Chrystus jako jedyna zasada jedności Nowego Izraela : (na podstawie Ef 2,21-22)

Robert Kaczorowski

Chrystus jako jedyna zasada jedności

Nowego Izraela : (na podstawie Ef

2,21-22)

Studia Elbląskie 8, 103-109

2007

Gdańsk VI11/2007

CHRYSTUS JAKO JEDYNA ZASADA JEDNOŚCI

NOW EGO IZRAELA (NA PODSTAW IE EF 2,21-22)

W STĘP

Przed sw oim w niebow stąpieniem Jezus zostaw ił apostołom w yjątkow y nakaz: „Idźcie i nauczajcie w szystkie narody” (por. M t 28,19). Papież Jan Paw eł II tak kom entow ał te słow a P ism a Św iętego: „W szystkie narody — a więc w szyscy ludzie tam tej epoki i w szystkich epok, tam tego kraju i w szystkich krajów — to zadanie o grom ne, na pierw szy rzut zupełnie nieproporcjonalne do ich sił i zdolności intelektualnych i m oralnych. W szystkie narody — to określenie w skazuje na fakt, że m isja apostołów o g arn ia w szystkie ludy, by uczyć je w ypełniania tego, czego nauczał C hrystus. Te słow a o tak rozległym i głębokim zasięgu oznaczają zatem , że od tej chw ili nie będzie ju ż żadnej różnicy m iędzy Ludem Przym ierza a innym i narodam i. Stare P rzym ierze ustępuje m iejsca N ow em u — i ta praw da ja w i się tu z oślepiającą praw ie jasnością. W schodzi dzień zapow iadany przez proroków , dzień objaw ienia się jed y n eg o Ludu Bożego, w którym znajdą dla siebie m iejsce w szystkie narody ziem i” 1.

Pow yższa refleksja papieża-P olaka w prow adza w tem atykę niniejszego ar­ tykułu, którego celem będzie ukazanie C hrystusa ja k o jedynej zasady jed n o ści N ow ego Izraela (na podstaw ie E f 2 ,2 1 -2 2 ).

W ypow iedź m a charakter studium egzegetyczno-teologicznego, w którym zastosow ana je st m etoda synchroniczna badająca tekst w trzech płaszczyznach: syntagm atycznej, sem antycznej i pragm atycznej2. Przyjęcie takiej m etodologii pozw oli precyzyjnie odczytać treści zaw arte w E f 2 ,2 1 -2 2 .

W pierw szej części artykułu ukazane zostaną zagadnienia literackie, czyli granice i struktura perykopy, do której należy w ypow iedź A postoła zaw arta w E f 2 ,2 1 -2 2 . D ruga część pozw oli dostrzec elem enty treściow e w ypow iedzi św ięte­ go Paw ła, natom iast ostatnia, trzecia część artykułu ukaże orędzie i w ym ow ę tekstu aktualną tak w czasach starożytności, gdy był on spisyw any, jak i w spółcześnie.

' J a n P a w e ł II, D ążen ie do jed n o śc i słu żbą w spółczesnem u światu. Przem ów ienie w ygłoszon e 10 września 1993 roku w Tallinie w Estonii podczas nabożeństwa ekum enicznego w luterańskim kościele Ś w iętego Mikołaja. Wersja elektroniczna: http://ww w.opoka.org.pl/bibIio- teka/W /W P/jan_paw el_ii/przem ow ienia/tallin_ekum en_l 0 0 9 1993.html.

2 M etoda ta opisana jest w: W. E g g e r , M etodologia d e l Ν ιιονο Testam ento, ln trodu zion e a lio studio scien tifîco d e l N uovo Testam ento, B ologna 1989, s. 7 5 -1 6 7 .

1 0 4 KS. RO BERT KACZOROWSKI

W tym m iejscu trzeba rów nież zaznaczyć w ciąż o tw artą i dyskutow aną spraw ę au to rstw a L istu do E fezjan. W niniejszym szkicu przyjęto założenie, że p ism o to je s t dziełem św iętego P aw ła3.

I. Z A G A D N IE N IA L IT E R A C K IE 1. G ranice perykopy zawierającej E f 2,21-22

P ery k o p a poprzedzająca (2 ,1 -1 0 ) zw raca uw agę na fakt p o w ołania całej lu d zk o ści do życia w C hrystusie4. A utor przypom ina adresatom Listu ich prze­ szłość; jed n o cześn ie zw raca uw agę na dokonane w B ożym Synu n aw ró cen ie5. N ato m iast interesująca nas perykopa E f 2 ,1 1 -2 2 znajduje się w pouczającej części L istu traktującej o tym , że zarów no żydzi, ja k i poganie w jed n ak o w y sposób p rzezn aczen i są do zbaw ienia w C hrystusie6.

Z a w yodrębnieniem E f 2 ,1 1 -2 2 przem aw iają racje stylistyczne, tem atyczne oraz strukturalne. Ł atw o bow iem zauw ażyć, że interpelacyjny styl w ierszy 11-12 i 1 9 -2 2 (podm iot: υ μ ε ίς — wy) przechodzi w E f 3,1 w styl autobiograficzny (podm iot: ε γ ω — ja). P erykopa ponadto w yróżnia się sw oim podniosłym stylem — n iektórzy w idzą tu fragm enty tekstów hym nicznych (2 ,1 4 -1 8 ; 2 ,1 9 -2 2 ). Z ap ew n e w ykorzystano tu ten m ateriał, na co w skazyw ałby podniosły styl oraz k u lty czn e słow nictw o (liczne hapaxlegom enoï). Jednakże został on przepracow any i tak w kom ponow any w całość perykopy, że stanow i jej część in teg raln ą7.

N atom iast w E f 3,1-21 następuje zm iana tem atu: Paw eł p oleca g łoszenie tajem nicy C hrystusa w śród pogan oraz prosi, aby czytelnicy jeg o L istu w zrastali w w ierze i m iłości oraz doskonalili się w spraw ach B o ży ch 8.

P ery k o p a różni się zatem od kontekstu poprzedzającego i następującego. T ra k tu je o zjednoczeniu pogan i żydów w B ożą św iąty n ię9. A postoł naucza, że po g an ie także dostąpili zbaw ienia i tym sam ym budują K ościół, którego kam ieniem

3 C.S. K e e n e r , K om entarz historyczno-kulturow y do N ow ego Testam entu, W arszawa 2000, s. 415; E. S z y m a n e k , W ykład Pism a Ś w iętego N o w eg o Testam entu, Poznań 1990, s. 3 9 0 -3 9 1 .

4 J. S z 1 a g a, K o śció ł ja k o rosnąca w Panu budow la, w: C h rystu s i K ościół. W ybrane teksty N o w eg o Testam entu, red. F. G ryglew icz, Lublin 1979, s. 189.

5 H. L a n g k a m m e r, Hym ny ch rystologiczn e N ow ego Testam entu. N a jstarszy o b ra z C h rys­ tusa, K atow ice 1976, s. 102.

6 J. R o s ł o n, Św ięty P aw eł. L ist do Efezjan, w: W stęp d o N ow ego Testam entu, red. F. G ryglew icz, Poznań - W arszawa 1969, s. 451 ; P. T r z e b u c h o w s k i , W iara i czyn w nauce św ię te g o P a w ła (szkice), W arszawa 1979, s. 65, 66, 108-110.

7 A. S u s k i , W pływ liturgii na kom pozycję E f 1 -3 , w: W arszaw skie Studia B iblijne, red. J. Frankowski, W arszawa 1976, s. 131.

8 J. R o s ł o n, Św ięty P aw eł. L ist do Efezjan, s. 451.

9 Por. tytuł perykopy E f 2 ,1 1 -2 2 , w: Pism o Ś w ięte S tarego i N ow ego Testam entu. Biblia T ysią clecia , Poznań - W arszawa 1980.

w ęgielnym je s t Jezus C h ry stu s10. Ż ydom nie w olno więc ju ż nim i pogard zać. Fragm ent w skazuje zatem na konsekw encje zbaw czego działania B o ż e g o 11.

2. Struktura perykopy

B liższa analiza struktury E f 2 ,1 1 -2 2 ujaw nia jej kunsztow ną budow ę. W y ­ stępuje ona w form ie sym etrii koncentrycznej: C -B -A - X -A ’- B ’- C ’. Z kolei elem ent centralnej sym etrii „X ” odzw ierciedla następujący schem at: a-b-c-d - a ’b ’c ’d ’. T ak w ięc E f 2 ,1 1 -2 2 m ożna w schem atyczny sposób ukazać n a­ stępująco: С в E f 2 ,1 1 -1 3 А а b с X d E f 2 ,1 4 -1 8 а’ b ’ с’ d ’ A ’ В ’ E f 2 ,1 9 -2 2 С ’

S truktura taka w skazuje na w ew nętrzną zw artość perykopy i p raw d o p o d o b n ie nie je st dziełem przypadku. Także układ tem atyczny perykopy odzw iercied la „jeden z najpopularniejszych schem atów w czesnochrześcijańskiego p rz ep o w iad a ­ nia: π ο τ έ -ν υ ν ι” 12. E f 2 ,1 1 -2 2 stanow i najbardziej typow y przykład w śród innych tekstów N ow ego T estam entu na schem at „daw niej — teraz” 13. P erykopa nosi cechy hom ilii do tekstów z Księgi Izajasza, interpretow anych w św ietle osoby C hrystusa. A utor przypom ina chrześcijanom pogańskiego pochodzenia ich przeszłość przed

10 J. R o s ł o n , Ś w ięty Paweł. List cło E fezjan, s. 451.

" Komentarz do E f 2 ,1 1 -2 2 , w: P ism o Św ięte Starego i N ow ego Testam entu. B iblia P oznańska, Poznań 1975.

12 A. S u s k i , W pływ liturgii na kom pozycję E f 1 -3 , s. 13 1 -1 3 2 . 13 P. T а с h a u, w: tamże, s. 132.

106

zbaw czym dziełem C hrystusa i ich naw róceniem . Ich sytuacja je d n a k uległa zm ianie; m ożna to określić słow am i Iz 57,19 o „dalek ich ” , którzy stali się „b lisk im i” 14.

E f 2 ,1 4 -1 8 to hym n o C hrystusie, który je st „naszym p o k o jem ” 15. O parta je st na nim k oncepcja jed n o ści K ościoła, którego rola jest w yjątkow a. A u to r E f w idzi go ja k o zalążek now ego św iata pojednanego przez C h ry stu sa16. H ym n w yróżnia się dw uw arstw ow ością. M ożna w nim w yodrębnić koncepcję kosm iczną, do której należy m yśl o C hrystusie, który sam jeden stw orzył ład w kosm osie ja k o now y człow iek, oraz koncepcję eklezjologiczną — polegającą na transpozycji istniejące­ go w e w szechśw iecie pokoju na historię zbaw czą, je d n o czącą zarów no Izrael, jak i pogan w C h ry stu sie 17.

E f 2 ,1 9 -2 2 to zakończenie perykopy i jak b y synteza — krótki traktat o istocie struktury K ościoła. Św ięty Paw eł ukazał tu głów ne cechy K o ścio ła C hrystusow ego, którym i są jed n o ść, św iętość, pow szechność, apostolskość oraz duchow ość. F rag­ m ent zw raca uw agę ze w zględu na chrystocentryzm — to C hrystus je d n o czy i to On zespala budow lę kam ieniem w ęgielnym . W szyscy w ierni są natom iast p ełno­ p raw nym i członkam i now ej w spólnoty, w ram ach której eg zy stu ją ja k o „dom o­ w nicy B oga” 18.

II. A N A L IZ A SE M A N T Y C Z N A

W E f 2 ,2 1 -2 2 ukazany je st dynam iczny aspekt B ożej budow li oraz w zrost duchow ej św iątyni. C hrystus przy tym je st nie tylko Tym , który udziela spoistości, ale i w z ro stu 19. A utor E f św iadom y je st niedom agań i braków K ościoła. Posługując się obrazem nie ciała, lecz dom u, pisze o jeg o w zroście, który m a podążać w stronę do sk o n ało ści20. Z achow any więc został aspekt przestrzenny, przesunięty jed n ak z w szech św iata na budow lę21.

14 Tamże.

15 H. L a n g k a m m e r , H ymny chrystologiczn e N ow ego T estam entu..., s. 102; t e n ż e , T eologia N o w eg o Testam entu (zarys), W rocław 1991, s. 7 6 -7 7 ; P. B e n o i t , J ed n o ść K o ścio ła w edłu g Listu do Efezjan, w: Studia biblijne i arch eologiczn e, red. E. D ąbrow ski, Poznań - W arszawa - Lublin 1963, s. 8 2 -8 3 ; t e n ż e , U p o d sta w ch rysto lo g ii N o w e g o Testam entu, W rocław 1976, s. 161-164; t e n ż e , N ajstarszy hymn ch rześcijań ski o C hrystu sie-P okoju (E f 2 ,1 4 -1 7 ), ZN К 16 (1973), s. 3 7 -4 5 .

Ift H. L a n g k a m m e r, Nauka św. P aw ła o K ościele, w: K o śció ł w św ie tle Biblii, red. J. Szlaga, Lublin 1984, s. 101.

17 Tam że, s. 105; t e n ż e , H ymny chrystologiczn e N ow ego Testam entu..., s. 1 0 2 -1 1 4 ; E. S z y m a n e k , W ykład Pism a Św iętego N ow ego Testam entu, s. 3 9 5 -3 9 6 .

IX J. S z l a g a , K o śc ió ł ja k o rosnąca w Panu budow la, s. 197; t e n ż e , „Z budow an i na fu n d a m en cie a p o sto łó w i p r o r o k ó w ”. P roblem y egzegetyczn e E f 2 ,1 9 -2 2 , CTh 46 (1976) f. I,

s. 6 2 -6 4 ; P. B e n o i t , Jed n o ść K ościoła według Listu cło Efezjan, s. 84, 9 5 -9 6 . 14 A. J a n k o w s k i , L isty w ięzienne św. Paw ła do Filipian, do K olosan, d o Eilemona, do Efezjan. W stęp — p rz ek ła d z oryginału — kom entarz, Poznań 1962, s. 414; J. S z l a g a , „ Z bu dow an i na fun dam en cie a p o sto łó w i p ro r o k ó w ...”, s. 6 2 -6 4 .

20 P.J. K o b e l s k i , The L etter to the E phesians, w; The Jerom e B ib lica l C om m entary, red. R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, R.E. Murphy, Londyn 1990, s. 888.

Ε ν ω — czyli w C hrystusie odbyw a się w zrost całej budow li (π α σ α ο ικ ο δ ο μ ή )22, która zm ierza ku tem u, by stać się ν α ο ν ά γ ιο ν εν κ ρ ίω 23. Jest to je d n o cześn ie podkreślenie, że w spólnota ludu B ożego nie stanow i zam kniętej społeczności. Bóg pow ołuje bow iem w C hrystusie coraz to now ych członków K ościoła. Jego budow a rośnie nie tylko zew nątrz — liczbow o, ale i w ew nątrz — w znaczeniu coraz lepszego zespolenia się tych w szystkich, którzy w łączają się do K o ścio ła24. M etafora przedstaw ia więc w zrost całej budow li25. T erm in λ ν ς ε ι w y raża trw ałość procesu w zrastania, ciągłe staw anie się, które je st istotne dla życia K o ścio ła26 oraz św iadom ość, że budow la nie je st jeszcze skończona27. W zrost, który je s t nieustannym uzupełnianiem budow y K ościoła przez ludzi, stanow i rów nocześnie efekt łaski B ożej, pracy A postołów oraz postaw y w szystkich uczniów C hrystusa, którzy realizują Jego słow a . C zynnikiem zapew niającym w zrost tej budow li je st złączenie w szystkich w iernych z C hrystusem tak ściśle, ja k ściśle, dzięki pracy rzem ieślników , łączą się z sobą poszczególne elem enty b u d o w li29.

Ν α ό ς ά γ ιο ς εν κ υρ ίω — to cel całej budowy. Kościół ustawicznie wzrastając m a się stać świętą w Panu świątynią; świątynią nową, duchową. T a świątynia zaś to Ciało Chrystusa30. Okolicznik εν κ υρ ίω odnoszący się, jak zawsze u świętego Pawła do Chrystusa, precyzuje, że to On stanowi źródło świętości dla budowli. Rzeczownik ν α ό ς 31 występuje tutaj w części pouczającej o najgłębszej rzeczywistości Kościoła jako prawdziwej świątyni czasów mesjańskich, świątyni duchowej, którą stanowi święta społeczność Nowego Izraela32. Chrześcijanie stanowią ν α ό ν ά γ ιο ν εν κ υ ρ ίω — w Chry­ stusie utrwala się bowiem społeczność wierzących, którzy są własnością Boga; to w Nim człowiek rozwija się i coraz pełniej przynależy do Boga — dzięki głębszemu rozumieniu Jego nauki33. Paweł kolejny raz nawiązał do pojęcia να ό ς i do żydowskiego pojęcia sanktuarium świątynnego jako uzasadnienie wymogu świętości chrześcijan — są oni bowiem świątyniami Pana, a ich ciała są świątyniami Ducha Świętego34.

22 J. G n i 1 к a, D er E pheserbrief, Freiburg 1990, s. 159; M. Z e r w i с k, M. G r o s v e n o r , A G ra m m a tica l A n alysis o f the G reek N ew Testam ent, Roma 1988, s. 582.

23 P.J. K o b e l s k i , The L etter to the Ephesians, s. 888; J. G n i 1 к a, D e r E pheserbrief, s. 158.

24 J. S z l a g a , C hrystus i A p o sto ło w ie ja k o fun dam ent K ościoła, RTK 18(1971) 1, s. 126. 25 T e n ż e , K o śció ł ja k o rosnąca w Panu budow la, s. 195-196; D.J. L e a h y, The E pistle to the E phesians, w: A C ath olic C om m entary on H oly Scripture, red. B. Orchard, London - Edinburgh - Paris - Melbourne - Toronto - N ew York 1953, s. 900.

2f> A. J a n k o w s k i , L isty w ięzienn e św. P aw ła..., s. 415; J. G n i l k a , D e r E pheserbrief, s. 158; M. Z e r w i e к, M. G r o s v e n o r , A G ram m atical A n alysis..., s. 582.

27 M. K o ł o d z i e j c z y k , C el w zrostu M istycznego C iała C hrystusa u> św ietle listu św. P a w ła do Efezjan, RBL 15(1962), s. 277.

28 J. S z l a g a , C hrystus i A p o sto ło w ie ja k o fun dam ent K ościoła, s. 126. 2y T e n ż e , K o śció ł ja k o rosnąca w Panu budow la, s. 1 9 5-196.

30 J. S t ę p i e ń, T eologia św. Paw ła. C złow iek i K o śció ł w zbaw czym p la n ie B oga, W arszawa 1979, s. 421; t e n ż e , E k lezjologia św. P aw ła, Poznań 1972, s. 2 5 7 -2 5 8 ; J. G n i l k a , D er E ph eserbrief, s. 159; F. R i e n e c k e r , art. „Tem pel”, w: Lexikon zu r Bibel, red. F. Rienecker, Wuppertal 1977, s. 1379.

31 O. M i c h e l , TWNT, s. 892.

32 A. J a n к o w s k i, L isty w ięzienn e św. P aw ia..., s. 415; M. Z e r w i с к, M. G r o s v e n o r , A G ra m m a tica l A n alysis..., s. 582.

33 E. S z y m a n e k , W ykład P ism a Św iętego N ow ego Testam entu, s. 397.

34 J. S z l a g a , K o śc ió ł ja k o rosnąca w Panu bu dow la, s. 196; W. K o r n f e l d , art. „T em pel”, w: B ibelth eologisch es W örterbuch, red. J.B. Bauer, Styria 1967, s. 1338.

108

W iersz 22 to aplikacja — praktyczne w nioski, jak ie A postoł Paw eł ukazuje adresatom L istu35. Przedstaw iony w poprzednich w ierszach obraz Bożej budow li

całego K ościoła pow szechnego otrzym uje szczegółow e zastosow anie.

Ε ν ω — z em fazą podejm uje autor początkow y okolicznik w iersza 21 dla podkreślenia, że C hrystus je st zasadą jedności i w zrostu dla K ościoła p arty k u la r­ nego oraz dla K ościoła pow szechnego, a także je st źródłem życia dla każdego z w iernych. Σ υ ν ο ικ ο δ ο μ ε ισ θ ε — jesteście budow ani — w znosicie się w e w sp ó l­ nym budow aniu (praesens oznacza trw anie procesu) — wraz z ju d eo ch rześcijan am i — przez fakt chrztu, czyli w łączenia każdego z w iernych do życia K o ścio ła36. O dtąd istnieje więc je d n a rodzina B oża w K ościele, składająca się zarów no z żydów , ja k i pogan37. O istocie ν α ό ς decyduje to, że chrześcijanie m ają stanow ić κ α τ ο ικ η τ ή ρ ιο ν 38. Św iątynia, podobnie ja k dom , sym bolizuje społeczność zb aw io ­ nych, która w zrasta i rozw ija się dzięki C hrystusow i. Tutaj Paw eł odnosi sym bol św iątyni do m oralnego życia człow ieka religijnego39. Tak ja k cały K ościół tw orzy ν α ο ν ά γ ιο ν ε ν κ υ ρ ίω , tak i w ierni, którzy w eszli do K ościoła podejm ują to sam o zadanie w spółbudow ania™. O kolicznik εν π ν ε ύ μ α τ ι — sądząc po kontekście w ym ieniającym ju ż dw ie osoby T rójcy Św iętej41, określa posłannictw o u św ię cają­ ce, ja k ie w obec w iernych pełni D uch Św ięty. Słusznie został On um ieszczony w końcow ej klauzuli — do N iego bow iem należy w ykończenie dzieła z b aw ien ia42. Jest On konstruktorem „m akrokosm osu” — tej wielkiej św iątyni K o ścio ła po­ w szechnego43. To On dokonuje dzieła uśw ięcenia i nadaje charakter duchow y w szystkiem u, czym są i co czynią w ierni44. ,,I w ten sposób w zrasta M istyczne C iało C hrystusa. U staw iczny, sukcesyw ny w zrost M istycznego C iała m a je do­ prow adzić do osiągnięcia ostatecznej doskonałości, która nastąpi w ów czas, kiedy w szyscy członkow ie dojdą do jedności wiary i doskonałego poznania S yna B ożego. W tedy M istyczne C iało osiągnie stan człow ieka dojrzałego, m ogącego objąć pełność C hrystusow ą”45.

35 E. S z y m a n e k , W ykład Pism a Św iętego N ow ego Testamentu, s. 397.

36 A. J a n к o w s к i, L isty w ięzienne św. P aw ła., s. 4 1 5 -4 1 6 ; J. G n i 1 к a, D e r E ph eserbrief, s. 160; M. Z e r w i e к, M. G r o s v e n o r , A G ram m atical A nalysis..., s. 582.

37 H. L a n g к a m m e r, N auka św. P aw ła o K ościele, s. 103; D.J. L e a h y , The E pistle to the E phesians, s. 900.

3K M. Z e r w i e к, M. G r o s v e n o r , A G ram m atical A nalysis..., s. 582.

39 Por. komentarz do E f 2 ,1 9 -2 2 , w: Pism o Św ięte S tarego i N ow ego Testam entu. Biblia Poznańska.

40 J. S z 1 a g a, K o śció ł ja k o rosnąca w Panu budow la, s. 197; D.J. L e a h y, The E pistle to the E phesian s, s. 900.

41 A. J a n k o w s k i , L ist do Efezjan, w: A. J a n k o w s k i , K. R o m a n i u k , L. S t a c h o w i a k , K om en tarz pra k tyczn y do N ow ego Testamentu, Poznań - W arszawa 1975, s. 843.

42 A. J a n k o w s k i, Listy w ięzienne św. P aw ła., s. 416.

43 T e n ż e , Continuum eschatologiczn e — operatyw n e p o jęc ie w teologii N o w eg o T estam en ­ tu, w: Studium Scripture anim a theologiae. P race ofiarow ane ks. prof. St. G rzyb k o w i, red. J. C hm iel, T. Matras, Kraków 1990, s. 132; t e n ż e , D ziałan ie Ducha Ś w ięteg o na K o śc ió ł i w iern ych według św. P aw ła, w: K ościół w św ietle Biblii, s. 122.

44 E. S z y m a n e k , W ykład Pism a Św iętego N ow ego Testam entu, s. 397.

45 M. K o ł o d z i e j c z y k , Fakt w zrostu M istycznego C iała Chrystusa w św ietle P ism a św ., RBL 25 (1962), s. 99.

III. A N A L IZ A P R A G M A T Y C Z N A

B ezpośrednim pow odem , dla którego św ięty Paw eł napisał słow a zaw arte w E f 2 ,2 1 -2 2 były pojaw iające się w różnych m iejscach (m .in. w C ezarei) niepokoje, a naw et konflikty m iędzy Żydam i i m ieszkańcam i Syrii zw iązane z „segregacją religijną”46. A postoł w zyw a więc w szystkich do pojednania i zjednoczenia w C h ry ­ stusie, który staje się fundam entem nowej rzeczyw istości, N ow ego Izraela, od­ kupionego przez Jego krew przelaną na drzew ie krzyża.

Podm iotem tekstu są chrześcijanie pochodzenia judaisty czn eg o oraz po g ań s­ kiego, którzy odtąd m ają tw orzyć je d n ą budow lę, „św iętą w Panu św iąty n ię” . Paw łow i zależało więc na jedności K ościoła, dlatego postanow ił użyć m etafory zw iązanej z budow aniem , ze w znoszeniem św iętego gm achu, aby w szyscy w y ­ znaw cy C hrystusa, bez w zględu na sw e pochodzenie, m ocą B ożego D ucha utw ierdzali je d n ą w iarę N ow ego Izraela.

W E f 2 ,2 1 -2 2 Paw eł w precyzyjny sposób przekazuje m ieszkańcom starożytnej gm iny chrześcijańskiej następujące orędzie:

— Jezus je s t fundam entem i kam ieniem w ęgielnym K ościoła, — Jezus je s t Tym , który łączy i zespala w szystkich w jedno,

— Jezus je s t podstaw ą budow ania i w znoszenia duchow ej św iątyni Pana, — w Jezusie dom B oga staje się dostępny także dla cudzoziem ców , — przez objaw ienie się Jezusa przestało obow iązyw ać fizyczne obrzezanie, — duchow a św iątynia B oga znosi w cześniejsze starotestam entalne podziały, — idea jed n o ści pogan i żydów realizuje się w nowej Św iątyni, którą je st C hrystus Pan,

— chrześcijanie pochodzenia tak pogańskiego, ja k i żydow skiego należą do Chrystusa.

O rędzie Paw iow ego tekstu rozbrzm iew a także i dziś oraz jed n o zn aczn ie w skazuje na C hrystusa — zasadę jedności:

— w szyscy chrześcijanie na m ocy chrzcielnej konsekracji należą do C hrystusa i Jego K ościoła,

— poprzez fakt chrztu św iętego chrześcijanie stają się B ożą św iątynią, — fenom en Jezusa spraw ia, że przestaje się liczyć pochodzenie czy narodow ość człow ieka, gdyż chrześcijanie są kim ś jednym w C hrystusie i K ościele,

— jak ak o lw iek segregacja religijna w ypacza naukę C hrystusa i od d ala Jego prośbę o zjednoczenie — ut unum sint,

— K ościół w duchu II Soboru W atykańskiego w ciąż m a św iadom ość swej m isji

a d gentes — skierow anej do ludów i narodów nieznających jeszcze C hrystusa.