Charakter pastoralny Instrukcji Kongregacji Sakramentów Świętych "Immensae caritatis" z dnia 29 stycznia 1973 r.

Wojciech Góralski

Charakter pastoralny Instrukcji

Kongregacji Sakramentów Świętych

"Immensae caritatis" z dnia 29

stycznia 1973 r.

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 17/1-2, 101-116

1974

Praw o Kanoniczne 17(1974) nr 1—2

KS. WOJCIECH GÓRALSKI

CHARAKTER PASTORALNY INSTRUKCJI KONGREGACJI SAKRAMENTÓW ŚWIĘTYCH „IMMENSAE CARITATIS”

Z DNIA 29 STYCZNIA 1973 R.

T r e ś ć : Wstęp. Treść dokum entu: W prowadzenie. — 1. Szafarz nad­ zwyczajny komunii św. — 2. D w ukrotne przyjm owanie kom unii św. w ciągu tego samego dnia. — 3 Post eucharystyczny dla chorych i sta r­ ców — 4 Szacunek dla Najświętszego S akram entu w w ypadkach udzie­ lania komunii św n a rękę — Zakończenie.

W stęp

S ak ram en t E u chary stii u jęty w e w szystkich swoich aspektach — rzeczyw istej i trw a łe j obecności C hrystusa, o fiary oraz p o k arm u — stanow ił zawsze p rzed m iot żyw ej tro sk i Kościoła m ającej n a u w a­ dze dobro duchow e w iernych. E ucharystia bow iem je s t n ie ty lk o ośrodkiem litu rg ii lecz rów nież całego życia chrześcijańskiego к Nic w ięc dziwnego, że Sobór W atykański II, zwłaszcza w k onsty­ tu cji o litu rg ii św iętej oraz w kon sty tu cji dogm atycznej o Kościele, przypom niał w ażniejsze m om enty n au k i Kościoła o T ajem nicy E ucharystycznej podkreślając m. in. ro lę tego sak ram en tu w życiu całego Kościoła i poszczególnych jego członków. Tych ostatnich zachęcił p rzy ty m szczególnie do ja k najpełniejszego uczestnictw a w owocach E u charystii 2.

To p ełne uczestnictw o w iernych w owocach E uch arystii w ym aga ze stro n y Kościoła ciągłej rew izji odnośnej dyscypliny p raw n ej. N iektóre bow iem przepisy, p rz y ję te od daw na w p ra k ty c e kościel­ nej a usankcjonow ane przez K odeks P raw a K anonicznego, wobec zm ienionych w aru n k ó w i okoliczności życia, m ogą niekiedy stano­ wić — p rzy n ajm n iej dla n iek tó ry c h k ategorii w iern ych — n iem ałą

1 Zob. In stru k cja Kongregacji Obrzędów Eucharisticum m ysterium z 25 m aja 1967 г., n. 1 — AAS 59 (1967) 539—573.

2 Zob. konstytucja o liturgii św iętej Sacrosanctum concilium, nn. 2, 41, 47 — AAS 56 (1964) 97—98, 111 i 113: Zob. konstytucja dogmatyczna Lum en gentium , nn. 3, 7, 11, 26, 28, 50 — AAS 57 (1965) 6, 9 — 11, 15—16, 31—32, 33—36, 55—57; Zob. V e t r i L., La nuova disciplina, Osservatore Romano, 1. IV. 1973, s. 1.

przeszkodę w realizacji postulow anej zasady pełnego uczestnictw a sakram entalnego. S tąd praw odaw stw o kościelne ostatn ich lat, a zwłaszcza posoborowe, stanow iąc p ra k ty c zn y w y raz tro sk i Ko­ ścioła o dobro w iernych, p rzejaw ia w yraźn ą ten d en cję do złago­ dzenia dyscypliny p ra w n ej w zakresie korzystan ia z sak ram en tu E ucharystii. N ależy p rzy ty m zaznaozyć, źe ukazu jące się w te j dziedzinie coraz to now e przepisy nacechow ane są w yraźnie d u ­ chem pastoralny m , k tó ry ta k dom inująco zaznaczył się w obradach Soboru W atykańskiego II.

W spom niana now elizacja odnośnych norm kodeksow ych, m ająca u łatw ić w iernym pełne uczestnictw o w Ofierze E ucharystycznej, dokonała się i nadal dokonuje w ta k ic h dziedzinach, jak: język używ any w spraw ow aniu mszy św. i kom unii św., ry ty i cerem o­ nie, binacja i try n ac ja, czas oraz m iejsce m szy św. i kom unii św., szafarz kom unii św., post eucharystyczny, kom unia św· pod dw ie­ m a postaciami, kom unia św. dla chorych, koncelebracja, w y sta­ w ien ie N ajśw iętszego S akram en tu , dw u k ro tn e przyjm ow anie kom u­ n ii św. tego sam ego dnia. Nowe norm y m odyfikują a niekiedy w ręcz u chylają odnośne przepisy K.P.K. um ożliw iając w iern ym łatw iejszy, pełniejszy i ow ocniejszy udział w E u c h a ry s tii3.

P rzejaw em tro sk i Kościoła o um ożliw ienie w iern ym pełnego

3 Zob. dokum enty: konstytucja apostolska Christus Dominus z 6 stycz­ nia 1953 r. — AAS 45 (1953) 15—24; m otu proprio Sacram com m unio­ nem z 19 m arca 1957 r., — AAS 49 (1957) 177—178; m otu proprio Pasto­ rale m unus z 30 listopada 1963 r. — AAS 56 (1964) 5—12; udzielenie A tten tis m ultarum z 2 listopada 1964 r. — AAS 57 (1965) 186; dekret Kongregacji św. Oficjum w spraw ie postu eucharystycznego kapłanów odpraw iających mszę św. z 10 stycznia 1964 r. — AAS 56 (1964) 212; dekret Kongregacji Obrzędów w prow adzający nową form ułę przy udzie­ laniu kom unii św. z 25 kw ietnia 1964 r. — AAS 56 (1964) 337—338; dekret ogólny prom ulgujący obrzęd koncelebry i kom unii św. pod dwiema postaciam i z 5 m arca 1965 r. — AAS 57 (1965) 410—412; noty­ fikacja Kongregacji Soboru zarządzająca zmianę w katehiźm ie Piusa X odnośnie postu eucharystycznego z 18 czerwca 1965 r. — AAS 57 (1965) 666; dekret Kongregacji Obrzędów o kom unii św. w szpitalach z 14 lutego 1966 r. — AAS 58 (1966) 525—526; instrukcja Kongregacji Obrzędów Eucharisticum m ysterium , j.w.; Ordo Missae z 6 kw ietnia 1969 r., Typis Polyglottis Vaticanis 1969; Instrukcja Kongregacji K ultu Bożego w spraw ie odpraw iania mszy św. dla specjalnych grup z 15 m aja 1969 r. — AAS 61 (1969) 860—811; instrukcja Kongregacji K ultu Bożego Memoriale Domini z 29 m aja 1969 r. — AAS 61 (1969) 541—545; in stru k ­ cja Kongregacji K ultu Bożego poszerzająca możliwość udzielania ko­ m unii św. pod dwiem a postaciam i z 29 czerwca 1970 r. — AAS 62 (1970) 664—667; Ponadto Stolica Apostolska w ydała szereg dokumentów dla niektórych krajów , jak np. zezwolenie Kongregacji Obrzędów na udzielanie kom unii św. podczas mszy św. poza czasem wyznaczonym n a tę czynonść z dnia 19 sierpnia 1961 r. (dla Polski). — Zob. P raw o­ dawstwo Kościoła w Polsce 1961—1970 (oprać. ks. T. P i e r o n e k ) , t. I, W arszawa 1971, s. 20—22.

[3] „Immensae caritatis” 103

uczestnictw a w E ucharystii jest opublikow ana niedaw no In stru k c ja K ongregacji S akram entów Św iętych Im m ensae caritatis z dnia 29 stycznia 1973 r. o u łatw ien iu przyjm ow ania kom unii św. w pew ­ nych okolicznościach. Weszła ona w życie z dniem og ło szen ia4.

D okum ent dotyczy przede w szystkim udzielania i przyjm ow ania kom unii św. W iąże się jed n ak ściśle i ze mszą św., przyjm ow anie bow iem kom unii św. stanow i o p ełnym uczestniczeniu w sam ej O fierze Eucharystycznej ,do czego zresztą w yraźnie naw iązują n ie­ k tó re rozdziały tegoż dokum entu. Ten w łaśnie m om ent um ożliw ie­ n ia w iernym pełnego uczestniczenia w e m szy św·, ja k rów nież u łatw ien ia im częstszego przyjm ow ania kom unii św. oraz pogłębie­ nie pobożności eucharystycznej stanow ią m otyw y w ydania nowych przepisów 5.

In stru k c ja składa się ze w stępu oraz czterech rozdziałów, które re g u lu ją kolejno następujące kw estie: szafarz nadzw yczajny kom u­ nii św., d w u k ro tn e przyjm ow anie kom unii św. w ciągu tego sa­ mego dnia, post eucharystyczny dla chorych i starców , szacunek dla N ajśw iętszego S ak ram en tu w w ypadkach udzielania kom unii św. na rękę.

T r e ś ć d o k u m e n t u W prow adzenie

W krótkim w stępie om aw ianej In stru k c ji podkreśla się rolę E ucharystii w życiu Kościoła, potrzebę coraz lepszego i głębszego poznania tej Tajem nicy, jak rów nież stosowność pełniejszego w niej uczestniczenia.

E ucharystia jako cen tru m i ośrodek k u ltu chrześcijańskiego w y­ m aga, by w nowych, zm ienionych okolicznościach i w aru n k ach ży­ cia, w m ożliwie jak najw iększym stopniu udostępnić ją w ie rn y m 6. Te zm ienione w a ru n k i i okoliczności życia współczesnego skłoniły n iek tó re K onferencje B iskupów do zabiegania u Stolicy Apostol­ skiej o w ydanie odpow iednich norm praw nych, k tó re by złagodziły dotychczasową dyscyplinę w ty m względzie. Tym życzeniom i po­ stulatom pasterzy Kościoła wychodzi w łaśnie naprzeciw now a In ­ strukcja.

Ogłaszając dokum ent praw odaw ca w yraża nadzieję, że w ierni — uczestnicząc pełniej i owocniej w e mszy św. i kom unii św. — będą m ogli chętniej i skuteczniej oddać się Bogu, Kościołowi oraz po­ święcić się dobru ludzkości 7.

4 Instructio de communione sacramentali quibusdam in adiunctis fa- ciliore reddenda —■ opublikowane w Osserwatore Rmano, 30. III. 1973 r.

5 Zob. V e t r i L., art. cyt., s. 1.

e Instrukcja Im m ensae caritatis (skrót: Instr. Im m . car.), wstęp. 7 Tamże.

1. S zafarz nadzw yczajny kom unii św.

W edług K.P.K. szafarzem zw yczajnym kom unii św· jest tylko k apłan, szafarzem zaś nadzw yczajnym — diakon m ający zezwole­ nie ordynariusza m iejsca lu b proboszcza 8.

M otu pro p rio Sacrum diaconatus ordinem z dnia 18 czerwca 1967 r. zalicza diakona do szafarzy zw yczajnych 9. Dalszą m odyfi­ kację w prow adza do kan. 845 m otu proprio M inisteria quaedam z 15 sierp n ia 1972 r. u stan aw iając akolitę szafarzem nadzw yczaj­ n y m kom unii św .10

In stru k c ja Im m ensae caritatis powiększa jeszcze znaczniej krąg osób w rzędzie szafarzy nadzw yczajnych. P rzem aw iają za tym obecne w a ru n k i życia, zwłaszcza w niektó rych regionach Kościoła, gdzie b ra k jest w ystarczającej ilości kapłanów i diakonów n . Istnie­ ją poza ty m szczególne okoliczności, k tó re sk łan iają do u stano­ w ienia now ych szafarzy nadzw yczajnych kom unii św. i to zarów no wówczas, gdy je st ona udzielana na m szy św., ja k i poza nią. Gdy chodzi o udzielanie kom unii św. podczas mszy św., tak ą okoliczność, w m yśl In stru k cji, stanow i w ielkie zgrom adzenie w iern ych lub szczególna trudność celebransa w sam ym rozdaw aniu Ciała P a ń ­ skiego. Okolicznościami zaś utrud n iający m i przyjm ow anie kom u­ n ii św. poza m szą św. są: znaczne odległości, gdy chodzi o zano­ szenie E u charystii do chorych, co m a szczególną w ym ow ę przy w iaty k u oraz duża ilość chorych, przebyw ających zwłaszcza w szpi­ talac h i podobnych in sty tu tach , pragnących przyjąć kom unię św.12 Chcąc zapobiec w spom nianym trudnościom In stru k c ja stanowi, że szafarzem nadzw yczajnym kom unii św. — poza ak olitą — jest od­ tą d odpowiednio przygotow ana osoba, zakonna lub świecka, w y­ znaczona w yraźnie do takiej fun k cji przez ordynariusza m iejsca lub upoważnionego przezeń k ap łan a 13.

W ładza w yb ierania odpow iedniej osoby i pow ierzania jej fun kcji szafarza nadzw yczajnego kom unii św. należy do o rdy nariu sza m iej­ sca. Poniew aż dokum ent m ówi ogólnie o o rd y n ariu szu m iejsca a nie np. o biskupie rezydencjalnym , nie m a p rzeto w ątpliw ości, że chodzi tu o w szystkie osoby w ym ienione w kan. 198 K .P.K ., a więc tak że o w ikariusza generalnego.

W ypada zauważyć, iż dotąd jedynie Stolica A postolska mogła upow ażniać osoby n ie posiadające wyższych święceń do udzielania

8 kan. 845 § i § 2 K.P.K. 9 n. V, 22, 3 — AAS 59 (1967) 702. 10 n. VI — AAS 64 (1972) 532. 11 V e t r i L., art. cyt., s. 2. 12 Instr. Im m . car., I. 18 Tamże.

[5] „Immensae caritatis” 105

kom unii św. W ostatnich latach faktycznie udzielała tak ich ze­ zw oleń dla n iek tó ry ch k rajów , gdzie zachodziła tego potrzeba. No­ wością In stru k c ji jest to, że także o rdyn ariusz m iejsca sta je się k o m peten tnym do udzielania tego rodzaju zezwoleń 14.

K an dydat, k tórem u ordynariusz m iejsca pow ierza udzielanie kom unii św· m usi być w y b ra n y im ie n n ie 15. Nie w y starczy więc w ybór ogólny, ja k np. udzielenie tego u praw nienia w szystkim k a­ techetom , organistom itp. P rzy w yborze ordynariusz m iejsca w inien uw zględnić pew ną kolejność, k tó ra jed n ak może być zm ieniona w edług jego roztropnego uznania. Kolejność ta, oznaczająca p ierw ­ szeństw o przy w yborze, jest następująca: lektor, alu m n wyższego sem inarium duchow nego, zakonnik, zakonnica, katech eta zw ykły w ierny: mężczyzna lub kobieta ie.

D okum ent nie w spom ina o wym ogach, jak im w inni odpowiadać: lektor, alum n sem in arium duchownego, zakonnik, zakonnica i k a­ techeta, gdy m ają być w yznaczeni szafarzam i. W ynika to z pew ­ nością stąd, iż osoby te, już z ra c ji swojego stan u życia czy w yko­ nyw anej funkcji, w inny odpowiadać określonym wym ogom do ty ­ czącym ich religijnego zaangażow ania. Jedynie więc w odniesieniu do zw ykłego w iernego ( c h r i s t i f i d e l i s ) jak o k and yd ata na szafarza kom unii św. In stru k c ja przepisuje pew ne kw alifikacje i w arunki. I tak, w ierny ta k i — zarówno mężczyzna, ja k i kobie­ ta — w inien być dobrze pouczony o swoich zadaniach, odznaczać się życiem chrześcijańskim , w iarą i dobrym i o b y czajam i17. Jak o zaś już ustanow iony szafarz pow inien żywić w sobie poczucie w łasnej niegodności w stosunku do pow ierzonej sobie funkcji oraz pielęg­ nować w życiu religijn ym pobożność eucharystyczną. Ponadto zo­ bow iązany jest do przy k ład u pobożności i czci dla N ajśw iętszego S akram en tu w stosunku do innych w iernych 18.

T ak w ięc ordynariusz m iejsca może upoważnić do udzielania kom unii św. jedynie osobę tego godną, w yróżniającą się w iarą, po­ bożnością i obyczajam i. D okum ent, chcąc uchylić ew entualną zb yt­ nią łagodność w ładzy kościelnej w dopuszczaniu w ierny ch do w spom nianej fun k cji przestrzega, b y nie wyznaczać tych, k tó ry ch w ybór m ógłby w zbudzić zdziw ienie w ie rn y c h 19.

W ym ienione osoby m ogą być zasadniczo upow ażnione do udzie­

14 Zob. V e t r i, art. cyt., s. 2. 15 Instr. Im m . car., I, 2.

16 Tamże I, 4. Dokument nie wspom ina o osobach duchownych, gdyż w myśl m otu proprio M inisteria quaedam, η. 9, do stanu duchownego włącza dopiero diakonat, zaś diakon jest zwyczajnym szafarzem ko­ m unii św.

17 Instr. Im m . car., I, 6ί V e t r i L., art. cyt., s. 2. 18 Instr. Im m . car., I 6.

lan ia kom unii św. tylko bądź to do poszczególnych w ypadków — a d а с t u m bądź to n a pew ien ściśle określony czas — a d t e m ­ p u s . Udzielenie przez ordynariusza m iejsca takiego zezwolenia n a stałe jest możliwe jed ynie w w ypadkach praw dziw ej koniecz­ ności 20. Praw odaw cę cechuje tu, ja k widać, pew na ostrożność, po­ dyktow an a — w y d aje się — dw om a w zględam i: troską o dopusz­ czenie do funkcji szafarzy E ucharystii osób najgodniejszych oraz okolicznością, że chodzi tu o rzecz nową i w jakim ś sensie n ie­ codzienną.

Upoważnieni przez ordynariusza m iejsca szafarze nadzw yczajni mogą udzielać kom unii św. sobie sam ym oraz in ny m w iernym . U pow ażnienie to o bejm uje ponadto praw o zanoszenia kom unii św. chorym 21.

W ty ch w szystkich jed n ak w ypadkach udzielone upow ażnienie zostaje ograniczone określonym i w arunkam i, dotyczącym i pew nych okoliczności. In stru k c ja bow iem stanow i, iż szafarz nadzw yczajny, ustanow iony przez o rdynariu sza m iejsca, może udzielać kom unii św. tylko wówczas, gdy: a) b ra k jest szafarzy zw yczajnych lub szafarza nadzw yczajnego pierw szorzędnego tj. akolity, b) w ym ie­ nieni wyżej szafarze w praw dzie są, lecz znajd ują przeszkodę w udzielaniu kom unii św. z uw agi na w ykonyw ane w tym czasie inne funkcje duszpasterskie albo z uwagi na chorobę lub podeszły w iek, c) w ierni pragnący przystąpić do kom unii św. są w takiej liczbie, że celeb racja mszy św. lub udzielanie kom unii św. zbytnio b y się przedłużały 22. Tylko w w ypadku zaistnienia jednej z w y ­ m ienionych okoliczności szafarz nadzw yczajny może korzystać z udzielonego m u zezwolenia . N ależy sądzić, iż pierw sza z nich będzie zachodzić najczęściej w k rajach m isyjnych lub bardzo ubo­ gich w pow ołania kapłańskie, dw ie zaś ostatnie — także w innych k rajach.

W yznaczanie osoby szafarza nadzw yczajnego kom unii św., n ale­ żące przed e w szystkim do o rdy nariusza m iejsca może być przez niego pow ierzane poszczególnym kapłanom w ykonującym funkcje duszpasterskie. U pow ażniony w ten sposób k ap łan może w ybrać zdatną osobę i zlecić jej udzielanie kom unii św. w w ypadkach praw dziw ej konieczności. T akie jed n ak upow ażnienie dane przez k ap łan a nie może być nigdy udzielone na stałe ani n aw et a d t e m ­ p u s , lecz jedy nie a d a c t u m , a więc do poszczególnych w ypad­ ków. D okum ent w spom ina w yraźnie o kapłanach upow ażnionych przez ordynariusza m ie js c a 23. K apłan więc nieupoważniony, n a ­ w e t w w ypadkach konieczności, nie może nikom u pow ierzać

funk-20 Tamże I, 1. 21 Tamże. 22 Tamże.

[7] „Immensae caritatis’’ 107

cji udzielania kom unii św. T akie zlecenie byłaby z pew nością n ie­ ważne.

Osoba w yznaczona n a szafarza przez upow ażnionego k apłana w inna odpow iadać tym sam ym wymogom, o któ ry ch była m owa w y ż e j24.

N ależy zauważyć, że In stru k c ja , mówiąc o w yznaczaniu szafarza przez k ap łan a upow ażnionego, nie precyzuje w arun kó w i okolicz­ ności, w k tó rych tenże szafarz może korzystać ze swoich u p ra w ­ nień ograniczając się ty lk o do stw ierdzenia, że chodzi o w y pad ki praw dziw ej konieczności ( v e r a e n e c e s s i t a t i s ) 25. Należy jed ­ n ak przypuszczać, że w ty m w łaśnie określeniu v e r a n e c e s s i ­ t a s zam ykają się w arunki, jakie przypisane są w yraźnie przy analogicznych zezwoleniach udzielanych przez ordynariusza miejsca, a więc: b ra k szafarzy zw yczajnych lub akolity, spełnianie przez nich innych funkcji duszpasterskich, ich choroba lub podeszły wiek, duża liczba kom unikujących.

Sw oje upraw n ien ia dotyczące w yboru i w yznaczania szafarzy nadzw yczajnych kom unii św. ordy nariusz m iejsca może delegować biskupom pomocniczym, w ikariuszom biskupom oraz delegatom b isk u p im 26. W ynika stąd, że delegow ani w spółpracow nicy biskupa mogą wówczas zarów no sam i wyznaczać szafarzy nadzw yczajnych, jak rów nież zezwalać n a to poszczególnym kapłanom pełniącym fu n k c je duszpasterskie. O m aw iany przepis In stru k c ji o możliwości delegow ania przez ordynariuszów m iejsca w ładzy w yznaczania sza­ farzy nadzw yczajnych kom unii św. potw ierdza ubocznie to, że chodzi t u o ich w ładzę zwyczajną- W ynika to zresztą już z sam ej n a tu ry i ch a ra k te ru om aw ianych upraw nień.

Osobny p u n k t poświęca dokum ent Im m ensae caritatis spraw ie w yznaczania szafarzy nadzw yczajnych przy udzielaniu kom unii św. w kaplicach w spólnot zakonnych: zarów no męskich, jak i żeńskich. W tego rodzaju kaplicach, praw o udzielania kom unii św. w jednej z trzech okoliczności w yżej w ym ienionych (a, b, c), ordynariusz m iejsca może pow ierzyć przełożonem u nie m ającem u wyższych św ięceń lub przełożonej albo ich zastępcom 27. Z k o ntekstu doku­ m en tu w ynika, że chodzi tu o przełożonych lokalnych, ty m b a r­ dziej więc podm iotem upow ażnienia mogą być przełożeni wyżsi. Upow ażnieni przełożeni m ogą udzielać kom unii św. zarów no sobie, ja k i w szystkim obecn ym w kaplicy. Mogą także zanosić ją cho­ ry m przebyw ającym w obrębie dom u z a k o n n eg o 28. Nie trzeba

23 Tamże, I, 2. 24 Tamże, I, 6. 25 Tamże, I, 2. 26 Tamże, I, 3. 27 Tamże, I, 5.

w yjaśniać, że przepis om aw ianego p u n k tu znajdzie zastosow anie przede w szystkim w zakonach laickich.

Jeśli pozw ala n a to czas, w ypada, żeby osoby w y b ran e przez ordynariusza lub upow ażnionego k ap łan a na szafarzy kom unii św. o trzy m ały swój u rząd w edług specjalnego ry tu ustanow ionego przez K ongregację K u ltu Bożego, załączonego do sam ej In s tru k ­ c j i 29. P rzew idziany jest odrębny ry t p rzy zezw oleniach udziela­ nych na stałe lu b n a określony czas oraz odrębny, dotyczący ze­ zw oleń a d а с t u m. N ależy zauważyć, iż zarów no sam a In s tru k ­ cja, jak i ru b ry k i w spom nianego obrzędu nie n akazują takiego uroczystego pow ierzania urzędu szafarza nadzw yczajnego kom u­ nii św. w zm iankując jed ynie o jego stosowności 30.

U stanow iony szafarz E ucharystii zobow iązany jest podczas w y­ konyw ania sw ej funkcji do przestrzegania przepisów liturgicznych przew idzianych p rzy udzielaniu kom unii św·31

W zakończeniu om awianego rozdziału praw odaw ca kościelny stw ierdza, że nowe przepisy zostają w ydane j e d y n i e (podkre­ ślenie autora) z uw agi n a dobro duchow e w iernych i tylko n a w y ­ p ad k i praw dziw ej konieczności32. Zaznacza się w ty m w yraźnie p asto ra ln y a sp e k t sam ego dokum entu, ta k zresztą często akcento­ w any n a innych jego m iejscach.

W yznaczanie szafarzy nadzw yczajnych dla udzielania kom unii św. pozostaje zawsze czymś nadzw yczajnym i niecodziennym . T ak w łaśnie ocenia tę rzecz sam praw odaw ca. W zw iązku z tym p rzy ­ pom ina on kapłanom jako w yczajnym szafarzom E ucharystii, iż now e przepisy nie zw alniają ich od obow iązku udzielania kom unii św. proszącym o to w iernym , a zwłaszcza od zanoszenia Ciała Pańskiego c h o ry m 33.

29 R itus apparati a Sacra Congregatione pro Cultu Divino, obejm uje cztery rozdziały: I. I. Ritus ad deputandum m inistrum extraordinarium Sacrae Communionis distribuendae; A) Ritus in tra Missam; b) Ritus ex tra Missam; II. Ritus ad deputandum m inistrum Sacrae Communio­ nis ad actum distribuendae; III. De ritu servando a m inistro ex trao rd i­ nario in Sacra Communione distribuenda; IV. Textus varii in ritu ex tra Missam adhibendi, Osservatore Romano, 30. III. 1973 r., s. 1—2.

30 „Persona idonea ad s. Communionem adm inistrandam ab Ordinario loci nom inatam selecta, et persona, de qua sub n. II, a sacerdote facul­ ta te habente deputata, expedit, si tem pus adest u t m andatum accipiant iu x ta ritum ...” — Instr. Im m . car., I, 6; „Personam, quae ad s. Com­ munionem m inistrandam peculiaribus in adiunctis deputatur ab Ordi­ nario loci vel ab eius delegato m andatum accipere expedit iuxta ritum ...” — R itus apparati, j.w., I.

31 R itus apparati j.w., III. 32 Instr. Im m . car., I. 33 Tamże, I (zakończ.).

[9] „Immensae caritahs” 109 2. D w u k ro tn e przyjm ow am ie k o m u n ii św . w c ią g u tego sam ego d n ia

K an. 857 K.P.K. stanowi, iż n ik t nie może przyjm ow ać kom unii św. dw a razy w ciągu tego sam ego dnia z w yjątk iem w iaty k u oraz konieczności zabezpieczenia N ajśw iętszego S ak ram en tu przed znie­ wagą 34.

In stru k c ja K ongregacji Obrzędów E ucharisticum m y ste riu m z 25 m aja 1967 r., wnosząc zm iany do cytow anego wyżej kanonu zezw ala n ad to n a p ow tórną kom unię św. w następujących w y ­ padkach: w e m szy św· sobotniej lub w w igilię św ięta nakazanego, jeśli — za zgodą Stolicy A postolskiej — przez udział w takiej mszy św. zadośćuczyni się obow iązkow i uczestniczenia niedzielnego lub świątecznego, w dn iu Bożego N arodzenia oraz w dniu W ielkanocy, jeśli ktoś p rzy jął już kom unię św. w sobotę czy w w igilię św ięta nakazanego rano, a po północy podczas mszy św. pasterskiej lub podczas litu rg ii W igilii P aschalnej 35. Zaś In stru k c ja tejże K ongre­ gacji O brzędów „Tres abhinc annos” z 4 m aja 1967 r. zezwala przyjąć kom unię św. podczas m szy św. W ieczerzy P ańsk iej w W iel­ ki C zw artek ty m w iernym , którzy kom unikow ali już tego samego d n ia podczas mszy św. pośw ięcenia oleju K rzyża św .36

In stru k c ja Im m ensae caritatis powiększa znacznie liczbę w ypad­ ków, w k tóry ch dopuszcza się dw u k ro tn e przystąp ien ie do kom unii św. w ciągu tego sam ego dnia. Jednocześnie dokum ent przypom ina jednak, iż n adal obow iązuje pan u jąca od w ieków w zwyczaju, p ra k ty c e Kościoła oraz kanonistyce zasada, że w iernym wolno jest ty lk o ra z w ciągu tego sam ego dnia przystąpić do S tołu P ań skie­ go. Z asada ta pozostaje nadal niezm ienna w tym sensie, że nie może być uchylona i dopuszczać w yjątków z samego tylko m oty­ w u pobożności w ierny ch 37. Skuteczność bow iem E u charystii w ży­ ciu chrześcijanina nie zależy od ilości kom unii św. przyjm ow anych w ty m sam ym dniu, lecz od dyspozycji w iernego w sam ym jej przyjm ow aniu, a n astęp n ie ubogacaniu nią codziennej p racy apo­ stolskiej 38.

Dopuszczając szerzej dw u k ro tn e przyjm ow anie E u chary stii w cią­ gu dnia In stru k c ja , idąc zresztą po m yśli dokum entu E ucharisticum

m y ste riu m , w skazuje n a inne tego motywy- Są nim i m ianow icie

szczególne okoliczności, gdy w ierni, któ rzy w danym dniu p rzy­ jęli już kom unię św. lub k apłani, którzy już odpraw ili m szę św., uczestniczą następ nie — w ty m sam ym dniu — w ja k ie jś drugiej

34 Por. kan. 858 § 1 i kan. 864 § 2 K.P.K. 85 n. 28 — AAS, j.w.

38 n. 14 — AAS 59 (1967) 445; Zob. Instrukcja Kongregacji Obrzędów In ter Oecumenici z 26 w rześnia 1964 r., n. 60 — AAS 56 (1964) 891.

37 Instr. 1mm. car., II.

mszy św. m ającej c h a ra k te r wspólnotowy. W takich to w łaśnie w ypadkach, dla podkreślenia pełnego uczestnictw a w tego rodzaju celebracjach, dopuszczalne je st pow tórne przy stąp ien ie do kom unii św .39 Z w raca się więc tu uw agę na pełne uczestniczenie w ofierze mszy św., co zostało podkreślone ,jak to już w spom niano, w sam ym w stępie om aw ianej In stru k cji.

P ow tórne przyjęcie kom unii św. w tym sam ym dniu dotyczy nie ty lk o w iernych, lecz także kapłanów , którzy odpraw iali już mszę św. a uczestniczą w e mszy św. o charak terze w spólnotow ym . Nie chodzi tu jed n ak o binację m szy św., lecz o przystąpienie przez kap łan a do kom unii św., przez co m a się ujaw nić jego p ełn e uczest­ nictw o w ofierze m szalnej. Dobrze się stało, że praw odaw ca uw zględnił tak że kapłanów p rzy now elizacji om aw ianej dziedziny przepisów . Z darza się bow iem dość często, że tak że oni uczestniczą we mszach św· o ch a rak terze w spólnotow ym , jak np. podczas udzie­ lan ia bierzm ow ania, święceń itp .40

In stru k c ja w ym ienia następ u jące okoliczności, w k tó ry ch za­ rów no w ierni, jak i k apłani, m ogą przystąpić do kom unii św. po­ mimo, iż w ty m sam ym d n iu przyjm ow ali już kom unię św. lub — gdy chodzi o k apłanów — celebrow ali mszę św.:

1. msze św. ry tu aln e, podczas któ ry ch udziela się sakram entów św.: chrztu, bierzm ow ania, nam aszczania chorych, święceń, m ał­ żeństw a oraz w e m szy św., podczas której m a m iejsce uroczystość pierw szej kom unii św.41,

2. msze św. zw iązane z konsekracją kościoła lub ołtarza 42, 3. msze św., podczas których m a m iejsce profesja zakonna lub nadanie m isji kanonicznej 43,

4. n astęp ujące msze św· żałobne: pogrzebowa, po o trzym aniu wiadom ości o śm ierci, podczas definityw nego pogrzebania, w p ierw ­ szą rocznicę śm ierci 44,

5. msza św. głów na o dpraw ian a w kościele k ated raln y m lub p a­ rafialnym w uroczystość Bożego Ciała lub w dniu w izytacji p a ­ sterskiej 45,

6. msza św. o dp raw ian a przez wyższego przełożonego zakonnego z okazji w izytacji kanonicznej lub podczas szczególnych zebrań lub k a p itu ł zakonnych 46,

39 Instr. Im m . car., II; Zob. In stru k cja Eucharisticum m ysterium n. 3 a i n. 31.

40 Zob. V e t r i L., art. cyt., s. 2. 41 Instr. Im m . car., II. 1.

42 Tamże II, 2. 43 Tamże. 44 Tamże, II, 3. 45 Tamże, II, 4. 46 Tamże.

[11] „Immensae caritatis” 111

7. msza św. głów na podczas kongresu eucharystycznego lub m a­ ryjnego: m iędzynarodow ego, krajow ego, regionalnego i diecezjal­ nego 47,

8. msza św. głów na większego zgrom adzenia, pielgrzym ki oraz odpraw iana z okazji ogłoszenia słowa Bożego dla lu du 48,

9. podczas udzielania w ia ty k u kom unię św. mogą przy jąć rów nież członkow ie rodziny i przyjaciele chorego, obecni podczas obrzędu 49. W ym ienione okoliczności dotyczą, ja k widać, m szy św. m ających c h a ra k te r w spólnotow y, zw iązanych z udzielaniem sakram eritów św iętych, niektórych sakram entaliów lub z odbyw aniem szczegól­ nych spotkań pew nych społeczności. W jednym tylko — o statnim — z w ym ienionych w ypadków nie mówi się w yraźnie o m szy św. P raw odaw ca zezw ala m ianow icie na przyjęcie kom unii św- człon­ kom rodziny i przyjaciołom chorego podczas udzielania tem u ostatn iem u w iatyku, co ma m iejsce z reguły poza m szą św. Aczkolwiek dzieje się to poza mszą św., to jed n ak chodzi tu o za­ znaczenie pełnego uczestnictw a obecnych podczas spraw ow ania te ­ go obrzędu w sam ej celebracji eucharystycznej m ającej i w tym w y padku c h a ra k te r na w skroś wspólnotowy.

Ponadto In stru k c ja upow ażnia o rdynariusza m iejsca do udzie­ lan ia — w poszczególnych w ypadkach — zezwolenia na ponow ne przyjęcie kom unii św. w ty m sam ym dniu, gdy p rzem aw iają za ty m szczególne okoliczności, w k tó ry ch — ich zdaniem — będzie to w pełni uspraw iedliw ione i zgodne z norm am i samego d o k u ­ m en tu 50 T aką okolicznością może być, w ydaje się, jakaś szczegól­ n a uroczystość m ająca jed n ak c h a ra k te r wspólnotow y, np. msza św. o d p raw iana z racji jubileuszu kapłańskiego, liturgicznego o b ję­ cia p arafii przez now om ianow anego proboszcza itp.

Nie wolno nikom u przyjm ow ać trz y k ro tn ie kom unii św. tego samego dnia, naw et wówczas, gdyby chodziło o uczestniczenie w k ilk u k olejnych celebracjach w spólnotow ych. Jedy nie upow aż­ niony do try n ac ji m szy św. k ap łan stanow i pod tym w zględem zro­ zum iały w yjątek 51.

3. Post eucharystyczny dla chorych i starców

P ost eucharystyczny pozostaw ał zawsze szczególnym znakiem czci i szacunku dla N ajśw iętszego S akram entu. S tąd w p ra k ty c e i dy ­

47 Tamże, II, 5.

48 Tamże, II, 6. W yrażenie dokum entu „praedicatio quae dicitur po­ pularis” tłumaczę jako przepowiadanie słowa Bożego do ludu. Chodzi tu zapewne przede wszystkim o rekolekcje.

49 Tamże, II, 7. 50 Tamże, II, 8.

scyplin ie kościelnej obw arow any był do niedaw na dość surow y­ m i norm am i praw nym i. W yrazem tej surowości był przepis kan. 858 K.P-K. nakazujący zachow anie postu eucharystycznego już od północy. W o statnich latach, z uw agi na zm ieniające się w a ru n k i życia, dokonała się i na ty m odcinku znaczna ew olucja idąca w kie­ ru n k u zdecydow anego złagodzenia norm . Z cytow anego wyżej k a­ nonu 858 ak tu aln ą pozostała jedynie część pierw sza p a ra g ra fu pierw szego, stanow iąca, iż podczas przyjm ow ania w iaty k u nie obo­ w iązuje post e u c h a ry sty c z n y 52.

W yraźne złagodzenie n o rm kodeksow ych o poście eucharystycz­ nym przyniosło m otu pro p rio P iusa X II Sacram com m unionem z 19 m arca 1957 r . 53 Jakkolw iek od ogłoszenia tego d ok um entu po­ jaw iły się już dalsze zm iany, to jed n ak jego postanow ienia odno­ szące się do po stu eucharystycznego dla chorych są nad al ak tu a ln e i obowiązujące. S tw ierdza to w yraźnie now a In stru k c ja Im m ensae

caritatis. P rzypom ina m ianow icie, iż zgodnie z wyżej w ym ienionym

m o tu proprio P iusa X II, chorzy, naw et nie obłożnie, mogą p rz y j­ m ow ać przed kom unią św. — bez żadnych ograniczeń w czasie — w szelkiego ro dzaju lekarstw a, ta k płynne, jak i stałe oraz w szelkie napoje niealkoholow e S4.

G dy chodzi o in ne osoby, a więc nie o chorych, m otu proprio „S acram com m unionem ” skróciło czas postu eucharystycznego do trzech godzin w odniesieniu do pokarm ów stałych i napojów n ie­ alkoholow ych 5S. P rzepis te n został n astępnie uchylony przez p a­ pieża P aw ła VI dokum entem A tte n tis m u lta ru m z 21 listopada 1964 r., ogłoszonym tego samego dnia podczas trzeciej sesji Sobo­ r u W atykańskiego I I 56. D okum ent ten bow iem zredukow ał post eucharystyczny p rzed przyjęciem kom unii św., ta k dla w iernych, ja k i dla kapłanów , do jednej godziny w odniesieniu zarów no do pokarm ów stałych, jak i napojów , naw et alko h o lo w y ch 57.

Tak znacznie złagodzone n orm y p ra w n e stanow ią niekiedy nadal trudności w ich zachow aniu jeśli chodzi o chorych, zwłaszcza prze­ byw ających w szpitalach oraz osoby w podeszłym wieku. O tego rod zaju trudnościach inform ow ały w ostatnich czasach Stolicę A postolską n iek tó re K onferencje Biskupów· Chodziło zwłaszcza o szczególne tru d n o ści w zachow aniu postu eucharystycznego przez chorych przeby w ających w szpitalach. Często bow iem w a ru n k i szpitalne, połączone z pew nym rygorem regulam inow ym , obejm u­ jącym m. in. godziny posiłków, a także różne godziny udzielania

5a Zob. Instr. Im m . car., III (wstęp). 53 n. 4 — AAS, j.w.

54 Instr. Im m . car., III (wstęp); Zob. m.p. Pastorale m unus, n. 3. 55 n. 2 — AAS, j.w.

56 j.w. 57 j.w.

[13] „Immensae caritatis” 113

kom unii św. przez kapelanów szpitali, uniem ożliw iają chorym p rz y ­ jęcie E ucharystii. Również personel szpitalny n ap o ty k a nierzadko n a podobne tru dn ości nie zaw sze mogąc przyjm ow ać kom unię św. poza godzinam i p ra cy s z p ita ln e j58.

Stolica Apostolska, uw zględniając zasygnalizow ane jej trudności, k ieru ją c się p rzy tym i tu ta j w zględam i dotyczącym i dobra du­ chowego w iernych, w prow adza w In stru k c ji ,Im m ensae ca ritatis” dalsze złagodzenie przepisów . Czyni to w odniesieniu do osób cho­ ry ch oraz w podeszłym w ieku: tak w iernych, jak i kapłanów .

D okum ent re d u k u je czas po stu eucharystycznego do k w ad ran sa przed przyjęciem kom unii św., gdy chodzi o pokarm y stałe oraz nap o je alkoholowe, dla n astępujących kategorii osób: i

1. chorych, n aw et nieobłożnie, przebyw ających w szpitalach lub w domach;

2. osób w podeszłym w ieku nie w ychodzących z dom u lu b prze­ byw ających w przytułkach;

3. kap łan ó w chorych, n a w e t nieobłożnie oraz kapłanów w po­ deszłym w ieku, któ rzy p rag n ą odpraw ić mszę św. lub przy jąć ko­ m unię św.;

4. opiekujących się chorym i lu b starcam i oraz członków rodziny tychże chorych i starców pragnących w raz z nim i p rz y ją ć, kom u­ nię św., ilekroć nie mogą bez trudności zachować przepisanego postu eucharystycznego jed n ej g o d z in y 59.

P rzedstaw ione n o rm y w spom inają o poście eucharystycznym dla w ym ienionych kategorii osób jedynie, gdy chodzi o p okarm y stałe i napoje alkoholowe. N ie było zaś potrzeby w spom inać o napojach niealkoholow ych, gdyż cytow ane m otu proprio P iusa X II Sacram

com m unionem pozw ala chorym , naw et nieobłożnie, nh ich używ a­

n ie przed kom unią św. bez żadnych ograniczeń czasowych, podob­ nie jak w odniesieniu do le k a rstw eo.

Złagodzenie p ostu eucharystycznego dla osób chorych lub będą­ cych w podeszłym w ieku w sk azuje n a tro sk ę o uchylenie spoty­ kanych często trudności w k o rzystaniu przez te osoby z kom unii św. Z nam ienne jest rów nież zaliczenie do k ateg o rii osób, do k tó ­ rych odnoszą się w spom niane złagodzenia, personelu s z p ita li i przy ­ tułków oraz członków rodziny chorych i starców . W spom niane jed ­ n ak osoby tylko wówczas m ogą korzystać z now ych przepisów , gdy p ra g n ą p rzyjąć kom unię św. — w szpitalu, w p rz y tu łk u czy w dom u — w raz z chorym lub starcem .

W ażnym m om entem ujaw n iający m c h a ra k te r p asto ra ln y In stru k ­ cji jest określenie przez n ią po stu eucharystycznego jako okresu

58 V e t r i L., art. cyt., s. 2. 59 Instr. Im m car., III, 1—4. 60 n. 4 — AAS j.w.

m ilczenia, skupienia i re flek sji p rzed przyjęciem C iała Pańskiego. P raw odaw ca uznał, że okres ten, zredukow any do k w a d ran sa dla szczególnych ra cji duszpasterskich, pozostanie jed n ak dla chorych i starców w ystarczającym znakiem ich czci i szacunku wobec N aj­ świętszego S ak ra m e n tu 61.

4. S zacunek dla N ajśw iętszego S ak ra m e n tu w w y p ad k u udzielania kom unii św. na ręk ę

K ongregacja K u ltu Bożego w ydała w dn iu 29 m aja 1969 r. In ­ stru k cję M em o ria le D o m in i o sposobie udzielania kom unii św.62 D okum ent, pow ołując się n a w ielow iekow ą trad y c ję kościelną b ę­ dącą w yrazem szacunku dla N ajśw iętszego S akram entu, poleca za­ chow ać p rz y ję ty pow szechnie sposób udzielania kom unii św. n a język w ie rn e g o 63. Je d n a k niek tó re K onferencje E piskopatu a także poszczególni biskupi zaczęli się zw racać w o statn ich latach do S tolicy A postolskiej o zezw olenie n a udzielanie kom unii św· przez położenie chleba konsekrow anego n a rę k ę w iernego. Ojciec św ięty polecił wówczas, aby poszczególni biskupi Kościoła Łacińskiego w ypow iedzieli się n a tem at stosowności tego ro d z aju sposobu p rz y j­ m ow ania kom unii św.64. Znaczna część p asterzy Kościoła wypo­ w iedziała się n eg aty w nie p rag n ąc pozostać przy sposobie tra d y c y j­ nym . W zw iązku z tym ojciec św ięty nie uw ażał za w skazaną zm ianę te j p r a k ty k i65. W ty ch zaś krajach , w k tó ry ch wszedł już w cześniej w użycie zwyczaj udzielania kom unii św. na rękę, Sto­ lica A postolska pow ierzyła ocenę te j p ra k ty k i m iejscow ym b isk u ­ pom. O strzegała jed n ak p rz e d niebezpieczeństw em b ra k u szacunku dla E uchary stii i błędnych o p inii n a tem at tej T a je m n ic y 66.

In stru k c ja Im m e n sa e c a rita tis stw ierdza, że n iek tó re K on feren cje B iskupów otrzym ały ap ro b atę n a kontynuow anie lu b w prow adzenie w swoich k ra ja c h p ra k ty k i u dzielania kom unii św. na rękę, zgod­ nie z przepisam i dokum entu M em o ria le D o m in i, k tó ry zachow uje nadal sw oją moc o b o w iąz u ją cą67. Do tych w łaśnie k ra jó w odnosi się w głów nej m ierze In stru k c ja Im m e n sa e ca rita tis o kom unii św.

W In stru k c ji zw raca się uw agę n a uniknięcie ew entualnych nie­ bezpieczeństw zw iązanych z udzielaniem kom unii św. n a rękę. I ta k podkreśla się przede w szystkim troskę o p a rty k u ły hostii konse­ krow anej udzielanej w iern em u na rękę. Troska ta w in n a cechować

81 Instr. Im m . car., III (wstęp). 62 AAS, j.w.

83 AAS, j.w., S.543.

84 Tamże, s. 544. 85 Tamże, s. 544—545. 88 Tamże, s. 545.

[15] „Immensae caritatis” 115 zarów no szafarza udzielającego kom unii św., ja k i sam ego kom u­ nikującego ®8· Poza ty m dokum ent poleca, b y tam , gdzie — zgodnie z przepisam i p ra w a — m a m iejsce w spom niany w yżej sposób p rz y j­ m ow ania kom unii św., stosow ano wobec w iernych katechezę n a te m a t n au k i k atolickiej o E ucharystii. K atecheza w in n a uw zględ­ niać dw a m om enty: rzeczyw istą i trw a łą obecność C h ry stu sa pod postaciam i eucharystycznym i oraz należy ty szacunek wobec N aj­ św iętszego S ak ra m e n tu ®9. Z w rócenie uw agi n a odpow iednią form a­ cję teologiczną w iern ych w zakresie sak ram en tu E u ch ary stii m a ich uchronić od m ożliw ych niebezpieczeństw nieuszanow ania postaci św iętych w przypadkach udzielan ia kom unii św. n a rękę.

W zakończeniu d ok um en tu po daje się uw agi n a tu ry duszpaster­ skiej, dotyczące należnej czci dla N ajśw iętszego S ak ra m e n tu oraz k ształtow ania u w iernych pobożności eucharystycznej. W iernym należy przypom inać, że pod postaciam i sak ram en taln y m i obecny je st C hrystus, k tó rem u należy oddaw ać boski k u lt uw ielbienia ( c u l t u s l a t r i a e ) oraz adoracji. W zw iązku z ty m n ależy ich także przestrzegać, by nie zaniedbyw ali odpraw iania stosownego dziękczynienia po przyjęciu kom unii św. W inno ono odpowiadać możliwościom, stanow i życia i zajęciom poszczególnych w iernych. W katechezie eucharystycznej przeznaczonej dla w szystkich w ie r­ n ych należy w skazyw ać n a dobra i owoce kom unii św. płynące zarów no d la poszczególnych osób, ja k i dla całej społeczności.

O statecznym celem pełnego uczestnictw a eucharystycznego m a być pogłębiona i żyw a łączność z C h ry stu se m 70.

Zakończenie

Om ówiony dokum ent Im m ensae caritatis, podyktow any troską Kościoła o um ożliw ienie w iern y m pełniejszego uczestnictw a w owocach E ucharystii, stanow i dowód, że kościelna n orm a p ra w ­ n a podlega ew olucji. W m yśl zasady „salus anim aru m su p rem a le x ” oraz zasady „finis legis C hristus” praw odaw ca u łatw ia w ier­ nym korzystanie ze środków uśw ięcenia, w śród k tó ry ch poczesne m iejsce p rzyn ależy kom unii św. W ty m w łaśnie złagodzeniu dyscy­ p lin y p ra w n ej d la osiągnięcia w spom nianego celu p rzejaw ia się p asto ra ln y ch a ra k te r sam ego dokum entu.

98 Tamże, IV.

89 Tamże; Por. Instr. Memoriale Domini, AAS, j.w., s. 545; Por. Instr. Eucharisticum m ysterium , AAS, j.w., n. 9, s. 547; Por. konst, sob. Sacro­ sanctum concilium, η. 7, AAS, j.w., s. 100—101.

70 Instr. Im m . car., (zakończenie); Zob. przemówienie Paw ła VI do członków Rady Eucharystycznej — AAS 64 (1972) 287.

T rzy pierw sze rozdziały In stru k c ji w noszą znaczne zm iany do K-P.K. now elizując ko lejno kanony: 845, 857 i 858, rozdział o statn i poru sza sp raw ę K odeksow i nieznaną. Należy przypuszczać, iż od­ nośne n o rm y p ra w n e In stru k c ji zostaną uw zględnione w now ym K odeksie P ra w a Kanonicznego.

SUMMARIUM

In hac dissertatione tra c ta tu r de recentibus norm is S. Congregationis de Disciplina Sacram entorum Instructione „Im m ensae c aritatis” diei 29 Ian u a rii 1973 an. praescriptis.

Nova tem porum adiuncta postulant am pliorem aditum fidelium ad E ucharistiam quae est centrum cultus Christiani et vitae totius Eccle­ siae. Q uapropter novae norm ae quae bonum spirituale fidelium prae occulis habent, Communionem sacram entalem in quibusdam adiunctis faciliorem reddunt. H aec cura legislatoris de bono spirituali christifide- lium de charactere pastorali ipsius documenti testim onium praebet.

Instructio „Immensae caritatis” sequentes praescripsit norm ae: 1) De m inistris extraordinariis s. Communionis distribuendae; 2) De ampliore facu ltate bis eadem die communicandi; 3) De ieiunii eucharistici m iti­ gatione pro infirm is et senibus; 4) De pietate ac reverentia erga S. m um Sacram entum quoties Panis eucharisticus in fidelis m anu de­ ponitur.

M itigatio discipline ecclesiasticae his norm is introducta perm ittit u t fructus Sacrificii Missae copiusius a fidelibus participetur.