportacja zw łok kard. Hlonda do prokate
d ry warszawskiej; prow adzi kondukt abp W. Dymek.
pogrzeb kard. Hlonda. U roczystościom żałob
nym przew odniczy kard. Sapieha. W pogrze
bie biorą udział wszyscy biskupi, kapituły i przedstaw iciele władz oraz am basadorzy obcych państw. Z w łoki zm arłego kardynała złożono w k aplicy N ajśw. Sakramentu w gru
zach katedry warszawskiej.
przewiezienie serca kard. Hlonda do bazyliki prym asow skiej w Gnieźnie.
złożenie urny z sercem prymasa w kaplicy pod wieżam i (w daw nym kapitularzu) w ba
zylice gnieźnieńskiej.
uroczystość żałobna w pierwszą rocznicę śm ierci w kościele Św. B onifacego w e W ro c
ławiu. Przew odniczy prym as Polski, Stefan W yszyński i wygłasza przem ów ienie nawią
zujące do historycznego aktu pow ołania do życia przez zm arłego prymasa organizacji kościelnej na Ziem iach Zachodnich i Północ
nych.
ukazuje się w ybór pism i przem ów ień kard.
Hlonda pt. Na straży sumienia narodu (Ram- sey U SA), w ydan y staraniem ks. Artura Słom ki SDB, z przedm ową prof. O. H alec- kiego.
uroczystość przeniesienia zw łok kard. Hlonda do n ow ej kaplicy w bazylice archikatedral- nej warszawskiej. Mszę św. celebruje bp Z. Choromański w zastępstwie kard. W y
szyńskiego, obecnego na konklaw e; przem ó
w ienie żałobne wygłasza abp A. Baraniak, długoletni sekretarz zm arłego prymasa.
odsłonięcie i pośw ięcenie pomnika kard.
A. Hlonda, dłuta Z ofii T rzcińskiej-K am iń- skiej w bazylice warszawskiej przez kard.
W yszyńskiego, prymasa Polski.
2 3 I V 1964
4 V 1970
16 VIII 1971
22 X 1973
23— 24 X 1973
28 X I 1973
28 XI 1973
odsłonięcie i poświęcenie pomnika kard.
Hlonda w bazylice archikatedralnej poznań
skiej przez kardynała Wyszyńskiego,
poświęcenie tablicy pamiątkowej ku czci kard. Hlonda w katedrze wrocławskiej przez kard. prymasa Wyszyńskiego z okazji 25-lecia istnienia organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych przy udziale episko
patu Polski. Popiersie dłuta art. B. Lang- manna.
otwarcie i poświęcenie „Izby pamiątek”
kard. A. Hlonda w Czerwińsku nad Wisłą przez kard. Stefana Wyszyńskiego, z udzia
łem abpa A. Baraniaka, bpów B. Sikorskiego i B. Dąbrowskiego, i innych gości,
odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamiątko
wej ku czci kard. A. Hlonda w kaplicy M. B. Częstochowskiej, gdzie znajduje się serce kard. Hlonda, przeniesione z dawniej
szego kapitularza. Poświęcenia dokonał kard.
S. Wyszyński.
sympozjum ku czci kard. Hlonda w domu głównym Tow. Chrystusowego w Poznaniu, na którym wygłoszono pięć referatów poś
więconych życiu i działalności kard. Hlonda, uroczysta akademia w Rzymie w Palazzo della Cancelleria pod przewodnictwem pry
masa Wyszyńskiego i bpa W. Rubina. Bierze w niej udział m. in. 14 kardynałów, bis
kupi i generał Towarzystwa Salezjańskiego A. Ricceri. Przemówienie poświęcone życiu i działalności kard. Hlonda wygłasza abp A. Baraniak, metropolita poznański.
Sekcja Emigracji Polskiej na KUL-u organi
zuje sympozjum poświęcone pamięci kard.
A. Hlonda, na którym wygłoszono 3 refera
ty. Otwarcia sympozjum dokonał ks- rektor A. Krąpiec.
6. Ks. kard. A . H lond podczas poświęcenia kościoła Sw . Jana Bosko w Sokołow ie Podlaskim (18 V I 1939)
Ks. prymasA. Hlondpodczaskonsekracjibpa Kazimierza J. Ko walskiegow Pelplinie4 VIII1946r. Ks.prymas AugustHlond nałożuśmierci
