Ogólne rozporządzenie policyi górniczej dla obwodu Królewskiego Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu z dnia 18. Stycznia 1900. Wyciąg dla robotników

„

w

O g ó l n e

rozporządzenie polieyi górniczej

dla obwodu

K rólew skiego W yższego U rzędu Górniczego

Wrocławiu

z d n i a 18. S ty c z n i a 1 9 0 0 .

W yciąg dla robotników .

Biblioteka

S a j n a u

we

Kattowitz.

G ebrüd er Böhm .

V —

/HAI-

Oddział pierw szy.

Ochrona obrotu i ruchu po kopalniach, jako też ochrona powierzchni.

§ 1-

Wstęp do zakładów kopalni.

U st. 1. W chód do kopalni, w stęp do stolni, g an k ó w chodow ych, zab u d o w ań szybow ych, k an a łó w popioło­

w y c h (2lfcf)enfa£[röfcf)en), ja k o też do w sz y stk ic h m iejsc, g d zie się o d b y w a ro b o ta, i do ty c h m iejsc ko p aln i n a w ie rz c h u i pod ziem ią, g d zie się z n a jd u ją u rz ąd ze n ia m aszy n o w e i k o tły paro w e, oprócz osób do te g o upx-a- w n io n y ch i oprócz u rz ęd n ik ó w i z a tru d n io n y c h tam ro b o tn ik ó w dozw olony j e s t ty lk o ty m , co m ają piśm ienne p ozw o len ie w yższeg o u rz ęd u gó rn iczeg o (Cberbacjamt), ja k o też ta k im osobom , k tó re do te g o o d eb rały p o ­

zw olenie o d p o w ied zialn eg o u rz ę d n ik a w yższego ('ł3e=

triebśfutjrer) albo je g o zastę p cy . T y m osobom, k tó re n ie są doskonale św iadom e nyejscow ości i roboty, odpo­

w ied zialn y u rz ęd n ik (§,253) pow inien dodać p rz e w o d n ik a p ew n eg o , n a k tó reg o m ożna się spuścić.

U st. 2 . O sobom p ijan y m w stęp do zak ład ó w k o p a ln i i p rz e b y w a n ie w nich n ie śm ie być dozw olone.

§ 2.

Przebywanie na miejscach niebezpiecznych.

W y p o c zy w a n ie i sp an ie n a m iejscach nieb ezp iecz­

nych, o so b liw ie n a ciep ły ch hałdach, o b m urow aniach kotłów , w stajn iach , w k tó ry c h sto ją konie, w k an a ła ch popiołow ych, ja k o też w e w ielk iej bliskości m aszyn będących w b ie g u i w ed le ko lei żelaznych je s t zak azan e.

Odwóz popiołu i węgli głuchych.

U s t 1. P o p io łu g o rą ceg o albo żarzącego się jeszcze nie w olno w yw ozić n a h ałdy w ę g la ani w y sy p o w ać ta k blisk o n ich i ta k b lisk o b u d y n k ó w , żeby m o g ły się zapalić.

U st 2. W ę g li g łu ch y ch n ie w olno w ysy p o w ać n a palące się hałd y .

Oddział drugi.

Ubezpieczanie kopalni.

§ 15.

Miejsca do przechowywania materyalów do świecenia.

Ich nrządzenie, obsługiwanie.

U st. l . M iejsca pod ziem ią służące do p rz e c h o w y w a n ia m a te ry a łó w do św iecen ia (petroleum , oleju i t. d.) p o w in n y być z a k ła d a n e ty lk o w e w ie trz e w ychodzącym . N ie śm ieją m ieć zab u d o w ań z d rz ew a i p o w in n y być o p a trz o n e w d rz w i żelazne.

U st. 2. W ty c h m iejscach m a te ry a ły do św iecen ia nie śm ieją być p rz e c h o w y w a n e razem z rzeczam i ch w y ta - jącem i o g ień (w ełną do chędożenia i t. d.).

U st. 3. T a k ie m iejsca m uszą być o b słu g iw an e p rz e z osoby dośw iadczone, n a k tó re m ożna się spuścić.

U st. 4. htzeczy służące do z a ty k a n ia d rz w i (g lin a i t. d.) ja k o też p ia se k do g a sz e n ia o g n ia pow inien k ażd eg o czasu zn aj- do-wać się w b liskości ty c h m iejsc i to ty le , żeby w y starczy ło .

U st. 5. W stęp o w ać do ta k ic h m iejsc ze św iatłem n ie z a k ry te m j e s t zak azan o . T en za k az p rz y w ch o d ach do o w ych m iejsc p o w in ien być ogło szo n y p rz e z w y w ie sz en ie (§ 252).

Oddział trzeci.

Ferderunek.

§ 2 0 .

Ładowanie w odkrywkach.

Ust. l. W o d k ry w k a c h p rz e d tą częścią stosu, k tó ra je s t p o drobiona, za k aza n o j e s t ładow ać n a w ó z k i; dziać się to m oże d o p iero po zupełnem o b erw an iu m as podrobionych.

U st. 2. T am że w e w ielk iej bliskości p o d ro b io n eg o stosu n ie śm ią sta ć w ózki ani leżeć rzeczy, k tó re b y m ogły z a w ad z ać w p rz y p a d k u ucieczki.

§ 22.

Ustawianie wozów kolei żelaznej. Ferderunek na drodze pochyłej.

U st. 1. W o z y k o le i żelaznej stojące cicho, g d y się n a nie n ie ładuje, p o w inny być u sta w io n e ta k m ocno i pew no, że p rz ez ja k i p rz y p a d e k nie m ogą w paść w ruch. To sam o dziać się pow inno z w ózkam i n a ko lei pochyłej.

U st. 2. G d zie n a ko lei p ochyłej fe rd e ru je się końm i, ta m w każdym cu g u pow inno być ty le w ózków o p atrz o n y ch w brem ze, h am u lce i t. d., że cu g każdej ch w ili m ożna zaham ow ać z pew nością.

U st. 3. J e ż e li n a ko lei pochyłej ro b o tn ic y n ie są k ażd eg o czasu w stan ie trzy m a ć w ózki, w te d y te w ózki n a p ew ny sposób m uszą być ham ow ane.

§ 23.

Ferderowanie końmi.

U st. 1. K o n ia zap rząd z do cugu w olno dop iero w tedy, k ied y w szystkie w ózki zostały ze sobą m ocno p o w iązane (pokuplow ane).

U st. 2 . O rczyk, do k tó re g o się p rz y p in a ją p o s tro n k i (łań­

cuchy), p o w in ien ta k być p rz y p raw io n y , że po zap rz ę­

żeniu k o n ia nie m oże się w łóczyć po ziem i (zoli).

U st. 3. W ózki, k tó re w yskoczyły z kolei, wolno n a nie dźw igać d opiero po w y przężeniu konia.

§ 24.

Jeżdżenie we wózkach. Oświecanie cugów.

U st. l. R o b o tn ik o m za k aza n o j e s t używ ać w ózków do jeżdżenia.

U st. 2. P ach o łk o m jeżdżenie n a w ózkach może zo stać do­

zw olone p rz e z k ró lew sk ie g o u rz ę d n ik a górniczego (Stoterbeomte) pod w a ru n k a m i, p rzez niego postano- w ionem i.

U st. 3. Je ż e li p achołek nie je d z ie w cugu, w te d y pow inien re g u la rn ie ze św iecącą się lam p ą chodzić p rz e d koniem albo obok niego.

U st. 4. U ty ln e j ściany o sta tn ie g o w ózka k ażd eg o cugu, ciągnionego p rz e z kon ia, p o w in n a być la m p a św iecąca się jasn o .

§ 25.

Wózki, które wyskoczyły z kolei.

U st. 1. D o d ź w ig a n ia n a kolej w ózków , k tó re w yskoczyły, po w in ien po śtre k a c h fe rd e ru n k o w y c h , n a zd atn y ch do te g o m iejscach, być za w sze za p as drążków (berła), albo je trz e b a ze sobą za b ie rać w każdym cugu ciąg n io ­ nym p rzez konia.

U st. 2. P e łn e w ózki, k tó re w yskoczyły, je d n a osoba dźw igać śm ie ty lk o z a pom ocą berła.

— 6 ^—

§ 27.

Oddalenie przy ferdernnku. Łączenie wozów.

U st. 1. W śtrek a ch służących do fe rd e ru n k u ro b o tn icy ze sw em i w ózkam i, pachołcy ze s w em i cugam i nie śm ią p o stę ­ pow ać za sobą bliżej, ja k p rz y n ajm n ie j 15 m etró w n a drog ach pochyłych a 10 m etró w n a drog ach rów nych.

U st. 2 . Je ż e li jeden ro b o tn ik c isk a k ilk a w ózków n araz.w ted y ta k o w e pow inny być ze sobą połączone (pokuplow ane).

U st. 3. K u p lo w a n ie to p o w inno b y ć ta k urząd zo n e, że się nie m oże ro zw iązać sam o.

§ 28.

Ferderunek w śtrekach nizkich.

J e ź e li śtre k i są ta k n izk ie, że rę k a ro b o tn ik a, położona n a w ierzch n iej k ra w ę d z i w ózka przy p rz e w ra c a n iu teg o ż m ogłaby ponieść szkodę, w te d y w ózki p o w in n y być o p atrz o n e w a n ta b y (j?anbt)aben) albo ta k ie u rząd zen ia, że uszkodzeniu rę k i m ożna zapobiedz.

§ 32.

Obchodzenie się ze zamknięciami.

U st. 1. O sobom nie m ającym do te g o p ra w a n ie w olno o tw iera ć ani oddalać zam knięć, pop rzeczn y ch drążków żelazn y ch , k ra te k albo drzw i u w chodów do ja k ic h ­ k o lw ie k szybów , szybików , w ciąg ad ł, p o ch y ln i ('-8rem§=

berge), szybików p o chyłych do fe rd e ru n k u (3Mlöcf)er) i burlochów . K to je dla ro b o ty o tw o rz y ł albo usunął, p o w in ien po skończen iu p ra c y n a ty c h m ia st je, ja k się należy, zam knąć albo po staw ić n a daw nem m iejscu.

U st. 2. W chodów n ie z a w a rty c h nie w olno z o staw ia ć bez dozoru. K to je n a tra fi o tw a rte albo bez dozoru, m a obow iązek n a ty c h m ia st je zaw rzeć.

§ 33.

Obsługiwanie miejsc do zapinania ('hnjrfjlaftöpunttc).

N a m iejscach do z a p in a n ia u szybów prostych, w c ią g ad ł i szybików ((Sefettfe) ja k o za p in a cze i od­

ciągacze pow inny być sta w ia n e osoby pew ne, n a które m ożna się spuścić. W y ją tk i m ogą być dozw olone przez osobne ro zp o rzą d zen ie u rz ę d n ik a odpow ied zialn eg o (SSetriebsfiifjrer) n a ta k ic h m iejscach do za p in a n ia, gdzie ro b o ta i fe rd e ru n e k idzie słabo.

§ 34.

Umocnienie liny ferdernukowej.

Z w iąz an ie m iędzy lin ą fe rd e ru n k o w ą i szalą albo w ózkiem pow inno ta k być u rz ąd zo n e , że lin a p rzez żaden p rz y p a d e k nie może o dw iązać się sama.

§ 35.

Zamknięcia kolei w pochylniach ('ümnäßcrge)

N a m iejscah do z a p in a n ia w ta k ic h p o ch y ln iac h i szy b ach pochyłych (fladie ©d)äcf)te),w k tó ry ch w ózki byw ają przym ocow ane w p ro st do liny, p o w in n y być urząd zo n e zam knięcia, p rzez k tó re w ózki n ie m ogą przejść. T e z a m ­ k n ięcia m uszą pozostać z a w a rte aż do o dw iązania wózków o d lin y i w olno j e o tw ie ra ć dopiero po p rzym ocow aniu w ózków do liny".

§ 36.

Z »stawianie przyr/ą lzeń ferderunkowych w pochylniach.

W p o ch y ln iach i szybach pochyłych (fladje ©djadjte), szali, w ózka albo suki do ciężarów (©egencjenńcbt), k tó re w yskoczyły z kolei, n ie w olno n a nie staw iać, ta k sam o n ie w olno zm ieniać ciężaru su k i albo sk ra cać lub przed łu żać liny, dopóki nie ty lk o szala albo w ózek, lecz ta k ż e i su k a do ciężarów (®egengetmd)t) nie zo stały ta k g ru n to w n ie za sta w io n e, że się n ie m ogą poruszyć.

§ 38.

Urządzenia przy bremzach. Przebywanie na bunach.

U st. l. U rząd zen ia do brem zo w an ia w szybach pochyłych m uszą być tak ie, że d z ia ła ją sam e p rz ez się, to znaczy, że b re m z a p ow inna g ło w ę brem zy ta k trzy m ać, że się n ie może obracać.

U st. 2. M iejsce do s ta n ia d la b re m z era pow inno ta k być urządzone, że w sta n o w isk u zu p e łn ie bezpiecznem i w ygodnem m oże o d p ra w iać robotę.

U st. 3. P rz e b y w a n ie n a bunach p o d czas ro b o ty n a b rem z- b e rk u je st zakazane.

§ 39.

Obsługiwanie bremzy.

U st. l. Z ak a zu je się drążek u brem zy ściąg n ię ty n a dół za sta w ia ć albo zaw ieszać i bez w y raźn eg o p ozw olenia osoby m ającej dozór (§ 253) zm ieniać jego ciężary.

U st. 2. P rz e d rozpoczęciem fe rd eru n k u w każdej szychcie b re m z er p o w in ien prześw iad czy ć się, czy u rz ąd ze n ia do

b re m z o w an ia są w ta k im stan ie, źe się n a nie m ożna s p u śc ić ; fe rd e ru n e k w olno począć dopiero w tedy, g d y zn alezione ja k ie n ie p ra w e rzeczy z o stały n ap raw io n e.

§ 4 0 .

Urządzenie i używanie sygnałów.

U s t. 1. W e w sz y stk ic h szybach, w ciągadlach, pochylniach i szy b ik ach służących do fe rd e ru n k u albo do sp u szc zan ia m ateryałów p o w inny być ta k ie u rz ą d z e n ia do sygnałów , że za ich pom ocą od m iejsc do za p in a n ia aż do o tw o ru szybu n a w ierzch u , albo też do sta n o w isk a b re m z era i ta k sam o w przeciw nym k ie ru n k u m ożna daw ać znaki. P o d o b n e u rz ą ­ d z e n ia p o w inny iść od otw o ru szybu do izby m aszynnej.

U s t 2 . Z a pozw oleniem k ró lew sk ie g o u rz ę d n ik a g ó rniczego (Dveoierbeamte) bez ta k ic h u rządzeń w olno się obyw ać w szyb ach służących je d y n ie ty lk o do w chodu i w ychodu albo do p rz e w ie trz a n ia , ja k o też w e w ciągadłach.

U st. 3. M aszy n iak o w i i b re m z ero w i n ie w olno u rządzeń do fe rd e ru n k u w b ie g puszczać, dopóki nie o d eb rali n a to sygnału.

Ust. 4. W śtre k a c h i chodnikach p o przecznych (öueridjläge), w k tó ry c h się o d b y w a fe rd e ru n e k za pom ocą m aszyn, p o w in n y być ta k ie u rz ąd ze n ia , że z ja k ie g o k o lw ie k m iejsca m ożna daw ać sy g n ały do izby m aszynnej.

§ 41.

Sygnały.

U st. i. J a k o sy g n a ł do z a s ta w ia n ia („§alt") pow inno się daw ać z n a k jed n o ra zo w y , do d alszeg o fe rd e ru n k u („auf, Dortoärtä") d w u razo w y , do ciąg n ięcia n a w ie rz c h („^ang") trz y ra z o w y , do p o w o ln eg o fe rd e ru n k u („langfame fjörbe*

rung") cz te ro ra zo w y .

U st. 2. T ablice, n a k tó ry c h znaczenie sygnałów używ anych j e s t objaśnione, p o w in n y być w y w ieszo n e w izbie m aszynnej, po w sz y stk ic h m iejscach do z a p in a n ia w szybach, szy b ik ac h i w c ią g ad łach , ja k o też n a sta n o ­ w isk u b re m z era p u szczająceg o b rem zę (oberfter Slbbremfer) i o d b iera cza n a spodniej bunie każdej pochylni.

§ 43.

Składanie rzeczy w blizkości szybów.

N aczynie, drzew o, kam ienie, in n e rzeczy luźne w olno kłaść i cierpieć ty lk o w ta k ie j odległości od szybów, w c ią g a d ł, p o ch y ln i i szy b ik ó w , że spaść do nich na żad en sposób nie m ogą.

§ 44.

Ochrona prieciTV rzeczom spadającym w szybach.

U st. l. G d y się ro b o tn ic y z n a jd u ją w szybie, w e w cią- g a d le lub szybiku, nie w olno w b liskości szy b u ładow ać m atery ałó w n a w ózki inaczej, j a k dopiero po z a k ry c iu o tw o ru szybu.

U st. 2. J e ż e li m a te ry a ły albo naczynie spuszcza się lub w y w o z i n a szali, w te d y te rzeczy za pom ocą p ew n y ch u rz ąd ze ń (klam rów , lin i t. d.) m uszą być ze sobą połączone i p rzy m o co w an e do lin y ferd eru n k o w ej, je ż e li w y s ta ją z a k ra w ę d ź szali. T o sam o dziać się p o w inno p rz y sp u szczan iu lu b w yw ożeniu ich w ta k ic h w ózkach, k tó re w iszą w p ro st u liny.

§ 46.

ŁadoATanie kiblów przy biciu szybior.

W k ib le p rz y b iciu szybów nie w olno ładow ać w yżej j a k n a dłoń pod k raw ędź.

§ 47.

Urządzenie i obsługiwanie szytoiv z lerką (.yi«)pe(jrf)rtd)t).

U st. 2. W szybach z le rk ą (§afpeljcf)ćtd)te) w olno kib le zaw ieszać ty lk o po jednem u.

U st. 3. Z a k a z u je się siad ać n a kurblę.

U st. 4. D opóki ro b o tn ic y są w szybie, c iąg a rze od otw o ru szybu n ie śm ią się od d alać w szyscy naraz.

U st. 5. R o b o tn ik o m (śleprom) n ie w olno p rz y o d w iązow aniu i p rz y w iązo w a n iu k ib la w stę p o w a ć n a spód szybu (zołę), lecz p o w in n i trz y m a ć się w śród p rz ed n ieg o p rz o d k u i z ta m tą d zd a tn y m i do te g o h ak a m i odw ięzow ać kible.

Oddział czwarty.

Wchód i wychód.

§ 49.

D r o g i do w y chodu d la o b ło ż e ń stw a .

U st. 1. R o b o tn ik o m w olno w chodzić i w ychodzić ty lk o tem i szybam i albo oddziałam i (Sd)ad)tttuminen), sto ln ia m i i g a n k a m i chodow em i, k tó re do te g o są przeznaczone.

U st. 2. W ch ó d i w ychód pod ziem ię lub n a w ierzch inną dró g ą ja k tą, k tó ra je s t p rz ep isan a, dozw olony j e s t ty lk o

— 10 ^—

osobom , m ającym dozór (§ 253) albo ta k im robotnikom , któ rzy od nich do te g o o d eb rali w y ra źn y rozkaz.

§ 50.

Wchód i wychod za pomocą liny.

U st. 1. U ży w an ie liny i u rząd zeń fe rd e ru n k o w y c h m aszyn- nych do w ch o d u i w ychodu j e s t ro b o tn ik o m dozw olone ty lk o za p o zw o le n ie m w yższego u rz ęd u gó rn iczeg o (Dberbergnmt), przyczem p o w in n y być dokład n ie p rz e ­ strz e g a n e przep isy w y d a n e przez tę zw ierzchność dla każdego p o jedynczego ra z u ; u rz ą d z e n ia do te g o służące p o w in n y w p rzó d być z rew id o w an e p rz e z k ró lew sk ie g o u rz ę d n ik a g ó rn iczeg o (łReuietbeamte).

U st. 2. P ro śb y o to p o zw olenie p o w inny być o d d aw an e kró lew sk iem u u rzęd n ik o w i górniczem u.

U st. 3. P ro śb y o p o zw olenie w ch o d u i w ychodu za po­

m ocą lin y p o w in n y odp o w iad ać oznajm ien iu z n a jd u ­ jące m u się w d o d atk u A.

§ 59.

Ograniczenie wchodu i wychodu jako też ferderunku w oddziale ferderniikowym.

Je ż e li d ra b in y do w ch o d u i w y ch o d u z n a jd u ją się w od d ziale fe rd eru n k o w y m (jyötberturm), w te d y podczas w chodu i w ychodu ro b o tn ik ó w n ie w olno ferd ero w ać, a p o d czas fe rd e ru n k u n ie w olno w chodzić an i w ychodzić.

§ 6 0.

Zakaz noszenia drewnianych pantofli; zabieranie naczynia.

P rz y uży w an iu d ra b in w szybach za k aza n e j e s t n o szen ie d re w n ian y ch p a n to fli i za b ie ra n ie w ięk szeg o n a c z y n ia ; n aczynie drobniejsze trz e b a nosić w to rb ac h sk ó rz an y ch z a w arty c h . T y lk o je ż e li w szybie m a się o d p ra w ia ć ja k a ro b o ta, w olno ze sobą za b ie rać naczy n ie w iększe, k tó re g o p o jedyncze sz tu k i p o w in n y n ależycie być ze sobą pozw iązow ane.

§ 61.

Wstęp do oddziałów ferderunkowych.

U st. 4. Do oddziałów fe rd eru n k o w y ch podczas fe rd e ru n k u nie w olno w stępow ać. N ą w e t g d r fe rd e ru n e k u stan ie, w olno to ty lk o w y jątk o w o , po założeniu breinzy albo po innem pew n em i g ru n to w n e m z a sta w ie n iu m aszyny ta k , że n ie może p o ruszyć się przedw cześnie. To pozw o len ie m ają ty lk o osoby, m ające dozór (§ 253) i ta k ie , k tó re od nich w każdym pojedynczym ra z ie o d eb rały w yraźny rozkaz.

— 11 ^—

ÜBt. 5. Roboty w oddziałach ferderunkowych wolno wykony­

wać tylko pod warunkam i postanowionymi w ustąpi 4. i po gruntownem zastanowieniu szali i suki do ciężarów (@egen=

getoicf)t) albo wózka.

Ust. 6. Używanie oddziałówferderunkowychw pochylni (S3rem§=

berg) do wchodu lub wychodu dozwolone jest tylko wyjąt­

kowo, za pozwoleniem królewskiego urzędnika górniczego (Stoierbectmte) i pod warunkam i przez niego ustanowionemi.

§ 63.

Chodzenie w śtrekach z urządzeniami maszyno wem i.

Ust. 1. Jeżeli w śtrekach i gankach poprzecznych (Duerfdjläge), w których się odprawia ferderunek za pomocą maszyny, są osobne oddziały do chodzenia, wtedy takowe muszą kratami, linam i i t. d. być odgrodzone od oddziałów fer- derunkowych.

Ust. 2. Oprócz oddziałów służących do chodzenia wstęp do takich śtreków i ganków pobocznych podczas ferderunku dozwolony jest tylko osobom mającym dozór (§ 253) i robotnikom tamże zatrudnionym. Innym osobom wstęp albo przechód przez oddziały ferderunkow e podczas fer­

derunku dozwolony jest tylko na przechodach oznaczonych przez królewskiego urzędnika górniczego i pod przestrze­

ganiem tych urządzeń ochronnych, które tenże rozporządzi.

§ 64.

Jeżdżenie na szalach w szybach pochyłych ('8rem8fd)3djte).

Ust. l. Oprócz do transportu osób ciężko rannych, zakazuje się używać szali, suki do ciężarów ((Segengehndjt) albo wózków ferderunkowych do jeżdżenia w szybach pochyłych.

Ust. 2. Za przekroczenia tego zakazu maszyniak, bremzer i zapinacz (odciągacz) także są odpowiedzialni, jeżeli to z wiedzą cierpieli bez ostrego zakazu.

Ust. 3. Osobom, mającym dozór (§ 253) wolno dla rewidowania szybów i pochylni używać szali w szybach pochyłych idących ostro pod górę do jeżdżenia.

Oddział piąty.

Przewietrzanie.

T y t u ł p i e r w s z y . Przepisy ogólne.

§ 75.

Ust. 4. Bezprawne wstępowanie do pozabijanych oddziałów kopalni jest zakazane.

— 12 ^—

§ 79.

Zakaz spuszczania koszów z ogniem i zapalania gazów.

Spuszczanie koszów z ogniem dla zm iany pow ietrza (ba§ Äeffeln) jako też um yślne zapalanie gazów chw yta­

jących ogień jest zakazane.

T y t u ł t r z e c i .

Przepisy na ochronę od innych gazów szkodliwych.

§ U l -

Otwieranie i usuwanie tamów ogniowych.

Otwieranie i usuw anie tamów ogniowych powinno się wykonywać z przestrzeganiem następujących przepisów:

1. W olno je wykonywać tylko pod kierow nictwem osoby m ający dozór (§ 253), której trzeba przydać przynajm niej trzech robotników doświadczonych. Ci robotnicy jako też osoba dozorująca m uszą przy tern być zaopatrzeni w lam py ubezpieczające (©ictjerfyettolampen) i na ochronę od gazów zatruw ających w płótna umoczone, w occie albo w inne urządzenia do oddychania (§ 112).

2. Światła niezakrytego nie wolno używać.

3. Dla Zabezpieczenia ucieczki czyli odwrotu przy wzmocnionem nagle w ystępow aniu gazów ogniowych (93rcmbgafe) pow inny na stosownych do tego miejscach być zrobione drzwi albo zabicia dające się lekko otwierać a odgradzające przystęp do tamów ogniowych.

4. Przed rozpoczęciem pracy do otw orzenia albo oddalenia tamów ogniowych osoba mająca dozór (§ 253) pow inna miejsca przed tamami starannie i ostrożnie z lam pą zabezpieczającą obszukać, czy tam n ie m a gazów w ybuchających albo szkodliwych. Ci, którzy osobie tej towarzyszą, powinni uważnie przypatrow ać się tem u poszukiwaniu i w tym czasie trzym ać się w stósownem oddaleniu od osoby obszukiwającej, aby w razie niebez­

pieczeństw a mogli je j bez zwłoki pospieszyć na pomoc.

5. Dla poszukiw ania gazów znajdujących się za tamami trzeba tam y naw iercać po kolei na spodku, w pośrodku i n a wierzchu, tak, że zawsze tylko jedna dziura stoi otworem.

6. Gazy szkodliwe, w ystępujące przy otw ieraniu albo oddalaniu tamów, powinny zostać oddalone w sposób nieszkodliwy i bezpiecny dla obłożeństwa gruby.

- 13 ^—

Oddział szósiy.

Oświetlanie.

T y t u ł p i e r w s z y . Przepisy ogólne.

§ 116.

Zakaz św iatła niezakrytego.

W e wszystkich miejscach pod ziemią (w stajniach, magazynach i t. d.), w których są rzeczy chw ytające lekko ogień (siano, słoma, wełna do chędożenia i t. d.) jako też w miejscach podziemnych, których zabudowania nie są bez drzewa i w których są m aszyny pędzone parą, zakazane jest używ anie światła niezakrytegó.

§ 117.

Jakie mają być środki oświetlania.

Ust. 1. Lampy i m ateryały do świecenia muszą byó takie, że przez nie nie psuje się na znaczny sposób powietrze.

Ust. 2. Osobliwie petroleum albo m ieszanina z oleju rzepa­

kowego (9tüböl) i z petroleum, w której petroleum przeważa, nie śmią byó palone w lam pach bez cylindra.

§ 119.

Zakaz chodzenia bez światła.

Po takich miejscach w kopalni, które nie m ają św iatłą dziennego albo nie są oświetlane przez stałe przyrządzenia, nie wolno przebyw ać ani chodzić bez palącego się światła.

§ 120.

Zabieranie ze sobą zapałek.

W miejscach kopalni leżących- pod ziemią każdy robotnik i każda osoba dozorująca (§ 253) pow inna mieć przy sobie zapałki do zaświecania lampy. W kopalniach z gazami eksplodującemu jednak jest to zakazane (§ 108).

— 14 ^—

Oddział siódm y.

Materja ły eksplodujące.

T y t u ł p i e r w s z y .

Nabywanie m ateryalów eksplodujący cli.

I. Przepisy ogólne.

§ 131.

Materyały eksplodują«« gwałtowne. (Stifonfc ©prengftofjc.)

Ubt. 2. Materyałami eksplodującemi gwałtownemi w tem

rozporządzeniu policy i górniczej nazywają się te materyały eksplodujące, do których odnoszą się ustępy 1 i 2 para­

grafu 1. prawa dla cesarstwa niemieckiego z dnia 9. Czerwca 1884 przeciw zbrodniczemu i niebezpiecznemu dla ogółu używ aniu materyałów eksplodujących (9teicf)§=

cjefetjblatt <B. 61 fi). Dotąd należą osobliwie:

dynam it (©ufjrbpnamit), żelatyna eksplodująca (Sprenggelatine);

dynam it żelatynowy;

karbonit i inne preparaty z oleju eksplodującego;

wata piorunująca (©cfjtefj&aumroolle);

sekuryt, roburyt, damenit, westfalit i tym podobne m ateryały.

§ 132.

Prawo do nabywania materyałów eksplodujących.

Ust. 2. Robotnicy nie śm ią potrzebnych im materyałów eksplodujących jako też żdziebła, cyndru i kapiszonów zakupowaó gdzieindziej jak tylko u zarządu tej kopalni, na której pracują.

T y t u ł d r u g i .

Przechow yw anie m ateryatów eksplodnjących.

I. Miejsca do przechowywania tam, gdzie ich się używa, ną wierzchu i pod ziemią.

b) Komory dla m ateryałów eksplodujących pod ziemią.

§ 150.

Wstęp do komóry dla materyałów eksplodujących.

Ust. 1. W stępowanie do kom orydlam ateryałów eksplodujących ze światłem mezakrytem albo z palącym się tytuniem (tabaką) jest zakazane.

Ust. 2. Do wewnętrznego oddziału wolno tylko tym osobom wstępować, które m ają prawo do zakupowania i wydawania,

— 15 ^—

jako też do odbierania zakupionych m ateryaiów eksplodu­

jących i robotnikom, którym poruczono transport tych materyałów.

§ 152.

Przechowywanie prochu.

Dla takich miejsc, w których sią proch przechowuje, oprócz §§ 144— 150 m ają jeszcze znaczenie nastąpujące rozporządzenia:

2. Do oddziału przedniego wolno wstępować tylko z miedzianemi lampami zabezpieczającemi albo z takiemi latarniam i, które przez mocne kratki miedziane są za­

bezpieczone od uszkodzenia.

3. Do oddziału wewnętrznego wolno tylko wstępować boso albo w papuciach i bez światła.

T y t u ł t r z e c i .

T ra n s p o r to w a n ie m a te r y a ło w eksplodujących.

§ 158.

Spuszczanie materyałow eksplodujących do szybów.

P rzed spuszczaniem m ateryałow eksplodujących do szybów za pomocą maszyny osoba, której transport poru- czono, powinna donieść o tem maszyniakowi i zapinaczowi w przodku przednim. Maszyniak jest obowiązany spuszczać szalę powoli i dać jej łagodnie stanąć. Zapinacz zaś powinien skrzynię albo wózek z m ateryałam i eksplodu- jącem i ze sali ściągać z ostrożnością.

§ 159.

Ostrożność przy transportowaniu.

Ust. 1. P rzy transportow aniu m ateryałow eksplodujących potrzeba strzedz się każdego wstrząśnienia.

Ust. 2. Użwanie lamp niezakrytych i palenie tytu n iu (ta­

baki) przy transportow aniu jest zakazane.

Ust. 3. Do niesienia m ateryałow eksplodujących, ważących więcej niż 25 kilogramów, trzeba zawsze naznaczać dwie osoby.

Ust. 4. Ci, którym transport poruczono, powinni ludziom, z którym i się spotykają, oznajmić, co się transportuje, przez zawołanie: „pozór! prochy!-‘ albo: „dynam it1*

(„Sldjtung! ©prengftoffe''!).

Ust. 5. M ateryałóweksplodujących w szelkiegorodzajuniew olno transportować razem z cyndrem, ździebłem i kapiszonami.

— IG —

§ 160.

Światło przy transportowanin.

P rzy transportow aniu m ateryałów eksplodujących pod ziemią wolno tylko używać latarni zakrytych, opatrzonych w kratki z drutu miedzianego, albo lampów zabezpiecza­

jących z m iedzi; tych nie wolno nieść osobom transpor­

tującym m ateryały eksplodujące, lecz tylko ich towarzyszom.

T y t u ł c z w a r t y .

Wydawanie materyałów eksplodujących.

§ 161.

Wydawanie w kształcie patron.

Ust. 4. M ateryały eksplodujące (włącznie prochu) wolno robotnikom wydawać tylko w stanie beznagannym i tylko w kształcie patron.

§ 163.

Prawo do odbierania materyałów eksplodujących.

Ust. 1. M ateryały eksplodujące wolno wydawać tylko do roboty (strzelania) w kopalni i tylko osobom m ającym prawo do ich odbierania.

Ust. 2. Do odbierania m ateryałów gwałtownych (brifanle

©prertgftoffe, § 131, Ust. 2) m ają prawo jedynie tylko robotnicy, których odpowiedzialny urzędnik wyższy (®e*

triebSfiUjter) albo sztajger mający dozór (§ 255) osobie, której wydawanie poruczono, wym ieni jako starszych przodku lub kam ractw a (§ 222). Do tego wolno wybierać tylko bajerów, o których urzędnik m ający dozór wie z pe­

w nością że się na nich można spuścić i że są zupełnie obeznani ze strzelaniem i z przepisami do tego wydanemi.

Ust. 3. Do odbierania prochu i ździebła, cyndru i kapi­

szonów wolno wyznaczyć każdego hajera, na którego można się spuścić.

§ 164.

Ile wydawać wolno.

Ust. 1. Osoba, której wydawanie m ateryałów eksplodujących poruczono, nie śmie ich m ającemu prawo do odbierania (§ 163) wydać więcej, jak tylko tyle, ile jej sztajgier oadziału (§ 255) wyznaczy i poda na piśmie.

Ust. 2. Sztajgier oddziału nie śmie do wydania wyznaczyć więcej, jak tylko tyle, ile podług jego sumiennego uznania

— 17 ^—

kamtractwo, dla którego są m a te ry a łj przeznaczone, do swych robót podczas szychty spotrzebuje.

§ 166.

Sprawowanie się przy wydawaniu. W czem je transportować.

Ust. 1. Osoba, której wydawanie materyałów, eksplodujących poruczono, powinna te m ateryaly, które podług § 163 ma wydać starszemu przodku, w obecoości odbierającego (§ 163) włożyć do bani przeznaczonej do transportu m ateryałów do przodku, opatrzonej w num er kam ractwa i dającej sią zamknąć. Tą banią osoba wydawająca powinna zamknąć i razem z kluczem wrączyć odbiera­

jącemu, skoro tenże przyznał, że bania owa ma w sobie tyle m ateryałów eksplodujących, ile mu wyznaczono.

Ust. 2. Jako takich naczyń do transportow ania patronów eksplodujących wolno tylko używać biksów z blachy cynkowej albo drewnianych skrzynek, podobnych do torby opatrzonych w rzemień do zawieszania na ramiona.

Ust. 3. Proch wolno także transportow ać w skórzanych torbach.

Ust. 4. Natychm iast po oddaniu bani z materyałam i eks- plodującemi w rące odbierającego, osoba wydawająca, jeżeli oddała m ateryały eksplodujące gwałtowne (§ 131 ustąp 2.), powinna w ksiądze wydawniczej (ijlu§rjat>ebud)) zrobić zapisek postanowiony w § 165.

§ 167.

Transportowanie do przodku. Skrzynia (Sdjkpiflt).

Ust. 1. Odbierający m ateryały eksplodujące powinien oddaną sobie banią (§ 166) sam zanieść do przodku i nie śmie jej podczas transportu z miejsca w ydania aż do przodku otworzyć. Jeżeli starszy przodku nie sam odebrał m ateryaly te (§ 163 ust. 3), powinien ów odbierający oddać je razem z kluczem starszemu.

Ust. 2. Starszy pizodku powinien oddane sobie m ateryały eksplodujące, jako też, odłączone od nich, żdziebła, cynder i kapiszony, w naczyniach złożyć na m iejscu pewnem i bezpiecznem, wyznaczonem mu od urzędnika dozorują­

cego, leżącem w stosownej odległości od przodku, i to powinien je włożyć do skrzyni dającej się zamknąć, sprawionej na to przez właściciela kopalni. Skrzynię tę

— 18 ^—

p o w in ien m ieć pod zam knięciem . N ie w olno m u je j o tw iera ć, ja k ty lk o do w y jm o w an ia m atery ałó w eksplo d u jący ch dla ro b ó t w y k o n y w a n y ch p rz e z sw e k a m ra c tw o ; klucz do s k rz y n i p o w in ie n m ieć p rz y sobie.

§ 169-

Zwracanie niespotrzebownnycli materyałów eksplodujących.

U s t. l . S ta rszy p rz o d k u m atery ały eksplodujące, n iesp o trze - b o w an e podczas szychty, p o w in ien zaraz po szychcie w łożyć do bani, w k tó re j były tra n sp o rto w a n e do przodku, t ę b an ię zam knąć, i zam k n io n ą za n ie ść n az ad n a m iejsce w y d a w a n ia , g d zie j ą od eb rał, albo m agazynów p o śre d ­ n ic h (gwijcfinimagajine § 154). T am ją p o w in ien w rócić ra z e m z kluczem osobie, k tó re j w y d a w a n ie pow ierzono.

U s t . 2. J e ż e li ty lk o p ro c h m a być w racany, w te d y banię z kluczem w olno odnieść b ajero w i, n a k tó re g o m ożna się spuścić, k tó ry n ie j e s t starsz y m p rzodku.

§ 170.

Osobne przepisy przy zmieniania kamractw w przodku.

G dzie k a m ra c tw a w y rę cza ją czyli zm ien iają się w p rzodku, tam dozw olone są n a stę p u ją c e w y ją tk i od- p o p rz ed n ich ro z p o rz ą d z e ń :

1. S z ta jg ie r oddziału (§ 255) w yznacza p o d łu g § 164 do w y d a n ia d la p rz o d k u ty le m atery ałó w eksplodujących, ile p o d łu g jeg o z d a n ia k a m ra c tw a zm ieniające się w p rz o d k u p rzez 24 g o d zin y m ogą spotrzebow ać.

2. M atery ały ek splodujące, oznaczone p o d łu g cyfry 1, p o w in n y zostać w ręczo n e w ym ienionem u p o d łu g § 164 sta rsz e m u p rz o d k u (jeżeli są m atery ały gw ałtow ne) albo b a je ro w i (jeżeli to je s t proch) teg o k a m ra c tw a , k tó re o d ­ p ra w ia p ie rw sz ą szy c h tę w o w y c h 24g o d zin ach , w k tó ry ch m atery ały ek sp lo d u jące m ają być używ ane, i to pow inny być w y d an e w b a n i w spólnej d la w szy stk ich k a m ra c tw teg o p rz o d k u razem z kluczem w e d łu g przep isó w § 166.

4 G d zie się p o stę p u je p o d łu g ro zp o rzą d zeń cyfry 1 i 2 tam w zap isk u w k sięd ze w ydaw ania, czynionym w e d łu g § 165, trz e b a nadm ienić, że k a m ra c tw a z m ie n ia ją się w przodku.

4. S ta rs y pierw szej sz y c h ty p o w in ie n m atery ały ek s­

ploduj ce w edług § 167 p rzech o w y w ać w sk rz y n i i p rz y

— 19 ^—

zm ianie kam ractw a roateryały niespotrzebowane w szychcie, bądące w skrzyni i w bani razem z kluczami do obuch własnoręcznie oddać starszemu drugiej szychiy, który potem ma obowiązek przechowywać je podług § 167 i wydać starszem u trzeciej szychty. Na ten sam sposób trzeba postępować, gdyby w przeciągu 24 godzin w przodku m iała nastąpić inna jaka zmiana kamractwa.

5. Starszy ostatniej szychty odbytej w przeciągu 24 godzin powinien m ateryały eksplodujące niespotrze­

bowane wrócić na miejsce, gdżie się wydają, według przepisu

§ 169 w bani do tych m ateryałów przeznaczonej.

§ 173.

Zakaz zabierania ze sobą materyałów eksplodujących.

Zakazuje się m ateryały eksplodujące, jako też żdziebła, cynder i kapiszony odebrane, zabierać ze sobą z gruby.

T y t u ł p i ą t y .

Używanie materałów eksplodujących.

§ 174.

Ust. 1. Starszy przodku m a obowiązek czuwać wśród swego kam ractw a nad tem, aby przepisy w ydane dla roboty strzelania zostały przestrzegane.

Ust. 2. Członkowie kam ractw a powinni rozkazów starszego słuchać i wykonywać je bez oporu.

§ 175.

Prawo do wyjmowania materyałów eksplodujących ze skrzyni.

Materyały eksplodujące wyjmować ze skrzyni wolno tylko starszem u przodku, jeżeli nie ma do tego ludzi osobnych, niezależynch od dyngu (Sdjiejjmeifter).

§ 176.

Obchodzenie się z patronami gotowemi.

P atronów gotowych przy transportow aniu od skrzyni do przodku m e wolno nieść w tej samej ręce z palącą się lampą.

§ 177.

Wtykanie do dziur.

P atro n y po winny być wprowadzane do Iziury ostrożnie,

— 20 ^—

za pomocą drewnianej laseczki (Sabeftoćf) albo kuprowej

¥ y -

§ 178.

Nabijanie dziur. Nabicie bez węgla.

Ust. 1. W szystkie strzały muszą być nabite jak się należy.

Do nabijania wolno tylko używ ać kam ieni miqkich, nie w ydających iskier, aibo klusek glinianych; gdzie się strzela m ateryałam i eksplodującemu gwaltownemi (§ 131 Ust. 2), tam można do nabijania brać wodą albo piasek, nigdy jednak nie wolno brać węgla albo materyałów mających w sobie węgle.

Ost. 2. Zapalanie strzałów, niem ających nabicia, i zapalanie patronów luźnych niezam kniętych w dziurze, jest zakazane.

Ust. 3. Sztajgrowie oddziału są odpowiedzialni za to, że w każdym przodku, gdzie się strzela, jest wystarczająca masa m ateryałów do nabijania, niezawierających w sobie węgla.

§ 179.

Używanie cyndry (günbidsnut).

Przy używ aniu cyndry starszy przodku przed użyciem powinien się przekonać o jej dobroci i powinien cyndry uszkodzone (nałamane albo wilgotne) wrócić na miejsce,

gdzie się wydają.

§ iso.

Sposoby ochrony przed odpalaniem strzałów,

Cs1, l. Kto chce zapalić jeden albo kilka szusów, powinien o tern wcześnie dać znać osobom będącym w blizkości przez głośne w ołanie: „pali się“ („e§ brennt").

Cst. 2. Przypadkow em u zbliżeniu się osób trzecich do takiego przodku, gdzie ma się strzelać, starszy powinien zapobiedz przez to, że kamractwo porozestawia na wszystkich punk­

tach, dzie jest przystęp do przodku. Jeżeli kamractwo nie w ystarcza do obsadzenia w szystkich przystępów, albo jeżeli w przodku jest tylko jeden człowiek, w tedy trzeba ostrzegać przed wstępowaniem do przodku przez zawieszenie krzyżów na takich miejscach, które w yraźnie w idać i które nie są wystaw ione na skutek strzałów.

Cst. 3. Jeżeli trzeba oczekiwać, że z jednego przodku przez strzał nastąpi przebicie do drugiego (do przodku przeciw­

nego, filaru albo do śtreki), wtedy starszy przodku przed zapaleniem jednego albo kilku strzałów powinien wcześnie

— 21 ^—

dać o tem znać kam ractwu tych przodków tak wyraźnie, że o zaczęciu i skończeniu tej roboty nie może być wątpienia.

§ 181.

Ochrona przed skat kam i strzsłów.

Gdziemiejscaroboty nie dają robotnikom wystarczającej ochrony przeciw skutkom wystrzałów, tam powinny być zrobione osobne urządzenia do ochrony.

§ 182.

Ust. 1. Strzały nabijane w przodku równocześnie, powinny też równocześnie być zapalane.

Ust. 2. Gdzie jest zapalanie elektryczne, tam druty dopiero przed zapaleniem wolno zawieszać do maszyny a po zapaleniu trzeba je natychm iast znowu odjąć.

§ 183.

Wstęp do przodku po wystrzale. Zełgacge (SBetfagtr).

Ust. 1. Do przodku, gdzie właśnie strzelano, starszy dopiero w tedy śmie dozwolić przystąpić robotnikom, gdy się przekonał, że przodek ma tyle świeżego powietrza, iż praca bez niebezpieczeństwa może znow u być podjęta.

Ust. 2. Do takiego przodku, gdzie strzał zełgał, dynam it albo proch w dziurze się spalił bez w ystrzelenia, albo gdzie naraz więcej niż trzy strzały zostały zapalone, wolno dopiero po upływ ie przynam jniej 10 m inut po zapaleniu wejść i to dopiero w tedy, gdy starszy przodek obszukał i dał do w ejścia pozwolenie.

§ 184.

Wywiercanie strzałów. Wyskrobowanie nabicia.

Ust. 2. W yw iercanie strzałów, które zełgały, jeko też wiercenie głębsze piszczałek jest zakazane.

Ust. 1. W yskrobowanie nabicia dozwolone jest tylko starszemu przodku, osobie postanowionej do strzelania

§ 186 cyfra 3), albo osobie im przełożonej, mającej dozór (§ 253). Dziać ono się śmie tylko za pomocą wyskroba- cza z miękkiej m iedzi, albo kupru, albo za pomocą innych narzędzi czyli naczyń, dozwolonych przez wyższy urżąd górniczy (Dberbergamt).

§ 185.

Obszukiwanic przodku po szychcie.

P rzed opuszczeniem przodku po szychcie starszy kam ractw a powinien dać poszukiw ać skutki strzałów

— 22 ^—

odpalonych i albo się starać o to, aby zejgacze zostały zrobione nieszkodiiwemi, albo też starszem u następnego kamractwa ozmaczyć tak dokładnie ich położenie i własności, źe o tem nie może być żadnego wątpienia.

§ 186.

Osobliwe przepisy do strzelania materyałami eksplodującemi gwałtownemi (brijonte ©piengftoffe).

Gdzie się strzela m ateryałam i gwałtownemi (§ 131 ust. 2), tam oprócz przepisów w §§ 174— 185 pow inny jeszcze być przestrzegane następujące p rz e p is y :

1. P atrony z olejów eksplodujących trzeba ochraniać od zmarznienia. P atrony zm arznięte trzeba przed użyciem ic h roztopić zupełnie przez powolne rozgrzewanie. Nie wolno ich nigdy roztapiać tak, że je się trzym a blisko płom ienia świecy, palącego się ognia, pieca albo ogniska kotłów parowych, albo pieców parowych, albo w ogóle na takich miejscach, które są gorętsze, niż ręka znieść może.

2. Przerabiać patrony z m ateryałów eksplodujących gwałtownych wolno tylko starszem u przodku.

3. Dokończanie patronów rozsadzających, jeżeli się nie dzieje przez osobę na to postanowioną, niezależną od dyngu, dziać się śmie tylko przez starszego przodku.

4. W tykanie strzałów m ateryałów eksplodujących gwałtownych (§ 131 ust. 2.), śmie się dziać tylko przez osoby na to postanowione (Sdjiefjmrifter) albo przez starszych przodku, nabijanie i odpalanie także tylko przez nich, albo pod ich bezustannym dozorem przez tych hajerów, którym oni to w yraźnie poruczyli.

Dokończenie patronów z m ateryałów eksplodujących gwałtownych śmie następow ać dopiero krótko przed ich używaniem przez w ciąganie cyndry z kapiszonem albo źd ziębła.

§ 187.

Osobliwe przepisy dla strzelania prochem.

P rzy strzelaniu prochem oprócz przepisów w §§174—186 muszą jeszcze być przestrzegane następujące przepisy:

1. P rochu używać tylko wolno w patronach. Do robienia patronów trzeba brać papier dobrze napuszczony klejem, albo inny jaki m ateryał nie tlący się.

2. Gdzie patrony muszą być przerabiane, tam się to dziać powinno ze wszelką ostrożnością, w stosownem oddaleniu od innych m ateryałów eksplodujących i od reszty

— 23 —

robotników przodku, przy lampie zawieszonej bezpiecznie i palącej sią równo i spokojnie.

3. Używanie żelaznych igieł, p apieru napuszczonego olejem albo tak nazw anych „rachetlów “ (to jest długa- wych, napełnionych prochem, kręconych ty tek papiero­

wych) zamiast siarki jest zakazane.

Oddział ósm y.

Strzelanie i ładowanie.

§ 194

Obszukiwanie stosów w odkrywkach po pauzach.

Przed stosami w odkrywkach robotę, na początku szychty albo po pauzach wolno rozpoczynać na nowo dopiero wtedy, gdy osoba mająca dozór (§ 253) albo jaki robotnik przez nię wyznaczony obszukał stos, czy tam nie m a mas grożących zarwaniem się, osobliwie warstw ziemi zmarzłej (grojtjcfjalen) i gdy takie odewstające m asy pod dozorem jednej z owych osób w ym ienionych zostały

oddalone. g 1 9 5

Podkopowanic. Podrabianie.

Ust. 1. P rzy strzelaniu i ładow aniu na w ierzchu i pod ziemią zakazane jest podkopowanie (podrabianie, Untetfdjmmen) mas luźnych, odew stałych i popękanych albo smarzłych.

Stosy podrobione powinny przez pozostawione nogi, albo przez pulsiki lub podpory być zapezpieczone od przedwcześnego zarwania się. Gdzie to przepisy nie wystarczają, tam podług rozporządzenia królewskiego urzędnika górniczego (Słebierbeamte) powinny być u rz ą­

dzone dalsze sposoby do ubezpieczenia.

Ust. 2. Gdy śnieg pada mocno, albo są zawieje i mrozy, w tedy w odkrywkach zakazane jest dalsze podrabianie i trzeba starać się o to, aby masy już podrobione jak najprędzej się zarwały.

§ 196.

Osobliwie niebezpieczne roboty. (Rabowanie, zasypywanie zawalisk.) Ust. 1. Osobiiswe niebezpieczne roboty, ja k rabowanie bu­

dynku w kopalniach węgla, wolno przedsiębrać tylko pod ustawicznym dozorem osoby doświadczonej (§ 253).

Ust. 2. W kopalniach węgla drzewnego czyli brunatnego (S3raunfot)le) zasypyw anie zawalisk dziać sią także może przez doświadczonego hajera, którem u to poruczono.

— 24 ^—

Ust. 3. Na miejsca wyrąbowane nikomu nie wolno w stępow ać;

powinni one od reszty kopalni tak być ogrodzone, że przez ich dalsze i późniejsze zawalanie się robotnikom znaj­

dującym się w blizkości nie grozi żadne niebezpieczeństwo.

Oddział dziewiąty.

Kotły parowe i maszyny.

§ 197.

Obsługiwanie i pilnowanie kotłów parowych.

Ust. 2. N a rozkaz obsługującego kocieł (Stcffetoarter) po­

w iem z kotlarni oddalić się wszystkie osoby niemające praw a do przebyw ania tam.

§ 198.

Przygotowywanie kotłów parowych przed obchodem.

Ust. 1. Nim kto do kotła wejdzie, pow inien tenże od innych kotłów używ anych, m ających z nim wspólne ru ry do pary, do wpuszczania i wypuszczania wody (®ampf=, <Spetfe= urtb ülblajjleitungen), być ogrodzony przez zakręcenie (Sluśfdjaltung) części rur.

Ust. 2. P rzykryw ka (dekiel) do obchodu (TOannlocf)) śmie dopiero wtedy być odjęta, gdy wentyle ula bezpieczeń­

stw a (gidjertjeitdüenttle), kokoty pokazujące stan wody (ÜBafferftcinbltjätjne) i kokot dla kontroli (ßontroHtjatjn) zostały otw arte i gdy się przekonano, że przez te wen­

tyle para wcale już nie przechodzi.

§ 205.

Rzemienie i liny.

U.t. ł. W kładanie i zdejmowanie rzem ieni i lin podczas biegu zsajbów na których są, jest zakazane, jeżeli nie ma do tego takich urządzeń, że robotnikowi nie grozi żadne niebezpieczeństwo.

Ust. 2. Rzemień e i liny odrzucone powinny albo wcale zostać oddalone, albo na m ocnych drągach tak zostać zawieszone, że się nie stykają z częściami będącemi w ruchu.

Ust. 3. Ta sama ostrożność powinna mieć miejsce przy szyciu, w iązaniu i łataniu rzemieni.

§ 206.

Chędoźenie, smarowanie, naprawianie maszyn będących w biegu.

Uat. 1. M aszyny, części m aszyn i urządzenia przez nie pędzone

— 25 ^—

nie śm ią podczas biegu ani być chądożone ani smarowane lub napraw iane, jeżeli przystąp do nich połączony jest z niebezpieczeństwem.

Ust. 2. W ały transm issyjne (Xran§mijfion5rocllen), ich położenia (Sager) i połączenia (Kuppelungen), gdy są w biegu wolno chędożyć i smarować tylko ze stanowiska pewnego i tylko za pomocą zdatnych do tego narządzi czyli naczyń.

Ust. 3. Smarowanie rzem ieni tłustem albo żywicą śmie być podejmowane tylko podczas powolniutkiego biegu.

Ust. 4. Gdzie przez te przepisy cliądożenie, smarowanie i napraw ianie podczas roboty jest dozwolone, tam odbywać się może tylko przez m aszyniaka (ÜJinfdjineniuärter) albo przez osoby pewne, którym to poruczono, w żadnym przypadku nie wolno do tego używ ać robotników młodych (jugenblidje Arbeiter).

§ 208.

Spotrzebowane rzeczy do chędożeuia.

Zakazuje sią rzeczy do chądożenia spotrzebowane albo inne odpadki, zapalające sią same przez się, składać w m iejscach roboty.

§ 2 1 0 .

Ust. l. Dotykanie sią elektrycznych drótów, maszyn i aparatów jest zakazane i dozwolone jest tylko osobom odprawiają­

cym przy nich robotą albo służbą, i to przy użyciu stosownych sposobów do zabezpieczenia.

Ust. 2. Podczas biegu maszyn dynamowych nie wolno odprawiać robót przy drutach i izolatorach.

Oddział dziesiąty.

Robotnicy.

T y t u ł p i e r w s z y .

Przyjmowanie, zatrudnianie, dozór.

§ 213.

Pijaństwo, choroby zaraźliwe, ułomności.

Ust. l. Na grubach nie wolno zatrudniać osób, o których wiadomo, że sią oddają pijaństwu, albo mają choroby zaraźliwe, które łatwo sią przenoszą na współrobotników.

Ust. 2. Robotników, którzy m ają ułomności cielesne albo duchowe, któreby mogły dać przyczyną do nieszcząścia,

- 26 ^—

wolno tylko takiemi robotami na wierzchu zatrudniać, do których ze wzglądu na swe ułomności są zdatni bez niebezpieczeństwa dla siebie i dla innych.

§ 214.

Wiek. (SeScnaofl«.)

Ust. 1. Osób które do skończenia 60. roku życia nigdy nie pracowały pod ziemią, nie wolno pizypuszczać do robót w kopalni.

Ust. 2. Osoby męzkie aż do 16. i żeńskie (kobiety) aż do 18. roku wolno na grubie zatrudniać tylko takiemi robotami, które nie szkodzą ich cielesnemu rozwijaniu się. Osobliwie zakazuje sią zatrudniać jo ciągnieniem wału (.f>njpe^iel)er), pchaniem taczek ze szłą na krzyżu (fiartenlmtfen über ba§

Sbreuj), albo na kolejach idących pod górą.

§ 215.

Zdatność do robót hajerskicli.

Ust. 1. Do samodzielnego odpraw iania robót hajerskich wolno dopuszczać takich tylko robotników, którzy

1. dokończyli 21. roku życia,

2. pracowali przynajmniej rok za bajora ucznia (8eljr-

|üuer) pod dozorem doświadczonego hajera i oprócz tego

8. jeszcze przynajmniej dwa lata pracowali na grubie.

Ust. 2. Do czasu przepisanej pod cyfrą 3 ust. 1 roboty na grubie wolno im rachować czas przebyty w niemieckiej służbie wojskowej aż do jednego roku.

Ust. 3. W kopalniach wągla brunatnego (®ratinfol)(engrube») przepis cyfry 3 ust. 1 nie ma miejsca.

§ 217.

Roboty pełne osobliwej odpowiedzialności.

Samodzielne odprawianie takich robót, od których zależy życie albo zdrowie innych osób (a. prz. prowa­

dzenie maszyn, obsługiwanie kotłów, pieców pod szybem, zapinanie i odbieranie u szybów ferderunkow ych) wolno poruczać tylko osobom w tych pracach doświadczonym, na które można sią zupełnie spuścić.

§ 218.

Trwanie roboty w miejscach gorących.

Przy pracach na grubie pod ziemią, gdzie tem peratura

— 27 ^—

ma 30 stopniów Celsiusza (24 stopnie Róaumura) i więcej nie wolno jednego dnia robotników zatrudniać dłużej niż sześć godzin.

§ 2 2 2 .

/dat ność na starszego przodka, jego obowiązki w ogóle.

Üst. 1. Dla każdego kam ractw a urzędnik odpowiedzialny wyższy (SetriefófiUjrer), albo sztajgier mający dozór (§ 255), powinien naznaczyć jakiego hajera za starszego przodku.

Starszy przodku musi podług § 2 1 5 być zdatnym do robot bajerskich, musi być świadomy robót należnych kamractwu i musi znać dokładnie przepisy policyjne dotyczące się tych robót.

Ust. 2. Starf-zy przodku jest obowiązany czuwać nad tem, żeby przepisy policy! górniczej wydane dla unikania nieszczęść przez jego współrobotników były przestrzegane, i powinien współrobotników nakłaniać do wykonywania rozporządzeń danych ku tem u celowi przez osoby dozoru­

jące (§ 253).

Ust. 3. Danych do tego ro zponądzrń starszego przodku reszta członków kam ractwa powinna słuchać.

§ 223.

Nieprawne zatrudnianie robotników.

Robotnicy, którzy przeciw przepisom §§ 213, 214, 215, 217 i 222 są zatrudnieni, albo których zostawiono przy poruczonych im pracach, chociaż nie odpowiadają już żądaniom owych przepisów, powinni od poruczonych im zatrudnień zostać oddaleni przez królewskiego urzędnika górniczego (Sieoierbeamte).

§ 224.

Urządzenia do wynalezienia robotników w kopalni.

Ust. 1. W każdej kopalni nie stojącej muszą być takie urzą­

dzenia, że za ich pomocą robotników na niej zatrudnio­

nych co do liczby i osób każdej chwili można wyśledzić.

Ust. 2. Do tych urządzeń przed ich zaprowadzeniem potrzeba pozwolenia królewskiego urzędnika górniczego (ilieuicrhcanitc).

Ust 3. Postanowienia potrzebne do używania tych urządzeń powinny robotnikom zostać oznajmione przez wywieszenie (§ 252) i czytanie, osobom mającym dozór (§ 253) przez zapisanie do księgi cechowej. Robotnicy i dozorcy powinni podług nich się sprawować.

— 28 ^— T y t u ł d r u g i ,

Ochrona zdrowia robotników.

§ 225.

Budy i izby cechowe.

U st, i. N a w szy stk ich szybach uży w an y ch re g u la rn ie do w chodu i w y chodu m usi by <5 buda, a n a każdym osobnym za k ład zie k o p aln i, n a k tó ry m sią o d b y w a ro b o ta, m usi być izb a cechow a o d p o w ied n ia w ielkości obłożeństw a.

U st. 2. B u d a i izba cechow a m uszą być dobrze p rz e w ie ­ trz a n e , ch ludne, i g d y chłodno, dosyć o g rzew an e.

§ 226.

Urządzenia do kąpania.

U st. l . W łaśc iciele k o p a ln i w ę g la są obow iązani, sta ra ć się o to, aby ich u rz ęd n icy i ro b o tn ic y m ieli w y s ta r­

czającą sposobność do k ą p a n ia się w k ąp iela ch p rz e ­ w ie w n y c h w idnych i ciepłych.

Ust. 2. Z tem i k ąp ielam i m us?ą być połączone u rz ąd ze n ia do p rz e ch o w y w an ia odzieży, i je ż e li k ąp iele są w w iel­

k iej blizkości szybów służących do re g u la rn e g o wy- chodu, m uszą też być u rz ą d z e n ia do suszenia odzieży, ja k o też m iejsca do czekania, u rządzone stosow nie do

celu, ja k i m ają.

U st. 3. U ży w an ie k ąp ieli w spólnych (SSajfin&äber) je s t zakazane.

U st 4. Z a pozw oleniem w yższego u rz ęd u górniczego (Ober&ergamt) k opalnie w ę g li k am ien n y ch w p o jedynczych razach m ogą z o stać u w o ln io n e od w y k o n y w a n ia p rz e ­ pisów ustępów 1 do 3.

U st. 5. N a ro zporządzenie w yższego u rz ę d u górniczego ta k ż e w łaściciele k o p a ln i w ę g li b ru n a tn y c h , k ru sz c u i soli p o w in n i zadosyć uczynić p rzepisom z a w a rty m w u stę p a c h 1 do 3.

§ 227.

Zaopatrzenie we wodę do picia. Zakaz gorzałki.

U st. i. D la w szy stk ich ro b o tn ik ó w pow in n o w n ie za- w ielkiej odległości od m iejsca ro b o ty być dosyć dobrej w ody do picia.

U st. 2. N a czy n ia służące do je j tra n s p o r tu (beczki, skrzy n ie, k o n w ie i t. d.) pow in n y p rz eciw zanieczyszczeniu w ody m ieć dobrze za w ira ją c e się p rz y k ry w k i (dekle), ja k o też u rz ąd ze n ia do w y p u szc zan ia je j (kokot, w entyl, szpunt).

U st. 3. Z ab ie rać ze sobą g o rz a łk ę na g ru b ę j e s t zakazano.

— 29 ^—

§ 228.

Aborty.

Ust. 1. Na stosownych do tego miejscach w kopalni muszą być postawione aborty (wychodki). Te powinny być utrzymowane w stanie chludnym, zdatnym do ich uży­

wania, jak najmniej śmierdzącym, do czego można używać m iernie środków desinfekcyjnych.

Ust. 2. Naczynia w abortach nie śm ią przepuszczać cieczy, muszą mieć przykrywką zam ykającą je dobrze i być zdatne do transportowania.

Ust. 3. Zakazano jest chodzić na usiadką gdzieindziej, jak w abortach.

§ 229.

Pokazanie się chorób zaraźliwych.

O pokazaniu sią choroby epidemicznej (zaraźliwej) miądzy obłożeństwem uiządnik odpowiedzialny wyższy (58etrief>§fiit)rer § 255) powinien donieść królewskiemu urzędnikow i górniczemu (SłeOterbeamte), skoro to doszło do jego wiadomości.

§ 230.

Rzeczy do zawięzowania ran. Transport chorych.

Ust. 1. Na każdej kopalni powinny być przechowywane rzeczy do zawięzowania ran, i to uchronione od zanieczyszczenia.

Ust. 2. Na każdej kopalni powinny być urządzenia do noszenia albo wożenia chorych i kilka osób wyćwiczonych w przynoszeniu pierwszej pomocy zranionym.

T y t u ł t r z e c i .

Ogólne przepisy dla zapobiegania nieszczęśliwym przygodom.

§ 232.

Odzież przy maszynach.

Ust. 1. Robotnicy, którzy przebywają w blizkości części maszyn, będących w ruchu, podczas roboty śmią nosić tylko odzież przylegającą do ciała.

Ust. 2. Osobliwie robotniczkom nie wolno tam nosić nic chwiejącego się (luźnych chustek, fartuchów i. t. d.).

§ 233.

Zakaz chnstek zaciskających uszy.

Robotniczkom zatrudnionym przy ładowaniu i ran- źerowaniu zakazane jest noszenie grubych chustek, zacis­

kających uszy, któreby im przeskadzały do pewnego słuchania.

— 30 ^—

§ 234.

Oebrona dla oczn.

Osoby, które na wierzchu zatrunione są robotami, które z natury mogą lekko dawać przyczynę do uszkodzenia oczu, pow inny być przynaglane i mają obowiązek, używać zdatnych środków ochrony (okularów, zasłon), których im pracodawca powinien dostarczać.

§ 235.

Zakaz uszkodzenia zakładów.

Nadużywanie, samowolne oddalanie i um yślne psucie urządzeń dla bezpieczeństwa, jako też urządzeń zrobionych do ferderunku, do dawania sygnałów i do bremzowania, przewietrzania, oświetlania i wydobywania wody i wszelkich środków ochrony jest zakazane.

§ 236.

Obowiązek do mvladom'ania o niebezpieczeństwach i szkodach.

Każdy robotnik kopalni jest obowiązany, gdy spo­

strzeże grożące niebezpieczeństwo dla osób albo dla gruby, jako też gdy spostrzeże uszkodzenia albo nieregularności w urządzeniach służąneych do roboty, donieść o tern natychm iast jakiej osobie mającej dozór (§ 253).

§ 238.

Drógoskaze w kopalni.

Ust. 1. W kopalniach węgla kamiennego powinny

1. u stóp każdej pochylni (33rem3berą) stać jej numer, jako też oznaczenie (numer) zoli (33aiijof)le),

2. na każdej zoli (Saujofjle) tam, gdzie się krzyżują śtreki główne, powinno stać oznaczenie (nazwisko) śtreki i oznaczenie (numer) zoli,

3. na punktach wymienionych pod cyfrą 2 powinny przez strzały być oznajmione kierunki do zwyczajnego szybu dla wychodu i do wychodów zrobionych dla przypadku niebezpieczeństwa (^Zotauägänge) z dodatkiem ich nazwy.

Ust. 2. Oznajmienia i znaki przepisane w ustępie 1 powinny być wyrobione w literach błyszczących jasno, lekkich do czytania, i powinny trwale być utrzymowane w stanie łatwym do czytania.

Ust. 3. Na rozporzą lżenie królewskiego urzędnika górniczego (jReoierbeamtc) urządzenia postanowione w ustępach 1 i 2 powinny zostać zrobione i na innych kopalniach.

— 31 ^—

Oddział jedenasty.

Miernictwo górnicze (TOctrffcfjeibertnefen).

§ 246.

Zachowywanie znaków markszajderskich.

Nieprawne cofanie, i oddalanie, jako też psucie znaków i cechów m arkszajderskich w kopalni i na wierzchu jest zakazane. Odpowiedzialny urzędnik wyższy (SetriebSfiifjrer) jest obowiązany dbać o to, aby zostały na miejsca.

Oddział dwunasty.

Koksownie.

§ 248.

Posługiwanie pieców koksowych i reparowanie ich w tym czasie, gdzie stoją w ogniu, wolno poruczać tylko dobrze wyuczonym i doświadczonym robotnikom.

Osobliwie roboty w kanałach gazowych wolno podejmować dopiero wtedy, gdy te kanały zostały odsądzone, ostudzone i na pewny sposób odosobnione od sąsiednich pieców stojących w ogniu.

§ 249.

Ust. i. Nie jest dozwolono przechodzić między piecem i m aszyną do w ypychania (?in§brudmajcf)tne), gdy taże jest w ruchu.

Ust. 2. Przekraczanie zębowatej szyny (ßciljtijtange) przy maszynie do wypychania, gdy jest w ruchu, jest zakazane.

Oddział trzynasty.

Postanowienia ostateczne.

§ 253.

Odpowiedzialność osób dozorujących za przestąpiena robotników.

Jeżeli robotnicy przestąpią przepisy tego rozporządzenia policyjnego, wtedy oprócz nich przełożone nad nimi osoby, które wzięły na się zarząd albo dozór nad robotami (§74 i następujące Ogólnego prawa górniczego, (2tufjid)t§ = p e r f o n e n ) — naw et wtedy, gdy nie brały współudziału, nie pobudzały i nie pomagały do przestępstwa (§§ 47 do 49 prawa karnego) — podpadają pod karę, jeżeli o zamierzanym albo przeds ębranym uczynku (zaniechaniu)