• Nie Znaleziono Wyników

Krzesanica : organ Sekcji Taternickiej Klubu Sportowego „Tatry”. 1933, nr 2

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Krzesanica : organ Sekcji Taternickiej Klubu Sportowego „Tatry”. 1933, nr 2"

Copied!
34
0
0

Pełen tekst

(1)

KRZESANICA

O R G A N S E K C J I T A T E R N I C K I E J K L U B U SPO R TO W EG O „ T A T R Y “

Z A K O P A N E 1933

N A K Ł A D E M S E K C JI T A T E R N IC K IE J K L U B U S P O R T O W E G O „ T A T R Y -

(2)
(3)

KRZESANICA

O R G A N S E K C J I T A T E R N I C K I E J K L U B U SPO RTO W EG O „ T A T R Y “ W ZAKOPANEM

Nr. 2. ZAKOPANE, CZERWIEC 1933 R. R. I.

K O Z I W I E R C H

2 2 . V I . 1 9 2 6 r.

Z H a l i G ą s i e n i c o w e j k u o l b r z y m i m u s y p i s k o m i ś n i e g o m , w y p a ­ d a j ą c y m z p o d K o z i e j P r z e ł ę c z y W y ż n i e j . Z p p . X i Y . P o d p i e r w s z ą w i e l k ą i m o k r ą p r z e w i e s z k ą n a ś c i a n ę K o z i e g o W i e r c h u . P o s f o r s o w a ­ n i u p i e r w s z y c h n a j t r u d n i e j s z y c h p a r t y j ś c i a n y ( p o d p i a r ż y s t y z a c h o d z i k ) c o f a n i e s i ę . T o w a r z y s z e o d m ó w i l i p ó j ś c i a d a l e j — j a z a ś w y b i t y z s i ł n i e m o g ł e m i c h „ w y c i ą g a ć " . U w a ż a m „ d r o g ę " t ę z a j e d n ą z n a j t r u d ­ n i e j s z y c h z e z n a n y c h m n i e . J e s t b e z w z g l ę d n i e t r u d n i e j s z a o d Z a m a r ł e j T u r n i ( p d . ś c i a n y ) .

4 . V I I . 1 9 2 6 r.

P r ó b a w y j ś c i a n a K o z i W i e r c h p n . ś c i a n ą : p o p o k o n a n i u p r o g u — t o w a r z y s z m ó j o d m a w i a p ó j ś c i a d a l e j . N a l e ż y w i ę c w r a c a ć s i ę .

5. V I I . 1 9 2 6 r . T r z e c i i o s t a t e c z n y s z t u r m d o p n . ś c i a n y K o z i e g o W i e r c h u — z a k o ń c z o n y t r i u m f e m .

Z d n a K o z i e j D o l i n k i , z a s y p a n e j p i a r g a m i i ś n i e g a m i , w y r a s t a j ą

w ś r ó d m u r u s k a l n e g o d w i e p o t ę ż n e b a s z t y : K o z i e C z u b y i K o z i W i e r c h .

L i t e — c z a r n e — z u b o g ą r z e ź b ą — u w i e ń c z o n e ś n i e g a m i — m o k r e —

s ł o ń c e d o c i e r a d o n i c h n a c h w i l ę , o ś w i e t l a j ą c n i e w i e l k i e f r a g m e n t y —

r e s z t a , t . j. w i ę k s z o ś ć p o z o s t a j e c z a r n a — p o n u r a — n i e t k n i ę t a t u p r o ­

m i e n i a m i s ł o ń c a . O d d z i e l o n e o d s i e b i e w ą s k ą s z c z e r b ą K o z i e j P r z e ł ę c z y

W y ż n i e j ( z a s y p a n y ś n i e g a m i i n i e t k n i ę t y n o g ą l u d z k ą w w y j ś c i u —

p a r o k r o t n i e p r z e w i e s z a j ą c y s i ę ż l e b ) . P n . ś c i a n a K o z i e g o W i e r c h u r ó ż n i

s i ę o d s w o j e j s i o s t r z y c y z K o z i c h C z u b ó w t e r n , ż e j e s t u b o ż s z a

w r z e ź b ę — j a k o ś n i e w y r a ź n a — z u p e ł n i e p i o n o w a o d d o ł u — z p ł y t k i e m

w g ł ę b i e n i e m u g ó r y — c z a r n a — p o n u r a — o d s t r ę c z a j ą c a . Ż a d n e j w y ­

b i t n e j r y s y n a s o b i e — p r ó c z o l b r z y m i e g o p r z e w i e s z o n e g o z ę b u n a

p n . - w s c h . s t r o n i e .

(4)

Z t a t e r n i c k i e g o p u n k t u w i d z e n i a : d o l n e p a r t j e c h a r a k t e r y z u j e b r a k c h w y t ó w z a d z i e r ż y s t y c h - w s z y s t k o g ł a d k i e — z a o k r ą g l o n e — n i e w y ­ r a ź n e — n i j a k i e — g ó r n e p a r t j e k r u c h e .

G . o d z . 8 r a n o . Z t o w a r z y s z e m s w y m ( p . T . F . ) w y c h o d z i m y z e s c h r o n i s k a i i d ą c w o l n i u t k o d o c i e r a m y n a g ó r n e p i ę t r o K o z i e j D o l i n k i . O d p o c z y n e k . O g r o m n e m u s y p i s k i e m p i a r g ó w m i ę d z y ś n i e g a m i d o g ó r y p o d ś c i a n ę K o z i e g o W i e r c h u . R o z p a d l i n ą m i ę d z y ś n i e g i e m i ś c i a n ą k u g ó r z e d o u j ś c i a ż l e b u z K o z i e j P r z e ł ę c z y W y ż n i e j . O l b r z y m i a d z i u r a p o d ś n i e g i e m — t r a w e r s n a ś n i e g i d o p o p r z e c z n e j r o z p a d l i n y w ś n i e ­ g u . O g a r n i a n a s c h ł ó d c z a r n e g o , p o n u r e g o ż l e b u . N a d n a m i s t a j e d ę b a ś n i e g p r z e w i e s z o n y p r o g i e m . K r o k w p o w i e t r z u n a l e d w o w y s t a j ą c e g z y m s i k i n a ś c i a n i e K o z i c h C z u b ó w . P r z e c i s k a m y s i ę p a r ę k r o k ó w k u g ó r z e . C h ł o d n o - c i a ł o d y g o c e w w i l g o c i i z i m n i e . W i ą ż e m y s i ę l i n ą . C i ę ż k o p r a c u j e m ó j t o w a r z y s z c z e k a n e n i , t r a w e r s u j ą c t w a r d y ś n i e g . M i a r o w o p r z e b i e r a m l i n ę a s e k u r a c y j n ą — w r e s z c i e d o t a r ł d o r o z p a d l i n y m i ę d z y ś c i a n ą K o z i e g o W i e r c h u , a ś n i e g i e m . J e d e n w y s t e r e k s k a l n j r ł ą c z y i u ł a t w i a p r z e j ś c i e n a ś c i a n ę p o o b u s t r o n a c h w i e l k i e s z c z e l i n y

w i e j ą m r o k i e m i c h ł o d e m .

J e s t e ś m y n a ś c i a n i e . M o k r e , w y g ł a d z o n e g z y m s i k i d o p r o w a d z a j ą n a s p o z i o m y m t r a w e r s e m w l e w o d o s t o p n i a m o k r e g o i p i a r ż y s t e g o - n a g ł o w ę p a d a p r y s z n i c w o d y z p r z e w i e s z o n y c h ś c i a n . W e j ś c i e z a g r a ­ d z a p i o n o w y p r ó g p ę k n i ę t y - t r z y r y s y . Z d e j m u j ę b u t y — t r z e ­ w i c z k i n a n o g i - h a k i i m ł o t e k n a s z y j ę i w s z a l o n e j i w y t ę ż a j ą c e j w s p i n a c z c e z a g a r n i a m p r ó g p o d s i e b i e . W m i n j a t u r o w e j n i s z y t k w i h a k p i e r w s z y c h z d o b y w c ó w ' . S t o p i e ń p o c h y ł y n i e d a j e z a b e z p i e c z e n i a . E k s p o z y c j a w i e l k a . P l e c a k i c z e k a n y j a d ą z a m n ą n a l i n i e . „ W y c i ą g a m "

t o w a r z y s z a . „ D r o g a " p r o w a d z i w l e w o . J e s t t o w ą z i u t k i , c h w i l a m i p r a ­ w i e z a t r a c a j ą c y s i ę , t r a w i a s t o - s k a l i s t y g z y m s w o l b r z y m i e j , n i e m a l a b ­ s o l u t n e j e k s p o z y c j i . D o c h o d z ę n i m d o k o ń c a . T u h a k d r u g i w b i t y p r z e z e m n i e p o d c z a s p i e r w s z e j p r ó b y w y j ś c i a .

T e r a z p i o n o w ą , n i e c o p r z e w i e s z o n ą ś c i a n k ą , p o z b a w i o n ą c h w y t ó w ,

d o w y s t e r k u s k a l n e g o w i e l k o ś c i b o c h e n k a c h l e b a . S t a j ę n a n i m .

T r u d n o - o e k ś p o z y c j i j u ż n i e m ó w i ę . K a m i e ń n i e u d e r z a j ą c a n i r a z u

o ś c i a n ę p a d a p r o s t o n a ś n i e g . Z c y p l a g ó r n ą c z ę ś c i ą ś c i a n k i — p o

m a l e ń k i c h p ę k n i ę c i a c h z 5 - 6 m e t r ó w k u g ó r z e . Ś c i a n k a g ł a d k a —

c h w y t y s k ą p e . L i n a z a c i n a s i ę . W i ę c w b i j a m h a k ( b . s ł a b o w c h o d z i -

j e s t t o b a r d z i e j „ m o r a l n a " a s e k u r a c j a ) . „ M e t r l i n y " , r y c z y t o w a r z y s z

z d o ł u . Z d r e w n i a ł e m . J a m u s z ę m i e ć j e j z p i ę ć m e t r ó w j e s z c z e . „ R ó b ,

p a n , c o c h c e s z , j a m u s z ę m i e ć c h o c i a ż t r z y " . - „ N i e m a m " . — „ M u s i

b y ć — i n a c z e j k a t a s t r o f a " . „ M a s z , p a n " . P r z y l g n ą ł e m d o g ł a d k i e j

ś c i a n y , d l a n ó g o p a r c i e s z e r o k o ś c i d w ó c h - t r z e c h p a l c ó w c i a ł o d y g o c e

z p r z e m ę c z e n i a ~ c z u j ę t ę t n o k a t a s t r o f y n i e z n a c z n y m r u c h e m o p u ­

s z c z a m r ę k ę i u j m u j ę l i n ę , b y j ą p o d c i ą g n ą ć — l i n a z a c i ę ł a s i ę - - a n i

(5)

41

j e j r u s z y ć — n i e p u s z c z a m n i e . T o w a r z y s z o d d o ł u r o b i w s z e l k i e w y ­ s i ł k i — o d b e z p i e c z a s i ę — d o w i ą z u j e z a p a s o w ą l i n k ę i w r e s z c i e w y ­ c i ą g a m j e j t r o c h ę . T e r a z s z a l e n i e t r u d n e p o d c i ą g n i ę c i e s i ę : p o g ł a d k i e j z u p e ł n i e ś c i a n c e n a j e j g ó r n ą k r a w ę d ź , g d z i e z n a j d u j ę o p a r c i e p o z i o m e d l a d ł o n i . R z u t w g ó r ę : w y s i ł e k w o l i — n e r w ó w — m i ę ś n i — z d e c y d o ­ w a n y - - o b l i c z o n y — s p o k o j n y — t a k i , c o m u s i u d a ć s i ę . . . Ś c i a n k a p o d e m n ą . P r z e d e m n ą w s p a n i a ł y t a r a s — p y s z n e m i e j s c e — r a j s k i e s c h r o n i s k o — w y m a r z o n y c u d . J e s z c z e j e d n o p o d c i ą g n i ę c i e i c o ś z e s t r a s z n ą s i ł ą p o c i ą g n ę ł o m n i e n a d ó ł . W m i e j s c u p r a w i e z u p e ł n i e g ł a d - k i e m . J e s t j e d e n j e d y n y , b o c z n o - d o ł n y c h w y t d l a l e w e j r ę k i i n i e w y ­ r a ź n a ł y ż e c z k a p o d l e w ą n o g ę . Z a c i ę ł a s i ę l i n a . D ł u g i , s t r a s z n y k w a ­ d r a n s u p ł y n ą ł - n i m w b i ł e m h a k , w i s z ą c n i e m a l w p o w i e t r z u - n i m t o w a r z y s z w y s z a r p a ł d l a m n i e p a r ę m e t r ó w ' l i n y , p r z e b y w a j ą c u d o ł u t r a w e r s . N a r e s z c i e — c o z a r o z k o s z n a b e z p i e c z n y m t a r a s i e . W y c i ą g a m z m o z o ł e m p . T a d e u s z a — r z e c z y z o s t a ł y n a p r o g u p r z y h a k u — l i n y z a b r a k ł o . „ J u t r o p ó j d z i e s i ę p o n i e “ , d e c y d u j e m y .

W p r a w o i w l e w o w w i e l k i e j e k s p o z y c j i p o d o d p ę k n i ę t e m i s k a ­ ł a m i d o w ś c i e k ł e g o , u d o ł u n i e c o p o d c i ę t e g o k o m i n a . N a c a ł ą d ł u g o ś ć l i n y k o m i n e m — k r u c h y m , z m i n i m a l n ą i l o ś c i ą c h w y t ó w - l e c z z d o - b r e m i m i e j s c a m i d o z a p i e r a n i a s i ę . S i a d a m o k r a k i e m n a m a l e ń k i e s i o ­ d e ł k o u j e g o g ó r n e g o k o ń c a . E k s p o z y c j a w d e l k a . P r z e w i e s z o n e ś c i a n k i n a d g ł o w ' ą , p o l e w e j s t r o n i e p i o n - z u p e ł n y — a b s o l u t n y p i o n . P a r ę l u ź n y c h wra n t , p o k t ó r y c h t r z y k r o k i w' l e w ro — w i d o k n a M u r a ń o s ł o - n e c z n i o n y , r a d o s n y , j e s t e ś m y n a w s c h o d n i e j g r z ę d z i e — ł a t w o d o ś ć — l e c z k r u c h o i e k s p o z y c j a . G r z ę d ą d o g ó r y p a r ę d ł u g o ś c i l i n y . D w a r a z y p r z e w i e s z o n e g ł a z y i : „ H u r r a a - - K o z i W i e r c h n a s z ! “ — P o w r ó t o 8 - e j d o s c h r o n i s k a .

C a ł ą ś c i a n ę p r o w a d z i ł e m . D o k o n a n e p r z e z n a s w y j ś c i e z d a j e s i ę , ż e j e s t t r z e c i e — t r u d n o ś c i w d o l n y c h p a r t j a c h n a d z w y c z a j w i e l k i e — s t a n o w c z o t r u d n i e j , n i ż n a p d . ś c i a n i e Z a m a r ł e j T u r n i . E k s p o z y c j a p r z e z c a ł y c z a s o l b r z y m i a - w' d o l n y c h p a r t j a c h . Ś c i a n a n i e d a j e r o z k o s z y w s p i n a n i a j e s t p o n u r a i g r o ź n a .

6 . V I I . 1 9 2 6 r.

P o s z l i ś m y p o z o s t a w i o n e g r a t y n a p r o g u . O d p ę d z i ł n a s d e s z c z

g r z m o t y i b ł y s k a w i c e . O 3 - e j p o s z l i ś m y d r u g i r a z . P o g o d a d o b r a . Z a ­

l e d w i e d o t a r l i ś m y d o ś n i e g u l u n ą ł d e s z c z i w ś c i e k ł y , z i m n y w i a t r p o ­

w i a ł . L e c i u t e ń k o u b r a n i ( j a t y l k o w' s p o r t o w e j k o s z u l c e ) p r z e m a r z l i ś m y

m o m e n t a l n i e . W r ę k a c h „ n i e c z u j e s i ę c z u c i a ' 1. N i e m o ż n a o p a n o w a ć

f e b r y c z n y c h d r g a w e k c i a ł a , ś c i a n a m o k r a — l e j e s i ę z n i e j w o d a . C o

b ę d z i e z p r o g i e m ? O z d j ę c i u b u t ó w — c o t a m i g a d a ć . P r ó b u j ę p r o g u

r a z i d r u g i i t r z e c i . W r e s z c i e p o d n o s z ę s i ę : s k a ł a m o k r a . W o l n i u t k o

p o d c i ą g a m s i ę : i — r ę c e z d r ę t w i a ł e n i e z n a j d u j ą o p a r c i a . Ź l e k u t e

(6)

( p o ż y c z o n e ) b u t y s p e ł n i a j ą f u n k c j e n a r t n a s z r e n i . — C z u j ę , ż e o d p a d n ę z a c h w i l ę . C h c ę c o f n ą ć s i ę . — L e w y b u t — d o s k o n a ł y d o ś l i z g a w k i , l e c z n i e d o w s p i n a c z k i — m g n i e n i e o k a i m y ś l : „ H a k w y t r z y m a — c z y n i e ? “ — s t r a s z n e u d e r z e n i e w p i e r s i i s z a r p n i ę c i e l i n y — b ó l w l e w e j r ę c e i c z u j ę j a k s k ó r a d r z e s i ę . — O d p a d ł e m . — H a k w y ­ t r z y m a ł . — T o w a r z y s z c i ą g n i e l i n ę z c a ł y c h s i ł . — P o l e c i a ł e m n a t r z y ­ k r o t n ą d ł u g o ś ć s w e g o w z r o s t u . — W p i e r s i a c h , a w ł a ś c i w i e w s e r c u — w k t ó r e u d e r z y ł e m s i ę — b ó l s z a l o n y — s k r ę c i ł e m s i ę w k ł ę b e k — i w p i ł e m z ę b y w w a r g i . — W o l n i u t k o p o d n o s z ę s i ę — i w y ł a ż ę z p o ­ m o c ą l i n y . C h c ę j e s z c z e r a z p o o d p o c z y n k u p r ó b o w a ć p r o g u — l e c z c z u j ę , ż e j e s t t o s z a l e ń s t w o — w r a c a m y . G r a t y p o z o s t a ł y n a g ó r z e .

7 . V I I . 1 9 2 6 r.

P . S . M a m p e c h a — K o z i W i e r c h . P i ę ć r a z y n i e d o p u s z c z a ł m n i e d o s i e b i e i n a s i e b i e — g d y w r e s z c i e u l e g ł — t o z e m ś c i ł s i ę . N i e m a m ż a l u d o n i e g o — j e s t i t a k w w a l c e b a r d z o r y c e r s k i i u c z c i w y . Z a n a u c z k ę d a n ą m i c z u j ę d l a n i e g o w d z i ę c z n o ś ć . S p o t k a m y s i ę j e s z c z e .

M ieczy sła w Szczuka

O NIEKTÓRYCH WYRAZACH

N i e k t ó r e w y r a z y , u ż y w a n e z a z w y c z a j w o p i s a c h d r ó g s k a l n y c h , p o w i n n y b y ć z m i e n i o n e .

I t a k w y r a z r y n n a r a z i n i e p r z y j e m n i e , b o n i e p o l s k i , a p o z a t e m t r ą c i p o d w ó r k i e m m i e j s k i e m . Z a s t ą p i ć g o m o ż e ś c i e k w a , a l b o i n n e j a k w y t o k a , k o r y ć i n a .

W y r a z n y ż a m a o d d a w n a u ż y w a n y o d p o w i e d n i k p o l s k i w n ę k a . Z a m i a s t p l a t f o r m y n i e k i e d y p o c z ę t o u ż y w a ć p ł a ś n i a , p ł a s i e n - k a , a l e p r z e c i e ż j e s z c z e n i e r a z p o j a w i a s i ę p l a t f o r m a i p l a t f o r e m k a . T y m c z a s e m p ł a ś n i a j e s t w y r a z e m z u p e ł n i e o d p o w i e d n i m i w y s t a r c z a ­ j ą c y m , a p o n a d t o w ł a ś c i w y m , b o g w a r o w y m .

A t e r a z ó w n i e s z c z ę s n y c y p e l , z k t ó r y m b y r a z j u ż s k o ń c z y ć n a ­

l e ż a ł o . N a w y r a ż e n i e p o j ę c i a t e g o i s t n i e j e d o s y ć w y r a z ó w p o l s k i c h ,

z k t ó r y c h d a s i ę w y b r a ć o d p o w i e d n i w p e w n y m r a z i e s t o s o w n i e d o

p o t r z e b y . A w i ę c b ę d ą t o w y r a z y n a s t ę p u j ą c e : w y s t ę p , w y s k o k , c z u ­

b e k , k o n i u s z e k , — d a l e j g w a r o w e j a k : g r o ń , g r o n i k , w y p ó r , s t y r ź n i k .

W y r a z ś p i w ó r j e s t t a k c u d a c z n y , ż e n a z w a ć g o m o ż n a m u r z y ń s k o -

p o l s k i m , j a k b y g o w y m y ś l i ł m u r z y n , n a u c z y w s z y s i ę c o ś n i e c o ś p o l ­

s z c z y z n y . C z y ż t e g o p r z y b o r u d o s p a n i a n i e m o ż n a n a j l e p i e j o k r e ś l i ć

w y r a z e m s y p i a k ?

(7)

43

C o d o w y r a z u c h w y t m o ż n a m i e ć p e w n ą w ą t p l i w o ś ć , p o n i e w a ż o z n a c z a o n w z a s a d z i e s a m ą c z y n n o ś ć r ę k i , a n i e m i e j s c e , k t ó r e r ę k a u j m u j e . W o b e c t e g o , ż e w y r a z t e n w z n a c z e n i u c z y n n o ś c i m i ę ś n i o w e j j e s t p o w s z e c h n i e u ż y w a n y , n i e m o ż n a w y p a c z a ć j e g o z n a c z e n i a . N a w y r a ż e n i e z a ś p o j ę c i a o w e g o m i e j s c a , d o k t ó r e g o z m i e r z a c h w y t d a s i ę u ż y ć c h w y t k a a l b o c h w y c i n a , j e ż e l i j u ż n i e w y s t a r c z y p o p r o s t u n a s u ­ w a j ą c a s i ę n a m y ś l s t e r c z y n a . N a j l e p s z y m w y r a z e m j e s t c h w y c i n a , a l b o w i e m w y p o w i a d a d o b i t n i e z n a c z e n i e p o j ę c i a .

J a k n a j n i e p o t r z e b n i e j j u ż p r z e d l a t y p r z y n i e ś l i d o T a t r o d w i e d z a ­ j ą c y j e l u d z i e d o l s c y g r o t ę , k t ó r a s i ę r y c h ł o t a k z a d o m o w i ł a , ż e j ą n a w e t p r z e j ę l i s a m i g ó r a l e , t a k t e r a z s p o t y k a s i ę c z ę s t o t a k b a r d z o r a ż ą c e b l o k i . P r z e c i e ż b e z t e g o w y r a z u m o ż n a s i ę n a j z u p e ł n i e j o b e j ś ć ! N i e j e d n o k r o t n i e j u ż w y r a z k a m i e ń w y s t a r c z a n a o d d a n i e p o j ę c i a , n i e s ł u s z n i e b o w i e m z a p o m i n a s i ę o t e m , ż e k a m i e ń m o ż e b y ć n i e t y l k o m a ł y , a l e w i e l k i i b a r d z o w i e l k i . W o g ó l e w s z ę d z i e w y p o w i e t o , c o m a z n a c z y ć b l o k , w y r a z g ł a z . W p r a w d z i e j e ż e l i c h o d z i o ś c i s ł o ś ć z n a c z e ­ n i a , a l e t y l k o w g w a r z e g ó r a l s k i e j , g ł a z o z n a c z a s k a ł ę n i e p r z y s t ę p n ą , w y g ł a d z o n ą , p r z e c i e ż z n a c z e n i e m i m o t o p o w s z e c h n i e w j ę z y k u p r z y ­ j ę t e m u s i p r z e w a ż a ć . S ą d a l e j w y r a z y g w a r o w e w y b o r n e , j a k w a n t a , w a n t u l a , a w z n a c z e n i u z b i o r o w i s k a w l i c z b i e m n o g i e j w a n t u l e . D o d a ć t u m u s z ę , ż e z w a n t u l a m i s p o t k a ć s i ę m o ż n a n i e t y l k o w D o l i n i e M i ę t u s i e j , g d z i e s ą n a z w ą m i e j s c o w ą , a l e t a k ż e g d z i e i n d z i e j w T a t r a c h . T a k w i ę c w o g ó l e z b i o r o w i s k o g ł a z ó w m o ż n a n a z y w a ć w a n t u l a m i .

W z w i ą z k u z t e m n a s t r ę c z a s i ę s p o s o b n o ś ć d o p o m ó w i e n i a o m a- l i n i a k a c h . O t ó ż o w e m a l i n i a k i , t a k s k w a p l i w i e p r z y j ę t e w p i ś m i e n ­ n i c t w i e t a t r z a ń s k i e m d o b y o s t a t n i e j , n i e s ą n i c z e m i n n e m , j a k t y l k o k r z a k a m i m a l i n o w e m i . S k ą d ż e ż j e d n a k n a r a z s k a m i e n i a ł y ? O t o p r z e z z a b a w n e n i e p o r o z u m i e n i e . P r z e w o d n i c y g ó r a l e , j a k o ż e s ą j a k m a w i a j ą o s o b i e „ w y ś m i e w a c e " , n a ż a r t p o c z ę l i n a z y w a ć m a l i n i a k a m i w a n t y . P r z y r ó w n a n i e ż a r t o b l i w e p o s z ł o s t ą d , ż e p o z ł o m i s k a c h , t o j e s t p o m i e j s c a c h z a w a l o n y c h z ł o m a m i , c z y l i d r z e w a m i p o ł a m a n e m i p r z e z w i a t r , r o s n ą z w y k l e b u j n i e m a l i n i a k i , k t ó r e s ą j a k o b y o s ł o d ą u c i ą ż l i w e g o p r z e c h o d z e n i a p r z e z t e z a w a d y , d a r z ą c l u d z i s w e m i j a g o d a m i . W w a n - t u l a c h , k t ó r e t a k s a m o t r z e b a p r z e b y w a ć z t r u d e m j a k z ł o m i s k a , s ą j e d n a k t y l k o w a n t y i o n e t o z a s t ę p u j ą m i e j s c e m a l i n i a k ó w .

J a k c o d o p i e r o w s p o m n i a ł e m , z ł o m i s k o o z n a c z a z b i ó r z ł o m ó w ,

d r z e w p o w a l o n y c h w i a t r e m , i b y n a j m n i e j n i e o d n o s i s i ę d o s k a ł . N a z w a

m i e j s c o w a D o l i n a Z ł o m i s k j e s t n i e o d p o w i e d n i a , z a m i a s t n i e j p o ­

w i n n a w e j ś ć w u ż y w a n i e j e d y n a w ł a ś c i w a n a z w a D o l i n a P u s t a , j a k

j ą o d d a w n a g ó r a l e p o l s c y n a z y w a l i . N a l e ż y p r z y t e m z w r ó c i ć u w a g ę ,

ż e m i e j s c a z n a g r o m a d z o n e m u w a n t a m i w o g ó l e z o w i ą s i ę p u s t e , t a k ż e

p u s t k i , p u s t a c i e .

(8)

Z b i o r o w i s k a g ła z ó w z o w ią się t a k ż e w T a t r a c h , i to t a k u n a s j a k u S ło w a k ó w , r u m a m i , a w y r a z t e n b y w a ł w u ży c iu w sta ro p o !- szczyźnie. O p r ó c z w y r a z ó w : r u m , r u m y , ru m is k o , r u m is k a , j e s t jeszcze w y r a z r y p y n a o z n a c z e n ie m ie js c a o b ję te g o p o t r z a s k a n e m i s k a ła m i.

N a k o n ie c d o d a m j e s z c z e j e d e n w y r a z d o ty c h c z a s c a łk ie m n ie ­ z n a n y , choć s t a r y i m ie js c o w y , w y r a z b r z m ią c y silnie: s z c z ą b , k t ó r y

m o ż e dzielnie p o m ó c g ła z o w i w w y p ę d z e n i u z T a t r na c z te r y w ia tr y o b r z y d liw e g o b lo k a.

Dr. St ani sł aw Eljasz Radzikowski

Ś . p . LUDWIK CHAŁUBIŃSKI

( u r . 2 s i e r p n i a 1 8 6 0 w W a r s z a w i e , z m . 21 k w i e t n i a 1 9 3 3 w Z a k o p a n e m ) .

L i c z n i e t o w a r z y s z ą c y t r u m n i e ś . p . L u d w i k a C h a ł u b i ń s k i e g o d o r o d z i n n e g o g r o b o w c a n a s t a r y m z a k o p i a ń s k i m c m e n t a r z u u ś w i a d o m i a l i s o b i e , ż e j e s t t o o s t a t n i e p i l o g t e j e p o k i , k t ó r ą z a p o c z ą t k o w a ł t a k w r o z w o j u u z d r o w i s k a , j a k i w r o z w o j u t a t e r n i c t w a p r z y j a z d T y t u s a C h a ł u b i ń s k i e g o d o Z a k o p a n e g o . O d s z e d ł o s t a t n i t o w a r z y s z p i e r w s z y c h w y p r a w s w e g o o j c a , s a m n a ó w c z e s n e c z a s y w y b i t n y t u r y s t a , z a p r a ­ w i a j ą c y s i ę o d 1 4 - g o r o k u ż y c i a w p o k o n y w a n i u g ó r s k i c h t r u d n o ś c i .

L u d w i k C h a ł u b i ń s k i p r z y b y ł p o r a z p i e r w s z y d o Z a k o p a n e g o w 1 8 7 4 r. i o d r a z u m i m o s w y c h c z t e r n a s t u l a t z w r ó c i ł n a s i e b i e u w a g ę j a k o ś m i a ł y i p e ł e n i n i c j a t y w y t a t e r n i k . L i c z n e w y c i e c z k i o d b y w a ł t o w t o w a r z y s t w i e o j c a , t o n a w ł a s n ą r ę k ę z p r z e w o d n i k a m i l u b i n n y m i t u r y s t a m i . D o o d k r y w c z y c h w y p r a w n a l e ż a ł o p r z e d e w s z y s t k i e m z d o ­ b y c i e M i ę g u s z o w i e c k i e g o S z c z y t u o d M o r s k i e g o O k a p r z e z H i ń c z o w ą P r z e ł ę c z . T o w a r z y s z y l i z d o b y w c y s ł y n n i M a c i e j S i e c z k a i W o j c i e c h R o j . B y ł o t o 2 8 c z e r w c a 1 8 7 7 r . W t e j e p o c e t a t e r n i c t w a t a k i e w y j ­ ś c i e b y ł o c z y n e m n i e z w y k ł e g o z n a c z e n i a . B y ł r ó w n i e ż L u d w i k C h a ł u ­ b i ń s k i k o ł o 1 8 8 5 r. z d o b y w c ą M ł y n a r z a . P o n a d t o d o k o n a ł w i e l u o d ­ k r y w c z y c h w y c i e c z e k , j a k n p . p r z e j ś c i a p r z e z K o z i ą P r z e ł ę c z o d Z m a r ­ z ł e g o S t a w u d o D o l i n y P i ę c i u S t a w ó w P o l s k i c h , w y j ś c i a n a H i ń c z o w ą P r z e ł ę c z z D o l i n y P i a r ż y s t e j ( z o b e j ś c i e m w i e r z c h o ł k a C u b r y n y ) , p r z e j ­ ś c i a C z a r n e j P r z e ł ę c z y z D o l i n y C z a r n e j J a w o r o w e j d o Z i e l o n e g o S t a w u K i e ż m a r s k i e g o . Z n a ł z n a k o m i c i e w s z y s t k i e d o s t ę p n e w ó w c z a s s z c z y t y W y s o k i c h T a t r , j a k r ó w n i e ż T a t r Z a c h o d n i c h i B i e l s k i c h . W y p r a w y j e g o c e c h u j e n i e z w y k ł a p a s j a p o z n a n i a c a ł o ś c i g ó r s k i e g o p a s m a i c a ł e j s k a l i t y c h t r u d n o ś c i , j a k i e s t a w i a ł y T a t r y ó w c z e s n e m u t u r y ś c i e . T e c e ­ c h y w y o d r ę b n i a j ą g o z p o ś r ó d w s p ó ł c z e s n y c h m u t a t e r n i k ó w i r a c z e j z b l i ż a j ą k u n a s t ę p n e j w y s o k o g ó r s k i e j g e n e r a c j i .

L u d w i k C h a ł u b i ń s k i n i e o g r a n i c z a s i ę j e d n a k t y l k o d o T a t r . W l a ­

t a c h 1 8 8 4 — 1 8 8 5 z w i e d z a T y r o l i S z w a j c a r j ę , g d z i e p a s j a c h o d z e n i a p o

(9)

45

s z c z y t a c h k i e r u j e g o k u p o z n a n i u t e c h n i k i t u r y s t y c z n e j n a l o d o w c a c h . T o z p r z e w o d n i k a m i , t o z K a r o l e m P o t k a ń s k i m z w i e d z a a l p e j s k i e s z c z y t y , p r z e d e w s z y s t k i e m G r o s s g l o c k n e r i A l e t s c h h o r n . I r ó w n i e ż n a t e c z a s y b y ł y t o n i e b y l e j a k i e w y p r a w y .

R ó ż n y w t y p i e t a t e r n i c k i m o d s w e g o o j c a i w s p ó ł c z e s n y c h , n i e - m a j ą c y j a k o n n a u k o w y c h z a i n t e r e s o w a ń , l e k c e w a ż ą c y w ł a s n e w y s o k o ­ g ó r s k i e z d o b y c z e , c h o d z ą c y w m a ł e m t o w a r z y s t w i e p r z e w o d n i k ó w l u b t u r y s t ó w p o k r e w n y c h m u t e m p e r a m e n t e m , p r z e d s t a w i a s i ę n a m L u d ­ w i k C h a ł u b i ń s k i n i e t y l k o j a k o w i e l k i m i ł o ś n i k g ó r s k i e g o p i ę k n a , a l e i j a k o t y p o w y o d k r y w c a , e k s p l o r a t o r n i e z n a n y c h d o t ą d s z c z y t ó w i d r ó g , p o s z u k i w a c z t r u d n o ś c i w g ó r a c h i w a l k i z t e m i . t r u d n o ś c i a m i , t y p o w y t e c h n i k w y s o k o g ó r s k i e j w s p i n a c z k i .

Z z a w o d u i n ż y n i e r , w y c h o w a n e k s ł y n n e j p o l i t e c h n i k i r y s k i e j , l i k ­ w i d u j e d o ś ć w c z e ś n i e z a j ę c i a i n ż y n i e r s k i e i o s i a d a w 1 9 0 1 r. n a s t a ł e w Z a k o p a n e m . T u — z m a ł e m i p r z e r w a m i — m i e s z k a d o k o ń c a ż y c i a , r e z y d u j ą c w „ D o m u C h a ł u b i ń s k i e g o " w ś r ó d t r o s k c o d z i e n n e g o ż y c i a . J e s z c z e n i e r a z z a p u s z c z a s i ę w T a t r y , z w r a c a j ą c u w a g ę d a w n y m t u r y ­ s t y c z n y m s t r o j e m , z ł o ż o n y m z c i u p a g i , s e r d a k a , s t a r y c h b u c i k ó w i d ł u ­ g i c h s p o d n i . D ł u g o l e t n i e w ę d r ó w k i p o g ó r a c h z a k o ń c z y ł w 1 9 1 1 r . w y ­ p r a w ą n a Z ł o b i s t y S z c z y t , g d z i e p o r a z p i e r w s z y w ż y c i u u ż y w a ł l i n y . S t a n z d r o w i a n i e p o z w o l i ł m u j u ż p o t e m w r ó c i ć w u k o c h a n ą k r a i n ę s z c z y t ó w . O s w o i c h w y c i e c z k a c h s a m n i e w s p o m i n a ł n i g d y , d o p i e r o b r a n y n a w y w i a d p r z e z c i e k a w y c h , j a k s i ę d a w n i e j c h o d z i ł o p o g ó r a c h , i p r z e z h i s t o r y k ó w t a t e r n i c t w a , o s w a j a ł s i ę z k o n i e c z n o ś c i ą z d a w a n i a r e l a c y j i. o ż y w i a ł w s p o m n i e n i a m i d a w n y c h c z a s ó w . D o k o ń c a ż y c i a z a ­ c h o w a ł w t y c h o p o w i a d a n i a c h w i e l k ą s k r o m n o ś ć , p r z y p i s y w a n i e w s z e l ­ k i c h z a s ł u g d a w n y m p r z e w o d n i k o m i d z i e c i n n e n i e m a l z d z i w i e n i e , ż e j e g o w y s o k o g ó r s k i e w y p r a w y m o g ą w o g ó l e w y w o ł y w a ć c i e k a w o ś ć l u b ż e p o s i a d a j ą j a k i e ś z n a c z e n i e d l a t a t e r n i c t w a . B o d a j c z y n i e ś . p . M i e ­ c z y s ł a w Ś w i e r z b y ł p i e r w s z y m , k t ó r y m u „ o b j a w i ł " , ż e j e g o d a w n e t u r y s t y c z n e c z y n y m a j ą h i s t o r y c z n ą w a r t o ś ć . P a m i ę t a m , j a k ś . p . L u d ­ w i k C h a ł u b i ń s k i b y ł u c i e s z o n y a r t y k u ł e m o s w o j e j t a t e r n i c k i e j p r z e ­ s z ł o ś c i w „ T a t e r n i k u " , a j e d n o c z e ś n i e , j a k s i ę z z a k ł o p o t a n i e m d z i w i ł , ż e j e g o o s o b i s t e w y s o k o g ó r s k i e e m o c j e m o g ą s i ę s t a ć m a t e r j a ł e m d l a o g ó ł u t u r y s t y c z n e g o s p o ł e c z e ń s t w a .

N i e t y l k o w t a t e r n i c t w i e , a l e i w d z i e j a c h M u z e u m T a t r z a ń s k i e g o

o d e g r a ł L u d w i k C h a ł u b i ń s k i d o n i o s ł ą r o l ę . K i e d y p i e r w s z y m u z e a l n y

l o k a l , z n a j d u j ą c y s i ę t a m , g d z i e d z i ś B o d z i o D o n i g i e w i c z m a a p t e k ę ,

w p r y w a t n y m g ó r a l s k i m d o m u K r z e p t o w s k i e g o , o k a z a ł s i ę z b y t n i e ­

d o g o d n y i c i a s n y , k i e d y ó w c z e s n y z a r z ą d M u z e u m p o s t a n o w i ł z b u d o ­

w a ć w ł a s n y b u d y n e k i g ł o w i ł s i ę n a d w y n a l e z i e n i e m f i n a n s o w y c h

ś r o d k ó w n a k u p n o p a r c e l i i s t a w i a n i e b u d o w l i , L u d w i k C h a ł u b i ń s k i

i J a d w i g a z C h a ł u b i ń s k i c h S u r z y c k a p o ś p i e s z y l i z n i e o c e n i o n ą d a r o ­

(10)

w i z n ą . Z k o m p l e k s u p a r c e l p r z y u l . C h a ł u b i ń s k i e g o , z a k u p i o n y c h p r z e z s w e g o o j c a T y t u s a , d a r o w a l i z n a c z n y p l a c w 1 8 9 0 r. T o w a r z y s t w u m u z e a l n e m u . T a m s t a n ą ł d r e w n i a n y b u d y n e k M u z e u m i p r z e z d ł u g i e l a t a s ł u ż y ł n a p r z e c h o w a n i e z b i o r ó w . A g d y e n e r g j a D ł u s k i c h d o p r o ­ w a d z i ł a d o z b u d o w a n i a m u r o w a n i c y p r z y K r u p ó w k a c h i z b i o r y m i a ł y o p u ś c i ć d ł u g o l e t n i e s c h r o n i e n i e , g d y s z ł o o t o , a b y d a r o w a n y o n g i ś p l a c o d d a ć w d o b r e r ę c e i n a u ż y t e k s p o ł e c z e ń s t w a , L u d w i k C h a ł u ­ b i ń s k i p i e r w s z y z r o z u m i a ł , ż e p r z e k a z a n i e p a r c e l i k r a j o z n a w c z e m u z r z e s z e n i u , P o l . T o w . K r a j o z n a w c z e m u , w n i c z e m n i e u c h y b i a d a w n e j d a r o w i ź n i e . Z a z g o d ą o f i a r o d a w c ó w p a r c e l i , m i m o i ż d a w n y a k t d a r o ­ w i z n y w y r a ź n i e j ą p r z e z n a c z a ł j e d y n i e n a c e l e m u z e a l n e , z m i e n i o n o p i e r w o t n e p r z e z n a c z e n i e g r u n t u p o d w a r u n k i e m , i ż p a r c e l a n i g d y n i e b ę d z i e s p r z e d a n a p r y w a t n e m u p o s i a d a c z o w i i ż e w i e c z y ś c i e m a s ł u ż y ć u ż y t e c z n o ś c i p u b l i c z n e j , p r z e d e w s z y s t k i e m t a k i e j , k t ó r a p o z w o l i m ł o ­ d e m u p o k o l e n i u p o z n a ć T a t r y . D a w n y b u d y n e k m u z e a l n y p r z e r o b i ł o T o w . K r a j o z n a w c z e n a „ D o m W y c i e c z k o w y i m . k s . J ó z e f a S t o l a r c z y ­ k a " , a g d y t a b u d o w l a s p ł o n ę ł a w k r ó t c e p o p r z e m i a n i e , p o s t a w i ł o d z i ­ s i e j s z e s c h r o n i s k o , r ó w n i e ż p r z e z n a c z o n e n a p o m i e s z c z e n i e k r a j o z n a w ­ c z y c h w y c i e c z e k .

O b s z e r n y a r ty k u ł o ta te r n ic k ic h z a s łu g a c h L u d w ik a C h a łu b iń s k ie g o , o ra z k ró tk i ż y c io ­ ry s, z a m ie ś c ił M ie c z y s ła w Ś w ie rz w „ T a te r n ik u " (1 9 2 8 , X II, nr. l j p . t. „ Z d o b y w c a M ię g u ­ s z o w ie c k ie g o S z c z y tu " . N e k r o lo g n a p is a ł J . A . S z c z e p a ń s k i p . t. „ W s p o m n ie n ie o L u d w ik u C h a łu b iń s k im " w „ I lu s tr o w a n y m K u ry e rz e C o iz ie n n y m " , n r. 123 z 5 m a ja 1933 r. o ra z p. t.

„ Ś . p . in ż . L u d w ik C h a łu b iń s k i" w „ P r z e g l ą d z i e T u r y s ty c z n y m " , n r. 2 z 15 m a ja 1933 r.

_______ s.

JESZCZE O OCHRONIE TATR

T a t r z a ń s k i P a r k N a r o d o w y — o t o h a s ł o , k t ó r e z o s t a ł o p o s t a w i o n e j a k o c e l d ą ż n o ś c i , m a j ą c y c h z a p e w n i ć j a k n a j w y d a t n i e j s z ą o c h r o n ę p r z y r o d y , k r a j o b r a z u i p i e r w o t n e g o c h a r a k t e r u T a t r , o r a z z a c h o w a n i a o r y g i n a l n y c h c e c h i b a r w n o ś c i r e g j o n a l n e j i c h p o d n ó ż a . H a s ł o , w a l ­ c z ą c e o s w e p r a w a w p o l s k i e m s p o ł e c z e ń s t w i e j u ż o d c z a s ó w p r z e d ­ w o j e n n y c h ; h a s ł o , k t ó r e m u s i a ł o s i ę p o w o j n i e d o s t o s o w a ć d o n o w y c h w a r u n k ó w g r a n i c z n y c h , p o w s t a ł y c h n a s k u t e k p o l s k i e j p r z e g r a n e j p o ­ l i t y c z n e j w k w e s t j i p l e b i s c y t u n a O r a w i e i S p i s z u ; h a s ł o , k t ó r e s i ę w r e s z c i e d o s t o s o w a ć m u s i a ł o i n a d a l m u s i d o p o t ę ż n y c h w y m o g ó w ż y c i a , j a k i e m i ( w ś r ó d w i e l u i n n y c h ) s ą : i n t e r e s m i e j s c o w e j l u d n o ś c i g ó ­ r a l s k i e j , w i e l k i r o z w ó j t u r y s t y k i , n i e k t ó r e p o s t u l a t y g o s p o d a r c z e , z d r o - w o t n e i t p .

U w a g a s p o ł e c z e ń s t w a r a z r o z b u d z o n a , z a c z ę ł a j e d n a k s ł a b n ą ć

w k i e r u n k u z a j m o w a n i a s i ę z a g a d n i e n i e m o c h r o n y T a t r , s k o r o o p i n j a

p u b l i c z n a z r z u c i ł a c a ł y c i ę ż a r m y ś l e n i a o t e j s p r a w i e n a n i e l i c z n e g r o n o

(11)

PIARŻYSTA DOLINA W A LERY ELJA SZ Kozicki, kozicki, wtorendyz chadzajom ?

W Dolinie Piordzystej, tam one bywaj om !

(12)

d z i a ł a c z y , s k u p i o n y c h w P a ń s t w . R a d z i e O c h r o n y P r z y r o d y , w e w ł a ­ d z a c h n a c z e l n y c h P o l . T o w . T a t r z a ń s k i e g o i L i g i O c h r o n y P r z y r o d y . O s t a t n i o j e d n a k , o d l a t p a r u , z n ó w m n o ż y ć s i ę z a c z y n a j ą g ł o s y , k t ó r e s ą z a r a z e m p r z y p o m n i e n i e m i o s t r z e ż e n i e m . P r z y p o m i n a j ą b o w i e m , ż e n i e d a s i ę j e d y n i e w i e l e m ó w i ć i p i s a ć o P a r k u T a t r z a ń s k i m , n i e c z y ­ n i ą c n i c p o z a z u p e ł n i e o g ó l n e m k r e ś l e n i e m p r o j e k t ó w p r z y s z ł e g o u s t r o j u P a r k u , j e g o g r a n i c , c h a r a k t e r u i t p . , n i e d o k o n u j ą c z a ś ż a d n y c h

„ f a k t ó w d o k o n a n y c h " w t e r e n i e . O s t r z e g a j ą n a t o m i a s t , ż e T a t r y s ą w s p ó l n y m w p r a w d z i e s k a r b e m P o l s k i i S ł o w a c j i , s ą l e g e n d a r n e m i

„ o ł t a r z a m i s w o b o d y " o b u t y c h n a r o d ó w w i c h d z i e j a c h , — t o j e d n a k n i e c z a s o d k ł a d a ć k o n k r e t n y c h c z y n ó w d o d n i a u s t a l e n i a o s t a t n i e j , n i e ­ r o z s t r z y g n i ę t e j , p a p i e r o w e j k w e s t j i z e s t r o n ą c z e c h o s ł o w a c k ą , l e c z p r z e c i w n i e , ż e j u ż d z i ś P o l a c y w i n n i n a s w o i m , m n i e j s z y m , l e c z j a k ż e p r z e c u d o w n y m u ł o m k u T a t r , P a r k N a r o d o w y w pełni tw orzyć. C o t o z n a c z y ? T o z n a c z y : w s z ę d z i e , g d z i e m o ż n a , k o n s e k w e n t n e n o r m y o c h r a n i a r s k i e w p r o w a d z a ć . I w p e w n e j m i e r z e d z i ę k i t y m g ł o s o m m o ż e ( g ł o s y w p r a s i e , b r o s z u r y , o d e z w y , a r t y k u ł y , p r z e m o w y n a z j a z d a c h P . R . O . P . , Z a r z ą d u G ł ó w n e g o i O d d z i a ł u Z a k o p i a ń s k i e g o P . T . T . , S e k c j i O c h r o n y G ó r P . T . T . ) - a w z n a c z n e j c z ę ś c i d z i ę k i n a r e s z c i e n a d e s z ł e m u z b i e g o w i o k o l i c z n o ś c i - p o u d a n e m s t w o r z e n i u w l a t a c h 1 9 3 1 i 1 9 3 2 p i e r w s z e g o , p o g r a n i c z n e g o , g ó r s k i e g o P a r k u N a r o d o w e g o w P i e n i n a c h , n a d e s z ł y p i e r w s z e f a k t y , ś w i a d c z ą c e , ż e s i ę c o ś i w T a ­ t r a c h z m i e n i n a l e p s z e .

W i e l k i m s u k c e s e m o c h r a n i a r s k i e j a k c j i j e s t z a k u p n o p r z e z P a ń s t w o P o l s k i e d ó b r „ M u r z a s i c h l e II", j a k r ó w n i e ż p r z y g o t o w y w a n e o b e c n i e p r z e j ę c i e l a s ó w „ F u n d a c j i K ó r n i c k i e j " . J e s z c z e w b i e ż ą c y m r o k u n a l e ż y s i ę u n a s s p o d z i e w a ć u t w o r z e n i a P a r k u N a r o d o w e g o T a t r z a ń s k i e g o n a w i ę k s z o ś c i t e r e n ó w leśnych w T a t r a c h P o l s k i c h . P o z o s t a n ą j e s z c z e n a n i e p e w n y c h f l u k t a c h l o s y o b s z a r ó w l e ś n y c h „ D o m i n j u m S i e d m i u G m i n "

w T a t r a c h Z a c h o d n i c h , l a s ó w d ó b r s z a f l a r s k i c h ( o k t ó r y c h r y c h ł e m w y k u p n i e p r z e z P a ń s t w o t e ż s i ę j u ż z r e s z t ą w s p o m i n a !) o r a z d r o b n y c h l a s ó w 7 g a z d o w s k i c h , g m i n n y c h i t . z w \ „ c y r k l ó w l e ś n y c h " p r z y h a l a c h . N i e u s p o k o i j e d n a k o c h r a n i a r z y o d d a n i e l i - t y l k o c z ę ś c i l a s ó w 7 t a t r z a ń ­ s k i c h p o d o c h r o n ę : n a o c h r o n ę c z e k a j ą c a f e T a tr y : h a l e , s k a ł y , w 7o d y , p u s t a c i e , z a r o ś l a k o s ó w e k — t o w s z y s t k o , c o d l a T a t r n a j c h a r a k t e r y - s t y c z n i e j s z e i n a j w a r t o ś c i o w s z e . P e w m i e , ż e d o b r e m b ę d z i e z a m k n i ę c i e i s t o p n i o w 7e z a l e s i a n i e „ K a m i e n i o ł o m ó w 7 T a t r z a ń s k i c h " n a K r o k w u , o c h r o n a f ) o r y i f a u n y w l a s a c h i r y b w p o t o k a c h , d o s t o s o w a n i e w y ­ m o g ó w 7 t u r y s t y k i ( s c h r o n i s k a , s z l a k i z n a k o w a n e ) d o o c h r o n y l a s u t a ­ t r z a ń s k i e g o i t d . — a l e c z e k a m y w s z a k n a o c h r o n ę całych T a tr ! A t u

s t o i m y w o b e c p a r u s z k o p u ł ó w z a s a d n i c z y c h . P i e r w s z y , t o f a k t , ż e t e ­

r e n y i n n e , n i ż l a s - t o w d a s n o ś ć a l b o g m i n , a l b o s p ó ł e k h a l n y c h , a l b o

p r y w a t n a . T a m , g d z i e i s t n i e j ą w s p ó ł w d a s n o ś c i h a l n e , n a n a j g o r ę t s z e

(13)

49

p o p a r c ie z a s łu g u je a k c ja P. T . T . w y k u p y w a n i a u d z ia łó w n a h a l a c h ; a k c ja t a m o że b o w i e m w p r z y s z ł o ś c i s p a r a liż o w a ć n i e w ła ś c iw y k i e r u ­ n e k r o z w o j o w y p e w n y c h hal, z k t ó r y c h n p . c h a r a k t e r H a li G ą s ie n ic o w e j w p e w n y c h p o ra c h r o k u w ięcej p r z y p o m i n a ć z a c z y n a „ w e s o łe m i a ­ ste c z k o " w z g lę d n ie „ lu n a p a r k " , niż halę g ó r s k ą . A k c ja w y k u p n a hal i ich części j e s t j e d n a k k o s z t o w n a i nie n a le ż y się dziwić P . T . T ., że p o s t ę p u j e o n a p o m a łu , w m ia rę n a p ł y w a n i a s u b w e n c y j r z ą d o w y c h i z b ie r a n ia fu n d u s z ó w , k t ó r y c h w ię k s z o ś ć p r z e c ie ż P . T . T . — ja k o to- w a r z y s t w o t u r y s t y c z n e — m a o b r a c a ć w m y ś l p o s ta n o w ie ń s t a t u t o w y c h n a cele b e z p o ś r e d n i o bliższe t u r y s t y c e .

D r u g i s z k o p u ł — to b r a k d o t ą d p o lsk ie j u s t a w y o o c h r o n ie p r z y ­ r o d y . M oże z a te m n a te r e n a c h , b ę d ą c y c h w ł a s n o ś c ią P a ń s t w a p o w s t a ć r e z e r w a t , k t ó r y m o ż e b y ć ró w n ie ż z a k la s y f ik o w a n y ja k o „ p a r k n a r o ­ d o w y " r o z p o r z ą d z e n i e m m i n is t r a r o l n i c t w a ; m oże b y ć r ó w n ie ż p e w n a okolica c h r o n io n a n a p o d s t a w i e in n y c h z a rz ą d z e ń , o p a r ty c h o p r a w o b u d o w la n e , ło w ie c k ie , ry b a c k ie , la s o w e łub in n e (w t e n s p o s ó b m o ż n a u z n a ć p o ś r e d n io p e w n e o b s z a r y za p o d l e g a j ą c e o c h r o n ie lasu, k r a j ­ o b ra z u , fa u n y , z a b y tk ó w s z tu k i itd.) - lecz d o t ą d nie m o ż n a w P olsc e u z n a ć za r e z e r w a t p e w n y c h w ię k s z y c h o b s z a r ó w n ie p u b lic z n y c h , lecz b ę d ą c y c h p r y w a t n ą lub w s p ó l n ą w ła s n o ś c ią . D l a t e g o te ż w s z y s t k o p o d t y m w z g lę d e m o p i e r a się u n a s, o ile ch o d z i o T a t r y , o a k c ję s p o ł e c z ­ ną, o d z ia ła ln o ść t o w a r z y s t w i i n s ty tu c y j, o r u c h op in ji p u b lic z n e j.

P r z e to p c h w a łę Z j a z d u D e le g a t ó w P. T . T . z d n ia 6 m a j a b. r., a p e ­ lu ją c ą do c z y n n ik ó w m ia r o d a jn y c h o j a k n a j w y d a tn i e js z e p r z y ś p ie s z e n i e w y d a n i a r o z p o r z ą d z e n i a P r e z y d e n t a R z e c z p o s p o lite j z m o c ą u s t a w y 0 o c h r o n ie p r z y r o d y , n a le ż y p o w ita ć g o rą c o i p o p r z e ć j a k n a ju siln ie j.

W i e m y b o w ie m , że b e z ta k i e g o o g ó ln e g o „ p r a w a o c h r o n y p r z y r o d y "

n ig d y w T a t r a c h nie w y le z ie m y z p a l j a t y w ó w , n ie d o m ó w ie ń i... n i e d o ­ ciągnięć, n ig d y nie z n ik n ą r ó ż n e e n k l a w y i elcsklaw y t e r y t o r j a ln e , n ig d y się nie z a g o ją r ó ż n e r a n y r o p ią c e w ciele T a t r (np. n ie m o ż n o ś ć z m u ­ sz e n ia w s p ó łw ła ś c ic ie li Doi. J a w o r z y n k i do z a le sie n ia o b s u w is k , p o w ­ s ta ły c h p o w y t ę p i e n i u la s u !) , n ig d y nie b ę d z ie p e w n a lo su s w e g o z w ie r z y n a g ó r s k a i n ig d y nie z o s ta n ie r o z w i ą z a n a r a c jo n a ln ie h o d o w la o w iec i b y d ł a w T a t r a c h i jej u j e m n e n i e k i e d y s k u t k i ( d e w a s t a c ja flo ry h a ln e j, w y p a la n ie k o s ó w k i p o d p a s t w i s k o , n ie s k o o r d y n o w a n i e akcji s z a ła śn ic z e j itd.).

D o p ó k i b r a k n o r m p r a w n y c h , d o p ó t y b a r d z o ciężko n a r z u ­

cać r e z e r w a t y z u p e łn e p r y w a t n y m w ła ś c ic ie lo m n a ich g ru n ta c h . M o ż n a

1 t r z e b a j e d n a k g r u n t p o d nie ju ż dziś p r z y g o to w y w a ć . E t hoc fa c e r e

e t illud n o n o m itte r e : w a lc zy ć o u s t a w y , r o z p o r z ą d z e n i a i z a rz ą d z e n ia

o c h r a n ia r s k ie — a w te r e n ie r e z e r w a t y de facto p o m a ł u robić. J a k ?

P r z e d e w s z y s t k i e m p r z y ło ż y ć się do p o w o ł a n i a j a k n a jr y c h le j p r z e z

w s p ó łw ła ś c ic ie li i d z ie r ż a w c ó w te r e n ó w ło w ie c k ic h o d p o w ie d n io w y p o ­

(14)

sa ż o n e j w u p r a w n i e n i a p o licy jn e, r z u tk ie j i zdolnej „ s tra ż y g ó rs k ie j" , k o n t r o l o w a n e j p r z e z P. R. O. P. i a d m in is tr a c ję p a ń s t w o w ą . T u p i ę k n ą rolę i n i c ja ty w y m a j ą P. R. O . P. i P. T . T., k t ó r e z r e s z t ą w tej m ie rz e p o w z ię ły j u ż o s ta tn io o d p o w ie d n ie u c h w a ły . C z e k a m y n a ich r e a liz a ­ cję, chodzi w s z a k o o c h r o n ę z w ie r z y m y p r z e d k ł u s o w n i c t w e m , o r a c jo ­ n a ln ą o c h r o n ę i r e g u la c ję p a s t w i s k , p o b o r u d r e w n a o p a ł o w e g o n a h a ­ lach, o c h r o n ę flory g ó rs k ie j, o c h r o n ę ta r lis k ry b ic h itd.

D r u g a m o ż liw o ść — to d o s t o s o w a n ie o d p o w ie d n ie t u r y s t y k i do c h a r a k t e r u T a t r ja k o P a r k u N a r o d o w e g o . C h o d z i tu o n ie m n o ż e n ie u r z ą d z e ń t u r y s t y c z n y c h i s z la k ó w z n a k o w a n y c h , p r z e c iw n ie o k a s o w a ­ nie z b ę d n y c h , o p l a n o w o ś ć ich sieci, o ś w ia d o m e n i e u p r z y s tę p n ia n ie n ie k t ó r y c h o b s z a r ó w , o t w o r z e n i e t. zw. „ r e z e r w a t ó w t u r y s t y c z n y c h " , gdzie n i e o b e z n a n y t u r y s t a m ó g ł b y n a w e t za b łą d z ić o ileb y s z e d ł b e z p r z e w o d n i k a . Z tern w ią ż e się n a w e t r o z m y ś ln e z a m k n ię c ie w p r z y ­ szłości p e w n y c h t e r e n ó w dla tu r y s t y k i , ze w z g lę d u n a u t w o r z e n ie t a m sp e c ja ln y c h r e w i r ó w o c h r o n n y c h dla fa u n y i flory — j a k o r e z e r w o a r ó w r o z w o j o w y c h dla z w ie r z y n y i roślin n o ści, s k ą d m n o ż ą c się sp o k o jn ie b e z in g e r e n c ji lu d zk iej, ro z c h o d z iły b y się n a c a ły o b s z a r T a t r . W o- sta tn ie j dziedzinie, d zięki w s k a z a n i o m M ięd zy o d d z ia ło w e j K o m is ji T a ­ t r z a ń s k ie j P. T . T., Z a r z ą d G ł ó w n y i O d d z ia ły P . T . T . p o s t ę p u j ą k o n s e k w e n t n ie .

G ł o s y e n e r g ic z n e n a ł a m a c h b r o s z u r y p. K o w a ls k ie g o o „ O c h r o ­ nie T a tr . .. " , w n r z e 1 „ K rz e s a n ic y " ( a r t y k u ł H a ln e g o G a z d y ), w o d e z ­ wie S e k c ji T a te r n i c k i e j K. S. „ T a t r y " — d o m a g a j ą się tu je d y n ie akcji sz y b s z e j, r a ź n ie js z e j. R o z u m ie ć j e d n a k w y p a d a , że p e w ie n sp o k ó j w łą c z n o ś c i z k o n s e k w e n c j ą , p e w ie n u m i a r w z w ią z k u ze s t a n o w c z o ­ ścią, i p e w n a cichość p r a c y r a z e m ze s ta ło ś c ią ce lów - - d a j ą n ie k ie d y w ię k s z e e fe k ty , m im o p o z o r n e j p o w o ln o śc i, niż n a g łe „ c e s a r s k ie cięcia", p o w o d u j ą c e n i e r z a d k o b u r z e i f e r m e n t y , n i e p o t r z e b n e d y s k u s j e i w z m o c ­ n io n e o p o r y i tru d n o ś c i, silne r e a k c je i z m o b iliz o w a n e k o n tr-f ro n ty . D l a t e g o t e ż m iejm y u fn o ś ć ; n a czele z a r ó w n o P. T . T . j a k i P . R. O . P.

s to ją ludzie z b y t d o ś w ia d c z e n i i z b y t o d p o w ie d z ia ln i, b y w a ż y li się n a k u n k t a t o r s k i e ż o n g lo w a n ie i d e ą o c h r o n y p r z y r o d y w s t o s u n k u do T a t r . W i e r z y m y , że m e t o d y ich p i a c y , choć m o ż e n ie b ły s k o tliw e , d a d z ą r e ­ z u lta t i o w o c w fo r m ie p o ż ą d a n e j. Nie z n a c z y to, a b y d la te g o s p o ł e ­ c z e ń s tw o m ia ło z a p r z e s ta ć się i n t e r e s o w a ć s p r a w a m i o c h r o n y T a t r , p rz e c iw n ie , w s p ó ł p r a c a c z y n n a c z ło n k ó w t o w a r z y s t w g ó rsk ic h , in ic ja ­ t y w a in d y w i d u a l n a i s p o łe c z n a , c h y b a z a w s z e w in n y znaleźć w P . R. O. P . o ra z u w ła d z n a c z e ln y c h i w o d d z ia ła c h P. T . T . o d d ź w ię k p r z y c h y l n y — te m b a r d z ie j, g d y p ł y n ą ze w s p ó ln e g o u m iło w a n ia i z t r o s k i n a j s z c z e r ­ szej o p r z y s z ło ś ć n a s z y c h j e d y n y c h w ielkich g ó r — T a t r .

Andrzej T en czy ń sk i

(15)

PRZYCZYNEK DO POCHODZENIA NAZWY TATR

Z n a c z e n i e w y r a z u T a t r y z o s t a ł o p r a w i e j u ż u s t a l o n e . P i s a ł o t e r n w y c z e r p u j ą c o u n a s p r o f . J . R o z w a d o w s k i 1) 2) , k o l e j n o d o r z u c a l i g a r ś ć u w a g p r o f . S t . W ę d k i e w i c z 3), d y r . J . Z b o r o w s k i 4), p r o f . E . K l i c h 5) i i n n i . J e d n a k ż e w c a l e t o n i e p r z e s z k a d z a , a b y p r z e p r o w a d z a ć d a l s z e p o s z u k i w a n i a i o g ł a s z a ć n o w e p r z y c z y n k i d o w s z e c h s t r o n n e g o p o z n a n i a t e g o w y r a z u . S z c z e g ó l n i e j s z ą z a ś u w a g ę n a l e ż y z w r ó c i ć n a j e g o z n a ­ c z e n i e w s ł o w n i c t w i e i i n t e r p r e t a c j a c h l u d o w y c h , o r a z j e g o z a s i ą g . W i a d o m o b o w i e m , ż e w ś r ó d n i e p r z e l i c z o n e g o s k a r b u s ł o w n i c t w a l u d o ­ w e g o k r y j ą s i ę w y r a z y o p i e r w s z o r z ę d n e j w a r t o ś c i h i s t o r y c z n e j i z n a ­ c z e n i o w e j . R ó w n i e ż u m i e j ę t n e p o s ł u g i w a n i e s i ę i n t e r p r e t a c j a m i l u d o - w e m i w y d a ć m o ż e ś w i e t n e o w o c e . J a k w i e l k i e m o ż e m i e ć z a s t o s o w a n i e t a m e t o d a w d z i e d z i n i e j ę z y k o z n a w s t w a — n i e w i e m , a l e n a p o l u e t n o l o g j i p o s i a d a p i e r w s z o r z ę d n e , a n i e r a z d e c y d u j ą c e z n a c z e n i e .

O w y r a z i e t a t r y , u ż y w a n y m j a k o w y r a z p o s p o l i t y ( a p p e l l a t i v u m ) w B e s k i d z i e Ś l ą s k i m w z n a c z e n i u : z a p a d l i s k a , n i e u ż y t k i , n i e b e z p i e c z n e m i e j s c a , p i s a ł e m p r z y g o d n i e w „ Z a r a n i u Ś l ą s k i e m " , V I I , 1 9 0 . T e r a z c h c i a ł e m d o r z u c i ć t r o c h ę n o w e g o m a t e r j a ł u , k t ó r y z a n o t o w a ł e m p o d ­ c z a s b a d a ń e t n o g r a f i c z n y c h , p r z e p r o w a d z o n y c h w r o k u u b i e g ł y m i b i e ­ ż ą c y m , w t r z e c h w s i a c h n a j w y ż e j w B e s k i d z i e Ś l ą s k i m p o ł o ż o n y c h : w I s t e b n e j ( w ł a ś c i w i e I s t e b n e , a n i e u r z ę d o w e I s t e b n a ) , K o n i a k o w i e i J a w o r z y n c e p o w . c i e s z y ń s k i e g o .

K i e d y r o b i ł e m s z c z e g ó ł o w e p o m i a r y j e d n e j z n a j s t a r s z y c h c h a t w J a w o r z y n c e i z a m i e r z a ł e m w ł a ś n i e w e j ś ć d o c i e m n e j , b e z o k i e n n e j k o m o r y , o d e z w a ł s i ę n i e s p o d z i e w a n i e s i e d e m d z i e s i ę c i o p a r o l e t n i g a z d a , j a k g d y b y m i ę c h c i a ł p r z e d c / . e m ś o s t r z e c :

„ N i e c h o d ź c i e t a , b o t a j i n o s o m t a k i t a t r y " . 6)

O k a z a ł o s i ę , ż e w t e j t o k o m o r z e z n a j d o w a ł s i ę s k ł a d n a j r ó ż n o ­ r o d n i e j s z y c h g r a t ó w : b e c z e k , n a r z ę d z i r o l n i c z y c h , k o l a r s k i c h , s t a r e j o d z i e ż y , z n i s z c z o n y c h n a c z y ń , n i e u ż y w a n y c h j a r z e m i t . p . — s k ł a d a ­ n y c h o d c z a s ó w , k t ó r y m „ n i m a s z p a m i y n t n i k a " .

P o d o b n i e r ó w n i e ż o d e z w a ł s i ę s t a r y g ó r a l w K o n i a k o w i e , g d y m z e s t r y c h u w y c i ą g a ł r ó ż n e s t a r e p r z e d m i o t y o d u ż e j w a r t o ś c i z a b y t ­ k o w e j :

’) P a m . T o w . T a trz , XX X IV , 4.

2) J ę z y k P o ls k i, II, 1 1 - 1 4 ; III, 1 7 - 1 8 ; V II, 87.

8) „ „ II, 60.

°) N ie p o d a ję w b r z m ie n iu f o n e ty c z n e m z b r a k u o d p o w ie d n ic h c z c io n e k d r u k a rs k ic h . III, 1 6 - 1 7 .

V II, 8 6 - 8 7 .

(16)

„ E h ! t a k i t a t a t r z i s k a , s a m y ź d z i o r b y , c o w o n i t a p o t y m " . R a z z n ó w , w r a c a j ą c p ó ź n o w i e c z ó r z I s t e b n e j ( d z i e d z i n y ) d o j e d ­ n e g o z o d d a l o n y c h p r z y s i ó ł k ó w ( d w o r ó w ) , l e ż ą c y c h p o d C z u b a n u l ą , o s t r z e g a ł m i ę s t a r y b a c a ( b a c z a ) :

„ A d a j o m s e t a p o z u r n a t y t a t r z i s k a " .

„ C ó ż t o s ą t y t a t r z i s k a ? " — z a p y t a ł e m .

„ A d y ć t o s k o l i , h y r e z i 7) a k o r z y n i , w s z y c k o z ł e n a c z i m m o ż n o u k i e l z n o n ć " . 8)

W t e d y t o z w r ó c i ł e m b a c z n i e j s z ą u w a g ę g d z i e i k i e d y b y w a s t o ­ s o w a n y w y r a z t a t r y l u b t a t r z i s k a . Z d a j e m l s i ę , ż e w w y ż e j w y ­ m i e n i o n y c h w s i a c h b e s k i d z k i c h o z n a c z a j ą o n e t o s a m o . J e d n a k ż e t a ­ t r z i s k a l u b t a t r z i s k o s t o s u j ą w t e d y , g d y c h c ą j e s z c z e b a r d z i e j p o d k r e ś l i ć , ż e m i e j s c e l u b p r z e d m i o t j e s t z u p e ł n i e n i e u ż y t e c z n y , a l b o b a r d z i e j n i e b e z p i e c z n y .

W t a k i m t o z n a c z e n i u w y r a z y t e u ż y w a n e s ą j e d y n i e p r z e z s ę ­ d z i w y c h g ó r a l i , a i t u n i e n a l e ż ą j u ż d o s t a ł e g o i c h s ł o w n i k a . T y l k o w c h w a l i , g d y s i ę t a k i w i e k o w y g a z d a r o z g a d a , z a p a l i w o p o w i a d a n i u , n i e z w a ż a j ą c n a f o r m ę i w y r a ż e n i a , t o c z a s e m n a j n i e s p o d z i e w ' a n i e j u ż y j e j a k i e g o ś o k r e ś l e n i a , z w r o t u , l u b t a k i e g o w y r a z u , j a k n p . t a t r y , w y d o b y w a j ą c j e n i e j a k o z g ł ę b o k i e g o z a p o m n i e n i a . Z a p y t a ć s i ę z a ś p i e r w s z e g o l e p s z e g o : c o t o s ą t a t r y ? — o d p o w d e n i e z a w o d n i e :

„ A d y ć h a ń t y w i e l k i g ó r y ( a l b o „ h o r y " , z a l e ż y c z y j e s z c z e c z y t a

„ m o r a w s k i " , c z y j u ż c h o d z i ł d o p o l s k i e j s z k o ł y ) , c o j e z g r o n i w i d n o " . C z y u ż y w a n y j e s t n a t y m t e r e n i e w y r a z t a t r y t a k ż e w z n a c z e n i u w z g ó r z w y s o k i c h , c z y t y l k o j e s t t o ś c i ś l e j s z e o k r e ś l e n i e g e o g r a f i c z n e , t e g o n i e u d a ł o m i s i ę s p r a w d z i ć .

N a s m v a m i s i ę t u p r z y p u s z c z e n i e , ż e w y r a z t a t r y b y ł d a w n i e j z n a n y , w z n a c z e n i u p i e n r o t n e m , i n a d a l s z y c h j e s z c z e t e r e n a c h Ś l ą s k a . S ł y s z a ł e m g o r a z o d m o j e j b a b k i ( B o d z a n o w i c e , p o w . o l e s k i ) , j a k p r z e ­ c h o d z ą c o k o ł o s t a r e g o , o p u s z c z o n e g o m ł y n a z a p y t a ł e m :

„ A c ó ż t o j e s t ? " O t r z y m a ł e m w t e d y o d p o w i e d ź :

„ T o l c a k i y s t a r e t a t r y , p a d a j o m c o t a s t r a s y " .

P r z y t a c z a m t u t a j t o w s p o m n i e n i e n i e t y l k o n a j e g o p r z y n a l e ż n o ś ć d o w y ż e j p r z y t o c z o n y c h p o s z u b i w m ń , a l e j e d n o c z e ś n i e z w r a c a m u w a g ę n a w a ż n o ś ć t e g o t e r e n u ( o l e s k i e , l n b l i n i e c k i e ) z e w z g l ę d u n a k o n s e r ­ w a t y w n y c h a r a k t e r t y c h o k o l i c , k t ó r e d z i ś o b o k B e s k i d u Ś l ą s k i e g o s ą r e z e r w a t e m n a j s t a r s z y c h w y t w o r ó w , a z d r u g i e j s t r o n y w s k a z u j ą n a s t a r s z e z w d ą z k i k u l t u r a l n e , ł ą c z ą c e Ś l ą s k p ó ł n o c n y z o b s z a r a m i B e s k i d u , ą t e m s a m e m z P o d h a l e m .

7)

n ie r ó w n o ś c i, w y b o je .

s) p o ś liz g n ą ć s 'ę , u p a ś ć

Cytaty

Powiązane dokumenty

§ 15 1. Od decyzji o skreśleniu z listy członków przysługuje stronie prawo odwołania się do Walnego Zebrania Członków w terminie 30 dni od dnia trzymania zawiadomienia o

4. Jeżeli Zarząd nie zwoła Zwyczajnego Walnego Zebrania, o którym mowa w ust.1 lub 2 w ciągu 30 dni od upływu terminu albo nie zwoła Nadzwyczajnego Walnego Zebrania Klubu w ciągu

[r]

Zmiana statutu może być uchwalona przez Walne Zebranie Członków większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków Walnego Zebrania i wymaga

Proponowany porządek obrad może być przez Walne Zebranie Klubu zmieniony lub rozszerzony (nie dotyczy obrad Nadzwyczajnego Walnego Zebrania). Każdemu

Zmiana statutu może być uchwalona przez Walne Zebranie Członków zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków Walnego Zebrania i

Zarząd Klubu ma prawo uzupełnić swój skład spośród Członków Walnego Zebrania, które były obecne na ostatnim Walnym Zebraniu Członków na miejsce tych, którzy ubyli, nie

1) Walne Zebranie zwoływane jest przez Zarząd Klubu co roku jako sprawozdawcze i co cztery lata jako sprawozdawczo-wyborcze. 2) Walne Zebranie odbywa się przy udziale delegatów