Diagnoza potrzeb związanych ze spędzaniem czasu wolnego wawerskiej młodzieży

Diagnoza potrzeb związanych ze spędzaniem czasu wolnego

wawerskiej młodzieży

grudzień 2020

Warszawa - Wawer

Projekt na zlecenie:

Centrum Komunikacji Społecznej m.st. Warszawy Urząd Dzielnicy Wawer Zespół badawczy:

Joanna Stefańska Anna Wieczorek Jarosław Kowalski Ada Tymińska Opracowanie graficzne:

Nina Kamińska

Proces badawczy - etap I

1 Grupowy wywiad ekspercki

Na początku procesu spotkaliśmy się z przedstawicielami instytucji i podmiotów wskazanych przez Zamawiającego.

Spotkanie odbyło się online, na platformie zoom i wzięło w nim udział 26 lokalnych ekspertów - dyrektorzy szkół wawerskich, przedstawiciele Wawerskiego Centrum Kultury i innych instytucji pracujących z młodzieżą. Efektem spotkania była lista miejsc wskazanych przez ekspertów, w których młodzież spędza swój czas wolny oraz lista wątków, które powinny zostać poruszone w badaniu..

2 Wizja lokalna i mapowanie dzielnicy

Podczas trwania całego procesu odwiedziliśmy wszystkie 13 osiedli dzielnicy Wawer. Nasze wizyty miały na celu weryfikację wcześniej wskazanych lokalizacji, identyfikację nowych miejsc oraz stworzenie dokumentacji zdjęciowej dla lepszego zrozumienia oferty dzielnicy.

3 Analiza danych zastanych i desk research

Na pierwszym etapie projektu przeanalizowaliśmy dane zebrane i dostarczone przez przedstawicieli Urzędu Dzielnicy Wawer pod kątem interesującej nas grupy docelowej oraz przeprowadziliśmy desk research w temacie potrzeb i preferencji młodzieży.

Proces badawczy - etap II

4 Wywiady badawcze online

Drugi etap procesu obejmował spacery badawcze typu fotostory, które ze względu na stan epidemiczny w kraju, w porozumieniu z Zamawiającym, zostały zamienione na wywiady badawcze online, w których pytaliśmy młodzież o miejsca i sposoby spędzania wolnego czasu oraz motywy wyboru tych właśnie miejsc. Wywiady prowadziliśmy telefonicznie i na platformie zoom, z wykorzystaniem map Google. Zaproszenie do badania, w formie promowanego posta na Facebooku, dotarło do ponad 5 tys. użytkowników serwisu w wieku 13-19 lat, zamieszkałych w Wawrze i jego najbliższej okolicy.

5 Spotkanie fokusowe z młodzieżą

Pod koniec procesu odbyło się również spotkanie fokusowe online z młodzieżą w celu uzupełnienia diagnozy potrzeb, poznania preferencji młodzieży w zakresie aktywności pozaszkolnych i zrozumienia motywacji do uczestniczenia w zorganizowanych zajęciach i wydarzeniach.

6 Pilotaż ankiety

W porozumieniu z Zamawiającym przeprowadziliśmy pilotaż ankiety online. Celem ankiety będzie szersza diagnoza potrzeb młodzieży związanych ze spędzaniem wolnego czasu, co nastąpi w kolejnej fazie procesu. Dane ilościowe pochodzące z pilotażu ankiety zostały uwzględnione w niniejszym projekcie.

Projekt w liczbach

80h 79 51 700+

Spędzonych w terenie

Zweryfikowanych lokalizacji

Zaangażowanych ekspertów i młodych

użytkowników

Wykonanych zdjęć

Podczas trwania całego procesu spędziliśmy około 80 godzin na terenie dzielnicy Wawer w poszukiwaniu miejsc potencjalnie atrakcyjnych z perspektywy młodzieży. Odwiedziliśmy i zweryfikowaliśmy 79 lokalizacji wskazanych nam przez młodzież i ekspertów. Rozmawialiśmy z 51 lokalnymi ekspertami i młodymi użytkownikami wykonaliśmy ponad 700 zdjęć pomocnych w analizie miejsc i diagnozie potrzeb.

Zidentyfikowane miejsca

W całym procesie zidentyfikowaliśmy i odwiedziliśmy 79 lokalizacji na terenie dzielnicy Wawer, które zostały wskazane przez uczestników badania jako miejsca, w których młodzież spędza swój czas wolny. Mapę miejsc przygotowaliśmy na podstawie lokalizacji wskazanych przez ekspertów i zebranych w trakcie warsztatu eksperckiego oraz miejsc wskazanych przez młodzież na Facebooku i w trakcie prowadzonych przez nas wywiadów typu Photostory. Wśród zidentyfikowanych miejsc są zarówno te bardziej formalne, dedykowane młodzieży tj. filie Wawerskiego Centrum Kultury czy świetlice środowiskowe, ale również miejsca mniej formalne, ale użytkowane przez młodzież jak schodki przed sklepem, pętle autobusowe i wiaty leśne.

Źródło danych: wywiad ekspercki, facebook

miejsca atrakcyjne dla młodzieży

Młodzież  Wawra - podstawowe informacje

Wawer należy do stosunkowo najmłodszych dzielnic Warszawy, 20,3% osób w wieku przedprodukcyjnym (do 17 roku życia). Najliczniejsza grupa młodzieży zamieszkuje Zerzeń, najmniejsza Aleksandrów.

Nieco ponad jedna trzecia (38%) badanych gospodarstw domowych jest zamieszkiwana przez dzieci do lat 18. Najczęściej (25% przypadków) jest to jedno dziecko. Młodsza młodzież uczęszcza do szkół podstawowych na terenie dzielnicy (90,2%), starsza młodzież, licealna w większości uczy się poza dzielnicą, średni czas dojazdu w jedną stronę do szkoły wynosi ok. 30 minut, najczęściej poruszają się autobusem lub koleją.

Informacje zebrane na podstawie danych zastanych dostarczonych przez dzielnicę.

6395

Gospodarstwa domowe z dziećmi i młodzieżą

Pośród wawerskich gospodarstw domowych, 38% jest zamieszkanych przez dzieci do 18 r.ż., w tym:

• jedno dziecko: 25% (ogólnej liczby gospodarstw)

• dwoje dzieci: 11%

• troje lub więcej: 2%

Młodzież  Wawra – czas wolny

Źródło danych: spotkanie fokusowe z wawerską młodzieżą. “Ja w zimę nigdzie nie spędzam czasu wolnego, bo go nie mam. (...) za dużo nauki”

(chłopak, Radość/Aleksandrów, 15 lat) Wyniki spotkania fokusowego wskazują, że młodzież dysponuje zróżnicowaną ilością czasu wolnego, odpowiedzi wahały się między 2 a 5 godzin.

Zapytani o obecnie ulubione oraz wymarzone sposoby spędzania wolnego czasu, uczestnicy spotkania

podawali odpowiedzi zbliżone do siebie - wspominali różnego rodzaju aktywności sportowe, spacery w lesie, wolontariat, harcerstwo.

Wielokrotnie wspominane było centrum handlowe Ferio, jako miejsce które oferujące różne możliwości spotkań, punkty gastronomiczne, zakupy.

Ulubione miejsca i sposoby spędzania czasu wolnego

Ulica Łasaka - lubię się po niej powłóczyć, posiedzieć na placu zabaw

Biblioteka przy ulicy Błękitnej - chodzę tam po lekcjach poczytać lub pouczyć się

ul. Zorzy przy lesie - kojarzy mi się z dzieciństwem, bo tu mieszka moja babcia i razem chodziłyśmy

na spacery, rolki i rower

Basen w Aninie i hala w mojej szkole - lubię pływać i grać w siatkówkę.

Ferio - najwięcej miejsc, gdzie można się spotkać, miejsce nie jest

przytłaczające, jest sporo sklepów, w których można zrobić fajne zakupy

Moje dwa ulubione miejsca to basen OSiR Wawer Anin i Plaża Romantyczna Latem Plaża Romantyczna,

a zimą uliczki i laski, gdzie można iść na spacer z psem

Źródło danych: spotkanie fokusowe z wawerską młodzieżą.

(chłopak, Las, 14 lat) (dziewczyna, Falenica, 12 lat) (chłopak, Międzylesie, 18 lat) (dziewczyna, Nadwiśle, 13 lat)

(dziewczyna, Anin, 17 lat) (dziewczyna, Anin, 14 lat) (chłopak, Las, 14 lat)

Ulubione miejsca i sposoby spędzania czasu wolnego

10 Źródło danych: spotkanie fokusowe z wawerską młodzieżą.

Diagnoza potrzeb związanych ze spędzaniem czasu wolnego wawerskiej młodzieży

Młodzież - wyzwania rozwojowe

Z punktu widzenia psychologii rozwojowej, młodzież w wieku 12-19 lat stanowiąca naszą grupę docelową, przechodzi przez złożony okres rozwojowy. W tym czasie młodzież staje przed wyzwaniem podsumowania swych dziecięcych doświadczeń i zmierzenie się z pytaniami o to kim jestem i kim chcę zostać - określa się to mianem poszukiwania własnej tożsamości. Proces ten wymaga pewnego eksperymentowania, nabywania i testowania nowych kompetencji, stawiania siebie w nowych sytuacjach i wobec nowych wyzwań. 

Charakterystyczną cechą tego okresu są zmiany, które dla otoczenia wydają się być niepokojące lub uciążliwe - takie jak chwiejność emocjonalna, wycofanie, trudności z wykorzystaniem swoich kompetencji i wyrażaniem swoich stanów emocjonalnych. Kamieniem milowym tego etapu rozwojowego jest negatywizm, czyli poszukiwanie swojego indywidualizmu poprzez odrzucanie propozycji rodziców i innych dorosłych osób. 

Ważnymi zjawiskami rozwojowymi są zmiany hormonalne i związane z nimi przemiany ciała, budząca się seksualność oraz niestabilność emocjonalna. Rozwój emocjonalny w tym okresie polega głównie na nauce

samoregulacji emocjonalnej. Na poziomie społecznym, jest to okres intensywnych kontaktów społecznych i trening funkcjonowania w grupie, budowania zbiorowej tożsamości oraz nauki zasad życia społecznego.

Ze strony dorosłych istotne w tym okresie jest stawianie wyraźnych granic, wyrozumiałość w zakresie młodzieńczego negatywizmu oraz wspieranie w wyzwaniach rozwojowych.

na podst. (Piotrowski, Wojciechowska, & Ziółkowska, 2014a, 2014b)

• Formowanie się tożsamości to proces, w którym młody człowiek z jednej strony definiuje siebie jako unikalną, niepowtarzalną osobę, a z drugiej strony określa siebie na tle kontekstu społecznego - jako członka społeczności,

określonych grup, przedstawiciela pewnej kultury i subkultury. Na tym etapie, młody człowiek nabywa umiejętności związane z diagnozowaniem i zaspokajaniem swoich potrzeb psycho-społecznych w akceptowalny społecznie

sposób oraz buduje emocjonalną niezależność od rodziców (i innych dorosłych). Na poziomie kompetencji, młodzi ludzie eksperymentują z różnymi formami aktywności, identyfikując swoje mocne i słabe strony oraz budując poczucie sprawstwa. 

• Charakterystyczny dla nastolatków krytycyzm dotyczy zarówno sfery cielesnej, jak i relacji ze światem i innymi ludźmi. Nastolatki renegocjują swoje relacje z rodzicami, poszukują atrakcyjnych wzorców zachowania. Coraz ważniejszą rolę jako wzory do naśladowania zaczynają odgrywać różne dorosłe osoby - idole (sportowcy, piosenkarze, aktorzy itp), nauczyciele i wychowawcy, lokalni liderzy i inne autorytety. 

• W późniejszej fazie dorastania (wiek 16-19 lat) w coraz większym stopniu młodzież przygotowuje się do realizowania zadań rozwojowych charakterystycznych dla osób dorosłych - zarówno w sensie funkcjonowania kulturowego,

obywatelskiego, społecznego, jak i początków nawiązywania relacji intymnych i przyjmowania kobiecych i męskich ról społecznych. Młodzi ludzie, w coraz większym stopniu, dołączają do funkcjonowania w różnych kontekstach

na prawach osób dorosłych, obejmując różne życiowe role i wykonując zadania wiążące się z przejmowaniem odpowiedzialności i poczuciem sprawczości.

• Ze względu na szczególną wrażliwość emocjonalną w tym okresie, młodzież w późnym okresie dorastania jest szczególnie podatna na zachowania autodestrukcyjne, takie jak uzależnienia, samookaleczenia czy prostytucja.

na podst. (Piotrowski, Wojciechowska, & Ziółkowska, 2014a, 2014b)

Potrzeby a miejsca i sposoby spędzania czasu wolnego

bezpieczeństwo i kontrola

potrzeby fizjologiczne i komfort przynależność i prywatność

uznanie i autonomia

samorealizacja

Organizacja czasu wolnego powinna wspomagać realizację potencjału danej osoby, stymulować rozwój osobisty, zaspokajać potrzebę uczenia się nowych rzeczy, eksperymentowania, kreatywności i artystycznej ekspresji. W tym kontekście ważne jest przyzwolenie  na  spontaniczne decyzje.

Poprzez sposoby organizacji czasu wolnego można budować stabilną, pozytywną samoocenę  (poczucie godności, niezależności); ćwiczyć się w osiąganiu mistrzostwa, szacunku  innych osób, prestiżu i kształtować poczucie sprawstwa.

Czas wolny daje okazję do realizacji potrzeb społecznych: przynależności do grupy, budowania nowych relacji. Jest to związane z  realizacją potrzeby prywatności i bliskich relacji rozumianych jako uczenie się relacji z innymi.

Jednym z warunków poczucia bezpieczeństwa jest  przewidywalność sytuacji i miejsca oraz poczucie kontroli na tym co się dzieje. Konieczne do tego jest  bezpieczeństwo fizyczne i psychologiczne  oraz autonomia (możliwość podejmowania decyzji).

Podstawowym celem czasu wolnego jest relaks i  regeneracja uwagi, konieczna jest do tego możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb: fizjologicznych, dostęp do jedzenia, picia, schronienia, ciepła, wygodniej pozycji ciała.

(Maslow, 1943/1987)

1 . P O T R Z E B Y F I Z J O L O G I C Z N E

I K O M F O R T

Potrzeby podstawowe (fizjologiczne)

Potrzeby podstawowe to te, które na podstawowym poziomie odnoszą się do fizycznego przetrwania i komfortu organizmu. Na potrzeby raportu,

skoncentrowaliśmy się na opisaniu potrzeb fizjologicznych, potrzeby schronienia i możliwości zapewnienia komfortu jeśli chodzi o doznania zmysłowe. Komfort jest tu rozumiany na poziomie podstawowym: odpowiedniej temperatury, poziomu hałasu, dostępu do światła (dziennego i możliwości regulacji sztucznego oświetlenia), dostępu do świeżego powietrza. Odczuwanie komfortu w miejscu spędzania czasu wolnego jest silnie powiązane z możliwością kontroli powyższych parametrów (np. mam możliwość wybrać mniej nasłonecznione miejsce, mogę się schronić przed zimnem etc.). Jeśli chcemy, aby młodzież spędzała dłuższy czas w miejscach dedykowanych warto zapewnić im całoroczny komfort przebywania, a przestrzeń powinna oferować możliwość realizacji podstawowych potrzeb samodzielnie i autonomicznie. Oznacza to również dostęp do jedzenia, picia (własnego lub kupienia stosunkowo tanio) i możliwość schronienia przed zróżnicowanymi warunkami atmosferycznymi.

# podstawowe potrzeby

# ciepło

# jedzenie i picie

# schronienie

# komfort

Sezonowy charakter

Dotyczy na przykład części infrastruktury sportowej,  placów zabaw i siłowni plenerowych, miejsc spotkań w lasach (np. wiat), wreszcie całkiem dzikich miejsc typu “pustostany”.

W trakcie wywiadu zogniskowanego młodzież zwróciła uwagę, że sposoby spędzania czasu wolnego w sezonie ciepłym i zimowym znacząco się różnią, czasem w sezonie zimowym ciepłe miejsce jest głównym kryterium wyboru (np. Ferio).  Nasi rozmówcy zaznaczyli potrzebę większej liczby miejsc “całorocznych”.

“Wszystko jedno co to za miejsce, ważne żeby było ciepło i miło.”

(Dziewczyna, Anin, 17 lat)

W wielu mniej formalnych miejscach spędzania czasu wolnego dedykowanych młodzieży obserwowaliśmy ograniczone możliwości korzystania w chłodniejszych okresach roku, wynikająca z:

• braku komfortowych toalet i ciepłych posiłków/napojów w najbliższej okolicy

• lokalizacji na otwartym powietrzu, bez żadnej osłony

• braku ogrzewania

“Skejtpark z miejscem, gdzie można posiedzieć i odpocząć, z kanapami. Koniecznie kryty. Pogoda ma duże znaczenie, musi być ciepło.”

(Dziewczyna, Aleksandrów, 14 lat)

Sezonowe i niesezonowe miejsca

Przyjrzeliśmy się zidentyfikowanym w trakcie procesu miejscom, w których młodzież spędza swój czas wolny i podzieliliśmy je na te sezonowe - całkowicie odkryte lub skromnie zadaszone, z których korzystanie w zimie jest utrudnione lub niemożliwe oraz te niesezonowe - zapewniające takie same warunki zarówno latem jak i zimą. Do miejsc sezonowych zaliczyliśmy wszystkie place zabaw, boiska, pumptrack’i, czy wiaty leśne itp. Z kolei miejsca niesezonowe to np. lokale gastronomiczne, centrum handlowe Ferio, czy filie WCK. Spośród 79 zidentyfikowanych przez nas miejsc aż 58% stanowią miejsca sezonowe, które są użytkowane jedynie w okresie letnim.

Źródło danych: wywiad ekspercki, facebook

miejsca niesezonowe miejsca sezonowe

Komfort McDonald’s

“Miejsce na zimę (...). Można posiedzieć, obsługa nie wygania,

jest ciepło, jest jedzenie”

(chłopak, Falenica, 17 lat)

“Dobre miejsce spotkań (...) Dlaczego? No bo innych więcej nie ma”

(chłopak, Międzylesie, 15 lat)

W tym kontekście warto spojrzeć na popularność McDonald’s, jako miejsca całorocznego oferującego podstawowy komfort. W wywiadach fotostory i wypowiedziach na Facebook’u, restauracje McDonald’s - w Radości oraz Nadwiślu, zostały wskazane jako popularne miejsce spotkań wawerskiej młodzieży. Wizje lokalne potwierdziły, że miejscowa młodzież chętnie odwiedza te lokale. Taka popularność McDonald’s może wskazywać na brak innego miejsca z tanim jedzeniem, które mogłoby być zarazem miejscem nieformalnych spotkań i które zapewniłyby komfort nawet w chłodniejszych okresach roku (ogrzewanie, wygodne miejsca do siedzenia, dostęp do Internetu).

Potrzeba regeneracji uwagi

Większość zadań szkolnych wymaga wysiłku umysłowego, nakierowania uwagi i hamowania ekspresji emocji. Dłuższy wysiłek polegający na skupianiu uwagi prowadzi do stanu zmęczenia, a regenerowanie uwagi

wymaga zmiany aktywności i miejsca. Wiemy, że dobrze się regenerujemy w miejscach naturalnych, w których obecna jest

przyroda, w miejscach, w których możemy ograniczyć obecność bodźców (np. hałasu), w miejscach, w których możemy zmienić pozycję ciała (np. położyć się, pohuśtać), wreszcie w miejscach, w których nie ma konieczności wchodzenia w interakcje społeczne.

Z jednej strony regeneracji uwagi sprzyja pasywne bycie w miejscu, z drugiej aktywność fizyczna nie nakierowana na cel. Są też takie miejsca, które pozwalają skupić uwagę bez wysiłku, najczęściej są bardzo angażujące, odnoszą się w dużym stopniu do indywidualnych pasji i zainteresowań, są fascynujące.

Jak wskazują badania młodzieży, niezależnie od kręgu kulturowego poszukiwanie

“ciszy i spokoju” jest, ku pewnie zaskoczeniu, jednym z głównych celów czasu wolnego (Robertson & Williams, 2004). 

# zmiana pozycji ciała

# mniej stymulacji

# natura

# przewidywalność

# bez konieczności interakcji

# relaks

Potrzeba regeneracji uwagi

Gdzie najlepiej się zrelaksować?

Źródło danych: spotkanie fokusowe z wawerską młodzieżą.

Chodzę do biblioteki się wyciszyć,

można wygodnie usiąść.

Chodzę do biblioteki po lekcjach odrabiać lekcji, poczytać książkę, pograć w gry.

Przydają się stoliki, żeby można było zjeść, odrobić lekcje.

W bibliotece jest fajny klimat.

Trzeba się

schronić przed złą pogodą, gdy jest zimno i paskudnie.

Musi być zacisznie.

Kanapa. Wygodne miejsce do

siedzenia, lampiony ze świeczkami.

Lubię ładne widoki na świeżym

powietrzu. Wtedy najprzyjemniej mi się odpoczywa.

Chętnie idę na spacer do lasu, żeby spokojnie pomyśleć.

Na ulicach są murki lub ławki.

Często tak sobie przysiadam.

Przechadzam się. Idąc przed siebie lubię się zamyślić.

Niektórzy wolą hałas i ruch, inni wolą ciszę, żeby odpocząć. Powinny być miejsca takie i takie.

W lesie jest spokój, cisza i natura, inaczej niż w mieście.

W lesie fajne jest to, że jest naturalne, niezmienione przez człowieka. Dlatego nie lubię altanek i miejsc zaprojektowanych.

Miejsce odpoczynku musi być dyskretne.

Nikt na mnie nie patrzy, mogę się trochę schować przed wzrokiem.

Lubię jak jest bardzo wygodnie – pufy lub kanapy, żeby wygodnie usiąść.

W altanach w lesie chowam się jak pada deszcz.

Miejsca regeneracji uwagi w Wawrze

Poczucie wolności i relaksu podczas aktywności na zewnątrz jest nie tylko źródłem satysfakcji, ale też buduje związki z miejscem. Przez aktywności należy rozumieć aktywności sportowe, ale też szerzej fizyczne w naturalnym środowisku.

(Abbott-Chapman & Robertson, 2009a, 2009b; Stewart & Abbott-Chapman. 2011).

Zarówno z wywiadów indywidualnych jak i grupowych z młodzieżą wynika potrzeba regeneracji w miejscach naturalnych i zielonych. Zapewne jest to związane z  życiem w mieście, ale też pojawiają się wątki dotyczące przeciążenia wysiłkiem intelektualnym i interakcjami społecznymi. Wbrew powszechnej opinii dla młodych ludzi ważne jest pobyć w samotności, bez konieczności wchodzenia w interakcje z rówieśnikami, bez nadzoru dorosłych, bez nadmiernej stymulacji, bez specjalnej infrastruktury, bez koniecznego celu.

Innym ważnym aspektem miejsc regeneracji uwagi jest to, że są ciche. tu najczęściej młodzi ludzi wymieniali biblioteki, są one postrzegane nie tylko jako miejsca pracy, ale też cichego odpoczynku, bez konieczności uczestniczenia w zorganizowanych zajęciach. Bardzo istotny jest klimat tych miejsc (przyjazny, ciepły) i wygoda dłuższego siedzenia (np. kanapy, pufy) i przy dłuższym pobycie, możliwość zjedzenia posiłku, odrobienia lekcji przy stole.

“Las to ma być las, bez

dodatkowych rzeczy. Lubię po prostu po nim chodzić, na spacer z psem, tak odpoczywam.”

(dziewczyna, 14 lat, Międzylesie)

(o lesie) “Jest tam świeże powietrze. Jest tam ładnie, miło, można odpocząć”

(dziewczyna, Falenica, 13 lat)

“Lubię nad Morskim Okiem pomosty. Można tam

posiedzieć, porozmawiać i podziwiać przyrodę”

(chłopak, 15 lat, Aleksandrów)

Różne konfiguracje miejsc zielonych

wiaty leśne Sadul

Las Sobieskiego - trasa

spacerowo-biegowa zaniedbane ogródki działkowe Wawer

skwer przy pomniku Korczaka

Różne konfiguracje miejsc zielonych

teren piknikowy

Las Matki Mojej Marysin

siłownia plenerowa

Aleksandrów las sosnowy Aleksandrów

Morskie Oko Aleksandrów

Dziki brzeg Wisły

Wyjątkowym zasobem Wawra jeśli chodzi o regenerację uwagi jest brzeg Wisły. Badania międzynarodowe podkreślają wartości tzw. “dzikich miejsc dla młodzieży (Byrne and Sipe, 2010), szczególnie lubiane są miejsca naturalne, nieustrukturyzowane, trochę przypominające przygodowe place zabaw, parki linowe czy tory dedykowane biegom przełajowym. Dostęp do takich miejsc powinien być stosunkowo łatwy, a same miejsca bezpieczne. Wywiady z młodzieżą wskazują, że w ten sposób można by myśleć o nadwiślańskich plażach (od plaży Las po Romantyczną). Warto jednak zwrócić uwagę, co sprawdziliśmy w ramach wizji lokalnej, że sam dostęp do tych miejsc jest trudny (np. wymaga przejścia przez ruchliwą arterię, teren jest bardzo zniszczony przez quady i motory crossowe), jednocześnie oferta miejsca nie jest zbyt urozmaicona (miejsce na ognisko, prowizoryczne meble, boisko do siatkówki).

(o dzikiej plaży nad Wisłą)

“Tam jest fajnie, tak może być (...).

Spotykamy się tam ze znajomymi, czasem na jakieś ognisko, kiełbaski”

(chłopak, Falenica, 17 lat)

Dostępność terenów zielonych

Na Zielonej Mapie ZTM oznaczone zostały “zielone przystanki”, które znajdują się przy ciekawych i wyjątkowych przyrodniczo miejscach oraz wskazówki dotarcia w te miejsca dla podróżujących. W przypadku dzielnicy Wawer, na mapie znalazło się jedynie pięć takich miejsc.

Mając na uwadze “zielony potencjał” Wawra, wiele miejsc nie zostało uwzględnionych. Szczególnie zauważalny jest brak na mapie nadwiślańskich terenów zielonych, co jest spójne z naszymi obserwacjami i utwierdza w przekonaniu, że ten teren jest wyjątkowo mało dostępny użytkownikom, w tym również młodzieży.

Źródło danych: zielonamapa.waw.pl

atrakcyjne tereny zielone

Zmiana pozycji ciała

Warto zadbać o to by w miejscach formalnych (WCK, boiska) była możliwość zmiany pozycji ciała na bardziej wygodną i relaksującą np. hamak, pufy do położenia się.

R E K O M E N D A C J E tematów do pogłębienia

Dostępność obszarów nadwiślańskich

Warto rozważyć poprawę dostępności obszarów nadwiślańskich. Obecnie dotarcie do nich i poruszanie się po nich jest bardzo trudne. Te duże otwarte przestrzenie, niekoniecznie plaże, mogą być bardzo atrakcyjnym miejscem spędzania czasu w grupach.

Warto, aby te miejsca zachowały “dziki” charakter.

Izolacja od bodźców

W miejscach dedykowanych młodzieży powinny się znaleźć miejsca indywidualne, w których można odizolować się od bodźców wizualnych, słuchowych i obecności innych osób. 

Zimowe miejsca spędzania czasu

Warto zadbać o to by pewne lubiane miejsca były w większej mierze całoroczne. Oznacza to dodanie wyposażenia dającego schronienie (np. wiata) i pozwalającego napić się czegoś ciepłego

(np. automaty).

Klimatyczne biblioteki

Biblioteki są miejscami cichego relaksu, warto budować w nich przyjazną atmosferę poprzez pewne elementy wyposażenia: wygodne meble, świeczki zapachowe, wystrój przypominający pokój (np. różne krzesła, stoliki), miejsca pozwalające na wypicie herbaty, zjedzenie kanapki, regulacja światła.

2 . P O T R Z E B A B E Z P I E C Z E Ń S T W A

I K O N T R O L I

Potrzeba bezpieczeństwa

Na ogół (choć nie zawsze) potrzebę bezpieczeństwa zaspokaja dom rodzinny. Zdecydowanie powinny ją zaspokajać miejsca, dedykowane

młodzieży i miejsca, w którym młodzież bywa. Chodzi o bezpieczeństwo fizyczne, czyli zapewnienie miejsc i infrastruktury,

która jest bezpieczna, jak i poczucie bezpieczeństwa, czyli przestrzeń, która jest zrozumiała i czytelna dla młodzieży.  W tym kontekście koniecznie trzeba zwrócić uwagę na miejsca  tranzytu (np. stacje kolejowe, przystanki autobusowe, główne przejścia dla pieszych), to poczucie bezpieczeństwa w tych miejscach będzie decydowało o tym jak chętnie młodzież porusza się po dzielnicy. Miejsca powinny być bezpieczne też ze społecznego punktu widzenia.  W tym kontekście są to miejsca w których nie ma grup postrzeganych jako zagrażające lub miejsca, w których można przebywać dowolnie długi czas,  bez konieczności uczestniczenia w zajęciach lub wchodzenia w relacje (z dorosłymi, z rówieśnikami). Społeczny punkt widzenia, może też odnosić się do proponowanej formuły zajęć.

# poczucie bezpieczeństwa

# czytelność

# bezpieczeństwo fizyczne

# przewidywalność

# poczucie kontroli nad środowiskiem

# kontrola społeczna

Bezpieczne miejsca transferu

centralna rola kolei

Stacje kolejowe stanowią często centralny punkt obszaru czy osiedla, a obszary ich pozbawione wykazują brak wyraźnie zarysowanego centrum.

Wokół stacji często znajdują się codziennie

odwiedzane punkty - bazarek, duży sklep spożywczy, biblioteka, przystanek autobusowy, parking P+R.

Mimo braku zaprojektowanych przestrzeni publicznych, takich jak place lub aleje, stacje kolejowe pełnią funkcję funkcjonalnych i komunikacyjnych węzłów.

Dane z istniejących raportów sugerują, że do liceów poza Wawrem uczęszcza ok. 78% młodzieży w wieku licealnym. Jak wynika z przeprowadzonych przez nas wywiadów, duża część z tych osób korzysta w swoich codziennych dojazdach z kolei.

“(miejsca tranzytu) ważne, by były łatwe do wyróżnienia, rozpoznania, dawały schronienie, możliwość siedzenia, były dostępne i zachęcające. Mogą, choć nie muszą mieć ofertę jedzenia i picia.” (Mehta, 2009)

Bezpieczna komunikacja

do miejsc spędzania czasu wolnego

Jak wynika z badań dostarczonych przez dzielnicę,  dokuczliwe jest dla mieszkańców przemieszczanie się w obrębie dzielnicy. Za mało jest ścieżek rowerowych, a ich sieć jest pourywana. Z drugiej strony wiemy,

że jazda na rowerze jest formą przemieszczania się po dzielnicy i często uprawianą formą aktywności fizycznej (4/10 badanych) wśród młodzieży. Dlatego bezpieczna komunikacja rowerowe do miejsc spędzania czasu wolnego jest istotnym tematem. 

Dodatkowo, w ocenie mieszkańców, transport publiczny jest słabo rozwinięty: autobusy „spóźniają się”

lub jeżdżą za rzadko i nie są w żaden sposób zsynchronizowane z pozostałymi środkami transportu publicznego.

Stąd warto się zainteresować poczuciem bezpieczeństwa w miejscach transferu (stacje kolejowe i główne

przystanki), gdyż słaba synchronizacja rozkładów może zmuszać pasażerów do dłuższego oczekiwania na przesiadkę.

Wizja lokalna potwierdza, że  mamy do czynienia z dużymi odległościami pomiędzy poszczególnymi punktami

- miejscami spotkań. W poszczególnych podobszarach zidentyfikowaliśmy bariery komunikacyjne, takie jak obecność dróg przelotowych o dużym natężeniu ruchu oraz torów kolejowych, a także braki w infrastrukturze ścieżek rowerowych. Wyjątkowo trudny jest dostęp do obszarów zielonych nad Wisłą, tam też poczucie bezpieczeństwa może być niższe.  W tym kontekście pobliskie lokalne, mało wykorzystywane

drogi stają się atrakcyjną alternatywą spędzania czasu bezpieczniej i blisko domu.

“Ja się czuję bezpiecznie (na rowerze), ale piesi się złoszczą, jak jeździmy po chodnikach”

(chłopak, Radość/Aleksandrów, 15 lat)

"Jeżeli nie stoję, albo nie jestem nad Morskim Okiem, to jeździ się na rowerze. (...)

rowerem jest najszybciej"

(chłopak, Radość/Aleksandrów, 15 lat)

Potrzeba przewidywalności

Poczucie przewidywalność i kontroli nad środowiskiem jest składową poczucia bezpieczeństwa. W tym kontekście przyjrzeliśmy się zasadom funkcjonowania miejsc uprawiania sportu i aktywności fizycznych. Po pierwsze warto rozróżnić te dwa pojęcia, przez sport rozumiemy aktywność zaplanowaną i nastawioną na realizację pewnych celów, zazwyczaj jest ona systematyczna, często zorganizowana (np. kluby sportowe).

Aktywność fizyczna może być spontaniczna, nie jest nastawiona na cel i osiągnięcia, może być jednorazowa i

“przy okazji” (np. spacer z psem).

W ramach wizji lokalnej w Wawrze zaktualizowaliśmy wiele miejsc z infrastrukturą sportową, odnotowaliśmy też obecność aktywnych klubów sportowych (ogłoszenie o naborze, treningi). Różna jest jednak polityka otwierania / zamykania obiektów sportowych, w zależności od lokalizacji i od gospodarza terenu (szkoła, OSiR, podmiot komercyjny, klub sportowy). Problematyczna wydaje się być dostępność fizyczna tych miejsc. Nie we wszystkich miejscach są zawieszone reguły korzystania (w widocznym dla wszystkich miejscu),a jeśli bywają są dosyć złożone. Wydaje się, że w efekcie może to zniechęcać osoby, które chciałby wykonać jakąś spontaniczną aktywność fizyczną (np. pobiegać).

"Nie chce się bawić w wynajmowanie, podawanie opiekuna, bo trzeba podać osobę pełnoletnią"

(chłopak, Międzylesie, 15 lat)

“Zawsze można podjechać do sąsiedniej Falenicy na boisko przy Halnej (...) nie ukrywam, w kwestii Halnej (dostęp) to znajomości” (Facebook)

Miejsca aktywności fizycznej

32

O charakterze aktywności fizycznej wawerskiej młodzieży w dużej mierze decydują czynniki związane z pogodą i dostępnością miejsc nadających się do uprawiania sportu, a jednocześnie oferujących inne funkcje (np.

możliwość nieformalnych spotkań towarzyskich). Uczestnicy spotkania fokusowego jednoznacznie zwracali uwagę, że ich preferencje i wybory zależą od pogody (temperatura, opady) i możliwości spontanicznego dostępu do infrastruktury (wiem, że będzie otwarte i będę mógł/mogła wejść, niekoniecznie na zajęcia).

Warto odnotować, że doceniają oni las jako dzikie i niezagospodarowane miejsce nadające się do aktywności fizycznej. Zwracali uwagę, że nie wymaga ono zagospodarowania, a wszelkie interwencje i formy

zagospodarowania zaburzą lubiany, dziki charakter wawerskich lasów.

Wawer dysponuje obecnie rozbudowaną infrastrukturą do gier zespołowych (boiska do piłki nożnej, koszykówki, siatkówki), sportów rowerowych (ścieżki rowerowe w lesie, pumptracki), deskorolkowych, w dzielnicy działa też kilka komercyjnych klubów sztuk walki oraz treningu siłowego i fitness. Otwartym pozostaje pytanie, czy

konieczne są dalsze inwestycje w infrastrukturę, cz raczej skupienie się na sposobie jej funkcjonowania.

2. Potrzeba bezpieczeństwa i kontroli

Miejsca aktywności fizycznej

Gdzie lubisz się ruszać, uprawiać sport?

Źródło danych: spotkanie fokusowe z wawerską młodzieżą.

Miejsce dostosowane do pory roku (gdy jest ciepło nad świeżym powietrzu, zimą w ciepłym miejscu).

Fajnie by było łowić ryby lub pograć w golfa.

Lodowisko na Aninie zimą, a miejsce na rolki latem.

Boisko do piłki nożnej, siatkowej, ręcznej, koszykowej - na świeżym

powietrzu. W lesie może

być sezonowy park linowy.

Gdy jest cieplej, to chcemy być jak najwięcej na zewnątrz.

Miejsce, w którym jest duży wybór

aktywności: boisko, skejtpark, kawiarnia, drzewa. Można przyjść i na bieżąco decydować co robić.

W lesie można odpocząć, ale nie należy tam nic zmieniać. Lasy niech zostaną dzikie.

Koniecznie kryty skejtpark z miejscem, gdzie można posiedzieć i odpocząć, z kanapami.

Pogoda ma duże znaczenie, musi być ciepło.

Miejsce do uprawiania różnych sportów latem.

Miejsca aktywności fizycznej - stale otwarte

Stajnia i Bar “Przy Stajni”

Aleksandrów

Plaża romantyczna Nadwiśle

Pumptruck Nadwiśle

Pole Disc golfa

Anin zdj.Warszawa.wawer.pl)

OSiR Syrenka Marysin

Miejsca aktywności fizycznej - regulowany dostęp

Wejście na basen Anin

Komercyjne korty tenisowe

Miedzeszyn

Miejsca aktywności fizycznej - regulowany dostęp

Boisko przy szkole Falenica

Boisko przy szkole Falenica

Boisko przy szkole

Falenica

Poczucie bezpieczeństwa, a obecność dziewcząt w przestrzeni publicznej

Dziewczęta często preferują spędzanie czasu w pomieszczeniach, np. w sypialni, zaś chłopcy chętniej wybierają przestrzenie zewnętrzne, takie jak stadiony sportowe (Abbott-Chapman i Robertson, 2001; James, 2001). Te różnice w dostępie i użytkowaniu przestrzeni publicznych i prywatnych dla celów rekreacji odzwierciedlają “geografię władzy”

(Malone, 2002).

W psychologii środowiskowej obecność kobiet w przestrzeni publicznej (w naszym kręgu kulturowym) jest uznawana za ważny wskaźnik poczucia bezpieczeństwa. Jednocześnie wydaje się, że grupa młodych dziewczyn jest tą którą szczególnie warto zachęcać do aktywności fizycznej na zewnątrz. Z wywiadów wynika, że dziewczyny chętnie uczestniczą w zajęciach

“indoor” (SKSy, tańce, akrobatyka). W tym kontekście warto odnotować, że duża część infrastruktury zachęcającej do aktywności fizycznej na zewnątrz w Wawrze jest zorientowana za sporty zdominowane przez mężczyzn (siłownie, boiska piłki nożnej).

“Brakuje mi w mojej okolicy, takiego większego terenu zielonego, parku. (...) Tam zapraszałabym znajomych z innych części Warszawy”

(dziewczyna, Zerzeń, 19 lat)

“No nie wiem czy jest coś fajne dla dziewczyn. może disc golf. Fajne by były takie wielkie trampoliny.

Najlepiej tu przy szkole. Jak w Norwegii, tam są takie wielkie place zabaw dla starszych i one są zawsze otwarte.” (dziewczyna, Las, 12 lat)

“W lato chodzę na ulicę

Hafciarską, jeździć na rolkach po asfalcie. (...) Brakuje w

Wawrze takich ścieżek do jazdy na rolkach, na hulajnodze, na rowerze, jest ich mało”

(dziewczyna, Międzylesie, 15 lat)

“W wakacje w weekendy i po 20 takim miejscem (spędzania czasu), to była autostrada, tam gdzie drogę dojazdową budowano. (...) Połowa Radości tam mogła być”

(chłopak, 15 lat, Radość/Aleksandrów)

“Czasem chodziliśmy na takie urbexy tak zwane. (...) Ale tam to patologia, wolimy się nie zagłębiać”

(chłopak, 17 lat Falenica)

Poczucie bezpieczeństwa, a miejsca “dzikie”

Na mapie miejsc, w których bywa młodzież są też miejsca potencjalnie będące zagrożeniem dla zdrowia. Zarówno w wywiadzie grupowym z

ekspertami, jak i w trakcie wizji lokalnych i wywiadów indywidualnych typu photo-story zostały wskazane pustostany, w którym młodzież chętnie bywa, szczególnie w okresie letnim. W części pustostanów znaleźliśmy ślady

użytkowania. W komentarzach młodzież zwracała uwagę, na to że te miejsca są atrakcyjne, bo pozwalają się “ukryć przed wzrokiem.”

Pustostan Falenica

Pustostan Falenica

“Przesiadujemy teraz na budowie obwodnicy, jak nie ma

pracowników. Ciekawią nas maszyny i ciekawi nas to, że to coś nowego (...). W wakacje jeździliśmy tam rowerami nawet do granicy Wawra”

(chłopak, 15 lat, Aleksandrów)

W poszukiwaniu poczucia bezpieczeństwa

Na mapie miejsc dedykowanych młodzieży są też świetlice środowiskowe, wspierające młodzież znajdującą się w trudnej sytuacji życiowej.

Zidentyfikowaliśmy następujące świetlice:

● Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego Środowiskowe Ognisko Wychowawcze TPD, ul. Króla Maciusia 5, opiekuńcza, Marysin

● Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Mazowieckiego Oddziału

Wojewódzkiego Środowiskowe Ognisko Wychowawcze TPD, ul. Poezji 5, opiekuńcza, Falenica

● Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego Środowiskowe Ognisko Wychowawcze TPD, ul.

Bartoszycka 45/47, opiekuńcza, Falenica

● Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Mazowieckiego Oddziału

Wojewódzkiego Środowiskowe Ognisko Wychowawcze TPD, ul. Halna 10, opiekuńcza, Miedzeszyn

● Zgromadzenie Sióstr Świętego Feliksa z Kantalicjo, Prowincja Matki Bożej Królowej Polski Ośrodek Socjoterapeutyczny im. Matki Bożej Miłosierdzia, ul. Azaliowa 10, opiekuńcza/ specjalistyczna

Świetlica środowiskowa Falenica

Ze względu na ograniczenia sanitarne, kontakt z tymi ośrodkami był utrudniony, a potrzeby ich podopiecznych wymagają dalszej diagnozy.

Informacja o regułach dostępu

Warto, rozważyć zawieszenie w widocznym dla wszystkich miejscu reguł korzystania z infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Warto też zadbać o to, by te reguły nie były zbyt złożone.

“Security by design” - otwarte, bezpieczne miejsca Miejsca te powinny być dostępne stale i dla

wszystkich,które umożliwiają różnego rodzaju aktywności fizycznych, ale bez infrastruktury dedykowanej danej dziedzinie sportu.

Komunikacja rowerowa a miejsca spędzania czasu wolnego

Warto zidentyfikować miejsca i trasy kluczowe z perspektywy mobilności młodzieży. Szczególnie zwrócić uwagę na możliwość spontanicznego korzystania z roweru.

R E K O M E N D A C J E tematów do pogłębienia

“Safe place” i dzikie miejsca

Warto pogłębić kwestię miejsc zapewniających poczucie bezpieczeństwa wawerskiej młodzieży. Ze względu na ograniczenia związane z pandemią trudno było spotkać młodych ludzi w przestrzeni publicznej, trudniej też było rozmawiać z młodzieżą z rodzin problemowych. Kwestia tego jak funkcjonują dzikie miejsca i świetlice wymaga pogłębienia.

Miejsca bez dedykowanej funkcji

Ze względu na zasoby Wawra warto rozważyć wyznaczenia nowych terenów otwartych dla młodzieży. Zasadą ich organizacji mogłaby być

swoboda (minimalna infrastruktura) i samoregulacja, możliwość czasowego zajęcia miejsca dla siebie i swoje grypy, dowolność aktywności, możliwość spędzania dowolnie długiego czasu. Miejsca

pozwalałyby na aktywności grupowe i indywidualne.

3 . P O T R Z E B A P R Z Y N A L E Ż N O Ś C I

I P R Y W A T N O Ś C I

Potrzeba przynależności

W okresie nastoletnim szczególnie istotna jest potrzeba bycia częścią grupy rówieśniczej. Oznacza to atrakcyjność miejsc i działań polegających  na współpracy z innymi, podczas których kształtują się kompetencje np. budowanie własnej tożsamości, negocjowanie, poczucie wpływu. Jednym z ważnych aspektów bycia z innymi jest budowanie własnej, pozytywnej samooceny. Młodzi ludzie w tym okresie rozwoju mają często  niestabilne oceny własnych cech,

opierają się przy tym zarówno na porównaniach z innymi, informacjach zwrotnych i wewnętrznych standardach. W tym kontekście szczególnie

istotne wydaje się stworzenie miejsc spędzania czasu wolnego, w których młodzież być z  “różnymi”  innymi, o to by źródła

standardów były zróżnicowane (np. niekoniecznie z kolegami z klasy, mieszanie grup wiekowych, budowanie nowych grup.

# reguły i normy społeczne

# bycie w grupie

# samoocena

# tworzenie więzi

Miejsca i sposoby spędzania czasu w grupie

(o pumptracku) “Bardzo fajnie jest zrobione. (...) można się spotkać z przyjaciółmi i też z tymi nie z naszej szkoły. Ja tam dużo ludzi poznałam nowych.”

(dziewczyna, Falenica, 13 lat)

„Plac zabaw w Falenicy to miejsce, w którym można spotkać się ze znajomymi i pogadać. Wszyscy mają tu blisko i wiedzą, gdzie to jest.”

(chłopak, Miedzeszyn, 19 lat)

(o placu z ławkami przed szkołą)

„Zawsze tam się spotykamy, taki punkt zbiórki, albo jedziemy gdzieś dalej rowerami albo zostajemy.”

(chłopak, Międzylesie, 13 lat) W prowadzonych przez nas wywiadach, wiele osób jako główny sposób spędzania wolnego czasu wymieniało

spotykanie się z przyjaciółmi, często zaraz po szkole i spontanicznie. Wybierając miejsce na spotkanie nie kierują się atrakcyjnością, dostępnością miejsca i możliwością spędzenia czasu w większej grupie. Wybierają miejsca centralne, dogodnie dla wszystkich położone i łatwe do znalezienia. Jako takie miejsce dobrze

funkcjonują place zabaw, skwery z ławkami, czy pętla autobusowa. Znowu ważnym elementem spotkanie osób innych niż grupa ze szkoły. Z danych zastanych wynika, że szkolna grupa rówieśnicza bywa źródłem przemocy (szczególnie słownej), w tym kontekście możliwość spędzania czasu z inna grupą może być ważna dla

budowanie nowych pozytywnych wzorców relacji.

“Altanki w lesie są fajne, przesiadujemy tam ze

znajomymi i rozmawiamy. (...) Bywam tam codziennie, nawet zimą, nam to nie przeszkadza”

(chłopak, Aleksandrów, 15 lat)

Sezonowość czasu w grupie

Źródło danych: spotkanie fokusowe z wawerską młodzieżą.

Wnioski ze spotkania fokusowego z młodzieżą potwierdziły obserwacje terenowe. Miejsca spotkań mają

charakter silnie sezonowy, uzależniony od pogody. Latem, gdy jest ciepło, młodzież preferuje spotkania na świeżym powietrzu, na ulicach, skwerkach, placach zabaw. W wielu głosach pobrzmiewała tęsknota za większym parkiem o nieformalnym charakterze, w którym wisiałyby hamaki, było miejsce na ognisko. Za potencjalnie ciekawe miejsce spotkań zostałby uznany także ogród

botaniczny.

Fajne miejsca spotkań: L A T O

Park – można przejść się z psem, zrobić piknik.

Miejsce, gdzie jest dużo przyrody, świeże

powietrze. Park lub ogród

botaniczny.

Ogród botaniczny byłby fajniejszy niż park, bardziej przytulny,

ciekawszy niż zwykły park.

Miejsce dla grupy, ognisko w parku – można legalnie rozpalić ogień.

Park to miejsce zorganizowane są ławki,

można zrobić piknik.

Gdy jest ciepło – pole hamakowe (np.

w parku). Byłoby to przyjemne miejsce.

Można tam poczytać książkę.

Woda bardzo dodaje klimatu i odwzorowuje naturę w miejskim otoczeniu.

Place zabaw – dla mniejszych i większych grupek. Mieści się kilka osób, można pogadać.

Ulice do włóczenia się. Nieduży skwer, z wodą, spokojne zielone miejsce.

Spotkanie na zewnątrz, by pogadać.

Sezonowość czasu w grupie

Źródło danych: spotkanie fokusowe z wawerską młodzieżą.

Uczestnicy spotkania fokusowego podkreślali, że zimowe miejsca spotkań powinny być zadaszone i ciepłe - oczywiście poza

infrastrukturą przeznaczoną typowo do sportów zimowych (lodowisko). Spotkania mogłyby się odbywać w halach

sportowych, salach do gier i zabaw i innych lokalizacjach.

Warunkiem jest to, by można było wygodnie usiąść oraz

przyjść w dowolnym momencie, bez konieczności zapisów na zajęcia.

Fajne miejsca spotkań: Z I M A

Zimą większą grupą można iść na

lodowisko.

Hala sportowa, ale niekoniecznie na konkretne zajęcia i na konkretną godzinę.

Wszystko jedno co to za

miejsce, ważne żeby było ciepło i miło.

Duże lodowisko byłoby fajne, bo można

posiedzieć większą grupą.

Ferio, bo jest tam

restauracja Stacja Wawer – można dobrze zjeść.

Przy stoisku można zjeść sushi. U Grycana jest kawa i lody. Jest ciepło.

Można zrobić zakupy.

Sale do gier – np.

piłkarzyki. Można tam posiedzieć, zintegrować się ze znajomymi.

Kawiarnie – ciepło szczególnie zimą, żeby dłużej

posiedzieć ze znajomymi, napić się kawy, pogadać.

Większa hala sportowa, do której można

przyjść samemu, pograć i poćwiczyć, usiąść i popatrzeć jak ktoś inny gra.

Grupa jako motywacja

Źródło danych: spotkanie fokusowe z wawerską młodzieżą.

Potrzebę bycia w grupie potwierdzają głosy zebrane podczas wywiadu

fokusowego z młodzieżą. Uczestnicy spotkania fokusowego, zapytani o najlepsze doświadczenia udziału w zajęciach zorganizowanych - niemal wszyscy wspomnieli o wydarzeniach, podczas których mogli spotkać nowe osoby, nawiązać znajomości,

porozmawiać. Jednocześnie ważną cechą tych spotkań była ich dobrowolność i niecodzienność (np. noc filmowa). W trakcie dyskusji uczestnicy wspomnieli też, że istotna jest możliwość spotkania

“nowych osób” (np. w różnym wieku) i wystąpienia w nowej roli (np.

wolontariat).

Najlepsze zajęcia w życiu, na jakich byłem/byłam to...

Wieczór filmowy – obejrzeliśmy razem film, było jedzenie. Było łatwiej

przełamać lody, zacząć

rozmawiać, poznać się.

Wolontariat, daje satysfakcję, możesz komuś pomóc, sprawić że ktoś się uśmiechnie lub nie ma problemu.

Działamy wspólnie, nikt nie zostaje sam. Są świetne efekty,

osiągamy cel jako grupa.

Jako wolontariusza braliśmy udział w otwarciu nowego miasteczka rowerowego, przygotowaliśmy paczki dla samotnych osób.

Wolontariat.

Pomaganie jest fajne, poprawia samopoczucie, każdy może dołączyć, z różnych szkół.

Harcerstwo – blisko natury, nauczyłem się bardzo wielu rzeczy – praktycznych (jak rozpalić ogień) i teoretycznych (jak sobie radzić ze stresem).

Nocka harcerska – można było poznać ludzi z różnych grup, pomieszaliśmy się, wymieszały się podgrupy, każdy rozmawiał z każdym. Zajęcia, na których

robiliśmy stroiki.

Przychodziły różne osoby, w różnym wieku, które znałam i całkiem obce. Nie było czuć różnic, robiliśmy coś razem i sobie

pomagaliśmy.

U nas w szkole są nieobowiązkowe, dla wszystkich chętnych niezależnie od klasy.

Miejsca spotkań

Plaża Osiedla Las Las

Altana z książkami Las

Kawiarnia Kinostacja Falenica

Skwer przy WCK

Falenica

Schodki przy sklepie Fala Falenica

Okolice ul. Bysławskiej Falenica

Miejsca spotkań

Siłownia plenerowa Sadul

Restauracja McDonald’s Radość

Kawiarnia Nadwiśle

Potrzeba prywatności

Prywatność może być definiowana jako „selektywna kontrola dostępu do siebie lub własnej grupy” (Altman, 1975). Prywatność nie oznacza „wycofania z kontaktu”, raczej jest sposobem na kontrolowanie ilości i typów interakcji, w które wchodzimy.

W tym kontekście środowisko, które zmusza do zbyt wielu interakcji może być postrzegane jako inwazyjne, zagrażające prywatności, obciążające. Zbyt mało interakcji może być zaś odczuwane jako samotność lub alienacja. Na podstawie badań można rozróżnić sześć rodzajów prywatności: samotność, izolacja, anonimowość, rezerwa, bliskość z przyjaciółmi, zażyłe relacje z rodziną (Pedersen, 1979; 1982). 

W wieku młodzieńczym istotna jest potrzeba bliskiej relacji (relacji przyjacielskiej) z wybranymi osobami (innymi niż rodzice i rodzeństwo) i wiele czasu młodzież poświęca budowania stabilnych, pozytywnych więzi. Stąd wielka waga miejsc swobodnych spotkań nieformalnych w małym gronie.Prywatność, czyli możliwość

kontrolowania swoich kontaktów z innymi ma ważne funkcje psychologiczne – pozwala utrzymać autonomię, daje możliwość „zatrzymania się”, odnowienia

zasobów uwagi, umożliwia wyciszenie i kontemplację, a także kreatywność.

# intymność

# bycie samemu

# bycie z przyjaciółmi

Potrzeba prywatności

“W photostory 17-letni rozmówca podkreślił, że w

miejscach spotkań na Wawrze brakuje mu prywatności - często dorośli, którzy również odwiedzają jego miejsca spotkań negatywnie reagują na obecność młodzieży, zwracał uwagę na to, że nie lubi ze znajomymi siadać na ławeczkach na terenie Falenicy, bo czują się wówczas pod obserwacją dorosłych.”

(chłopak, Falenica, 17 lat)

Wywiady indywidualne i zogniskowany wywiad grupowy zwrócił naszą uwagę na pewien deficyt miejsc, które zapewniają zarówno bezpieczeństwo jak i prywatność. Młodzież zwróciła uwagę, że w ramach czasu wolnego chcieliby móc odpocząć od grupy i od nadzoru dorosłych (te rzeczy oferuje szkoła) i po prostu pobyć w miłym miejscu bez konieczności wchodzenia w interakcje czy uczestniczenia w zajęciach. Jak zauważyli badania większość miejsc zewnętrznych i miejsc w WCK-ach i MAL-ach jest projektowana do bycia w grupie, co potwierdza wizja lokalna (ograniczona ze względu na pandemię głównie do miejsc na świeżym powietrzu).

“Fajnie miejsce odpoczynku? Nikt na mnie nie patrzy i mogę się spokojnie schować przed wzrokiem.”

(spotkanie focusowe)

WCK Falenica

Dbałość o prywatność

Warto przedyskutować optymalne lokalizacje i konfiguracje miejsc zapewniających prywatność.

Miejsca te powinny też pozwolić realizować potrzebę bliskich relacji (np. rozmowy z przyjacielem).

Budowanie nowych relacji

Doświadczenia z innych miejsc wskazują, zę warto wyposażyć miejsca dedykowane młodzieży w tzw.

kotwice i magnesy. Kotwice to elementy fizyczne lub program, które sprawiają, że ludzie pozostają w miejscu spotkań , nie muszą daleko się przemieszczać by przedłużyć rozmowę (np. wygodne fotele).

Katalizatory to elementy fizyczne lub program, które prowokują ludzi do rozpoczęcia rozmowy (np. dzieła sztuki, informacje o wydarzeniach)

R E K O M E N D A C J E tematów do pogłębienia

Budowanie miejsca poprzez budowanie więzi Ważna wydaje się stała obsada kluczowych miejsc, budowanie miejsca poprzez ludzi, których młodzież zna i którzy są otwarci na ich potrzebyy, tworzą relacje oparte o codzienne kontakty i zaufanie, wspierają w rozwiązywaniu codzienne problemy wykraczające poza ramy zajęć.

Tablica przy wejściu: Dziś jest tu “Pani Kasia”

Przestrzeń dopasowana do rytmu życia społeczności 

Oferuje miejsce na spotkania wszystkich członków społeczności, pracę w małych grupach lub pracę indywidualną. Można spontanicznie włączać się w pracę kreatywną, koncepcyjną, manualną. Wiele jest przestrzeni wspólnych (kuchnia, miejsca do czytania lub pracy).

R E K O M E N D A C J E

jak budować tożsamość lokalną i związek z miejscem?

Subiektywne poczucie przywiązania do miejsca wiąże się z obecnością pewnych rozwiązań przestrzennych oraz praktykami społecznymi związanymi z miejscem. 

• Elementy, które pomagają budować związki z miejscem to na przykład elementy wskazujące na gospodarza, grupę, do której przestrzeń przynależy – np. dekoracje związane z danym obszarem,

aktualne wiadomości, nie tylko o zajęciach, ale też osiągnięciach, informacje kto dziś jest gospodarzem i jak się z nim kontaktować, plan funkcjonalny miejsca.

• Budowanie tożsamości może również przejawiać się poprzez swobodne współtworzenie przez członków grupy wspólnych treści, eksponowanych w dostępnych, widocznych miejscach – np. murale na których każdy może coś narysować czy napisać, dekoracje świąteczne wskazują na wspólne świętowanie. W ten sposób tworzony jest wspólny kod osadzony w kontekście przestrzennym.

• Na poczucie związku z miejscem mają wpływ również społeczne normy użytkowania przestrzeni, w szczególności normy dotyczące tego co wolno, a czego nie wolno robić w danym miejscu i kto o tym

decyduje. W tym kontekście warto rozważyć w jakich obszarach, tematach, miejscach decyzje oddać młodzieży.

4 . P O T R Z E B A U Z N A N I A I A U T O N O M I I

Potrzeba uznania i autonomii

Jednym z zadań rozwojowych młodzieży, szczególnie w późniejszym okresie dorastania, jest przyjmowanie dorosłych ról społecznych - na przykład poprzez pełnienie określonych funkcji w grupach, przyjmowanie na siebie odpowiedzialności, podejmowanie decyzji i ponoszenie ich konsekwencji. Potrzeba kontroli i sprawstwa, samodzielność są koniecznym elementem umożliwiającym realizację tej fazy rozwojowej. Młodzi ludzie  potrzebują autonomii i możliwości samodzielnego działania, buduje to poczucie kompetencji i chęć wywierania wpływu na otaczającą rzeczywistość. Jednocześnie, informacja zwrotna o efektach tych działań, otrzymywana od innych członków grup (rówieśniczych) oraz od dorosłych, pomagają w budowaniu poczucia własnej wartości i weryfikują skuteczność działania w sytuacjach podejmowanych ról społecznych.

Jednym ze sposobów sprawdzania swoich kompetencji i budowania poczucia sprawczości jest uczestnictwo w działaniach grup zorganizowanych lub samodzielne organizowanie różnych aktywności dla siebie i grupy rówieśniczej.

# potrzeba kontroli

# samodzielność

# autonomia

# odpowiedzialność