LEON CYBORAN
FRANCISZEK TOKARZ *
W r. 1973 zm arł ks. doc. dr Franciszek Tokarz, filozof i orientalista, specjalista w zakresie historii filozofii indyjskiej. Pogrzeb odbył się 7 VII w Krakowie.
Franciszek Tokarz urodził się 5 II 1897 r. we W ronowicach w pow. no
wosądeckim, w woj. krakowskim. Naukę podstawową pobiera u swojego ojca, Macieja Tokarza, światłego górala samouka. Następnie uczęszcza do gim nazjum staroklasycznego w Nowym Sączu, gdzie jest celującym ucz
niem. W r. 1912 — w wieku lat 15 — w stępuje do zakonu oo. jezuitów w Chyrowie i tam w r. 1918 składa m aturę. W latach 1918 - 1921 odbywa 3-letnie studium filozofii sCholastycznej w kolegium jezuickim w Nowym Sączu, a w 1921 - 1925 studia teologii scholastycznej w kolegium jezuic
kim w Krakowie. W r. 1924 otrzym uje święcenia kapłańskie, natom iast w r. 1925 uzyskuje gradus w zakonie jezuitów, który według ówczesne
go ratio studiorum odpowiada doktoratow i z filozofii i teologii. W latach 1926 - 1927 uczy łaciny i greki kleryków jezuickich w Starejw si, a póź
niej tę samą pracę w ykonuje w Wilnie. Zaczyna tam, na U niw ersytecie Stefana Batorego, studia z filozofii klasycznej i uczy się san sk ry tu u p ro f..
J. Otrębskiego, indoeuropeisty. W r. 1929 przeniesiony do K rakow a p ra cuje w Kościele św. B arbary. Nie opuszcza go jednak myśl gruntow nego studiow ania klasycznych języków indyjskich, potrzebnych dla poznania filozofii indyjskiej. Nawiązuje kontakt naukow y z prof. H. W illm an-G ra- bowską, indologiem z U niw ersytetu Jagiellońskiego. W r. 1930 przenie
siony z kolei do Lwowa uczęszcza na lektorat sanskrytu do dra E. Słusz- kiewicza i w ykłady indologiczne prof. S. Stasiaka na U niw ersytecie Jan a Kazimierza. Tamże w latach 1933 - 1934 uczęszcza system atycznie na in- dianistykę w Instytucie O rientalistycznym jako wolny słuchacz. Ponie
waż z zakonem oo. jezuitów nie był ściśle związany, jako że nie składał ślubów wieczystych, w porozum ieniu z władzami zakonnym i przechodzi w r. 1934 do ormiańskiej archidiecezji lwowskiej, zachowując obrządek łaciński, i adm inistruje kościołem orm iańskim w Brzezinach k. Lwowa. Ta zmiana umożliwia mu zostanie regularnym słuchaczem In sty tu tu O rien- talistycznego, gdzie odbywa studia w latach 1934- 1938. Kończy je już na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakow ie (w r. akad. 1938/39) pod
* O pracowano na podstaw ie m ateriałów publikow anych, a k t personalnych KUL, kilku listów ks. doc. Tokarza oraz rozm ów osobistych z ks. Tokarzem .
376
kierunkiem prof. W illm an-G rabow skiej i uzyskuje m agisterium z indiani- styki na podstawie pracy z upaniszad.
W latach w ojny i rok po wojnie (1939 - 1946) przebyw a w Wilczkowi- cach k. K rakow a, gdzie oddaje się studiow aniu tekstów sanskryckich i pa
lijskich. Tam też ukończył pracę doktorską z indianistyki, którą obronił w r. 1945 na Uniw ersytecie Jagiellońskim. Od r. 1946 do końca życia mie
szka w K rakow ie w w ynajętym skrom nym pokoju. W r. 1952 uzyskuje jeszcze 2 m agisteria — z anglistyki i rom anistyki. Od r. 1954 ma w ykła
dy zlecone z filozofii indyjskiej na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego U niw ersytetu Lubelskiego. W r. 1957 habilituje się na tym że W ydziale na podstawie pracy z filozofii indyjskiej
W y z w o l e n i e ( m o k s a ) w e d ł u g S ^ m k h y a k d r i k a i k o m e n t a r z a G a u d p a d y ;recenzentem jest prof.
K. Regamey z Lozanny. Od r. 1962 ks. Tokarz jest docentem KUL. Przez ostatnie kilkanaście lat życia studiuje język starochiński i filozofię chiń
ską. W r. 1967 przechodzi na em eryturę, jednak w dalszym ciągu (do r.
1970) prowadzi zajęcia, w formie w ykładów zleconych, z filozofii indyj
skiej, a także chińskiej, dla studentów W ydziału Filozoficznego KUL.
Do publikacji ks. Tokarza należą:
1. T eizm czy ateizm w S a m kh ya rika (Questio de atheism o system atis santkhya in Sam khyakdrika. K raków 1946 ss. 28; tekst polski ze streszczeniem łacińskim autora.
2. P roblem duszy w system ach in d yjskich (Probleme de l’ame dans les system es indiens). K raków 1960 ss. 40; tekst polski ze streszczeniem francuskim a u to ra — je st to osobny p rzed ru k a rty k u łu pod tym sam ym tytułem zamieszczo
nego w: „Z nak” 11 : 1959 n r 60 s. 714 - 746.
Poza tym ks. Tokarz jest autorem szeregu artykułów , jak:
1. Q uelques expressions oupanichadiąues sur l’etre absolu comparees avec celles de la Som m e theologiąue de S. Thom as d ’A quin. „Revue T hom iste” 1949 no 3 s. 581 - 586.
2. A bsolut w Upaniszadach i u św. Tomasza. „Z nak” 5 : 1950 n r 22 s. 27 - 32.
3. Poznawalność b ytu absolutnego w system ie W edanty. „Przegląd Pow szechny”
1950 n r 230 s. 100 - 106.
4. Saccidananda. P róby „Upaniszad” określenia A b solutu jako b ytu (sat), św ia
dom ości (cit) i szczęśliw ości (ananda). „Roczniki Filozoficzne” 5:1955 - 57 z. 3 s. 5 - 14.
5. Teoria poznania D harm akirtiego. „Roczniki Filozoficzne” 5 :1955 - 57 z. 4 s. 259 - 270.
6. Ś w ięte księgi starych religii indyjskich. „Przegląd O rientalistyczny” 1966 n r 2 (58) s. 116 - 124.
7. „Theistic” and „A theistic” Indian System s. „Folia O rien talia” 9 : 1968 s. 131 - -'150; to samo opublikow ano rów nież w „Rocznikach Filozoficznych” 15:1967 z. 1 pt. W k w e stii „teistycznych” i „ateistycznych” system ów indyjskich.
8. N auka sam ego B u d d y czy późniejszy jej rozwój? „Roczniki Filozoficzne” 16 : 1968 z. 1 s. 37 - 42.
9. W k w estii tra n skryp cji i spolszczania w yrazów sanskryckich oraz w yrazów
377
prakryckich, pali i ardha.magad.hi. „Przegląd O rientalistyczny" 1969 nr 4(72) s. 383 - 385.
10. O logice in d y jsk ie j (nyaya-vaiśesika). „Studia Filozoficzne” 6 : 1970.
11. In te rp re ta c ja hym nu Rigwedy (X 129) o początku wszechrzeczy. „Zeszyty Nauk.
K UL” 13 : 1970 n r 1(49); streszczenie w języku angielskim .
