Forma dokumentowa

Pożyczka

Art. 720 [Pojęcie; forma]

§ 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy

oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Pożyczka

• Może być umową darmą (grzecznościową) i wtedy zbliża się swym charakterem do użyczenia (art. 710 KC) ale też może zostać zawarta pod tytułem odpłatnym. W tym przypadku świadczenie biorącego pożyczkę polega zwykle na zapłacie odsetek

art. 359. Źródła i wysokość odsetek

§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.

§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.

§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).

§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.

§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.

§ 3. (uchylony)

§ 4. Minister Sprawiedliwości ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej

"Monitor Polski" wysokość odsetek ustawowych.

Pożyczka

• Umowa pożyczki jest podstawową, najogólniejszą, a zarazem najprostszą czynnością kredytową

• Gospodarczy sens pożyczki polega na tym, że biorący pożyczkę uzyskuje możliwość czasowego korzystania z wartości majątkowych przekazanych mu przez pożyczkodawcę, przy czym:

 czas

 odpłatność

 i inne warunki (pożyczka krótkoterminowa lub długoterminowa, pożyczka na czas nieoznaczony itd.) - zależą od woli stron

• Do przeniesienia własności przedmiotu pożyczki mają zastosowanie ogólne zasady przenoszenia własności, a w szczególności art. 155 § 2 KC  Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy.

• Umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych .

• Przedmiotem umowy pożyczki mogą być wszelkie rzeczy ruchome oznaczone co do gatunku oraz pieniądze

Forma czynności prawnych -formy szczególne-

Kryterium sposobu sporządzenia (forma szczególna)

Forma pisemna Postacie

kwalifikowane formy pisemnej

Forma elektroniczna, Forma dokumentowa

Forma dokumentowa

• Art. 77². Dokumentowa forma czynności prawnej

Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej

wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie.

• Art. 77³. Definicja dokumentu

Dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią.

Forma dokumentowa

• Brak wymogu podpisu

• Musi być możliwe ustalenie osoby składającej oświadczenie i zapoznanie się z jego treścią

np. wiadomości e-mail, SMS.

720 § 2 KC: Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Pożyczka

Art. 721 [Odstąpienie; odmowa wydania]

Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania

przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie

przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o

złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

Pożyczka

• Konsensualny, a nie realny, charakter umowy pożyczki sprawia, że zawarcie tej umowy nie musi być równoczesne z wydaniem przedmiotu pożyczki.

• Pożyczkodawca może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, ale tylko wówczas, gdy zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego kontrahenta.

• Pożyczkodawca może odstąpić od umowy w szczególności wtedy, gdy stan majątkowy biorącego pożyczkę uległ pogorszeniu już po zawarciu umowy.

• Wykonanie prawa odstąpienia od umowy następuje przez oświadczenie woli skierowane do pożyczkobiorcy, forma tego oświadczenia jest dowolna. Jeśli natomiast umowa pożyczki została zawarta na piśmie, to także formę pisemną powinno mieć oświadczenie o odstąpieniu od umowy pożyczki.

Pożyczka

Art. 722 [Przedawnienie]

Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.

Art. 723 [Termin zwrotu]

Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.

Art. 724 [Wady rzeczy]

Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady, dający pożyczkę

obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się w wypadku, gdy biorący mógł z łatwością wadę zauważyć.

Pożyczka a kredyt bankowy

• Umową zbliżoną do pożyczki pieniężnej jest umowa o kredyt bankowy.

• Treść umowy kredytu. Zgodnie z art. 69 ust. 1 PrBank przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy, na czas oznaczony w umowie, określoną kwotę środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami, w umownym terminie spłaty oraz do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu.

• Umowa kredytowa powinna być z mocy art. 69 ust. 2 PrBank zawarta na piśmie (forma ad probationem, zob. art. 74 KC).

• Umowa kredytu jest umową kauzalną, konsensualną, dwustronnie zobowiązującą i odpłatną. Jest umową wzajemną, ponieważ zobowiązanie kredytodawcy (banku) do

udostępnienia środków pieniężnych jest odpowiednikiem zobowiązania kredytobiorcy do zapłacenia oprocentowania i prowizj

Poręczenie

Art. 876 [Pojęcie; forma]

§ 1. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik

zobowiązania nie wykonał.

§ 2. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie.

Poręczenie

• Przedmiotem umowy poręczenia jest obowiązek spełnienia świadczenia przez poręczyciela w sytuacji, gdy dłużnik z zobowiązania głównego nie spełnia swojego świadczenia. Poręczyciel zobowiązuje się spełnić własne zobowiązanie, choć zaspokaja w ten sposób także cudzy dług.

• Zobowiązanie to powinno być w umowie oznaczone.

• Dla ważności umowy poręczenia konieczne jest złożenie przez poręczyciela pisemnego oświadczenia.

• Oświadczenie wierzyciela, składające się na umowę poręczenia, nie wymaga szczególnej formy

• Dla umowy poręczenia nie są przewidziane ograniczenia podmiotowe

Poręczenie

• Poręczenie może zabezpieczać każde zobowiązanie wynikające zarówno z umów, jak i jednostronnej czynności prawnej lub innego zdarzenia, które powoduje powstanie zobowiązania np. czynu niedozwolonego.

• Poręczenie jest umową akcesoryjną w stosunku do wierzytelności, którą zabezpiecza

 zobowiązanie poręczyciela wynikające z umowy poręczenia zależy od istnienia wierzytelności, którą zabezpiecza poręczenie.

 Jeżeli nastąpi zaspokojenie wierzytelności przez dłużnika lub osobę trzecią albo wierzytelność wygaśnie z innych powodów z zaspokojeniem wierzyciela lub bez jego zaspokojenia, to zobowiązanie poręczyciela wygasa.

 Poręczyciel może (art. 883 § 1 KC) podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, jakie przysługują dłużnikowi głównemu.

Poręczenie

Wyjątek od zasady akcesoryjności:

Art. 877 [Brak zdolności dłużnika]

W razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych, poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny, jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

Poręczenie

Art. 878 [Dług przyszły]

§ 1. Można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej.

§ 2. Bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie.

Poręczenie

• Art. 879 [Zakres poręczenia]

§ 1. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika.

§ 2. Jednakże czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela.

Poręczenie

Art. 880 [Opóźnienie dłużnika]

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela.

ochrona interesu poręczyciela

Poręczenie

Art. 881 [Odpowiedzialność poręczyciela]

W braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny.

Odpowiedzialność poręczyciela jak dłużnika solidarnego polega na tym, że gdy zobowiązanie staje się wymagalne, wierzyciel może dochodzić jego wykonania (żądać spełnienia całości lub części świadczenia), według swego wyboru:

 od dłużnika głównego i poręczyciela łącznie lub

 od każdego z nich z osobna,

- przy czym, aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela obaj dłużnicy pozostają zobowiązani (art. 366 KC).

 Poręczyciel, który spełnił świadczenie, staje się wierzycielem dłużnika głównego (wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela – art. 518 § 1 pkt 1 KC), i tym samym uzyskuje roszczenie względem dłużnika głównego o spełnienie świadczenia, o ile ze stosunku wewnętrznego między dłużnikiem głównym a poręczycielem nie wynika nic innego.

Poręczenie

Art. 882 [Ponaglenie wierzyciela]

Jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły - od daty powstania długu - żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.

 Ochrona interesów poręczyciela

Poręczenie

Art. 883 [Zarzuty wobec wierzyciela]

§ 1. Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela.

§ 2. Poręczyciel nie traci powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela.

§ 3. W razie śmierci dłużnika, poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego.

Poręczenie

• Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi zarzuty, które wynikają ze stosunku zobowiązaniowego poręczenia. Są to zatem zarzuty przysługujące mu osobiście i wynikające z własnego stosunku prawnego – poręczenia.

• Poręczyciel ma także możliwość podnoszenia zarzutów, które przysługują dłużnikowi, za którego poręczył – np. przedawnienia, zarzutu, że czynność prawna zawarta między dłużnikiem a wierzycielem jest nieważna; poręczyciel może dokonać potrącenia wierzytelności przysługującej dłużnikowi głównemu z wierzytelnością zabezpieczoną poręczeniem.

Poręczenie

• Jeżeli dłużnik główny zrzekł się zarzutów, które mu przysługiwały względem wierzyciela albo uznał roszczenie wierzyciela, to czynności te są bezskuteczne względem poręczyciela  poręczyciel może nadal podnosić te zarzuty względem wierzyciela.

• śmierć dłużnika głównego nie ma wpływu na zakres zobowiązania poręczyciela

Poręczenie

Art. 884 [Wezwanie dłużnika do sprawy]

§ 1. Poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie.

§ 2. Jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział

Poręczenie

Art. 885 [Zawiadomienie dłużnika o zapłacie]

Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej przez siebie zapłacie długu, za który poręczył. Gdyby tego nie uczynił, a dłużnik zobowiązanie wykonał, nie może żądać od dłużnika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zapłacił, chyba że dłużnik działał w złej wierze.

Poręczenie

• Poręczyciel jest zobowiązany także do niezwłocznego zawiadomienia dłużnika o tym, że spłacił dług, za który poręczył  ma to na celu uniknięcie sytuacji ponownego spełnienia świadczenia przez dłużnika. Spełnienie świadczenia przez poręczyciela powoduje wygaśnięcie długu.

• Przez pojęcie zapłaty długu należy rozumieć wszelkie sposoby zaspokojenia wierzyciela przez poręczyciela, czyli np. dokonanie potrącenia wierzytelności przysługującej poręczycielowi względem wierzyciela.

Poręczenie

Art. 886 [Zawiadomienie poręczyciela o wykonaniu]

Jeżeli poręczenie udzielone zostało za wiedzą dłużnika, dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o wykonaniu zobowiązania. Gdyby tego nie uczynił, poręczyciel, który zaspokoił wierzyciela, może żądać od dłużnika zwrotu tego, co wierzycielowi zapłacił, chyba że działał w złej wierze.

Poręczenie

• Obowiązek dłużnika co do niezwłocznego zawiadomienia poręczyciela o wykonaniu przez niego zobowiązania, jeżeli poręczenie zostało

udzielone za wiedzą dłużnika.

Poręczenie

Art. 887 [Wyzbycie się zabezpieczeń i dowodów]

Jeżeli wierzyciel wyzbył się zabezpieczenia wierzytelności albo środków dowodowych, ponosi on względem poręczyciela odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę.

Kazus 1

Tobiasz F. pożyczył swojej córce, Gniewosądce F., 100 tysięcy złotych, które miały zostać zwrócone po roku.

Tobiasz F. przed wydaniem Gniewosądce pieniędzy napisał do niej e-maila, w którym potwierdzał warunki umowy – między innymi dokładną sumę, która miała być przedmiotem pożyczki oraz termin zwrotu, a Gniewosądka odpisała, zgadzając się na te warunki.

Minął rok, w trakcie którego Gniewosądka poważnie pokłóciła się z ojcem, ponieważ

ten nie akceptował jej nowego wybranka.

Gdy przyszedł dzień zwrotu pożyczki, Gniewosądka oświadczyła, że żadnej pożyczki nie było i z satysfakcją oznajmiła, że życzy Tobiaszowi powodzenia przed sądem, bo nie ma

on szans na wygraną: nie zadbał

o należyte zabezpieczenie swoich interesów i nie postąpił zgodnie z art. 720 § 2 kc.

• Czy Gniewosądka ma rację?

Kazus 2

Strzeżymir O. postanowił pożyczyć od swojego przyjaciela, Tatomira S., pewną sumę pieniędzy. W momencie zawierania umowy Tatomir był świadomy

kłopotów finansowych, w które jakiś czas temu popadł Strzeżymir, jednak z uwagi na łączące ich więzi przyjaźni, postanowił przymknąć na to oko.

Po pewnym czasie Tatomir zapragnął pojechać na koncert swojego ulubionego zespołu, który akurat (pierwszy raz od wielu lat) miał grać w Polsce. Zabrakło mu jednak środków na bilet. Tatomir postanowił zatem odstąpić od umowy pożyczki, którą zawarł ze Strzeżymirem, jako powód podając fakt, że zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego Strzeżymira.

• Proszę ocenić podany stan faktyczny.

Kazus 3

Teodora F. była dłużna Domicjuszowi U. 300.000 zł. Fiodor F., brat Teodory, postanowił pomóc siostrze, zawierając z Domicjuszem umowę, w której poręczał za dług Teodory. Panowie zawarli w tej sprawie ustne porozumienie. Jakiś czas później wierzytelność Domicjusza wobec Teodory uległa przedawnieniu.

• Proszę ocenić zaistniały stan faktyczny.

Kazus 4

Hortensja B. pożyczyła Radzimirowi D. znaczną sumę pieniędzy, jednak warunkiem zawarcia umowy pożyczki było, by jego zamożny kuzyn, Lucjusz D., poręczył za dług Radzimira.

Wkrótce potem, Radzimir D. wygrał w totolotka 20 milionów złotych. Kiedy Hortensja dowiedziała się o tym, zwróciła się do niego o zwrot pożyczki wraz z umownymi odsetkami, jednak Radzimir odpowiedział jej, że powinna się o to zwrócić do Lucjusza, ponieważ był on poręczycielem i to on powinien spełnić świadczenie.

• Proszę ocenić powyższy stan faktyczny.