125 Abstract: PÓŹNONEOLITYCZNE I WCZESNOBRĄZOWE MATERIAŁY Z BADAŃ ZDZISŁAWA LENARTOWICZA W ZŁOTEJ, POW. SANDOMIERZ W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO W KIELCACH

MATERIAŁY ARCHEOLOGICZNE XL, 2015

JOLANTA GĄGOROWSKA-CHUDOBSKA

PÓŹNONEOLITYCZNE I WCZESNOBRĄZOWE MATERIAŁY Z BADAŃ ZDZISŁAWA LENARTOWICZA W ZŁOTEJ, POW. SANDOMIERZ

W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO W KIELCACH

Abstract:

The Złota culture was discovered at the end of 19

century. First amateur studies were carried out by Zdzisław Lenartowicz who excavated almost 50 graves and donated a big number of materials to the National Museum in Kielce. There were clay pots and tools made of fl int, stone, antler and bones. Archaeological sites, especially cemeteries, are located here along the loess edge of the Sandomierz Upland, in a large promontory delimited by the valleys of the Vistula and Polanówka Rivers. The radiocarbon dating and the hypothetical calculations on the Złota burial sites enable us to located the culture in question somewhere around 2800- 2300 BC.

Key words: Złota culture, neolith, graves materials

Celem artykułu jest przedstawienie kolekcji zabytków pochodzących z badań Zdzisława Lenar- towicza w Złotej przekazanych przez odkrywcę do Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kielcach, którego spadkobiercą jest Muzeum Na- rodowe. Materiały te nie doczekały się do tej pory kompleksowego opracowania. Publikowane były jedy- nie wyrywkowo, często w postaci bardzo złej jakości fotografi i, nie zawsze z zachowaniem informacji o ich przynależności do konkretnych grobów (Lenarto- wicz 1917, 1-9; Wawrzeniecki 1914, 5-9; Antoniewicz 1925, 191-245; Krzak 1961, 50-53, 116-118, ryc. 48 i 49; 1976, fi g. 37:d, 38:c, 41:c, 43:f, 46:b, 50:d, 52:c, 53:c, 57: a-b, 61:b, 62:a, 63:e-f). Niniejszy artykuł jest pierwszą pełną publikacją zbiorów kieleckich pocho- dzących z badań Lenartowicza, a przede wszystkim pierwszą rekonstruującą w pełni odkryte przez niego zespoły grobowe kultury złockiej.

Miejscowość Złota leży w dolinie Wisły w od- ległości 8 km na południe od Sandomierza (ryc. 1).

Na jej polach położonych na krawędzi Wyżyny Opatowskiej odkryto liczne różnoczasowe zabytki archeologiczne. Do najbogatszych należały materia- ły odkrywane na cyplu odciętym od wyżyny doliną

rzeczki Polanówki (dawniej nazywanej Żyć). Wy- różniono tam trzy większe stanowiska neolityczne:

„Grodzisko I”, „Grodzisko II” i „Nad Wawrem”.

Omawiany cypel, podobnie jak i większość obszaru Wyżyny Opatowskiej, pokryty jest grubą warstwą po- krywy lessowej. W eneolicie zajęty był przez ludność kultury ceramiki sznurowej, która zajmowała także płat lessów miechowskich i wydmy na obszarze mię- dzy lessami sandomierskimi a miechowskimi. Przy- byłe tutaj ugrupowania kultury ceramiki sznurowej zmieszały się z miejscową ludnością reprezentowaną przez kulturę amfor kulistych tworząc na terenie lessów sandomierskich i sąsiednich wydm kulturę nazwaną złocką (KZ) od nazwy miejscowości, gdzie odkryto pierwsze osady i cmentarzyska tej kultury (Krzak 1958, 329-330).

Odkrycia w Złotej sygnalizowane były na długo przed pierwszymi systematycznymi badaniami prowa- dzonymi w latach międzywojennych. Pierwszym po- szukiwaczem-amatorem związanym z tą miejscowoś- cią był działający w latach osiemdziesiątych XIX w.

i na początku XX w. artysta malarz Zdzisław Lenar-

towicz. Prowadził on dorywcze, amatorskie prace nie-

systematycznie i bez znajomości metod badawczych.

Znalazcy chodziło przeważnie o wydobycie inwenta- rza ceramicznego, mniej uwagi poświęcał drobnym przedmiotom krzemiennym, kamiennym, kościanym czy bursztynowym. Zachowało się zaledwie kilka no- tatek i opisów grobów, co uniemożliwia rekonstrukcję pochówków i obrządku pogrzebowego. Zebrany bez naukowej dokumentacji materiał odkrywca sprze- dawał lub rozdawał placówkom muzealnym i pry- watnym kolekcjonerom, grupując naczynia według kształtu i ornamentu, a nie biorąc pod uwagę faktu ich współwystępowania w określonych zespołach gro- bowych. Większość zabytków znalazła się pod opieką muzeów (Antoniewicz 1925, 197-198). W skład tych rozproszonych materiałów wchodzą również zabytki przechowywane obecnie w zbiorach Muzeum Naro- dowego w Kielcach (dalej MNKi).

Zabytki te można częściowo przypisać do kon- kretnych stanowisk i zespołów grobowych, niektóre jednak to pojedyncze znaleziska bez określonej przy- należności, co jest związane ze wspomnianym wcześ- niej amatorskim charakterem badań Lenartowicza.

Ze względu na ich wartość merytoryczną oraz dobry stan zachowania prezentujemy je również w tym artykule.

ZESPOŁY GROBOWE

Pierwszym zespołem grobowym ze Złotej, którego zawartość przekazał Lenartowicz do Kielc, był odkryty w 1909 roku „grób ze szkieletem skur- czonym”. Szkielet spoczywał na podłożu z gliny, obstawiony płytami wapienia, ustawionymi pionowo.

Wymiary tych kamieni wahały się między 0,07x0,1 a 0,20x0,2 m. Prostokąt utworzony przez kamienie miał 1,50x1,19 m. Szkielet wypełniał 0,8 m; w nogach wzdłuż całego tego boku leżały 3 wielkie neolityczne naczynia zajmując 0,7 m grobu. Według publikacji Wawrzenieckiego (1914, 6) do grobu z 1909 roku przynależały następujące naczynia, przechowywane wówczas w zbiorach Muzeum PTK w Kielcach:

1. Czteroucha, kulista nieornamentowana amfora (Wawrzeniecki 1914, tab. VI:7 – fot. z góry).

2. Jajowate naczynie, wys. 33,8 cm (brak ilustracji u Wawrzenieckiego).

3. Puchar, wys. 23,7 cm (brak ilustracji u Wawrzenieckiego).

W zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach brakuje zabytków odpowiadających powyższemu opisowi.

Przynależność kulturowa grobu: prawdopodobnie kul- tura amfor kulistych.

W 1913 roku Z. Lenartowicz przekopał dwa kolejne groby. Podobnie jak, w przypadku odkrycia z 1909 roku, nie ma możliwości przypisania ich do konkretnego stanowiska w Złotej. Informacje o tym odkryciu opublikował Wawrzeniecki (1914, 9).

Grób I

Grób ze szkieletem skurczonym, czaszką zwró- coną na wschód, nogami na zachód; w zachodniej części zawierał siedem naczyń neolitycznych (Waw- rzeniecki 1914, 9).

1. Pucharek esowaty o wyodrębnionym dnie i wyso- kiej lekko rozchylonej szyi. Ornament: na szyi 19 poziomych i falistych linii odciśniętego sznura, poniżej pasmo złożone z pionowych kresek stem- pelkowych obejmujące połowę obwodu naczynia, drugą połowę zajmuje pasmo złożone z linii zyg- zakowatych. Przy dnie występuje rząd pionowych krótkich kresek. Wymiary: wys. 21 cm, średn.

wylewu 16,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 15,3 cm, średn. dna 6 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/492 – tabl. I:1).

2. Amfora czteroucha o niskiej cylindrycznej szyjce lekko wywiniętej na zewnątrz i kulistym brzuścu.

Krawędź wylewu nacinana. Na szyi pięć podwój- nych poziomych odcisków sznura. Poniżej rząd słupków stempelkowych, od którego odchodzą pionowe pasma utworzone z takich samych słupków, które pokrywają także ucha. Powierzch- nia gładka, brązowo-brunatna. Wymiary: wys.

20,7 cm, średn. wylewu 11,2 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 26,5 cm, średn. dna 8,3 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/592 – tabl. I:2).

3. Głęboka misa o wąskim wyodrębnionym dnie, półkulistym brzuścu i wysokiej szyi lekko rozchy- lonej na zewnątrz. Zdobiona na szyi sześcioma podwójnymi falistymi liniami sznurowymi. Po- niżej biegnie szereg słupków stempelkowych, od którego odchodzą trzy rzędy słupków stempelko- wych ułożonych w grupy. Powierzchnia wygładzo- na, jasnobrązowa. Wymiary: wys. 14,5 cm, średn.

wylewu 30 cm, maksymalna wydętość brzuśca 29,5 cm, średn. dna 8,6 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/495 – tabl. I:3).

4. Wysmukły garnek, o niskiej cylindrycznej szyjce i baniastym brzuścu. Krawędź wylewu karbowa- na. Na szyjce nalepiona listwa zdobiona odciska- mi palcowymi. Powierzchnia obmazana, brązo- wo-brunatna. Wymiary: wys. 29-29,5 cm, średn.

wylewu 22,7 cm, maksymalna wydętość brzuśca 29 cm, średn. dna 9,5 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/551 – tabl. I:4).

5. Puchar o rozchylonej szyjce zdobionej siedmio- ma podwójnymi odciskami sznura oraz rzędem odcisków stemplowych. Wymiary: wys. 26 cm, średn. wylewu 20,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 22,5 cm, średn. dna 7,5 cm, grub. ścia- nek 0,6 cm Identyfi kacji naczynia dokonano na podstawie zdjęcia grobu wykonanego przez Ko- sterskiego (Z ceramiką przez wieki 2010, 19).

(MNKi/A/501 – tabl. I:5).

6. Naczynie szerokootworowe o niskiej, esowatej

szyi i baniastym brzuścu. Na szyi cztery podwójne

faliste odciski sznura podsumowane podwójnym odciskiem poziomym oraz rzędem słupków, od którego odchodzą pionowe pasma utworzone z takich samych odcisków. Wymiary: wys. 23 cm, średn. wylewu 18 cm, maksymalna wydętość brzuśca 25,5 cm, średn. dna 7,5 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/531 – tabl. II:1).

7. Amfora bezucha o kulistym brzuścu, wyodrębnio- nym dnie i krótkiej cylindrycznej szyjce. Szyjka o pogrubionej krawędzi zdobiona jest dwoma po- ziomymi podwójnymi odciskami sznura, między którymi występuje pięć falistych podwójnych linii sznurowych. W zagłębieniach zewnętrznych linii falistych umieszczone są po trzy słupki stempel- kowe. Poniżej występuje szereg podobnych słup- ków, od którego opadają frędzelkowate pasma złożone z pięciu do siedmiu słupków. W jednym przypadku między dwoma frędzelkami znajduje się pionowy rząd krótkich kresek stempelko- wych. Powierzchnia wygładzona, jasnobrunatna.

Wymiary: wys. 28 cm, średn. wylewu 16,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 26,5 cm, średn.

dna 8,8 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/520 – tabl. II:2).

8. Dwadzieścia jeden krążkowych paciorków z muszli. Otworki nierówne, wiercone z jednej lub z dwóch stron. Wymiary: średn. 0,5-0,6 cm, grub.

0,1-0,2 cm (MNKi/A/561 – tabl. II:3).

W skład wyposażenia grobu wchodziły również:

grocik sercowaty do strzały, trójkątny grocik oraz fragment noża lub sierpa krzemiennego. Materia- łów tych nie zidentyfi kowano w zbiorach MNK.

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka.

Grób II

Szkielet skurczony, czaszką zwrócony ku wscho- dowi, od zachodu trzy naczynia, z których pierwsze z lewej strony ma na sobie oparte części szkieletu – kości udowe (Wawrzeniecki 1914, 9).

1. Głęboka misa o wysokiej cylindrycznej szyi zdo- bionej pięcioma podwójnymi falistymi liniami sznurowymi ujętymi między pojedyncze pasma podwójnych poziomych linii sznurowych. W za- głębieniach zewnętrznych linii falistych występują 3-4 słupki stempelkowe. Poniżej umieszczone są cztery rzędy słupków stempelkowych w układzie:

jeden ciągły, dwa przerywane i jeden złożony z grup prostych i ukośnych kresek usytuowanych naprzemianlegle. Krawędź nacinana. Powierzch- nia gładka, brązowo-brunatna. Wymiary: wys.

17 cm, średn. wylewu 28 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 29 cm, średn. dna 8,5 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/486 – tabl. III:1).

2. Pucharek o profi lu esowatym z wysoką rozchylo- ną szyjką i wyodrębnionym dnem. Krawędź wyle- wu nacinana. Na szyi ornament w postaci sześciu podwójnych poziomych linii odciśniętego sznura.

Poniżej występuje szereg słupków stempelko- wych. Powierzchnia wygładzona, brązowo-brunat- na. Wymiary: wys. 14 cm, średn. wylewu 12 cm, maksymalna wydętość brzuśca 12,5 cm, średn.

dna 4,5 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/512 – tabl. III:2).

3. Wysoka misa o wyodrębnionym dnie i lekko rozchylonej szyi. Krawędź wylewu zdobiona na- cięciami, a na pewnym odcinku trójkątnymi wy- pustkami. Ornament w postaci czterech rzędów podwójnej falistej linii sznurowej ujętych między podwójnymi poziomymi liniami sznurowymi. Po- niżej ciągły szereg słupków stempelkowych oraz dwa przerywane szeregi takich samych słupków w grupach po pięć lub sześć. Wymiary: wys.

16 cm, średn. wylewu 27 cm, maksymalna wydę- tość brzuśca 25,8 cm, średn. dna 7,5 cm, grub.

ścianek 0,6 cm (MNKi/A/497 – tabl. III:3).

W skład wyposażenia grobu według Wawrze- nieckiego wchodził również fragment naczynia i krzemienny grocik (1914, 10). Nie zidentyfi - kowano ich w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach.

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka G

I

Z poszukiwań Lenartowicza w 1915 roku po- chodzi dziewięć grobów, w tym trzy ze stanowiska

„Grodzisko I”. Znalazca opisał cały inwentarz i opub- likował część z zabytków w postaci fotografi i. Kształ- tu grobów dotyczy tylko wzmianka we wstępie do publikacji: rozkopałem 6 grobów rzędowych, a w nich obok szkieletów znalazłem 50 naczyń i 9 innych przed- miotów… Jedne z tych grobów, zarówno dawniej, jak i ostatnimi czasy rozkopanych, miały dno wykładane płaskimi kamieniami, w innych zaś nie było żadnego podkładu; przekonałem się nadto, że im głębszy grób, tym mniejsza w nim ilość naczyń, i przeciwnie, groby płytsze obfi tują w naczynia (Lenartowicz 1917, 1).

Grób I

1. Amfora baniasta typu turyńskiego, zaopatrzona w dwa szerokie ucha zdobione żłobkami. Niska cylindryczna szyjka zdobiona listewką z dołkami.

Od szyjki opada do połowy wysokości brzuśca siedem pasm złożonych z dołeczków i linii żłob- kowanych prostych obramowanych liniami falisty- mi. Pod nimi na wysokości uszek umieszczone są dwie poziome dookolne linie, między którymi umieszczone są grupy ukośnych i prostopadłych kresek. Koło jednego ucha występują drobne doł- ki. Powierzchnia słabo wygładzona, szaro-czarna.

Wymiary: wys. 29,5 cm, średn. wylewu 11,8 cm, maksymalna wydętość brzuśca 34,5 cm, średn.

dna 10,5 cm, grub. ścianek 0,7 cm (MNKi/A/549

– tabl. IV:1).

2. Amforka czteroucha zdobiona na szyi trzema po- dwójnymi poziomymi liniami sznurowymi. Niżej biegnie szereg łuczków stempelkowych. Od niego opadają pasma złożone ze słupków i łuczków stempelkowych. Na uszkach również występuje ornament złożony z takich słupków. Powierzchnia słabo wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary:

wys. 15,1 cm, średn. wylewu 8,8 cm, maksymalna wydętość brzuśca 18 cm, średn. dna 7,5 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/584 – tabl. IV:2).

3. Pucharek esowaty. Górna część naczynia zdobio- na trzema pasmami poziomych odcisków sznura:

dwa złożone z pięciu linii, jedno z czterech. Dwa pola pomiędzy pasmami oraz krawędź dna pokry- wają kreski stempelkowe. Powierzchnia gładka, ceglasto-brązowa. Wymiary: wys. 13,7 cm, średn.

wylewu 11,2 cm, maksymalna wydętość brzuśca 11 cm, średn. dna 5 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/494 – tabl. IV:3).

4. Puchar esowaty z rozchyloną szyją zdobioną pięcioma podwójnymi poziomymi liniami sznu- rowymi obramowanymi pojedynczymi rzędami słupków stempelkowych. Powierzchnia słabo wygładzona, ciemnobrązowa. Wymiary: wys.

20,5 cm, średn. wylewu 18,7 cm, maksymalna wydętość brzuśca 20 cm, średn. dna 8 cm, grub.

ścianek 0,7 cm (MNKi/A/550 – tabl. IV:4).

5. Amfora baniasta z niską lekko rozchyloną szyjką i trzema kolankowatymi uszkami równomiernie rozmieszczonymi na największej wydętości brzuś- ca. Na szyjce pojedyncze poziome linie sznurowe, a pod nimi szereg dołków trójkątnych. Od niego opadają podwójne pionowe linie sznurowe ob- ramowane dołkami. Powierzchnia wygładzona, brunatno-brązowa. Wymiary: wys. 23 cm, średn.

wylewu 12 cm, maksymalna wydętość brzuśca 25,5 cm, średn. dna 8,5 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/534 – tabl. V:1).

6. Duży kubek z taśmowatym uchem, krótką cylin- dryczną szyją i baniastym brzuścem. Krawędź wylewu nacinana. Pod nią dwie potrójne poziome linie sznurowe, między nimi dwie potrójne faliste linie odciśniętego sznura. Niżej szereg trójkąt- nych dołków zwróconych jednym wierzchołkiem do góry, od niego opada 19 frędzli złożonych z ta- kich samych trójkątów ułożonych w dwa szeregi.

Ucho zdobione potrójnymi poziomymi liniami sznurowymi oraz dwoma szeregami trójkątów takich jak na brzuścu. Wymiary: wys. 22,3 cm, średn. wylewu 17 cm, maksymalna wydętość brzuśca 23,5 cm, średn. dna 7,9 cm, grub. ścianek 0,7 cm (MNKi/A/503 – tabl. V:2).

7. Amfora baniasta z niską lekko rozchyloną szyjką i trzema kolankowatymi uszkami równomier- nie rozmieszczonymi na największej wydętości brzuśca. Na szyjce pojedyncze poziome linie ryte, a pod nimi szereg dołków stempelkowych. Od

niego opadają podwójne i potrójne linie żłobkowe obramowane dołkami. Powierzchnia wygładzona, brunatno-brązowa. Wymiary: wys. 16,1 cm, średn.

wylewu 9,9 cm, maksymalna wydętość brzuśca 17,5 cm, średn. dna 7 cm, grub. ścianek 0,7 cm (MNKi/A/609 – tabl. V:3).

8. Amforka baniasta, dwuucha, zdobiona na szyjce grupami ukośnych kresek żłobkowanych. Niżej biegnie szereg dołków, od których opadają pro- mieniście i skośnie żłobkowane linie. Powierzch- nia wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary:

wys. 17,5 cm, średn. wylewu 11 cm, maksymalna wydętość brzuśca 16,5 cm, średn. dna 7,5 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/489 – tabl. V:4).

9. Kubek z wyodrębnioną szyją i uchem ansa lunata.

Szyjka zdobiona jest ukośnymi kreskami. Poniżej występuje szereg nieregularnych dołków stempel- kowych, od którego opadają niemal do samego dna nieregularne delikatnie wyżłobione linie.

Wzdłuż ucha biegną dwie pionowe kreski. Po- wierzchnia słabo wygładzona, brązowo-brunatna.

Wymiary: wys. 11,5 cm, średn. wylewu 10,3 cm, maksymalna wydętość brzuśca 14,5 cm, średn.

dna 6,7 cm, grub. ścianek 0,3 cm (MNKi/A/583 – tabl. V:5).

10. Amfora bezucha o wysoko umieszczonym za- łomie wydętego brzuśca, wyodrębnionym dnie i krótkiej cylindrycznej szyjce. Szyjka zdobiona czterema podwójnymi falistymi odciskami sznu- ra, pod którymi występują dwa rzędy odcisków daszkowatych. Poniżej występują naprzemienne pola wypełnione odciskami słupków oraz linie utworzone z pojedynczych odcisków daszkowa- tych. Powierzchnia wygładzona, jasnobrunat- na; dolna partia obmazywana. Wymiary: wys.

35,5 cm, średn. wylewu 25,2 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 47,5 cm, średn. dna 13,5 cm, grub.

ścianek 0,6-0,8 cm (MNKi/A/483 – tabl. V:6).

11. Fragment pucharka o profi lu esowatym, zacho- wana część szyi zdobionej trzema podwójnymi falistymi liniami sznurowymi umieszczonymi między podwójnymi poziomymi liniami. W zagłę- bieniach dolnej i górnej linii falistej występują po- jedyncze rzędy krótkich słupków stempelkowych.

Niżej przy przejściu szyi w brzusiec występuje rząd takich samych odcisków stempelkowych. Po- wierzchnia słabo wygładzona, brunatna. Wymia- ry: wys. 11,4 cm, średn. wylewu 10,4 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/500 – tabl. IV:5).

12. Kamienny topór łódkowaty o ostrzu łukowatym lekko opadającym ku dołowi. Obuch wypukły, o przekroju okrągłym. Przez grzbiet topora od obucha niemal do samego ostrza przebiega wy- pukłe żeberko. Przekrój poprzeczny owalny. Po- wierzchnia starannie wygładzona. Wymiary: dł.

16 cm, szer. ostrza 5 cm, średn. otworu 1,6 cm

(MNKi/A/543 – tabl. IV:6).

13. Duży stożkowaty przęślik o zaokrąglonych krawę- dziach, z lekko ukośnym otworem. Wymiary: wys.

4,6 cm, średn. otworu 1 cm, średn. przy podsta- wie 5 cm (MNKi/A/579 – tabl. IV:7).

14. Siekierka krzemienna z szarego surowca, gładzo- na. Wymiary: dł. 6,2 cm, szer. ostrza 4,5 cm (Le- nartowicz 1917, 3). Przedmiotu nie stwierdzono w zbiorach.

15. Stożkowaty przedmiot gliniany określony w pub- likacji Lenartowicza jako lejek. Wymiary: wys.

9,8 cm, średn. otworu górnego 6,5, dolnego 2 cm.

Na powierzchni nacięcia (Lenartowicz 1917, 3, tab. II:5). Przedmiotu nie stwierdzono w zbiorach.

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka.

Grób II

1. Amfora czteroucha z niską cylindryczną szyjką zdobioną pięcioma pojedynczymi liniami sznuro- wymi. Pod nimi podwójne pasmo z odcisków ho- ryzontalnych. Od nich opadają w miejscu uszek i między nimi pola złożone z łuczków i kresek stempelkowych. Między polami pionowe pasma łuczków stempelkowych. Powierzchnia gładzo- na, brunatno-czarno-brązowa. Wymiary: wys.

22,5 cm, średn. wylewu 11 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 25 cm, średn. dna 9,5 cm, grub.

ścianek 0,7 cm. (MNKi/A/532 – tabl. VI:1).

2. Amfora czteroucha z niską cylindryczną szyjką zdobioną trzema podwójnymi poziomymi liniami sznurowymi. Od nich opadają w miejscu uszek i między nimi pasma złożone z łuczków i kresek stempelkowych. Między pasmami rzędy łuczków stempelkowych. Powierzchnia słabo wygładzona, brunatno-czarno-brązowa. Wymiary: wys. 18 cm, średn. wylewu 11,6 cm, maksymalna wydętość brzuśca 24 cm, średn. dna 10,2 cm, grub. 0,6 cm MNKi/A/519 – tabl. VI:2).

3. Pucharek z wysoką niemal cylindryczną szyją przechodzącą w wydęty brzusiec. Krawędź wylewu karbowana. Pod nią szyja zdobiona kilkoma po- dwójnymi liniami sznurowymi, między którymi wy- stępują pojedyncze szeregi kresek stempelkowych.

Taki sam szereg kończy cały ornament. Powierzch- nia wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary: wys.

14,5 cm, średn. wylewu 13,3 cm, maksymalna wydętość brzuśca 13,5 cm, średn. dna 7 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/545 – tabl. VI:3).

4. Pucharek o wysokiej lekko rozchylonej szyjce zdobionej siedmioma poziomymi żłobkami. Mię- dzy krawędzią a pierwszą od góry linią występuje rząd kolistych odcisków stempelkowych. Takie same odciski umieszczone są między czwartą a piątą linią oraz u nasady szyi. Powierzchnia sła- bo wygładzona, brunatna. Wymiary: wys. 14 cm, średn. wylewu 11 cm, maksymalna wydętość brzuśca 13,4 cm, średn. dna 7 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/599 – tabl. VI:4).

5. Pucharek o baniastym brzuścu i niskiej rozchylo- nej na zewnątrz szyi. Niezdobiony. Powierzchnia słabo wygładzona, brunatno-brązowa. Wymiary:

wys. 12 cm, średn. wylewu 11,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 13 cm, średn. dna 6,5 cm, grub.

ścianek 0,4 cm (MNKi/A/506 – tabl. VI:5).

6. Amfora jajowata, dwuucha, z wyodrębnionym dnem i cylindryczną szyjką, zdobioną czterema poziomymi pojedynczymi liniami sznurowymi.

Powierzchnia słabo wygładzona, chropowata, brunatno-brązowa. Wymiary: wys. 30,5 cm, średn. wylewu 14 cm, maksymalna wydętość brzuśca 24,5 cm, średn. dna 9,5 cm, grub. ścianek 0,8 cm (MNKi/A/509 – tabl. VI:6).

7. Naczynie szerokootworowe o szyjce lekko roz- chylonej i zdobionej sześcioma poziomymi po- jedynczymi liniami sznurowymi. Powierzchnia słabo wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary:

wys. 23 cm, średn. wylewu 25,7 cm, maksymalna wydętość brzuśca 29 cm, średn. dna 9,5 cm, grub.

ścianek 0,6 cm (MNKi/A/502 – tabl. VII:1).

8. Naczynie szerokotworowe o wysokiej niemal cy- lindrycznej szyi. Krawędź wylewu karbowana. Na szyi ornament w postaci siedmiu pojedynczych poziomych linii sznurowych, poniżej których wy- stępuje rząd słupków stempelkowych. Powierzch- nia wygładzona, brunatno-brązowa. Wymiary:

wys. 19,7 cm, średn. wylewu 17,3 cm, maksymal- na wydętość brzuśca 20,5 cm, średn. dna 7,4 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/607 – tabl. VII:2).

9. Naczynie szerokootworowe typu amfory o szyjce rozchylonej na zewnątrz i zdobionej dwoma po- trójnymi poziomymi liniami sznurowymi, między którymi występują dwie potrójne faliste linie od- ciśniętego sznura. Poniżej pasmo złożone z pięciu szeregów łuczków stempelkowych. Od niego roz- chodzą się w dół pasma złożone z trzech piono- wych rzędów takich samych łuczków. Powierzchnia słabo wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary:

wys. 27 cm, średn. wylewu 25 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 32,5 cm, średn. dna 9,8 cm, grub.

ścianek 0,8 cm (MNKi/A/521 – tabl. VII:3).

10. Naczynie szerokootworowe o wyodrębnionym dnie, kulistym brzuścu i szyi lekko wychylonej na zewnątrz, zdobione na szyi dwiema podwój- nymi poziomymi liniami sznurowymi, między którymi biegną podwójne faliste linie sznurowe.

Pod nimi pasmo złożone z pięciu szeregów łucz- ków stempelkowych, od którego opadają pasma złożone z trzech pionowych rzędów takich sa- mych łuczków. Powierzchnia słabo wygładzona, brunatno-czarna. Wymiary: wys. 20,1 cm, średn.

wylewu 18 cm, maksymalna wydętość brzuśca 22 cm, średn. dna 9,5 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/516 – tabl. VII:4).

11. Naczynie szerokootworowe z cylindryczną szyj-

ką łagodnie przechodzącą w brzusiec i zdobiona

listwą z głębokimi dołkami palcowymi. Po- wierzchnia słabo wygładzona, brązowo-brunatna.

Wymiary: wys. 27,5 cm, średn. wylewu 22,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 25,5 cm, średn.

dna 10,5 cm, grub. ścianek 0,8 cm (MNKi/A/505 – tabl. VII:5).

12. Fragment ozdoby bursztynowej. Zabytku nie stwierdzono w zbiorach.

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka Grób III

1. Misa lekko profi lowana o szyi delikatnie wychylo- nej na zewnątrz i wyraźnie wyodrębnionym dnie.

Krawędź nacinana i ozdobiona wypustkami. Górna partia zdobiona dwoma pasmami potrójnych po- ziomych linii sznurowych, między którymi biegną trzy pasma potrójnych falistych linii sznurowych.

W zagięciach dolnej linii falistej znajdują się trzy lub cztery łuczki stempelkowe. Niżej biegnie szereg łuczków stempelkowych skierowanych w prawo, od niego opadają krótkie odcinki, każdy złożony z trzech takich łuczków skierowanych w dół. Po- wierzchnia gładka, brunatno-brązowa. Wymiary:

wys.13,6 cm, średn. wylewu 30 cm, maksymalna wydętość brzuśca 27,5 cm, średn. dna 8 cm, grub.

ścianek 0,6 cm (MNKi/A/490 – tabl. VIII:1).

2. Miseczka o wyodrębnionym dnie i wysokiej roz- chylonej na zewnątrz szyi. Krawędź wylewu na- cinana. Misa zdobiona w górnej partii dwiema podwójnymi poziomymi liniami sznurowymi, między którymi biegną trzy podwójne faliste li- nie sznurowe. W zagięciach zewnętrznych linii falistych znajdują się po trzy kreski stempelkowe.

Niżej biegną dwa szeregi kresek stempelkowych, górny ciągły, dolny przerywany. Wymiary: wys.

8 cm, średn. wylewu 18,5 cm, maksymalna wydę- tość brzuśca 12 cm, średn. dna 6 cm, grub. ścia- nek 0,4 cm (MNKi/A/528 – tabl. VIII:2).

3. Misa profi lowana o wyodrębnionym dnie i szyjce rozchylonej na zewnątrz. Krawędź wylewu kar- bowana na niewielkim odcinku. Szyjka zdobiona czterema podwójnymi falistymi liniami sznurowy- mi umieszczonymi między dwiema podwójnymi poziomymi liniami odciśniętego sznura. W zagłę- bieniach zewnętrznych linii sznurowych występują po trzy do pięciu słupków stempelkowych. Niżej biegną dwa szeregi łuczków skierowanych w prawą stronę, w tym jeden ciągły, jeden przerywany. Po- wierzchnia słabo wygładzona, brunatno-brązowa.

Wymiary: wys. 14,5 cm, średn. wylewu 29 cm, mak- symalna wydętość brzuśca 28 cm, średn. dna 8 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/507 – tabl. VIII:3).

4. Pucharek o wysokiej lekko rozchylonej szyi, kulistym brzuścu i wyodrębnionym dnie. Szyja zdobiona pojedynczymi poziomymi liniami sznu- rowymi, poniżej których biegnie szereg kresek stempelkowych. Powierzchnia słabo wygładzona,

brązowa. Wymiary: wys. 10,6 cm, średn. wy- lewu 9,2 cm, maksymalna wydętość brzuśca 9,5 cm, średn. dna 5 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/582 – tabl. VIII:4).

5. Pucharek esowaty o kulistym brzuścu i wyod- rębnionym dnie. Szyja zdobiona pojedynczymi poziomymi liniami sznurowymi, poniżej których biegnie rząd stempli kwadratowych. Powierzchnia słabo wygładzona, brązowa. Wymiary: wys. 11 cm, średn. wylewu 9 cm, maksymalna wydętość brzuś- ca 8,5 cm, średn. dna 4,7 cm, grub. ścianek 0,3 cm (MNKi/A/517 – tabl. VIII:5). Zabytek zaginął.

6. Mała miseczka o wyodrębnionej szyi rozchylonej lekko na zewnątrz zdobionej pojedynczą pozio- mą linią sznurową, poniżej której biegną dwie podwójne faliste linie i jedna podwójna pozio- ma. W niektórych zagłębieniach górnych i dol- nych linii falistych występują dwa lub trzy słupki stempelkowe. Niżej umieszczone są trzy szeregi kresek stempelkowych, górny ciągły, dwa dolne przerywane w szachownicę. Wymiary: wys. 6,5 cm, średn. wylewu 13 cm, maksymalna wydętość brzuśca 12,5 cm, średn. dna 5,5 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/575 – tabl. VIII:6).

7. Pokrywka miseczkowata z dnem delikatnie wklę- słym i ściankami lekko lejowatymi. Dno pokryte grupami kresek, z czego jedna grupa tworzy sty- lizowaną postać człowieka. Ścianki ozdobione podwójną poziomą linią sznurową, poniżej której występuje pięć podwójnych falistych linii sznuro- wych. Wymiary: wys. 3,5 cm, średn. wylewu 12,5 cm, średn. dna 10,6 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/574 – tabl. VIII:7).

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka.

W 1915 roku Lenartowicz odkrył też groby w okolicy Grodziska. Ze względu na brak jakiejkol- wiek dokumentacji niemożliwe jest przypisanie ich do któregoś z wyróżnionych stanowisk w Złotej. Od- krywca zachował numerację ciągłą obiektów.

Grób IV

1. Kubek o profi lu esowatym z taśmowatym uchem zdobionym czterema rzędami dołków stempelko- wych. Krawędź wylewu karbowana. Na szyi orna- ment w układzie: podwójna pozioma linia sznuro- wa, niżej dwie podwójne linie faliste, pod którymi biegną dwa szeregi dołków stempelkowych, na- stępnie podwójna pozioma linia sznurowa i dwa rzędy odcisków stempelkowych. Niżej opadają frędzelki złożone z dwóch lub trzech pionowych linii dołków stempelkowych. Powierzchnia słabo wygładzona, brunatno-brązowa. Wymiary: wys.

16 cm, średn. wylewu 16 cm, maksymalna wydę- tość brzuśca 16 cm, średn. dna 6 cm, grub. ścia- nek 0,6 cm (MNKi/A/604 – tabl. IX:1).

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka.

Grób V

1. Amfora baniasta czteroucha, z wyodrębnionym dnem i krótką cylindryczną szyjką. Krawędź wyle- wu karbowana. Szyja zdobiona czterema podwój- nymi poziomymi liniami sznurowymi. Na granicy szyjki i brzuśca występuje rząd słupków stempelko- wych, od którego opadają frędzelkowate pasy złożo- ne z takich samych słupków. Między nimi umiesz- czone są pasy z poziomych kresek stempelkowych.

Powierzchnia gładka, brązowo-brunatna. Wymiary:

wys. 22 cm, średn. wylewu 11 cm, maksymalna wydętość brzuśca 26,7 cm, średn. dna 8 cm, grub.

ścianek 0,4 cm MNKi/A/602 – tabl. IX:2).

2. Baniasta amfora czteroucha z krótką cylindrycz- ną szyjką i delikatnie wyodrębnionym dnem. Kra- wędź wylewu nacinana. Szyjka zdobiona trzema potrójnymi poziomymi liniami sznurowymi. Na granicy szyi i brzuśca biegnie szereg słupków stem- pelkowych. Od niego opadają pasy frędzelkowate złożone z takich samych słupków. Między pasa- mi występują łuczki stempelkowe. Powierzchnia słabo wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary:

wys. 22,5 cm, średn. wylewu 11 cm, maksymalna wydętość brzuśca 26,7 cm, średn. dna 9,7 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/600 – tabl. IX:3).

3. Amfora czteroucha z baniastym brzuścem i krót- ką cylindryczną szyjką zdobiona pięcioma po- dwójnymi poziomymi liniami sznurowymi. Poni- żej występuje szereg odcisków stempelkowych, od którego odchodzą frędzelkowate pasma złożone z sześciu do siedmiu rzędów takich samych od- cisków stempelkowych. Ucha również zdobione odciskami. Powierzchnia słabo wygładzona, brą- zowo-brunatna. Wymiary: wys. 22,5 cm, średn.

wylewu 9,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 26,5 cm, średn. dna 7 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/601 – tabl. IX:4).

4. Mała miseczka z lekko rozchyloną szyjką zdo- bioną czterema podwójnymi falistymi liniami sznurowymi i jedną poziomą podwójną linią.

Poniżej umieszczone są dwa rzędy słupków stem- pelkowych, w tym jeden ciągły, a drugi ułożony w grupy po sześć kresek. Powierzchnia gładka, brunatno-brązowa. Wymiary: wys. 9,5 cm, średn.

wylewu 15,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 17 cm, średn. dna 5,6 cm, grub. ścianek 0,3 cm (MNKi/A/605 – tabl. IX:5).

5. Misa profi lowana na wyodrębnionej nóżce zdo- biona na krawędzi wylewu sześcioma trójkątnymi wypustkami. Na szyi ornament w postaci dwóch pasm potrójnych falistych linii sznurowych mię- dzy dwoma pasmami potrójnych poziomych linii sznurowych. Powierzchnia wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary: wys. 9,4 cm, średn.

wylewu 17,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 15 cm, średn. dna 7,3 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/586 – tabl. IX:6).

6. Miseczka lekko profi lowana o wyodrębnionym dnie i wysokiej szyi rozchylonej delikatnie na ze- wnątrz. Ornament to trzy podwójne faliste linie sznurowe umieszczone między dwiema podwój- nymi poziomymi liniami sznurowymi. Niżej wy- stępuje rząd odcisków stempelkowych. Powierzch- nia niewygładzona, jasnobrązowa. Wymiary: wys.

10,5 cm, średn. wylewu 19 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 17,5 cm, średn. dna 6 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/498 – tabl. IX:7).

7. Misa profi lowana o niskiej rozchylonej szyi. Kra- wędź wylewu karbowana. Szyja zdobiona czte- rema podwójnymi falistymi liniami sznurowymi ujętymi między podwójne poziome linie sznuro- we. W zagłębieniach zewnętrznych linii falistych umieszczone są 3-4 słupki stempelkowe. Niżej występują dwa rzędy takich samych słupków.

Jeden rząd przerywany. Powierzchnia wygładzo- na, brązowo-brunatna. Wymiary: wys. 12,5 cm, średn. otworu 24,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 23 cm, średn. dna 7 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/606 – tabl. IX:8).

8. Pucharek o wysokiej lekko rozchylonej szyi zdo- bionej siedemnastoma poziomymi liniami sznuro- wymi, poniżej których występuje szereg odcisków stempelkowych. Brzeg dna zdobiony szeregiem pionowych kresek. Powierzchnia gładka, ciem- nobrunatna. Wymiary: wys. 10 cm, średn. wy- lewu 8,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 7,5 cm, średn. dna 4 cm, grub. ścianek 0,3 cm (MNKi/A/493 – tabl. IX:9).

9. Pucharek o profi lu esowatym, z wysoką rozchylo- ną szyjką i wyodrębnionym dnem. Szyja zdobiona pod krawędzią wylewu szeregiem okrągłych odci- sków stempelkowych. Poniżej sześć dookolnych głębokich żłobków, pod którymi występuje rząd odcisków stempelkowych w kształcie łuczków. Po- wierzchnia słabo wygładzona, brunatno-brązowa.

Wymiary: wys. 10 cm, średn. wylewu 9 cm, maksy- malna wydętość brzuśca 8,5 cm, średn. dna 6 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/576 – tabl. IX:10).

10. Pucharek z krótką szyją zdobioną pojedynczymi liniami sznurowymi, pod którymi . Wymiary: wys.

8,2 cm, średn. wylewu 7,5 cm, maksymalna wydę- tość brzuśca 8,5 cm, średn. dna 4 cm. Zabytku nie stwierdzono w zbiorach.

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka.

Grób VI

1. Topór kamienny o wydłużonym kształcie i łódko- watym profi lu bocznym (typ A wg J. Machnika).

Łukowate rozszerzające się ostrze lekko opada

ku dołowi. Wyodrębniony walcowaty obuch,

okrągły w przekroju poprzecznym jest również

nieznacznie opuszczony. Okrągły otwór do osa-

dzenia trzonka znajduje się powyżej połowy dłu-

gości topora. Przez grzbiet od obucha do prawie

samego ostrza przebiega wypukłe żeberko. Prze- krój poprzeczny w najszerszej jego części, tzn. na wysokości otworu, ma zarys owalny. Wymiary: dł.

całkowita 17,5 cm, największa szer. (przy otwo- rze) 5,5 cm, grub. przy otworze 3,7 cm, dł. asyme- trycznego ostrza 4,7 cm, średn. obucha 3,7 cm, średn. otworu 2 cm (MNKi/A/542 – tabl. X:1).

2. Misa o wąskim wyodrębnionym dnie, stożkowa- tym brzuścu i szerokiej wychylonej na zewnątrz szyi. Powierzchnia wygładzona. Ornament: na szyi pięć potrójnych falistych linii odciśniętego sznura, między dwoma pasmami poziomych linii odcisków sznura, górnym potrójnym i dol- nym podwójnym. Poniżej dwa rzędy pionowych odcisków stempelkowych. Krawędź wylewu zdo- biona dziewięcioma wypustkami. Wymiary: wys.

17,5 cm, średn. wylewu 32,3 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 29 cm, średn. dna 10,3 cm, grub.

ścianek 0,7 cm (MNKi/A/485 – tabl. X:2).

3. Kubek o kulistym brzuścu i krótkiej cylindrycz- nej szyi. Grube taśmowate ucho łączy krawędź wylewu z górną częścią brzuśca. Ucho zdobione jest trzema pionowymi odciskami sznura. Na szyi występuje 6 poziomych podwójnych linii sznuro- wych. Od nasady szyi biegnie pionowo wzdłuż brzuśca 61 podwójnych linii sznurowych, które dochodzą prawie do dna. Powierzchnia słabo wy- gładzona, szaro-brązowa. Wymiary: wys. 13,8 cm, średn. wylewu 11,2 cm, maksymalna wydętość brzuśca 16,6 cm, średn. dna 8,6 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/608 – tabl. X:3).

4. Trójkątny grocik krzemienny o przekroju pła- skowypukłym. Wymiary: dł. 2 cm. Zabytku nie stwierdzono w zbiorach.

5. Tarczka bursztynowa prostokątna ornamentowa- na. Wymiary: 4,5x3,7 cm. Zabytku nie stwierdzo- no w zbiorach.

6. Szydło kościane długości 8,6 cm. Zabytku nie zidentyfi kowano w zbiorach.

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka.

G

II

Na stanowisku Grodzisko II w 1915 r. Lenar- towicz odkrył dwa groby kryptowe i jeden stu- dniowy. Grób kryptowy miał następującą budowę:

…obszerne wejście pionowe, z którego prowadzi w bok ku północy szyja zamknięta jednym dużym, lub paru małymi kamieniami, za szyją zaś znajduje się jama tej długości, że zwłoki tylko skurczone mogły się w niej zmieścić (Antoniewicz 1925, 205). Grób studniowy różnił się od kryptowych tym, że wejście prowadziło wprost do jamy.

Grób VII

Grób kryptowy z dwoma szkieletami w pozycji skurczonej i dwoma amforami.

1. Amfora baniasta, czteroucha, o niskiej cylin- drycznej szyjce. Cztery uszka rozmieszczone sy- metrycznie tuż nad największą wydętością brzuś- ca, poziomo przekłute. Na szyi pasmo złożone z trzech falistych linii odciśniętego sznura między dwoma potrójnymi poziomymi liniami sznurowy- mi. Górna część brzuśca zdobiona od nasady szyi rzędem potrójnych łuczków stempelkowych zwró- conych ku dołowi oraz pasmem potrójnej pozio- mej linii sznurowej. Poniżej występuje ornament złożony z pionowych pasm odciśniętego sznura, kresek i łuczków stempelkowych. Powierzchnia gładka, błyszcząca, brunatno-czarna. Wymiary:

wys. 20,6 cm, średn. wylewu 10,3 cm, maksymal- na wydętość brzuśca 25 cm, średn. dna 8 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/591 – tabl. XI:1).

2. Amfora dwuucha, jajowata, o niskiej cylindrycz- nej szyjce, zdobionej ornamentem sznurowym w układzie: potrójna pozioma linia sznurowa, potrójna falista linia sznurowa i dwie potrójne po- ziome linie odciśniętego sznura. Dwa duże ucha taśmowate, poziomo przekłute, umieszczone są u nasady szyi. Powierzchnia niewygładzona, chro- powata, ciemnobrązowa. Wymiary: wys. 27,5 cm, średn. wylewu 10,5 cm, średn. dna 9 cm, grub.

ścianek 0,4 cm (MNKi/A/487 – tabl. XI:2).

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka.

Grób VIII

Grób kryptowy z dwoma szkieletami w pozycji skurczonej, „młodzi ludzie”. W skład wyposażenia wchodził pucharek gliniany (Lenartowicz 1917, 9).

1. Pucharek doniczkowaty zdobiony dziesięcioma doo- kolnymi poziomymi liniami sznurowymi. Ornament zajmuje około 2/3 wysokości naczynia. Powierzch- nia słabo wygładzona, brązowa. Wymiary: wys.

9,6 cm, średn. wylewu 8,6 cm, średn. dna 6,1 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/571 – tabl. XII:1).

Przynależność kulturowa grobu: kultura ceramiki sznurowej.

Grób IX

Grób studniowy z jednym szkieletem (skurczo- nym?) zawierał amforę, małą amforkę i dwa pucharki.

1. Mała amfora kulista z trzema kolankowatymi uszkami równomiernie rozmieszczonymi w gór- nej partii brzuśca i krótką szyjką z wychyloną na zewnątrz krawędzią. Górna część brzuśca ponad uchami zdobiona jest dookolnym zgrubieniem, powyżej którego występują grupy rytych krótkich linii pionowych i ukośnych. Wymiary: wys. 17 cm, średn. wylewu 9,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 19,5 cm, średn. dna 7,5 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/611 – tabl. XII:2).

2. Pucharek esowaty o niskiej lekko rozchylonej

szyi. Ornament złożony z pojedynczych pozio-

mych linii sznurowych, między którymi występuje

podwójna falista linia odciśniętego sznura. Brzeg dna zdobiony pionowymi kreskami. Powierzch- nia słabo wygładzona, brunatna. Wymiary: wys.

12 cm, średn. wylewu 9,5 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 10,8 cm, średn. dna 6,2 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/504 – tabl. XII:3).

3. Zachowany fragmentarycznie pucharek prawdo- podobnie o profi lu esowatym (brak części szyi), wyodrębnionym dnie i kulistym brzuścu. Szyja zdobiona poziomymi liniami odciśniętego sznu- ra. Powierzchnia słabo wygładzona, brunatno-brą- zowa. Wymiary: wys. zach. 10,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 11 cm, średn. dna 6,3 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/518 – tabl. XII:4).

4. Miniaturowa amforka z niską lekko rozchyloną szyjką i trzema uszkami na największej wydętości brzuśca. Między uszkami występuje ornament złożony z grup nieregularnych kresek tworzących motyw jodełki. Powierzchnia niewygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary: wys. 6,4 cm, średn.

wylewu 4 cm, maksymalna wydętość brzuśca 8,5 cm, średn. dna 4,5 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/548 – tabl. XII:5).

Przynależność kulturowa grobu: kultura złocka.

MATERIAŁY LUŹNE

Oprócz wyżej wymienionych znalezisk Lenarto- wicz przekazał do Muzeum PTK w Kielcach kilka- dziesiąt naczyń i przedmiotów z kości i kamienia od- krytych w Złotej, których niestety nie da się przypisać do konkretnych grobów czy stanowisk.

1. Głęboka duża misa, profi lowana, o wyodrębnio- nym dnie, baniastym brzuścu i wysokiej rozchylo- nej szyi. Krawędź wylewu ozdobiona na krótkim odcinku trójkątnymi wypustkami. Górna partia misy zdobiona pięcioma podwójnymi falistymi liniami sznurowymi, poniżej których biegnie podwójna pozioma linia sznurowa. W zagię- ciach zewnętrznej górnej linii falistej występują po 3-4 kreski stempelkowe. Poniżej linii sznu- rowych biegną trzy szeregi słupków stempelko- wych, w tym dwa dolne przerywane w grupach po 8-9 kresek. Powierzchnia słabo wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary: wys. 19 cm, średn.

wylewu 36 cm, maksymalna wydętość brzuśca 35,5 cm, średn. dna 9,5 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/491 – tabl. XIII:1).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

2. Amfora czteroucha o baniastym brzuścu i cylin- drycznej szyjce zdobionej czterema poziomymi podwójnymi liniami sznurowymi. Poniżej wystę- puje szereg słupków stempelkowych, od którego odchodzi 17 frędzelkowatych pasm złożonych z takich samych słupków. Powierzchnia niewy- gładzona, brązowo-brunatna. Wymiary: wys.

24 cm, średn. wylewu 11,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 24,5 cm, średn. dna 8,3 cm (MNKi/A/610 – tabl. XIII:2).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

3. Naczynie szerokootworowe typu amfory o kuli- stym brzuścu, wysokiej cylindrycznej szyi i wy- odrębnionym dnie. Szyjka zdobiona pięcioma podwójnymi falistymi liniami sznurowymi. Niżej biegnie szereg słupków stempelkowych. Od niego odchodzą pasy frędzelkowate złożone z takich samych słupków. Powierzchnia słabo wygładzo- na, brunatno-brązowa. Wymiary: wys. 19,5 cm, średn. wylewu 13 cm, maksymalna wydętość brzuśca 21,7 cm, średn. dna 7,5 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/510 – tabl. XIII:3).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

4. Głęboka misa o wyodrębnionym dnie i wysokiej rozchylonej szyi. Na krawędzi wylewu umiesz- czonych jest osiem trójkątnych wypustek. Szyjka zdobiona pięcioma podwójnymi falistymi liniami sznurowymi. Poniżej dwa szeregi odcisków stem- pelkowych. Powierzchnia słabo gładzona, szorst- ka, jasnobrązowa. Wymiary: wys. 20 cm, średn.

wylewu 31 cm, maksymalna wydętość brzuśca 32,5 cm, średn. dna 9 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/496 – tabl. XIV:1).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

5. Amfora kulista, dwuucha, z wyodrębnionym dnem i niską rozchyloną szyjką. Krawędź wyle- wu karbowana. Szyjka zdobiona trzema podwój- nymi poziomymi liniami sznurowymi. Poniżej szereg słupków stempelkowych, a pod nim pięć rzędów takich samych słupków ułożonych w gru- py na kształt szachownicy. Powierzchnia słabo wygładzona, brunatno-brązowa. Wymiary: wys.

18,5 cm, średn. wylewu 10 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 20,5 cm, średn. dna 7 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/595 – tabl. XIV:2).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

6. Głęboka misa profi lowana z wyodrębnionym dnem, półkulistym brzuścem wyraźnie oddzielonym od rozchylonej szyi. Krawędź wylewu jest częściowo karbowana i częściowo zaopatrzona w trójkątne wypustki. Pod krawędzią występuje pięć podwój- nych falistych linii sznurowych. W zagłębieniach linii umieszczonej pod krawędzią znajdują się po cztery słupki stempelkowe. Poniżej umieszczonych jest pięć rzędów słupków stempelkowych, w tym jeden ciągły, a cztery przerywane. Powierzchnia wygładzona, brunatno-brązowa. Wymiary: wys.

14,5 cm, średn. wylewu 28 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 26,5 cm, średn. dna 8 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/538 – tabl. XIV:3).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

7. Amfora baniasta, czteroucha, z cylindryczną ni-

ską szyjką zdobioną trzema podwójnymi pozio-

mymi liniami sznurowymi. Niżej biegnie szereg

słupków stempelkowych, od którego odchodzą ułożone na przemian frędzelkowate pasy złożone z takich samych słupków oraz poziomych kresek.

Niżej występuje szereg słupków stempelkowych, od którego odchodzą pasy założone z poziomych kresek. Ucha zdobione słupkami stempelkowymi.

Powierzchnia słabo wygładzona, szorstka, szara.

Wymiary: wys. 21 cm, średn. wylewu 11 cm, mak- symalna wydętość brzuśca 27 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/515 – tabl. XIV:4).

Przynależność kulturowa: kultura złocka

8. Amfora bezucha z wysoką cylindryczną szyjką, ku- listym brzuścem i wyodrębnionym dnem. Krawędź wylewu nacinana. Szyjka zdobiona pięcioma po- dwójnymi falistymi liniami sznurowymi. Niżej bieg- nie szereg złożony z trójkątnych słupków stempelko- wych. Od niego odchodzą w dół pasy frędzelkowate złożone z takich samych słupków. Powierzchnia wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary: wys.

20,5 cm, średn. wylewu 17 cm, maksymalna wy- dętość brzuśca 26,5 cm, średn. dna 7,5 cm, grub.

ścianek 0,5 cm (MNKi/A/511 – tabl. XIV:5).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

9. Pucharek o profi lu zbliżonym do esowatego, z wyodrębnionym dnem i wysoką rozchyloną szyją z ornamentem w formie dziewięciu po- ziomych podwójnych linii sznurowych, poniżej których występuje rząd głębokich owalnych doł- ków stempelkowych. Powierzchnia słabo wygła- dzona, brązowa. Wymiary: wys. 13,5 cm, średn.

wylewu 10,7 cm, maksymalna wydętość brzuśca 10 cm, średn. dna 5,2 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/546 – tabl.XIV:6).

Przynależność kulturowa: kultura złocka lub kultura ceramiki sznurowej.

10. Przysadzista amfora czteroucha, kulista, z niską cylindryczną szyjką i wyodrębnionym dnem. Kra- wędź wylewu nacinana. Szyjka zdobiona trzema podwójnymi poziomymi liniami sznurowymi.

Poniżej występują dwa szeregi łuczków stempel- kowych i jeden szereg słupków. Od nich opadają pasy frędzelkowate złożone z takich samych łucz- ków i słupków. Między tymi pasmami umieszczo- ne są pojedyncze kolumny łuczków. Niżej biegnie szereg słupków i dwa rzędy łuczków. Ucha zdo- bione są słupkami. Powierzchnia wygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary: wys. 22 cm, średn.

wylewu 11,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 28,5 cm, średn. dna 8 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/603 – tabl. XV:1).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

11. Kubek esowaty z taśmowatym uchem łączącym krawędź wylewu z górną partią brzuśca. Ucho zdobione poziomymi podwójnymi liniami sznuro- wymi. Na szyi ornament w postaci pięciu podwój- nych falistych linii sznurowych umieszczonych między dwoma poziomymi podwójnymi liniami

odciśniętego sznura. W zagłębieniach zewnętrz- nych linii falistych występują słupki stempelko- we (4-5). Poniżej biegnie szereg krótkich kresek stempelkowych. Krawędź wylewu nacinana. Na krawędzi po obu stronach ucha umieszczone są trójkątne wypustki. Powierzchnia niewygładzona, brązowo-brunatna. Wymiary: wys. 17 cm, średn.

wylewu 13,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 16,5 cm, średn. dna 7,5 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/587 – tabl. XV:2).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

12. Fragment misy profi lowanej, o wysokiej rozchy- lonej szyi, zdobionej na krawędzi trójkątnymi wypustkami. Poniżej krawędzi wylewu umiesz- czonych jest sześć podwójnych falistych linii sznurowych i jedna podwójna pozioma. W za- głębieniach zewnętrznej linii znajdują się trzy słupki stempelkowe. Takie same słupki tworzą u nasady szyjki pasma, jedno ciągłe i dwa przery- wane po dziewięć słupków. Powierzchnia szorst- ka, brązowo-brunatna. Wymiary: zachowana wys.

15,5 cm, szer. 25,5 cm, grub. ścianek 0,6 cm (MNKi/A/533 – tabl. XV:3).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

13. Amfora baniasta, czteroucha, z wyodrębnionym dnem i niską cylindryczną szyją zdobioną trze- ma podwójnymi poziomymi liniami sznurowymi.

Poniżej biegnie szereg słupków stempelkowych, od którego opadają pasy frędzelkowate złożone z takich samych słupków. Pasy te przechodzą także przez ucho. Wymiary: 17,5 cm, średn.

wylewu 8 cm, maksymalna wydętość brzuśca 20,4 cm, średn. dna 7 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/514 – tabl. XV:4).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

14. Misa profi lowana o wyodrębnionym dnie i rozchy- lonej szyi. Krawędź wylewu zdobiona na małym odcinku trójkątnymi wypustkami, na pozostałej części nacięciami. Na szyi ornament w postaci pięciu podwójnych falistych linii sznurowych i jed- nej podwójnej prostej. Niżej trzy rzędy słupków stempelkowych, jeden ciągły i dwa przerywane.

W zagłębieniach górnej linii falistej występuje po 8-9 takich samych słupków. Powierzchnia słabo wygładzona, brunatna. Wymiary: wys. 13,5 cm, średn. wylewu 29 cm, maksymalna wydętość brzuśca 26 cm, średn. dna 8 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/499 – tabl. XV:5).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

15. Garnek o profi lu esowatym zdobiony na szyi rzę- dem krótkich odcisków palcowych. Powierzchnia niewygładzona, szorstka, brunatna. Wymiary:

wys. 20 cm, średn. wylewu 17 cm, maksymalna wydętość brzuśca 17,7 cm, średn. dna 6,6 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/513 – tabl. XV:6).

Przynależność kulturowa: kultura pucharów

lejowatych.

16. Amfora dwuucha z wyodrębnionym dnem i wy- soką cylindryczną szyjką zdobioną czterema podwójnymi poziomymi liniami sznurowymi.

Poniżej szereg słupków stempelkowych. Ucha zdobione są czterema rzędami takich samych słupków. Powierzchnia słabo wygładzona, ce- glasto-brązowa. Wymiary: wys. 18,5 cm, średn.

wylewu 9 cm, maksymalna wydętość brzuśca 18 cm, średn. dna 7 cm, grub. ścianek 0,5 cm (MNKi/A/596 – tabl. XV:7).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

17. Duże naczynie zasobowe, smukłe, o jajowatym brzuścu i cylindrycznej niskiej szyi, na której wy- stępuje ornament w postaci poziomego wałeczka biegnącego pod krawędzią wylewu oraz czterech równomiernie rozmieszczonych pionowych wałeczków łączących krawędź wylewu z pozio- mym wałkiem. Powierzchnia naczynia szorstka, brązowo-szara. Wymiary: wys. 42 cm, średn.

wylewu 40 cm, maksymalna wydętość brzuśca 38 cm, średn. dna 12,5 cm, grub. ścianek 0,8 cm (MNKi/A/488 – tabl. XVI:1).

Przynależność kulturowa: kultura amfor kulistych.

18. Kubek z wyodrębnionym dnem i brzuścem zbli- żonym do kulistego oraz wałkowatym uszkiem łączącym wylew z największą wydętością brzuś- ca. Na krawędzi wylewu w pobliżu ucha wystę- pują dwie wypustki. Powierzchnia chropowata, brunatno-brązowa, silnie zniszczona. Wymiary:

wys. 7,3 cm, średn. otworu 7,1 cm, maksymalna wydętość brzuśca 9 cm, średn. dna 5 cm, grub.

ścianek 0,4 cm (MNKi/A/539 – tabl. XVI:2).

Przynależność kulturowa: kultura złocka?

19. Naczynie jajowate o wąskim wyodrębnionym dnie, wydętym brzuścu i słabo wyodrębnionej szyi, lekko rozchylonej. Poniżej krawędzi wylewu występuje 12 równo rozmieszczonych guzków.

Powierzchnia słabo wygładzona, brunatno- -brązowa. Wymiary: wys. 16,3 cm, średn. wylewu 16,5 cm, maksymalna wydętość brzuśca 19 cm, średn. dna 5 cm, grub. ścianek 0,3 cm (MNKi/A/

– tabl. XVI:3).

Przynależność kulturowa: kultura amfor kulistych.

20. Kilkadziesiąt fragmentów naczyń zdobionych liniami sznurowymi i odciskami stempelkowymi w różnych układach. Wymiary: zachowana dł. 3,8 do 10 cm, szer. 4,6 do 7,8 cm (MNKi/A/597 – tab. XVI:4-5).

Przynależność kulturowa: kultura amfor kulistych.

21. Kubek doniczkowaty z wałkowatym uchem po- niżej krawędzi wylewu, nieornamentowany. Wy- miary: wys. 7,6 cm, średn. otworu 9,8 cm, średn.

dna 8,4 cm, grub. ścianek 0,4 cm (MNKi/A/573 – tabl. XVI:6).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

22. Duże naczynie jajowate z czterema rożkowatymi uchwytami poniżej krawędzi, nieornamentowane.

Powierzchnia chropowata, brunatno-brązowa. Wy- miary: wys. 40,5 cm, średn. wylewu 21 cm, maksy- malna wydętość brzuśca 39 cm, średn. dna 14 cm, gr. Ścianek 0,7 cm. (MNKi/A/541 – tabl. XVI:7).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

23. Grocik trójkątny o prostych krawędziach i pod- stawie załuskanych obustronnie. Wymiary: dł.

1,9 cm, szer. podstawy 1,3 cm (MNKi/A/589/1 – tabl. XVII:1).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

24. Smukły grocik trójkątny o prostych krawędziach i podstawie załuskanych obustronnie. Wymiary:

dł. 2,2 cm, szer. podstawy 1,3 cm (MNKi/A/589/2 – tabl. XVII:2).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

25. Smukły grocik sercowaty o prostych bokach, z łukowatą wnęką w podstawie. Retusz po- wierzchniowy, dwustronny. Przekrój soczewko- waty. Wymiary: dł. 2 cm, szer. podstawy 0,9 cm (MNKi/A/589/4 – tabl. XVII:3).

Przynależność kulturowa: kultura złocka lub kul- tura mierzanowicka.

26. Grocik sercowaty z podstawą płytko wyciętą. Je- den zadzior ułamany. Retusz przykrawędny, doo- kolny, dwustronny. Przekrój płaski. Wymiary: dł.

2,5 cm, szer. podstawy 1,7 cm (MNKi/A/589/3 – tabl. XVII:5).

Przynależność kulturowa: kultura złocka.

27. Przekłuwacz o dwóch retuszowanych zbieżnych krawędziach tworzących ostry wierzchołek. Jed- na krawędź łuskana dwustronnie. Wymiary: dł.

6,5 cm, największa szer. 2,8 cm (MNKi/A/589/5 – tabl. XVII:4).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

28. Półtylczak z krzemienia czekoladowego o kra- wędziach wyświeconych. Wymiary: dł. 5 cm, szer. 0,8 cm, grub. 0,4 cm (MNKi/A/562 – tabl.

XVII:6).

Przynależność kulturowa: prawdopodobnie kultura amfor kulistych.

29. Wiór z krzemienia świeciechowskiego o krawę- dziach wyświeconych. Jeden bok częściowo mi- krołuskany. Wymiary: dł. 5,7 cm, szer. 1,2 cm, grub. 0,2 cm (MNKi/A/564 – tabl. XVII:7).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

30. Wiór o zbieżnych niełuskanych bokach, ze ślada- mi użytkowania w postaci wyszczerbień. Wymia- ry: dł. 6,6 cm, szer. 2,1 cm (MNKi/A/554 – tabl.

XVII:8).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

31. Sierp krzemienny typu I wg A. Machnika o ła-

godnie wygiętym grzbiecie i delikatnie wklęsłym

ostrzu, zwężający się w kierunku ściętego ukośnie

wierzchołka. Retusz obejmuje obie powierzch-

nie. Krawędzie dodatkowo załuskane. Przekrój

poprzeczny i podłużny soczewkowaty. Podstawa

rozszerzona i ścieniona. Krzemień ożarowski.

Wymiary: dł. 14,8 cm, szer. podstawy 5,6 cm, grub. 0,8 cm (tabl. XVIII:1). Przynależność kul- turowa: kultura mierzanowicka.

32. Sierp krzemienny typu I wg A. Machnika o ła- godnie wygiętym grzbiecie i nieznacznie wklę- słym ostrzu oraz lekko zwężonym, zaokrąglonym końcu. Wykonany został retuszem powierzchnio- wym, przez co uzyskał soczewkowaty przekrój po- przeczny i podłużny. Krawędź grzbietowa i ostrze są dodatkowo załuskane. Podstawa rozszerzona i ścieniona. Krzemień ożarowski. Wymiary: dł.

13 cm, szer. przy podstawie 4 cm, grub. 1 cm (MNKi/A/590/1 – tabl. XVIII:2).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

33. Sierp krzemienny typu I wg A. Machnika o łagod- nie wygiętym grzbiecie i lekko wklęsłym ostrzu, zwężający się przy wierzchołku. Powierzchnia obustronnie retuszowana, z dodatkowym załuska- niem krawędzi i grzbietu. Przekrój poprzeczny i podłużny soczewkowaty. Podstawa rozszerzona i ścieniona. Krzemień ożarowski. Wymiary: dł.

12,2 cm, szer. podstawy 3,7 cm, grub. 0,9 cm (MNKi/A/590/3 – tabl. XVIII:3).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

34. Fragment sierpa krzemiennego o łagodnie wygię- tym grzbiecie, nieznacznie wklęsłym ostrzu, lekko zwężającym się w kierunku jednego końca. Retusz powierzchniowy, dwustronny. Krawędź grzbietowa i ostrza dodatkowo załuskane. Przekrój poprzecz- ny i podłużny soczewkowaty. Podstawa rozszerzo- na i ścieniona dodatkowym łuskaniem. Wymiary:

zachowana dł. 6 cm, szer. przy podstawie 3,5 cm, grub. 1,1 cm (MNKi/A/590/5 – tabl. XVIII:4).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

35. Gruby wiór o nieregularnych krawędziach zału- skanych jednostronnie na całej długości. Wymia- ry: dł. 12,8 cm, największa szer. 5,5 cm, najwięk- sza grub. 2 cm (MNKi/A/590/6 – tabl. XVIII:5).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

36. Krzemienny grot oszczepu (płoszcze) kształtu zbli- żonego do liściowatego, ze słabo wyodrębnionym trzonkiem. Retusz obustronny z wyraźnie zaznaczo- nym retuszem przykrawędnym. Krawędzie boczne łukowate. Przekrój poprzeczny i podłużny soczewko- waty. Wymiary: dł. 8,5 cm, największa szer. 3,5 cm, grub. 1,1 cm (MNKi/A/590/4 – tabl. XVIII:6).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

37. Siekierka czworościenna, klinowa, zwężająca się równomiernie od ostrza w kierunku obucha.

Obuch prostokątny, lekko wypukły. Ostrze łuko- wate. Powierzchnia starannie wygładzona. Wy- miary: dł. 8,5 cm, szer. obucha 2,8 cm, grub. obu- cha 2,3 cm, szer. ostrza 4,4 cm (MNKi/A/555 – tabl. XIX:1).

Przynależność kulturowa: kultura amfor kulistych.

38. Mała siekierka czworościenna, klinowa, zwę- żająca się równomiernie od ostrza w kierunku

obucha. Obuch prostokątny, płaski. Ostrze lekko łukowate. Powierzchnia starannie wygładzona.

Wykonana z krzemienia pasiastego. Wymiary: dł.

10 cm, szer. obucha 2 cm, szer. ostrza 3,6 cm, grub. 0,8 cm (MNKi/A/553 – tabl. XIX:2).

Przynależność kulturowa: kultura amfor kulistych.

39. Mała siekierka czworościenna, klinowa, zwężają- ca się równomiernie od ostrza w kierunku obu- cha. Obuch prostokątny, lekko wypukły. Ostrze delikatnie łukowate. Cała powierzchnia staran- nie wygładzona. Wykonana z krzemienia pasia- stego. Wymiary: dł. 8,2 cm, szer. obucha 2 cm, szer. ostrza 3,5 cm, grub. przy obuchu 1,3 cm (MNKi/A/552 – tabl. XIX:3).

Przynależność kulturowa: kultura amfor kulistych.

40. Siekierka czworościenna, klinowa, rozszerza- jąca się równomiernie od obucha w kierunku łukowatego ostrza. Obuch płaski, prostokątny.

Powierzchnia starannie wygładzona. Wymiary:

dł. 14 cm, szer. ostrza 6,8 cm, szer. obucha 3 cm, grub. 2 cm (MNKi/A/808 – tabl. XIX:4).

Przynależność kulturowa: kultura amfor kulistych.

41. Siekierka czworościenna, klinowa, rozszerzająca się równomiernie od prostokątnego płaskiego obucha do lekko łukowatego ostrza. Powierzch- nia starannie wygładzona. Wykonana z krze- mienia pasiastego. Wymiary: dł. 15,7 cm, szer.

ostrza 6,2 cm, szer. obucha 3,7 cm, grub. 1,8 cm (MNKi/A/807 – tabl. XIX:5).

Przynależność kulturowa: kultura amfor kulistych.

42. Siekierka dwuścienna, o przekroju poprzecznym i podłużnym soczewkowatym. Obuch lekko zwę- żony, krawędzie boczne proste, ostrze proste.

Powierzchnia częściowo wygładzona. Znaczną jej część pokrywają negatywy odbić formujących sie- kierkę. Wymiary: dł. 8,2 cm, szer. ostrza 4,1 cm, szer. obucha 2,2 cm, największa grub. 1,7 cm (MNKi/A/566 – tabl. XIX:6).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

43. Siekierka dwuścienna, soczewkowata w przekroju podłużnym i poprzecznym. Obuch lekko zwężo- ny, krawędzie boczne zaokrąglone, ostrze proste.

Powierzchnia wygładzona z negatywami odbić formujących siekierkę. Wymiary: dł. 8,3 cm, szer.

ostrza 5,3 cm, szer. obucha 3 cm, największa gru- bość 3 cm (MNKi/A/565 – tabl. XIX:7).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

44. Dłuto wykonane z odłamanego zakończenia poro- ża, ze śladami strugania w miejscu ułamania. Wy- miary: dł. 12 cm (MNKi/A/557/3 – tabl. XX:1).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

45. Szydło kościane o przekroju poprzecznym w kształcie litery C, tzw. ceowatym. Szydło posia- da naturalny tylec w postaci zgrubienia stawowe- go. Starannie wygładzone przy ostrym końcu. Wy- miary: dł. 14 cm (MNKi/A/557/1 – tabl. XX:2).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

46. Dłuto wykonane z krótkiej, masywnej kości, kształtu klinowatego, o ostrzu półokrągłym uformowanym przez zastruganie nożem i wygła- dzenie. Wymiary: dł. 7,5 cm (MNKi/A/557/4 – tabl. XX:3).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

47. Szydło wykonane nożem z długiego ułamka kości ostruganej, starannie zaostrzonej. Wymiary: dł.

13,7 cm (MNKi/A/557/2 – tabl. XX:4).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

48. Dłuto wykonane z masywnej kości, o ostrzu półokrągłym uformowanym przez zastruganie nożem i wygładzenie. Tylec ucięty. Wymiary: dł.

11,5 cm (MNKi/A/557/5 – tabl. XX:5).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

49. Fragment długiej okrągłej kości ze śladami ob- róbki, pustej w środku. Przy jednym końcu kość jest ścięta, drugi koniec ułamany. Wymiary:

dł. 9,3 cm, średn. 1 cm, średn. otworu 0,4 cm (MNKi/A/593 – tabl. XX:6).

Przynależność kulturowa: prawdopodobnie kultura amfor kulistych.

50. Wisiorek z zęba zwierzęcego przewiercone- go na jednym końcu. Wymiary: dł. 3,5 cm (MNKi/A/580 – tabl. XX:7).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

51. Dłuto z poroża jelenia o zaostrzonym i wygła- dzonym jednym końcu. Wymiary: dł. 14 cm (MNKi/A/578 – tabl. XX:8).

Przynależność kulturowa: nieokreślona.

52. Dwadzieścia jeden krążkowych paciorków praw- dopodobnie z poroża; otworki równo wywierco- ne. Wymiary: średn. ok. 1,2 cm, wys. 0,3 – 0,7 cm (MNKi/A/570 – tabl. XX:9). Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

53. Krótki topór symetryczny o pięciobocznym zary- sie z otworem mniej więcej w połowie długości.

Ostrze asymetryczne, obuch owalny. Powierzch- nia wygładzona. Wymiary: dł. 8,8 cm, maksymal- na szer. 5,8 cm, szer. ostrza 4,7 cm, szer. obucha 3,7 cm, średn. otworu 2,3 cm (MNKi/A/588 – tabl. XX:10).

Przynależność kulturowa: kultura mierzanowicka.

ANALIZA MATERIAŁÓW KULTURA ZŁOCKA Ceramika

Zmarłym pochowanym w grobach KZ z reguły towarzyszyły naczynia. Liczba ich dochodziła do 20 w jednym grobie. Zauważyć można zależność:

im więcej szkieletów w grobach, tym więcej w nich naczyń. Przeważającą część ceramiki stanowią na- czynia o formach użytkowych. Są to używane w życiu

codziennym amfory, misy, kubki i naczynia zasobo- we. Na tle tej grupy wyróżniają się naczynia minia- turowe i pokrywki z zagadkowymi przedstawieniami.

Amfory

Ze względu na kształt i stylistyczne cechy moż- na podzielić je na kilka grup. Do pierwszej należy 9 amfor czterouchych (tabl. I:2; IV:2; IX:2-4; XI:1;

XIII:2; XIV:4; XV:4). Są to naczynia z brzuścem zbliżonym do kulistego i na ogół dobrze wyodrębnio- nym dnem. Szyjka niewysoka, wąska i cylindryczna, niekiedy lekko rozchylona. Poniżej szyjki lub na naj- większej wydętości brzuśca umieszczone są cztery kolankowate uszka, przekłute poziomo. Ornament umieszczony jest na szyi i górnej partii brzuśca. Na szyi występuje motyw o osi poziomej w postaci fali- stych lub poziomych odcisków sznurowych. Brzusiec zdobiony jest motywami pionowymi w formie opada- jących od szyjki pasm złożonych ze słupków, łuczków i owalnych dołków wykonanych stempelkiem. Wy- miary są bardzo zróżnicowane od małych o wysoko- ści około 15 cm do dużych osiągających 24,5 cm.

Drugą grupę stanowią trzy amfory z trzema uchami. Wyróżnia się miniaturowa amforka osiąga- jąca 6,4 cm wysokości o brzuścu niemal dwustożko- watym, zdobiona w górnej partii brzuśca motywem jodełki (tabl. XII:2). Podobnie zdobiona jest amfora o brzuścu zbliżonym do kulistego i rozchylonej szyj- ce (tabl. XII:5). Ostatnia amfora z tej grupy posiada na kulistym brzuścu ornament podobny do tego, który występuje na amforach turyńskich, mianowicie w postaci pionowych pasm złożonych ze żłobków i dołków stempelkowych i przechodzących poniżej największej wydętości (tabl. V:3).

Odrębną grupę tworzą trzy amfory kuliste, dwu- uche. Formą przypominają okazy czterouche. Ich wysokość wynosi 17,5 i 18,5 cm. Jedna zdobiona jest tylko na szyi ornamentem linii sznurowych, poniżej którego umieszczony jest rząd słupków stempelko- wych (tabl. VI:6). Kolejna amfora posiada dodatkowo ornament na górnej partii brzuśca w postaci słupków stempelkowych (tabl. XVI:2). Ostatni egzemplarz zdobiony jest ukośnymi rytymi liniami tworzącymi na szyi i brzuścu promienisty wzór (tabl. V:4).

Do amfor dwuuchych zalicza się także duże kuliste amfory zwane turyńskimi. W zbiorach MNK znajduje się jeden taki okaz (tabl. IV:1). Posiada on krótką cylindryczną szyjkę, baniasty brzusiec oraz dwa szerokie karbowane ucha umieszczone na naj- większej wydętości brzuśca. Szyjka zdobiona jest dookolnymi żłobkami i listwą z dołeczkami. Górna partia brzuśca posiada ornament pionowy w postaci zygzaków, żłobków i dołeczków.

Oddzielną grupę tworzą dwie amfory jajowate

(tabl. VI:6; XI:2). Posiadają one wydłużony, jajowaty

brzusiec, wyodrębnione dno, wąską cylindryczną szyj-

kę i dwa ucha umieszczone w górnej partii brzuśca.