Uchwała z dnia 28 grudnia 2020

(1)

MONITOR POLSKI

DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poz. 23

Warszawa, dnia 12 stycznia 2021 r.

UCHWAŁA NR 196 RADY MINISTRÓW z dnia 28 grudnia 2020 r.

w sprawie ustanowienia „Polityki dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020”

Rada Ministrów uchwala, co następuje:

§ 1. Ustanawia się „Politykę dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020”, zwaną dalej „Polityką AI”, stanowiącą załącznik do uchwały.

§ 2. Wykonawcą Polityki AI jest minister właściwy do spraw informatyzacji.

§ 3. 1. Minister właściwy do spraw informatyzacji przedstawia Radzie Ministrów, w terminie do dnia 1 września danego roku, informację o realizacji działań w ramach Polityki AI za rok poprzedni.

2. Pierwszą informację o realizacji działań w ramach Polityki AI minister właściwy do spraw informatyzacji przedstawi Radzie Ministrów do dnia 1 września 2021 r.

§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Prezes Rady Ministrów: M. Morawiecki

(2)

Załącznik

do uchwały nr 196 Rady Ministrów

z dnia 28 grudnia 2020 r.

(poz. )

Monitor Polski – 2 – Poz. 23

Załącznik do uchwały nr 196 Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2020 r. (poz. 23)

Polityka dla rozwoju sztucznej inteligencji

w Polsce

od roku 2020

(3)

Wstęp

Polityka AI w Polsce w relacjach do dokumentów strategicznych

Niniejsza „Polityka dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od 2020 roku”, zwana dalej „Polityką AI”, jest zaprojektowana w spójności z kierunkowymi działaniami państwa, Unii Europejskiej (UE), a także w konsekwencji przyjęcia dokumentów strategicznych organizacji międzynarodowych, których Polska jest członkiem, takich jak Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

W szczególności Polityka AI uwzględnia cele zdefiniowane w następujących dokumentach strategicznych:

„Programie otwierania danych publicznych”¹⁾, Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju²⁾, Programie „Od papierowej do cyfrowej Polski”³⁾, Strategii Innowacyjności i Efektywności Gospodarki

„Dynamiczna Polska 2020”⁴⁾, komunikacie Komisji Europejskiej (KE) „Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji”⁵⁾, stanowisku Grupy Wyszehradzkiej dotyczącym sztucznej inteligencji⁶⁾, rekomendacjach grupy eksperckiej wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji (HLEG AI) dla Komisji Europejskiej w formie „Przewodnika etycznego dla godnej zaufania AI⁷⁾oraz zaleceniach dla „Polityki i inwestycji w godną zaufania sztuczną inteligencję⁸⁾, a także rekomendacjach⁹⁾ dotyczących zarządzania godną zaufania sztuczną inteligencją, w Strategii Polskiej Polityki Zagranicznej¹⁰⁾oraz

„Memorandum na rzecz rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce¹¹⁾”.

W przyszłości spodziewane są dodatkowo rekomendacje Rady Europy oraz UNESCO, aktualnie projektowane w gronie państw członkowskich, a których wyniki mogą być podstawą do przyszłych traktatów i umów międzynarodowych dotyczących sztucznej inteligencji. Nadto oczekiwane są aktualizacja przez KE „Skoordynowanego planu w sprawie sztucznej inteligencji”, jak również inicjatywy dotyczące ram prawnych dla Artificial Intelligence (AI).

Polityka AI bezpośrednio stanowi część projektowanej nowej polskiej Strategii Produktywności oraz strategii „Sprawne i Nowoczesne Państwo 2030”.

Niniejsza Polityka AI nie obejmuje działań państwa w obszarze bezpieczeństwa i obrony narodowej.

Zakłada jednak współpracę sektora cywilnego z sektorem wojskowym, w obszarach użytecznych dla potrzeb obronności państwa zgodnie z priorytetami określonymi w „Strategii Bezpieczeństwa

1) https://mc.bip.gov.pl/programy-realizowane-w-mc/programu-otwierania-danych-publicznych.html

2) https://www.gov.pl/web/inwestycje-rozwoj/informacje-o-strategii-na-rzecz-odpowiedzialnego-rozwoju

3) https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/od-papierowej-do-cyfrowej-polski

4) http://kigeit.org.pl/FTP/PRCIP/Literatura/006_1_Strategia_Innowacyjnosci_i_Efektywnosci_Gospodarki_2020.pdf

5) https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:22ee84bb-fa04-11e8-a96d- 01aa75ed71a1.0016.02/DOC_1&format=PDF

6) https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/stanowisko-grupy-wyszehradzkiej-dotyczace-sztucznej-inteligencji

7) https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/ethics-guidelines-trustworthy-ai

8) https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/policy-and-investment-recommendations-trustworthy- artificial-intelligence

9) http://www.oecd.org/going-digital/ai/

10) https://www.gov.pl/attachment/8196524f-687b-40e6-aca8-82c53ff8e6db

11) https://www.gov.pl/documents/31305/436699/DEKLARACJA_26022019.pdf/f0d107c8-5935-ca86-da8b- 9290e3c3dc26?download=true

(4)

Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej”, zatwierdzonej postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 maja 2020 roku (M.P. poz. 413).

(5)

Spis treści

Streszczenie ... 6

Wprowadzenie ... 9

Dlaczego AI jest ważna? ... 9

Osiągnięcia Polski ... 10

Potencjał AI... 13

Źródła finansowania AI ... 15

1. AI i społeczeństwo ... 24

Strategiczni partnerzy realizacji celów w obszarze AI i społeczeństwo: ... 25

Cele krótkoterminowe (do 2023 r.) ... 25

Cele średniookresowe (do 2027 r.) ... 28

Cele długoterminowe ... 30

2. AI i innowacyjne firmy ... 32

Strategiczni partnerzy realizacji celów w obszarze AI i innowacyjne firmy: ... 33

Cele średnioterminowe (do 2027 r.) ... 36

3. AI i nauka ... 40

Strategiczni partnerzy realizacji celów w obszarze AI i nauka: ... 41

4. AI i edukacja ... 45

Strategiczni partnerzy realizacji celów w obszarze AI i edukacja: ... 45

5. AI i współpraca międzynarodowa ... 50

Strategiczni partnerzy krajowi realizacji celów w obszarze AI i współpraca międzynarodowa ... 50

Cele średniookresowe (do 2027 r.) ... 52

6. AI i sektor publiczny... 56

Strategiczni partnerzy realizacji celów w obszarze AI i sektor publiczny ... 57

(6)

Wnioski i dalsze działania ... 62

Załącznik nr 1: Definicja AI... 65

Załącznik nr 2: Polski ekosystem AI ... 68

(7)

Streszczenie

„Polityka dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020” opisuje działania, które Polska powinna wdrożyć i cele, które powinna osiągnąć w perspektywie krótkoterminowej (do 2023 r.), średnioterminowej (do 2027 r.) i długoterminowej (po 2027 r.), mające służyć rozwojowi polskiego społeczeństwa, polskiej gospodarki i polskiej nauki w obszarze sztucznej inteligencji (ang. Artificial Intelligence, „AI”).

Wszystkie cele i narzędzia są podzielone na sześć obszarów:

1. AI i społeczeństwo – działania, które mają uczynić z Polski jednego z większych beneficjentów gospodarki opartej na danych, a z Polaków – społeczeństwo świadome konieczności ciągłego podnoszenia wiedzy i umiejętności, w tym kompetencji cyfrowych.

2. AI i innowacyjne firmy – działania, których celem jest wspieranie polskich przedsiębiorstw AI, tworzenie mechanizmów finansowania ich rozwoju, zwiększanie ilości zamówień, współpraca start-upów z rządem i wdrażanie nowych, prorozwojowych regulacji (piaskownic cyfrowych).

3. AI i nauka – działania wspierające polskie środowisko naukowe i badawcze w projektowaniu interdyscyplinarnych wyzwań lub rozwiązań w obszarze AI, z uwzględnieniem nauk humanistycznych i społecznych, a także tworzenie katedr AI, kształcenie doktorantów, przyznawanie grantów dla badaczy oraz inne działania mające na celu przygotowanie kadry ekspertów zdolnych do wytworzenia rozwiązań AI z uwzględnieniem ram etycznego i bezpiecznego wykorzystania tej technologii, z pożytkiem dla gospodarki i dobrobytu obywateli.

4. AI i edukacja – działania podejmowane od kształcenia podstawowego przez poziom ponadpodstawowy aż do poziomu uczelni – programy kursów dla osób zagrożonych utratą pracy w wyniku postępującej automatyzacji i wdrażania nowych technologii, granty edukacyjne, które mają pomóc w przygotowaniu najlepszych kadr dla polskiej gospodarki związanej z AI.

5. AI i współpraca międzynarodowa – działania na arenie międzynarodowej, które wesprą promocję polskiego biznesu w zakresie AI oraz rozwój technologii AI z poszanowaniem godności człowieka i jego praw podstawowych, zgodnie ze standardami UE i OECD, a także działania dyplomacji cyfrowej w obszarze polityk lub regulacji dotyczących sztucznej inteligencji.

6. AI i sektor publiczny – działania, które mają wesprzeć sektor publiczny w realizacji zamówień na rzecz AI, lepszej koordynacji działań oraz w dalszym rozwoju takich programów jak GovTech Polska oraz zapewnieniu ochrony ludności adekwatnej do zagrożenia. Kolejnymi narzędziami będą tzw. wirtualne składnice danych lub data trust (czyli inicjatywy w postaci zaufanych przestrzeni danych), Rządowa Chmura Obliczeniowa¹²⁾ oraz otwieranie udostępnianie do wykorzystania dla obywateli i firm jak największej ilości danych publicznych.

12) https://chmura.gov.pl/informacje/rzadowa-chmura-obliczeniowa/

i

(8)

Celem Polityki AI jest wsparcie społeczeństwa, firm, przedstawicieli nauki oraz administracji publicznej w wykorzystaniu szans związanych z rozwojem AI, przy równoczesnym zapewnieniu ochrony godności człowieka oraz warunków do uczciwej konkurencji w globalnej rywalizacji.

Niniejsza Polityka AI uwzględnia wymiar międzynarodowy, prawny, etyczny i wymiar standardów techniczno-organizacyjnych, kształtujące wymagania oraz warunki, by osiągać korzyści związane z zastosowaniami AI w całym jej cyklu życia, obejmującym projektowanie, badanie, rozwój, wdrażanie, stosowanie, używanie, wyłączanie z obrotu i utylizowanie.

(9)

Polska posiada potencjał dynamicznego przejścia z roli pretendenta do rozpoznawalnego na rynkach międzynarodowych lidera w obszarze AI

¹³⁾

. Wykorzystanie tego potencjału zależy od nas wszystkich oraz od tego, jak dobrze uda nam się skoordynować działania wszystkich uczestników polskiego ekosystemu AI.

13) Digital McKinsey, Polska jako cyfrowy challenger. Cyfryzacja nowym motorem wzrostu dla kraju i regionu,

2018, także The Rise of Digital Challengers. How digitization can become the next growth engine for Central and Eastern Europe. Perspective on Poland, 2018.

(10)

Wprowadzenie

Dlaczego AI jest ważna?

Proces transformacji cyfrowej społeczeństwa oraz gospodarka z udziałem algorytmów są wielkim wyzwaniem rozwojowym XXI wieku. Usługi publiczne i komercyjne oraz przemysł muszą być głęboko nasycone danymi, aby wejść w erę sztucznej inteligencji. W ciągu ostatnich lat dane stały się jednym z najważniejszych czynników produkcji. Pozyskiwanie, gromadzenie, analiza, przetwarzanie i świadome wykorzystywanie danych oraz stały rozwój algorytmów AI stają się fundamentalną kompetencją gospodarek i państw. Kompetencja ta przesądza o ich miejscu w globalnym łańcuchu dostaw i wartości dodanej związanej z przetwarzaniem danych w dziedzinach zastosowań sztucznej inteligencji.

Gospodarka oparta na danych zmienia dotychczasowe zasady rozwoju. Jest to wielka szansa dla polskich firm i polskiej gospodarki, ponieważ te nowe rozwiązania i usługi są opracowywane oraz wdrażane od niedawna. Znacząco łatwiej jest budować swoją pozycję w nowej, dopiero co rodzącej się branży. Oznacza to, że polskie społeczeństwo może w tej nowej dziedzinie przestać być jedynie konsumentem tego, co wymyślają inni, a Polska stać się państwem twórców i kreatorów nowych rozwiązań.

Jest to również okazja na kolejny skok rozwojowy i przesunięcie Polski z grupy krajów o średnich dochodach do tych o najwyższych. Jeśli Polacy mają stać się społeczeństwem zamożnym, muszą wykorzystać wszystkie szanse i korzyści związane z rozwojem AI, a równocześnie mieć wpływ na tworzenie regulacji i prawa dotyczących działania robotów i systemów samouczących się. Te ostatnie będą miały coraz większe znaczenie w naszym życiu, pracy, uczeniu się i spędzaniu wolnego czasu.

Również globalne trendy i zagrożenia, takie jak pandemia wirusa SARS-CoV-2, w znacznym stopniu wpływają na przyspieszenie cyfryzacji wielu obszarów naszego życia. Sposób i zakres wykorzystania technologii opartych na AI wymaga dalszej pogłębionej refleksji, której podstawą jest merytoryczna debata z udziałem zarówno ekspertów od nowych technologii, jak i specjalistów z zakresu etyki oraz nauk humanistycznych i społecznych.

AI będzie mieć kluczowy wpływ także na energetykę, klimat i środowisko. Rozwiązania AI w inteligentnych sieciach pozwolą m.in. na integrację i stabilizację pracy generacji rozproszonej oraz odnawialnych źródeł energii, efektywne zarządzanie poborem energii elektrycznej, a przez zwiększenie elastyczności i sterowalności systemu elektroenergetycznego na wprowadzenie dynamicznych formuł cenowych oraz wzrost poziomu niezawodności dostaw i jakości energii elektrycznej dostarczanej do odbiorców.

W gospodarce algorytmicznej najistotniejsze jest to, że duża część prac będzie w przyszłości wykonywana przez roboty lub systemy wielofunkcyjne przy minimalnym udziale człowieka. Przewaga Polski ze względu na konkurencyjność płacową wobec krajów wysokorozwiniętych przestanie być ważna. Jeśli Polska i polskie firmy nie będą inwestować i rozwijać rozwiązań z zakresu AI, robotyki, tworzenia nowoczesnego hardware’u i software’u, to zrobią to w tym czasie inne państwa. Skutkiem będzie to, że przestaniemy być konkurencyjni na rynku nie tylko europejskim, lecz również na światowym. Dla przykładu: fabryka, która kiedyś zatrudniała 500 osób, będzie mogła produkować to

(11)

księgowość, biura turystyczne, laboratoria diagnostyczne oraz doradztwo finansowe są już teraz w coraz większym stopniu wspierane rozwiązaniami opartymi na sztucznej inteligencji, a co za tym idzie – tradycyjne miejsca pracy sukcesywnie są zastępowane przez inteligentne oprogramowanie.

Niezbędne jest zatem zapewnienie warunków do konwersji zawodowej społeczeństwa w celu przeciwdziałania bezrobociu technologicznemu.

Rozwój nowych technologii komunikacyjnych, takich jak 5G, jeszcze bardziej zdynamizuje proces automatyzacji i robotyzacji. Przez ostatnie lata taką rewolucyjną przemianę przeszła komunikacja.

Współczesny telefon jest zupełnie innym urządzeniem niż jeszcze 15 lat temu. Taka sama skala transformacji czeka nie tylko takie urządzenia jak licznik energii elektrycznej czy samochody, lecz także całe gałęzie gospodarki, jak energetyka, transport, edukacja, obronność i rolnictwo. W inteligentnych sieciach energetycznych, logistyce i transporcie, produkcji żywności, autonomicznych samochodach i inteligentnych miastach rozwiązania AI będą odgrywały centralną rolę, a ich znaczenie będzie stale wzrastać.

Społeczeństwa, które będą wytwarzać i skutecznie wdrażać nowe rozwiązania, zwłaszcza w obszarze sztucznej inteligencji, będą cieszyć się wyższym poziomem rozwoju od tych, które będą je jedynie wykorzystywać na zasadach odtwórczych. Kluczowe jest również to, żeby tworzone rozwiązania AI zawsze służyły człowiekowi, na pierwszym miejscu stawiając jego godność i prawa. Dlatego tak ważne jest, żeby polski głos nadal był słyszany w światowej debacie na temat etyki sztucznej inteligencji i sposobu działania inteligentnych lub autonomicznych agentów (np. algorytmów selekcjonujących dostęp do usług publicznych, robotów dozorujących lub autonomicznych samochodów).

W najbliższym czasie czeka nas radykalny wzrost zastosowań rozwiązań AI właściwie we wszystkich dziedzinach życia i gospodarki. Jest to równocześnie pierwsza rewolucja przemysłowa, w której możemy wziąć udział jako suwerenne państwo i wolni obywatele. To od nas wszystkich zależy, w jakim stopniu skorzystamy z szans związanych z obecną rewolucją przemysłową, aby zwiększyć zasobność Polaków i ich rolę w gospodarce światowej.

Osiągnięcia Polski

Mamy już pierwsze światowe sukcesy, które mogą sprawić, że sztuczna inteligencja stanie się lokomotywą rozwojową polskiej gospodarki. Dotychczasowy potencjał intelektualny Polaków i ich osiągnięcia są fundamentem, na którym powinniśmy budować dalszy rozwój technologii.

AI jest dziedziną, w której Polska ma realne szanse stać się jednym z wiodących krajów na arenie międzynarodowej, z wkładem większym niż mógłby wynikać z wielkości polskiego PKB lub liczby ludności w stosunku do całej gospodarki i ludności światowej. Jest to rynek, na którym głównym zasobem są know-how, własność intelektualna i umiejętności twórcze. To zasoby, które nasz kraj posiada.

Polska ma jedne z najlepszych wyników w Programie Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów (Programme for International Student Assessment – PISA koordynowanym przez OECD). W dziedzinie rozumowania matematycznego w wynikach za 2018 rok polscy piętnastolatkowie i polskie piętnastolatki uzyskali 516 punktów, co daje przewagę o 27 punktów więcej od średniej dla krajów

(12)

OECD (w roku 2015 były to 504 punkty). Oprócz krajów azjatyckich rezultat wyższy od Polski uzyskały tylko dwa państwa europejskie: Estonia i Holandia.

Rysunek 1. Wyniki uczniów z matematyki w badaniu PISA 2018

Źródło: Michał Sitek (red.), „Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów PISA – Wyniki badania PISA 2018 w Polsce”, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2019, https://pisa.ibe.edu.pl, s. 13

Polska jest jednym z uznanych liderów tworzenia gier komputerowych – dziedziny nowych technologii wykorzystującej wiele spośród kompetencji służących rozwojowi AI. W obu obszarach kluczowe są umiejętności programistyczne, dynamicznie zmieniające się standardy i kreatywność pracowników, a także współpraca osób z wielu różnych dziedzin. Bardzo dobrym przykładem może być gra „Wiedźmin”. Jest ona znana na całym świecie: zyskała ponad 250 nagród dla najlepszej gry roku. Stała się też narzędziem polskiej dyplomacji. Ponad 150 milionów osób grało w gry, czytało książki lub oglądało serial osadzony w świecie „Wiedźmina”.

Polacy są również współautorami prac stanowiących kluczowe osiągnięcia i postępy w dziedzinie sztucznej inteligencji. Poniżej podano przykłady rozwiązań AI, które są znane przez wszystkich specjalistów AI na świecie, a były tworzone lub współtworzone przez Polaków:

 OpenAI¹⁴⁾ – jedna z najważniejszych na świecie organizacji zajmujących się rozwojem sztucznej inteligencji,

 PyTorch¹⁵⁾– biblioteka do sztucznych sieci neuronowych i obliczeń numerycznych w języku Python (druga pod względem popularności w zastosowaniach aplikacyjnych, pierwsza – w badawczych),

14) https://openai.com/blog/authors/wojciech/

15) Adam Paszke et al., PyTorch: An Imperative Style, High-Performance Deep Learning Library, 33rd Conference

on Neural Information Processing Systems (NeurIPS 2019), Vancouver 2019, https://arxiv.org/abs/1912.01703.

(13)

 FastText¹⁶⁾– algorytm pozwalający maszynom zrozumieć znaczenie słów, jest on jednym z algorytmów stworzonych z myślą o językach fleksyjnych (jak np. język polski),

 Flo¹⁷⁾– aplikacja wykrywająca za pomocą zaawansowanych algorytmów obecność chorób ginekologicznych,

 Inception-v3¹⁸⁾– architektura głębokiej sieci neuronowej, najlepsza sieć do rozpoznawania obrazu w roku 2016,

 AlphaStar¹⁹⁾– samoucząca się sieć, która gra w grę strategiczną StarCraft II na poziomie arcymistrzów.

Reasumując, Polska ma duży potencjał w dziedzinie sztucznej inteligencji dzięki:

 wysokim wynikom edukacyjnym z matematyki i nauk przyrodniczych polskich uczniów;

 wprowadzeniu nauki programowania dla wszystkich uczniów i na wszystkich etapach edukacji szkolnej oraz ukierunkowaniu edukacji na rozwiązywanie problemów i rozwijanie myślenia komputacyjnego;

 międzynarodowemu sukcesowi dziedziny do AI pokrewnej, jaką jest tworzenie współczesnych gier komputerowych;

 tworzeniu przez Polaków rozpoznawanych i wykorzystywanych na arenie międzynarodowej rozwiązań, które wnoszą kluczowy wkład w rozwój AI na świecie;

 dużej liczbie firm i zespołów, które już podjęły działania w obszarze AI.

16) Piotr Bojanowski et al., Enriching Word Vectors with Subword Information, Transactions of the Association

for Computational Linguistics, vol. 5, 2017,, https://arxiv.org/abs/1607.04606.

17) Zob. https://www.innovatorsunder35.com/the-list/kamila-staryga/.

18) Christian Szegedy, [...], Zbigniew Wojna, Rethinking the Inception Architecture for Computer Vision, 2016

IEEE Conference on Computer Vision and Pattern Recognition (CVPR), Las Vegas 2016, https://arxiv.org/abs/1512.00567.

19) Oriol Vinyals, Igor Babuschkin, Wojciech M. Czarnecki et al., Grandmaster level in StarCraft II using multi-

agent reinforcement learning, Nature 575, (2019), https://doi.org/10.1038/s41586-019-1724-z.

(14)

Potencjał AI

Obecnie na świecie trwa wyścig związany z AI. Konkurencyjność gospodarek przodujących w budowie rozwiązań zaawansowanych technologicznie, w tym AI, ściśle koreluje z poziomem ich innowacyjności.

W ciągu kilku ostatnich dekad w błyskawicznym tempie rozwinęła się nowa rzeczywistość gospodarcza, w której kluczową rolę odgrywają już nie surowce, wielkość siły roboczej czy nawet kapitał finansowy, ale wiedza i wartości niematerialne. W tej nowej gospodarce zasadniczej zmianie uległa natura inwestycji w aktywa niematerialne, czyli zdigitalizowane informacje i modele ich przetwarzania (dane i algorytmy), własność intelektualna (badania, rozwój, projektowanie) czy kompetencje gospodarcze (budowanie relacji sieciowych i kooperacji, rozumienie rynku, szkolenie czy reinżynieria procesów biznesowych). Wiodące gospodarki regionu transatlantyckiego, jak USA, Kanada czy Szwecja, Wielka Brytania, Finlandia, Francja i Holandia, inwestują już więcej w kapitał niematerialny niż fizyczne aktywa; a nakłady te oscylują średnio wokół 10% PKB rocznie²⁰⁾. Dzięki sztucznej inteligencji możliwe będzie także zapewnienie radykalnie nowego dostępu do dziedzictwa kulturowego i nowej jakości kształcenia.

Sztuczna inteligencja coraz intensywniej będzie wykorzystywać dane i angażować ludzkie talenty, a w coraz mniejszym stopniu czynniki produkcji znane dotychczas z epoki przemysłowej.

Korzyści odnoszone przez Polskę z rozwoju AI zależą jednak nie tylko od zdolności firm i specjalistów do dostarczania rozwiązań. Dobrze funkcjonujący rynek potrzebuje także licznych i świadomych klientów zgłaszających popyt na dane produkty, co jest szczególnie ważne w momencie, gdy lista zastosowań AI rośnie z każdym miesiącem. A już dzisiaj trudno jest wskazać branżę, na którą nie wpływa sztuczna inteligencja.

Jesteśmy jako kraj w dogodnej sytuacji, ponieważ nasza gospodarka oparta jest na gałęziach, które są bardzo podatne na korzyści wynikające z wdrażania sztucznej inteligencji. Do priorytetowych sektorów trzeba zaliczyć:

 administrację publiczną,

 budownictwo (w szczególności inteligentne budownictwo, ang. smart building),

 cyberbezpieczeństwo,

 energetykę,

 handel i marketing,

 medycynę,

 przemysł,

 rolnictwo,

 transport i logistykę.

Dla priorytetowych sektorów gospodarki i wskazanych dla zastosowań AI korzyści z wdrażania AI to około 2,65% PKB.

20) Por: J.J. Zygmuntowski, Kapitalizm sieci, Wydawnictwo RozRuch, Warszawa 2020.

(15)

Rysunek 2. Potencjalny uzysk dla polskiego PKB z wdrożenia AI

Źródło: Grupa 2 przy MC, Finansowanie badań i rozwoju, Założenia strategii AI w Polsce, Warszawa, 2018

Sztuczna inteligencja połączona z automatyką będzie miała duży wpływ również na rynek pracy:

 szacuje się, że za 100 dotychczasowych miejsc pracy pojawi się 130 nowych²¹⁾;

 do 2030 r. aż 49% czasu pracy w Polsce może zostać zautomatyzowane przy wykorzystaniu już istniejących technologii. Z jednej strony oznacza to szansę na wzrost produktywności, z drugiej zaś stawia, szczególnie przed systemem edukacji młodzieży i dorosłych, wyzwania związane z dostosowaniem pracowników i ich kompetencji do nowego rynku pracy oraz ze stworzeniem adekwatnych narzędzi przeciwdziałania bezrobociu technologicznemu²²⁾;

 w perspektywie krótkoterminowej zastosowanie rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji może doprowadzić do spadku zatrudnienia w niektórych sektorach, a w perspektywie długoterminowej – do wzrostu zatrudnienia ogółem i zwiększenia jego jakości (tj. tworzenia miejsc pracy wyższej jakości)²³⁾.

21) Gartner Research, Predicts 2018: AI and the future of work, November 2017,

https://www.gartner.com/en/documents/3833572/predicts-2018-ai-and-the-future-of-work.

22) Ibidem.

23) Raport Komisji Europejskiej, Michel Servoz, Future of Work? Work of the Future, April2019 https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/future-work-work-future.

(16)

Spośród istotnych czynników wpływających na potencjał naszego kraju w kontekście tworzenia rozwiązań AI można wskazać m.in. na następujące okoliczności sprzyjające Polsce:

 polska gospodarka jest silnie uzależniona od przepływu danych elektronicznych (46% PKB)²⁴⁾. Sprzyja to tworzeniu algorytmów przetwarzających dane i generujących wartość dodaną dla międzynarodowych łańcuchów wartości związanych z przetwarzaniem danych;

 według Global Creativity Index²⁵⁾Polska ma ponad 33-procentowy udział populacji klasyfikowany jako creative class. To więcej niż USA, Hiszpania, a nawet Japonia i porównywalnie z Włochami czy Izraelem. Ten potencjał jest do wykorzystania w niszach możliwych badań i zastosowań AI;

 wysoka jakość edukacji szkolnej – wyniki badań PISA plasują Polskę na poziomie krajów Europy Północnej. Mamy rocznie ponad 110 tys. absolwentów kierunków naukowo-technicznych, co daje 4. miejsce w UE – na poziomie krajów Europy Północnej²⁶⁾.

Źródła finansowania AI

Światowymi liderami wydatków na rozwiązania AI są Stany Zjednoczone, Chiny, Francja i Wielka Brytania. Chiny – jako jeden z pierwszych krajów na świecie – już w lipcu 2017 roku ogłosiły swoją strategię AI pod nazwą Next Generation Artificial Intelligence Development Plan. Istotnym elementem chińskiego planu były inwestycje w rodzime start-upy – w ciągu dwóch lat przeznaczono na ten cel ponad 1 miliard dolarów, skupiając się na rozwiązaniach z zakresu opieki zdrowotnej²⁷⁾. Francja ogłosiła swoją strategię w marcu 2018 roku pod nazwą AI for Humanity. Jej celem – na którego realizację przeznaczono 1,5 miliarda euro – jest uczynienie z Francji światowego lidera w dziedzinie sztucznej inteligencji. Francuska strategia zakłada skupienia się na czterech obszarach:

opieka zdrowotna, ochrona środowiska, transport i obronność. W Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii głównymi inwestorami w rozwiązania AI są firmy prywatne.

W Polsce, z powodu małej liczby dużych firm prywatnych, w finansowanie projektów AI konieczne jest zaangażowanie sektora publicznego i największych spółek Skarbu Państwa. Tabela 1. poniżej przedstawia główne programy publiczne wspierające rozwój innowacji i innowacyjnych firm. W ich ramach możliwe jest finansowanie również projektów związanych z rozwojem i wdrażaniem rozwiązań AI.

24) Raport opracowany dla Ministerstwa Cyfryzacji: Grzegorz Koloch i in., Intensywność wykorzystania danych

w gospodarce a jej rozwój – analiza diagnostyczna, Warszawa 2017.

25) Tabela Creative Class Share 2015 (poz.33); http://creativeclassgroup.com/_wp/wp-

content/uploads/2019/11/Global-Creativity-Index-2015.pdf.

26) https://www.oecd.org/pisa/publications/pisa-2018-results.htm

27) https://www.arp.pl/__data/assets/pdf_file/0008/89918/_Raport_ARP_druk_po_stronie_calosc.pdf

(17)

Tabela 1. Wykaz programów finansujących wdrożenia i rozwój innowacji w Polsce

Nazwa Nazwa Krótki opis programu/ Adresaci programu/ Dostępne

instytucji finansującej

programu/

projektu/

inicjatywy

projektu/inicjatywy

projektu/inicjatywy środki (w milio- nach złotych) Narodowy Nowa Energia Program ma służyć wsparciu Przedsiębiorcy/ jednostki 2 500²⁸⁾

Fundusz przedsiębiorców i jednostek samorządu terytorialnego/

Ochrony samorządu terytorialnego we podmioty świadczące usługi

Środowiska wdrożeniu innowacyjnych publiczne w ramach

i Gospodarki technologii z sektora energii, realizacji zadań własnych

Wodnej m.in. w obszarach

„Inteligentne miasta rozwoju”

oraz „Samowystarczalne klastry energetyczne”.

jednostek samorządu terytorialnego.

Narodowe Szybka Ścieżka Konkurs jest ukierunkowany Przedsiębiorcy, konsorcja 1 200 Centrum Badań 1/1.1.1/2020 na badania przemysłowe i/lub przedsiębiorstw, konsorcja

i Rozwoju eksperymentalne prace

rozwojowe, których efektem jest opracowanie

innowacyjnego rozwiązania możliwego do wdrożenia w działalności gospodarcze.

naukowo-przemysłowe.

Narodowe Program Celem programu Podmioty gospodarcze, 840

Centrum Badań INFOSTRATEG INFOSTRATEG jest rozwijanie jednostki naukowe,

i Rozwoju polskiego potencjału

badawczego przy

rozwiązywaniu wybranych problemów uczenia maszynowego, które dają możliwości rozwoju na szerszą skalę.

jednostki administracji publicznej.

Narodowe BRIdge Alfa (1.3.1 Program wspiera realizację Zespoły projektowe lub/i 400 Centrum Badań POIR) pomysłów znajdujących się w młode spółki

i Rozwoju fazie seed, w której ryzyko

niepowodzenia inwestycyjnego jest największe, ale można je zweryfikować relatywnie niedużym kosztem.

technologiczne, które mają innowacyjny pomysł i potrzebują środków na jego sfinansowanie.

28) W tym budżet obszarów „Inteligentne miasta rozwoju” oraz „Samowystarczalne klastry energetyczne” –

600 (program w przygotowaniu).

(18)

Narodowe BRIdge VC: PFR Fundusze uruchomione przez Młode spółki 110 Centrum Badań NCBR CVC. Fundusz Funduszy PFR NCBR technologiczne.

i Rozwoju Fundusze SpeedUp Energy Innovation oraz EEC Magenta

CVC inwestują w spółki technologiczne w fazie wzrostu i/lub ekspansji.

Narodowe LIDER Głównym celem programu jest Młodzi naukowcy. 100

Centrum Badań poszerzenie kompetencji

i Rozwoju młodych naukowców

samodzielnego planowania, zarządzania oraz kierowania, podczas realizacji projektów naukowych, których wyniki mogą być wdrożone w gospodarce.

Narodowe Działania 4.1 PO Konkurs jest ukierunkowany Przedsiębiorstwa, konsorcja 150 Centrum Badań IR „Badania na badania przemysłowe i/lub naukowo-przemysłowe.

i Rozwoju naukowe i prace rozwojowe”

Projekty Aplikacyjne 2/4.1.4/2020

eksperymentalne prace rozwojowe, których efektem jest opracowanie

innowacyjnego rozwiązania. W ramach KIS (dla AI jest to KIS 10).

Narodowe BRIdge VC – Polsko-izraelski fundusz Startupy. 40

Centrum Badań fundusz TDJ Venture Capital jest i Rozwoju Pitango Ventures skoncentrowany na

inwestycjach w technologiczne startupy.

Polska Agencja POPW1.1.2 Celem programu jest Małe przedsiębiorstwa, 300 Rozwoju Rozwój startupów dofinansowanie rozwoju które zakończyły proces

Przedsiębiorczości w Polsce Wschodniej

start-upów w początkowej fazie działalności, a także wprowadzenie produktu na rynek krajowy lub zagraniczny oraz systematyczne

zwiększanie jego sprzedaży.

akceleracji i otrzymały rekomendację dalszego rozwoju.

(19)

Polska Agencja POIR Działanie 2.5 Celem działania jest wzrost Akceleratory 133 Rozwoju Programy zaangażowania dużych i technologiczne.

Przedsiębiorczości akceleracyjne średnich przedsiębiorstw w rozwój startupów przez skierowanie własnych zasobów finansowych, osobowych i technicznych w proces akceleracji,

umożliwienie im zdobycia doświadczenia i stworzenie ram prawnych takiej współpracy.

Polska Agencja POIR Działanie Celem konkursu jest Start-upy z zagranicy. 30 Rozwoju 2.4.1 Pilotaż zachęcenie zagranicznych

Przedsiębiorczości Poland Prize start-upów do prowadzenia biznesu w Polsce.

Polska Agencja POIR działanie Celem pilotażu jest Przedsiębiorcy i jednostki 5 Rozwoju 2.4.1 Pilotaż podniesienie kompetencji samorządu terytorialnego.

Przedsiębiorczości GovTech inno_LAB

jednostek samorządu terytorialnego w zakresie wdrażania innowacji, w szczególności stosowania przez nie dialogu technicznego oraz trybu konkursowego określonych w Prawie zamówień publicznych.

Polska Agencja Norweski Celem programu jest Mikroprzedsiębiorstwa, 79 Rozwoju Mechanizm opracowanie i wprowadzenie małe i średnie

Przedsiębiorczości Finansowy 2014–

2021, Schemat technologie poprawiające jakość życia – Welfare technology;

na rynek nowych lub znacząco ulepszonych produktów lub usług opartych na

nowoczesnych technologiach, które poprawią jakość życia najbardziej wrażliwych grup społeczeństwa, w

szczególności będą

odpowiadać na potrzeby osób starszych i poprawiać jakość życia.

przedsiębiorstwa

Urząd obsługujący ministra

Akademia Innowacyjnych Zastosowań

Projekt Akademii

Innowacyjnych Zastosowań Technologii Cyfrowych składa

Studenci kierunków związanych z AI, uczelnie.

81

(20)

właściwego Technologii się z szeregu działań, które do spraw Cyfrowych (AI mają wesprzeć proces informatyzacji Tech) kształcenia II stopnia i

najwyższej klasy specjalistów w zakresie sztucznej

inteligencji, uczenia maszynowego i

cyberbezpieczeństwa. Projekt zgłoszony do dofinansowania w ramach POPC działanie 3.2.

Ministerstwo Doktorat W ramach programu Przedsiębiorcy i doktoranci. 47 Edukacji i Nauki wdrożeniowy II –

Sztuczna Inteligencja

wspierana jest działalność naukowa w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji w procesach technologicznych lub społecznych, w tym związanych z

cyberbezpieczeństwem.

Polski Fundusz PFR Starter FIZ, Program obejmuje wsparcie Przedsiębiorstwa, na etapie Około Rozwoju PFR Biznes FIZ,

PFR Otwarte Innowacje FIZ, PFR KOFFI FIZ, PFR NCBR CVC

funduszy venture capital inwestujących w nowoczesne technologie zarówno na wczesnym jak i na późniejszym etapie.

zarówno start-upu jak i późniejszym.

2500

GovTech Polska Konkursy GovTech Polska

Konkursy organizowane w ramach Programu GovTech Polska łączą najbardziej innowacyjne firmy prywatne z sektorem publicznym.

Zaprezentowane rozwiązania, sfinansowane ze środków przeznaczonych na konkursy, pomagają unowocześnić administrację publiczną przy wykorzystaniu najnowszych technologii.

Przedsiębiorstwa. 145 na całość programu

(21)

Fundacja - Celem Fundacji Platforma Przedsiębiorstwa. 20²⁹⁾

Platforma Przemysłu Przyszłości jest

Przemysłu działanie na rzecz wzrostu

Przyszłości konkurencyjności

przedsiębiorców i ich rozwoju w kierunku przemysłu 4.0. To m.in. wsparcie ich

transformacji cyfrowej w zakresie procesów, produktów i modeli biznesowych,

wykorzystujących najnowsze osiągnięcia z dziedziny automatyzacji, sztucznej inteligencji, technologii teleinformatycznych oraz komunikacji między

maszynami oraz człowiekiem a maszynami.

Huby Innowacji Program Ministra Celem programu jest Przedsiębiorstwa i 30³⁰⁾ Cyfrowych (DIH) Rozwoju na lata wyłonienie, rozbudowa i administracja publiczna.

w Polsce 2019–2021 pn. uzupełnienie potencjału Ministerstwo „Przemysł 4.0” ośrodków, które posiadają

zdolność do pełnienia roli

Rozwoju, Pracy Hubów Innowacji Cyfrowych

i Technologii (ang. Digital Innovation Hubs), wypracowanie dobrych praktyk i standaryzacja świadczonych przez nie usług, oraz wsparcie przedsiębiorców w zakresie produktowej, usługowej oraz organizacyjnej transformacji, przy

wykorzystaniu najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych.

Europejskie Sieć Europejskich Celem ustanowionego przez Przedsiębiorstwa i 470³¹⁾ Huby Innowacji Hubów Innowacji Unię Europejską na lata 2021– administracja publiczna.

Cyfrowych (DIH) Cyfrowych 2027 programu Cyfrowa Europa (Digital Europe Programme) jest rozbudowa

Komisja cyfrowej infrastruktury

Europejska/ technicznej, jak również

Ministerstwo

29) Roczny budżet FPPP na działalność.

30) Budżet programu na lata 2019–2020.

31) Przewidywany budżet na lata 2021–2027 (środki KE i wkład Polski).

(22)

Rozwoju, Pracy i Technologii

zwiększenie w państwach członkowskich poziomu wykorzystania cyfrowych technologii przez

administrację publiczną oraz sektor prywatny, a w szczególności przez małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Ma temu służyć utworzenie sieci Europejskich Hubów Innowacji Cyfrowych (ang. European Digital Innovation Hubs – EDIHs), których zadaniem będzie wspieranie cyfrowej transformacji administracji publicznej oraz

przedsiębiorstw.

Powyższe narzędzia, choć już teraz służą rozwojowi AI w Polsce, będą cyklicznie ewaluowane przez instytucję finansującą oraz Zespół Zadaniowy Polityki AI działający przy Komitecie Rady Ministrów ds.

Cyfryzacji pod kątem koordynacji z Polityką AI, w tym dopasowania do specyfiki polskiego rynku AI oraz wystarczającego uwzględnienia inwestycji w sztuczną inteligencję w ich przyznawaniu. W dialogu z rynkiem i organizacjami społecznymi, niektóre z nich mogą być przeprojektowane by lepiej wspierać m. in.:

1) inwestycje w kapitał ludzki – kompetencje kadry zarządzającej, specjalistów i pozostałych pracowników mających styczność z rozwiązaniami wykorzystującymi AI, a także zapobieganie odpływowi z kraju tegoż kapitału ludzkiego oraz wytwarzanych dzięki niemu innowacji;

2) pozyskiwanie odpowiedniego sprzętu oraz oprogramowania, w tym służącego do cyfryzacji procesów produkcyjnych i biznesowych;

3) inwestycje w badania i rozwój;

4) transfer wyników badań do środowisk produkcyjnych;

5) inwestycje w strategiczne projekty infrastrukturalne;

6) tworzenie i udostępnianie danych oraz oprogramowania na otwartych licencjach, a także darmowe udostępnianie produktów na potrzeby rozwoju AI w Polsce;

7) utrzymanie polskich talentów w dziedzinie AI w polskim ekosystemie AI.

Poza środkami krajowymi Polska zamierza zabiegać na arenie międzynarodowej o ambitne podejście do finansowania rozwoju sztucznej inteligencji.

(23)

To podejście będzie się objawiać m. in. aktywnym domaganiem się przez Polskę szczególnego uwzględnienia finansowania AI w konstrukcji wieloletniej perspektywy finansowej Unii Europejskiej (Multiannual Financial Framework) na lata 2021–2027. W tym celu Polska będzie postulować uwzględnienie wyodrębnionych instrumentów wspierających działania w obszarze zarówno badań, jak i wdrożeń AI w ramach:

 Funduszu Spójności,

 Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,

 Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, oraz programów:

 Cyfrowa Europa (Digital Europe Programme – DEP),

 Horyzont Europa (Horizon Europe),

 Łącząc Europę (Connecting Europe Facility) w obszarze telekomunikacji (CEF Telecom).

Polska popiera również tworzenie osobnych, dedykowanych mechanizmów finansowego wsparcia rozwoju AI w krajach członkowskich. Opowiada się jednocześnie za tym, by w ich ramach środki były rozdzielane proporcjonalnie do wielkości gospodarki danego państwa, co pozwoli zmaksymalizować liczbę beneficjentów i zapewnić zrównoważony rozwój w UE.

(24)

Zanim czegoś dokonamy,

zawsze wydaje się to czymś niemożliwym.

Nelson Mandela

(25)

1. AI i społeczeństwo

Sztuczna inteligencja redefiniuje wiele zawodów przez automatyzację oraz optymalizację procesów, a co się z tym wiąże powoduje, że maszyny zastępują rutynową i powtarzalną pracę na niespotykaną wcześniej skalę. Skutkuje to ryzykiem pogłębienia problemów w regionach wykluczonych społecznie i ekonomicznie, zwiększenia bezrobocia lub pogłębienia różnych form nierówności i dyskryminacji.

Skutki automatyzacji lub optymalizacji będą prawdopodobnie różne dla różnych grup społecznych.

Oddziaływania będą mieć charakter nie tylko gospodarczy, lecz także społeczny i polityczny.

Jedną z cech robotyzacji jest wyręczenie ludzi w pracach żmudnych, powtarzalnych i ciężkich. Jest też ona sposobem na zrekompensowanie braku siły roboczej z powodu niekorzystnego rozwoju demograficznego w krajach rozwiniętych. W związku z tym należy wspomóc rozwój ludzkich możliwości w kierunku bardziej kreatywnej pracy i przygotować pracowników zagrożonych zawodów na nowe wyzwania.

Zachodzące zmiany społeczne powinny być analizowane z wykorzystaniem potencjału naukowych metod modelowania procesów społecznych.

Aby włączyć całe społeczeństwo w tworzenie nowych zawodów gospodarki opartej na danych, zadaniem państwa jest stworzenie osobom zagrożonym utratą pracy w związku z wdrażaniem AI warunków do podnoszenia kompetencji w dziedzinach kompatybilnych z trendami rynkowymi.

Przygotowanie się na te zmiany będzie również wymagać zmian w prawie. Kwestie dotyczące rozwoju umiejętności, związanych z AI oraz wykorzystaniem narzędzi opartych na AI w procesach edukacyjnych, są przedmiotem powstającej w Polsce Zintegrowanej Strategii Umiejętności 2030.

W celu rozwinięcia i pełnego wykorzystywania potencjału sztucznej inteligencji należy przede wszystkim elastycznie i stale reagować na rozwój technologii przez ustanowienie przyjaznego prawodawstwa w zakresie badań i rozwoju, tworzenie nowych modeli ekonomicznych, usuwanie przeszkód i wzmacnianie gotowości prawnej do zmian rynkowych. Polska musi również zadbać o swoją zdolność do zachowywania wysoko wyspecjalizowanej kadry z obszaru AI oraz przyciągania specjalistów z zagranicy – przedsiębiorców, badaczy i pracowników, przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu ochrony praw podstawowych człowieka. Dlatego też należy te zmiany wprowadzać zgodnie z europejskim podejściem do godnej zaufania sztucznej inteligencji (ang.

Trustworthy AI) ukierunkowanej na człowieka, które umożliwia jak najszersze wykorzystanie i dostęp do rozwiązań AI i korzyści płynących z nich korzyści. Wszystko to oczywiście przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu ochrony praw człowieka. Dlatego też należy te zmiany wprowadzać zgodnie z europejskim podejściem do godnej zaufania sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka, które polega na stworzeniu ram etycznych oraz rekomendacji dotyczących polityki i inwestycji w obszarze AI, co pozwala, w warunkach rywalizacji globalnej, na jak najszersze wykorzystanie szans, jakie niesie AI oraz zmitygowanie ryzyk społecznych, politycznych gospodarczych, jakie potencjalnie ujawniają się przy zastosowaniach AI. Jednym z elementów tego podejścia jest zapewnienie dostępu do rozwiązań AI, w tym bibliotek algorytmów, ale też dostępu do korzyści płynących z zastosowań tej technologii. Organizacje międzynarodowe, takie jak UE czy ONZ, pracują nad ramami etyki i regulacjami dotyczącymi AI. Dokumenty te także mówią o zapewnieniu braku wyłączenia społecznego oraz unikaniu przypadkowej dyskryminacji. Polscy przedstawiciele powinni kontynuować swój udział w pracach tych organizacji, a nawet go zintensyfikować, zwracając uwagę na godność człowieka i jego prawa, a także praktyczne sposoby implementowania tej i

(26)

naczelnej wartości w ramy technicznych i nietechnicznych reguł etycznych dedykowanych dla oceny AI pod kątem spełniania wymogów godnej zaufania sztucznej inteligencji i odpowiedzialności przypisanej człowiekowi lub jego organizacjom, którym przypisana może być zdolność prawna i do czynności prawnych.³²⁾

Strategiczni partnerzy realizacji celów w obszarze AI i społeczeństwo:

1) Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji;

2) Urząd obsługujący ministra właściwego do spraw informatyzacji;

3) Ministerstwo Edukacji i Nauki;

4) Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej;

5) Ministerstwo Obrony Narodowej;

6) Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej;

7) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi;

8) Ministerstwo Klimatu i Środowiska;

9) Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego;

10) Ministerstwo Aktywów Państwowych;

11) Główny Urząd Statystyczny;

12) Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

13) urzędy wojewódzkie;

14) urzędy marszałkowskie;

15) organizacje pozarządowe (NGO).

Cele krótkoterminowe (do 2023 r.)

1. Skuteczna prewencja i przeciwdziałanie negatywnym konsekwencjom rozwoju sztucznej inteligencji dla rynku pracy. Wdrożenie w dialogu z rynkiem działań osłonowych dla rynku pracy, poprzedzonych analizą społeczno-ekonomiczną. Narzędzia:

1) określenie, które zawody są potencjalnie zagrożone zniknięciem w najbliższym czasie i przygotowanie programów rekwalifikacyjnych dla osób wykonujących te zawody;

2) regularne przygotowywanie i udoskonalanie prognoz sektorowych i tematycznych w celu oszacowania potencjalnych zagrożeń i możliwości tworzenia nowych miejsc pracy;

3) systematycznie aktualizowana analiza ryzyka dla rynku pracy związanego z inteligentną automatyzacją;

32) Jednym z przykładów testowania wymogów godnej zaufania sztucznej inteligencji jest ALTAI https://futurium.ec.europa.eu/en/european-ai-alliance/pages/altai-assessment-list-trustworthy-artificial- intelligence.

(27)

4) metodyczne podejście do monitorowania wpływu zmian technologicznych na rynek pracy przez tworzenie raportów i publikowanie wyników;

5) promowanie świadomych wyborów kariery przystosowanych do warunków gospodarki przyszłości;

6) skuteczne doradztwo zawodowe, coaching, edukacja, ukierunkowane dotacje, pożyczki uprzywilejowane lub amortyzacja podatkowa;

7) przygotowanie kadr do nowych zawodów związanych z zastosowaniem rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji;

8) przygotowanie prawa pod kątem elastycznych form pracy i wirtualizacji środowiska pracy (praca zdalna).

2. Analiza etycznych skutków implementacji AI oraz oddziaływania systemów AI na sferę praw człowieka. Narzędzia:

1) wspieranie badań nad etyką AI w dzięki grantom, konkursom i innym formom finansowania;

2) dokonywanie, w uprzednio ustalonym trybie i zakresie, oceny społecznego oddziaływania systemów, które wykorzystują AI (w szczególności wpływu na prawa i wolności ludzi) oraz wypracowanie metod ich niezależnego audytowania;

3) wspieranie, przygotowanie i konsultowanie przyszłych regulacji związanych z tym zakresem – krajowych oraz (tam gdzie to możliwe) tworzonych na poziomie UE oraz w ramach innych ciał międzynarodowych, a także monitorowanie pojawiających się rekomendacji i regulacji OECD, ONZ, UE i Rady Europy w zakresie etyki AI;

4) wspieranie, w ramach prac nad regulacją AI, zasad przetwarzania danych osobowych wynikających z RODO³³⁾(w szczególności zasady minimalizacji danych), rzetelnej oceny ryzyka dla systemów wykorzystujących AI i przeciwdziałania błędom w ich projektowaniu (np. algorytmicznego skrzywienia), przejrzystości, rozliczalności i wyjaśnialności systemów wykorzystujących AI, w szczególności tych, które realizują zadania w sferze publicznej lub mają wpływ na sferę praw i wolności człowieka;

5) monitorowanie i moderowanie pojawiających się rekomendacji lub regulacji OECD, ONZ, UE i Rady Europy w zakresie etyki AI i odpowiedzialności w cyklu życia AI;

6) zainicjowanie ścieżki grantów badawczych na badania z zakresu przejrzystości i rozliczalności zastosowań algorytmów AI, w szczególności do zadań publicznych oraz komercyjnych celów, które wiążą się z istotnym oddziaływaniem na człowieka.

3. Zapewnienie bezpieczeństwa oraz zbudowanie zaufania społecznego i gotowości do wykorzystywania rozwiązań AI w połączeniu z demokratyzacją dostępu do AI.

Narzędzia:

33) Lub przyszłych regulacji w zakresie ochrony danych osobowych, które staną się częścią porządku prawnego

w Polsce.

(28)

1) promowanie wiedzy o sztucznej inteligencji i jej wpływie na społeczeństwo przez media, w tym media internetowe;

2) walka z dezinformacją oraz nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi funkcjonowania AI oraz szans i zagrożeń wynikających z automatyzacji;

3) kampanie podnoszące świadomość społeczeństwa oraz firm na temat algorytmów (w szczególności złożonych i uczących się) ich zasad działania, modelowych zastosowań, ryzyk związanych z algorytmicznym podejmowaniem decyzji opartym na przewidywaniu ludzkich zachowań;

4) wspieranie niezależnych narzędzi do oceny ryzyka dla systemów wykorzystujących AI, m.in. poprzez kampanie skierowane do przedsiębiorców, systemy zachęt i granty na cele badawcze;

5) wspieranie edukacji konsumentów (użytkowników) systemów wykorzystujących AI, nakierowanej na zrozumienie zasad ich działania, krytyczną ocenę możliwych konsekwencji oraz umiejętność szacowania indywidualnego ryzyka;

6) podnoszenie kompetencji urzędników w zakresie wykorzystywania narzędzi AI w relacjach państwo-obywatel, w tym przeciwdziałających ryzyku dyskryminacji;

7) stworzenie w Polsce warunków sprzyjających ściąganiu wysoko wykwalifikowanych kadr z obszaru AI;

8) przedstawianie rolnikom korzyści z wykorzystania sztucznej inteligencji, w tym przez stworzenie w Polsce modelowych gospodarstw rolnych wykorzystujących rozwiązania AI przy udziale jednostek doradztwa rolniczego;

9) programy i systemy zachęt przeciwdziałające odpływowi wykwalifikowanych specjalistów AI z Polski.

4. Uruchomienie kampanii przygotowujących społeczeństwo na zmiany związane z przyjmowaniem modelu gospodarki opartej na danych (gospodarki algorytmicznej).

Narzędzia:

1) kampanie informacyjne o możliwościach, które niesie ze sobą sztuczna inteligencja i o tym, jak radzić sobie w sytuacji powstawania nowych zawodów i zmiany sposobu wykonywania pracy (np. zdalnie);

2) kampanie informacyjne o możliwościach, które niesie ze sobą sztuczna inteligencja dla administracji państwowej i spółek z udziałem Skarbu Państwa;

3) kampanie promujące interdyscyplinarne kierunki studiów, kursy internetowe i indywidualne zdobywanie wiedzy.

5. Uczynienie z Polski kraju atrakcyjnego dla wysoko wykwalifikowanej siły roboczej z obszaru AI. Narzędzia:

1) ułatwienia prawne, technologiczne i informacyjne dla rodzimych firm oraz mieszkańców państw trzecich chcących prowadzić w Polsce działalność gospodarczą z obszaru AI;

(29)

2) współpraca z wiodącymi ośrodkami akademickimi na świecie i promowanie Polski jako miejsca realizacji zawodowej w obszarze AI;

3) bezpośrednia współpraca ze środowiskiem biznesowym nad okresowym przeglądem istniejącego systemu ułatwień i zachęt w celu ściągania do Polski wysoko wykwalifikowanych pracowników z obszaru AI.

Cele średniookresowe (do 2027 r.)

1. Analiza i eliminacja barier legislacyjnych i obciążeń administracyjnych dla nowych przedsiębiorstw zajmujących się sztuczną inteligencją. Narzędzia:

1) tworzenie warunków do zwiększenia elastyczności rynku pracy przez odpowiednie zmiany w prawodawstwie i konsultacje z pracodawcami oraz związkami zawodowymi w tym zakresie;

2) przygotowanie nowych typów licencji dla algorytmów oraz rozwiązań teleinformatycznych umożliwiających otwarte wykorzystywanie technologii AI (wytworzonych ze środków publicznych) przez sektor publiczny;

3) aktualizacja prawa w zakresie zapewnienia dostępu do danych, w tym danych wrażliwych (np. danych medycznych) oraz warunków funkcjonowania zaufanych przestrzeni do dzielenia się tymi danymi z uwzględnieniem ochrony prywatności i danych osobowych;

4) przygotowanie i aktualizowanie systemu prawnego pod kątem możliwości praktycznych wdrożeń sztucznej inteligencji, które dotyczą nie tylko algorytmów, lecz także przetwarzania danych w chmurze obliczeniowej z wykorzystaniem komputerów brzegowych (EDGE), wykorzystania rozwiązań Internetu rzeczy (ang.

Internet of Things – IoT) w kontekście przemysłu, gromadzenia danych publicznych, a także bezpieczeństwa danych obywateli i dzielenia się danymi przemysłowymi;

5) przygotowanie i aktualizowanie prawa pod kątem praktycznych wdrożeń dronów autonomicznych wykorzystujących sztuczną inteligencję, które będą używane w rolnictwie do inspekcji upraw oraz infrastruktury chronionych obiektów;

6) konsultacje ze środowiskiem akademickim, społecznym i biznesowym w celu wypracowania i regularnej aktualizacji kierunków promocji, zmian prawa i działań mających na celu likwidację barier legislacyjnych i obciążeń administracyjnych w dynamicznie zmieniającym się środowisku.

2. Podejmowanie działań w określonych obszarach związanych z rozwojem sztucznej inteligencji, w szczególności w celu wydajnego i szybkiego dostępu do danych i ich wykorzystywania przez wszystkich uczestników życia gospodarczego, bez względu na wielkość instytucji. Narzędzia:

(30)

1) promowanie rozwiązań związanych z otwartością danych, m. in. przez rozwój Cyfrowej Piaskownicy Administracji³⁴⁾, portalu Otwarte Dane³⁵⁾, repozytoriów cyfrowych tworzonych w sektorze kultury oraz rozwiązań komercyjnych i akademickich opartych na otwartych danych, jak również pilotażowych sektorowych zaufanych przestrzeni danych;

2) umożliwienie dostępu do rozwiązań szybkiej infrastruktury – m. in. centrów obliczeniowych (w tym GPU) i łączy szerokopasmowych (w tym opartych na sieci 5G lub nowszej), na której mogą być wykonywane obliczenia.

3. Wsparcie programów przygotowujących społeczeństwo do zmian wywołanych rozwojem gospodarki algorytmicznej w Polsce. Narzędzia:

1) stworzenie nowych i agregacja istniejących baz wiedzy i materiałów edukacyjnych w ramach jednego punktu kontaktowego dla osób przekwalifikowujących się w kierunku branży nowoczesnych technologii;

2) kontynuacja rozbudowy oferty kursów, kierunków studiów oraz interdyscyplinarnych programów naukowo-badawczych (w tym online oraz hybrydowych, czyli takich, które łączą edukację stacjonarną z edukacją online) organizowanych we współpracy z przedstawicielami środowiska biznesowego i połączonych z elementami doradztwa zawodowego i budowy sieci kontaktów branżowych.

4. Zapobieganie bezrobociu i elastyczne tworzenie nowych miejsc pracy na rynku pracy dla grup w niekorzystnej sytuacji. Narzędzia:

1) programy informacyjne, edukacyjne i przekwalifikowujące ukierunkowane na przeciwdziałanie powstawaniu bezrobocia;

2) kursy doszkalające i przekwalifikowujące dla reprezentantów najbardziej zagrożonych zawodów, w tym zachęcające do zdobywania kwalifikacji i rozwoju umiejętności z dziedziny nowoczesnych technologii m.in. przez rozwój kwalifikacji rynkowych ujętych w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji.

5. Zdefiniowanie stałych programów wspierania działalności artystycznej i kreatywnej w obszarze AI. Narzędzia:

1) współorganizowanie wystaw działających w trybie ciągłym z dzieł tworzonych i współtworzonych przy pomocy AI;

2) uregulowanie kwestii własności intelektualnej utworów powstałych przy użyciu AI;

3) organizacja międzynarodowych konkursów na dzieła tworzone przy pomocy AI oraz wsparcie polskich artystów zwyciężających w konkursach organizowanych za granicą.

34) https://cpa.gov.pl/store/

35) http://dane.gov.pl/