Andrzej F. Dziuba
Ks. Stanisław Jan Kotowski
(1914-1984)
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 28/3-4, 280-284
280 M a te ria ły [12] K S. S T A N ISŁ A W JA N K O TO W SK I
(1914—1984)
I. S zk ic b iograficzn y
K s. S ta n is ła w J a n K o to w s k i u r a d z ił siię 20 c z e rw c a 1914 r . w K u - ro z w ę k a c h k o ło B u s k a Z d ro ju , w z ie m i k ie le c k ie j, n a te r e n ie d ie c e z ji s a n d o m ie r s k ie j. R o d z ic a m i je g o b y li: W ła d y s ła w i S ta n is ła w a z d o m u K a m iń s k a . Z r a c j i s p e c y f ik i p r a c y o jca, k t ó r y b y ł p r a c o w n i k ie m u m y s ło w y m r o d z in a b a rd z o często z m ie n ia ła m ie js c e z a m ie sz k a n ia . D la te g o te ż S ta n is ła w u c z ę sz c z a ł d o sizkoły p o d s ta w o w e j w P o ła ń c u i w W o jk o w ic a c h K o śc ie ln y c h , do g im n a z ju m zaś w T a r n o w s k ic h G ó ra c h i S a n d o m ie rz u . Z a p e w n e p o d w p ły w e m r e lig ijn e j a tm o s f e r y jalka p a n o w a ła w d o m u ro d z in n y m o ra z w o to c z e n iu d o jr z a ł w m ło d y m m a tu rz y ś c ie g ło s p o w o ła n ia k a p ła ń s k ie g o z a o fia ro w a n y p rz e z B oga. U z y sk a w s z y św ia d e c tw o d o jrz a ło ś c i S t. K o to w s k i w s tą p ił do W yższego S e m in a r iu m D u c h o w n e g o w S a n d o m ie rz u , gdizie o d b y ł p e łn e situdia M o zofłczno-teofogiczm e i s p e łn ił w s z y s tk ie w y m o g i n a u k o w e i f o r m a c y jn e w d ro d z e k u k a p ła ń s tw u . Ś w ię c e n ia p r a z b i te r a - t u o tr z y m a ł w d n iu lii c z e rw c a 1038 r . w b a z y lic e s a n d o m ie rs k ie j p .w . N a ro d z e n ia N M P . S tu d ia s e m in a r y jn e ro z w in ę ły w S ta n is ła w ie z a in te re s o w a n ia n a u k o w e , p o g łę b iły b o g a tą w ie d z ę o g ó ln ą o ra z p r z y g o to w a ły do p r a c y d u s z p a s te rs k ie j. B e z p o śre d n io p o ś w ię c e n ia c h a d m i n is tr a t o r d ie c e z ji b p J a n K a n ty L o re k p o w ie rz y ł n e o p re z b ite ro w ii K o to w sk ie m u , n a sp o só b ty m c z a s o w y i z a stę p c z y o b o w ią z k i d u s z p a s te rs k ie w p a r a f ii W ło stó w ko ło O p a to w a . P o k r ó t k im o k re s ie p r a c y p a r a f ia l n e j je s ie n ią teg o sam e g o r o k u w ła d z a d u c h o w n a s k ie r o w a ła go n a s t u d ia s p e c ja lis ty c z n e do R z y m u , g d z ie z a p is a ł się n a W y d z ia ł T eo lo g iczn y P a p ie s k ie g o U n i w e r s y te tu G re g o ria ń s k ie g o . W r o k u n a s tę p n y m , p o d c z a s w a k a c y jn e go p o b y tu w P o ls c e z d n ie m <15 lip c a M M r . p o w ie rz o n o m u w c h a r a k t e r z e z a s tę p c z y m o b o w ią z k i d u s z p a s te rs k ie w p a r a f ii S ie c ie c h ó w O p a c tw o . T u z a s ta ła go z a w ie ru c h a I I w o jn y św ia to w e j. J u ż w e w rz e ś n iu '1(9319 r. z o sta ł a r e s z to w a n y p rz e z g e s ta p o i 'o sad zo n y w w ię z ie n iu ra d o m s k im , z k tó r e g o je d n a k dość s z y b k o z a s ta ł zw o ln io n y . Z d n ie m 27 p a ź d z ie rn ik a te g o ż r o k u p o w ie rz o n o m u k o le jn e o b o w ią z k i a d m i n is tr a to r a w s p o m n ia n e j p a r a f ii w S ie c ie c h o w ie . S ta n o w is k a je d n a k f o r m a ln ie n ie o b ją ł p o n ie w a ż te g o sa m e g o d n ia z o s ta ł z n ie go z w o ln io n y i z a m ia n o w a n o go w ik a riu s z e m te jż e p a r a f ii. W ty m o k re s ie g o rliw ie s p e łn ia ł o b o w ią z k i k a p ła ń s k ie w p o w ie rz o n e j jeg o tr o s c e w sp ó ln o c ie p a r a f ia ln e j, sp ie s z ą c je d n o c z e ś n ie c h ę tn ie z p o m o cą in n y m k a p ła n o m p r a c u ją c y m w o k o lic y . D zięk i z e z w o le n io m w ła d z n ie m ie c k ic h o d b y ł dość lic z n e p o d ró ż e d u s z p a s te rs k ie , m .in . do R a d o m ia i S a n d o m ie rz a .
[13] M a te ria ły
281
d z ą bp. L o r k a u z y s k a ł zgodę w ła d z o k u p a c y jn y c h n a o p u sz c z e n ie k r a j u . P o p r z y b y c iu do R z y m u , m im o w ie lu r ó ż n o r o d n y c h tr u d n o ś c i, n a d a l s tu d io w a ł n a G re g o ria n u m . T a m w d n iu 13 s ty c z n ia 1943 r . u z y s k a ł d o k to r a t z te o lo g ii n a p o d s ta w ie ro z p r a w y p t. De p o te s ta te d o m in a ti-v a e t eiu s r e la tio n e ad ju r is d ic tio n e m a p u d J o a n n em C a rd in a le m d e L u go S. J. P r o m o to r e m p r a c y d o k to r s k ie j b y ł k s. p ro f. F r a n c is z e k PetLster, S J , z n a n y b a d a c z p rz e s z ło śc i m y ś li te o lo g ic z n e j. A u to r d o k o n a ł a n a liz y p re z e n to w a : i ego z a g a d n ie n ia d a ją c ty m sa m y m p rz y c z y n e k h is to ry c z n y do in t e r p r e t a c j i k a n o n u 501( § 1 K o d e k s u P r a w a K a n o n ic z n e g o z 119.17 r., k tó r y w s k a z u je n a ro z ró ż n ie n ie tycih d w u r o d z a jó w w ła d z y . W m ię d z y c z a sie k s. K o to w s k i o d b y ł s t u d ia n a W y d z ia le O b o jg a P r a w P a p ie s k ie g o U n iw e r s y te tu L a te r a ń s k ie g o , k tó r e u k o ń c z y ł w d n iu 10 liipca 1946 r . d o k to r a te m u tr iu sq u e iu r is n a p o d s ta w ie p r a c y p t. D e S a cra e C on gre g a tio n is de R e lig io sis c o n situ tio n e y
c o m p e te n tia e t d e p r o c e d e n d i m o d o , p is a n e j p o d k ie r unikiem k s . p ro f . A rc a d io L a irra o n a . Z b r a k u d r u k u f r a g m e n tó w p rz e d s ta w io n y c h r o z p r a w k s. K o to w s k i n ie o tr z y m a ł d y p lo m ó w , lecz ty lk o o d p o w ie d n ie z a św ia d c z e n ia .
W czasie r e g u la r n y c h s tu d ió w w Rzymiiie k s. S ta n is ła w K o to w s k i u k o ń c z y ł S tu d iu m R a ta ln e z ty tu łe m A d w o k a ta R a ty i S y g n a tu r y A p o sto lsk ie j, n a d a n y m d n ia 1.1 p a ź d z ie r n ik a 1946 r . W laitacih 1943' i 11944 o d b y ł r ó w n ie ż p r a k ty k ę a d m i n is tr a c y jn ą w K o n g re g a c ji S o b o ru , w la t a c h 1343—1945 z aś u c z ę sz c z a ł do P a p ie s k ie j R z y m s k ie j A k a d e m ii L itu rg ic z n e j. Z a o s ią g n ię c ia w n a u c e i p r a c ę n a u k o w ą o tr z y m a ł tr z y z ło te m e d a le p a p ie s k ie . W czaslie s tu d ió w rz y m s k ic h p o s ia d ł r ó w n ie ż z n a jo m o ść k il k u ję z y k ó w o b c y c h (ła c in a , w ło sk i, f r a n cu sk i, n ie m ie c k i i a n g ie lsk i), k tó r a o k a z a ła s ię t a k p r z y d a tn a w p rz y s z łe j .pracy k a n c e l a r y jn e j . C zas t e n to z d o b y c ie ta k ż e d u ż e g o o so b is te g o d o św ia d c z e n ia i z n a jo m o śc i w sp ó łc z e s n e g o ś w ia ta i K o ścio ła. B y ł n a o c z n y m ś w ia d k ie m p r z e ż y w a n ia p rz e z S to lic ę A p o sto lsk ą c a ło ść p ro b le m ó w z w ią z a n y c h z I I w ojiną św ia to w ą .
P o d c z a s p o b y tu w e W łoszech, z w ła sz c z a w R z y m ie , k s. d r S. K o to w s k i sp ie s z y ł c h ę tn ie z p o m o c ą d u s z p a s te rs k ą n a rz e c z P o la k ó w
jaik ró w n ie ż i W ło ch ó w . S p e c y fic z n y m o d c in k ie m jeg o p r a c y b y ło p o w o ła n ie go n a k a p e la n a I I K o rp u s u W o js k a P o ls k ie g o p o d d o w ó d z tw e m g e n e r a ła W ła d y s ła w a A n d e rs a . F u n k c ję t ę s p e łn ia ł od 1944 r . a ż do c h w ili d e m o b iliz a c ji w 1947 r . O p ró c z śc iśle k a p ła ń s k ie j p o s łu g i s p e łn ia n e j w o b e c ż o łn ie rz y , k s . K o to w s k i z a jm o w a ł s ię ta k ż e o rg a n iz o w a n ie m u d z ia łu p o ls k ic h je d n o s te k w a u d ie n c ja c h p a p ie s k ic h . O k re s .p obytu w e W ło szech w la t a c h 119138—1947 pozwoddł n a w ią z a ć w iede s e r d e c z n y c h p r z y ja ź n i i w ię z ó w t a k z ż o łn ie rz a m i j a k i z w ie lo m a p r a c o w n ik a m i K u r ii R z y m sk ie j.
W 1947 r. k s. d r S ta n is ła w K o to w s k i n a p o d s ta w ie d e c y z ji o r d y n a r iu s z a s a n d o m ie rs k ie g o k s . b p . J . K . L o r k a p o w ró c ił do s w e j m a c ie r z y s te j d ie c e z ji, k tó r a po s t r a t a c h w o je n n y c h , ja k z re s z tą i w s z y s tk ie
282 M a te r ia ły [14] p o ls k ie diece zje, o d c z u w a ła o g r o m n y - b r a k k a p ła n ó w . B ra k te n w y s tę p o w a ł sz c z e g ó ln ie ja s k r a w o w o d n ie s ie n iu do k a d r y o d p o w ie d n io , p r z y g o to w a n y c h k a p ła n ó w do pra-cy w c e n tr a ln y c h in s ty tu c ja c h a d m in i s t r a c j i d ie c e z ji i w s e m in a r iu m d u c h o w n y m . . S tą d te ż d n ia 11 p a ź d z ie r n ik a 19*47 r . z a m ia n o w a n y z o s ta ł p ro f e s o re m w W y ższy m S e m i n a r i u m D u c h o w n y m w S a n d o m ie rz u . W y k ła d a ł aż c z te ry p rz e d m io ty : te o lo g ię m o r a ln ą , p ra w o k anonicznie, p u b lic z n e p ra w o K o ścio ła o ra z e ty k ę .
D n ia 27 p a ź d z ie rn ik a 11947 r . o b ją ł p o n a d to o b o w ią z k i p ro m o to ra s p ra w ie d liw o ś c i, a od' 12 s ty c z n ia r o k u n a s tę p n e g o , d o d a tk o w o jeszcze o b ro ń c y w ę z ła m a łż e ń sk ie g o w ta m te js z y m S ą d a ie B isk u p im . Biskuip o r d y n a r iu s z d n ia 7 lis to p a d a '1947 r. z a m ia n o w a ł k s. d r. K o to w s k ie go ta k ż e e g z a m in a to r e m p ro s y m o d a ln y m n a o k re s do 27 c z e rw c a 1954 r . N a p ro ś b ę p rz e ło ż o n e j p r o w in c ja ln e j z a m ia n o w a n y z o s ta ł z d n ie m 17 © ru d n ia 1347 r. z w y c z a jn y m sp o w ie d n ik ie m S ió s tr S łu ż e k N M P N ie p o k a la n ie P o c z ę te j. O b o w ią z k i te o d n a w ia n e b y ły n a o k re s k o le j n y c h tr z e c h leci, tj. 12 g r u d n ia 1119.50 r., 11 g r u d n ia 1953 r. i 29 l i s to p a d a 1966 r. U z y s k a n y n a G re g o ria n u m d o k to r a t z te o lo g ii k s. K o to w s k i n o s t r y f i k o w a ł w d n iu 5 lip c a 194<8 r . n a W y d z ia le T eo lo g ii K a to lic k ie j U n iw e rs y te tu ' W a rs z a w sk ie g o , m a ją c za p ro m o to ra k s . p ro f. A. B o ro w s k ie g o . O b o w ią z k i d ie c e z ja ln e i ta k ju ż b a rd z o lic z n e , n a d a l m n o ż y ł y się. O d 7 w rz e ś n ia 1948 r. p o d ją ł p ra c ę n o ta r iu s z a w K u r ii B i s k u p ie j w S a n d o m ie rz u , z a jm u je się p rz e d e w s z y s tk im s p r a w a m i d o m n ie m a n e j śm ie rc i. P o z a ty m , od 1949 r. b y ł r e d a k t o r e m n a c z e l n y m o r g a n u u rz ę d o w e g o K ro n ik a D ie c e zji S a n d o m ie r s k ie j a p rz e z •wiele l a t k ie r o w a ł. „ W y d a w n ic tw e m D ie c e z ja ln y m w S a n d o m ie rz u ” . Z g o d n ie z h is to ry c z n ą tr a d y c ją sw o je j d ie c e z ji, k s. d r S. K o to w sk i, o b o k in n y c h p ro f e s o ró w s e m in a ry jn y c h , p e łn ił p rz e z k il k a l a t f u n k c ję k a z n o d z ie i k a te d r a ln e g o . O d 11953 r. d o d a tk o w o p r a c o w a ł ja k o r e - la to r w T r y b u n a le P r y m a s o w s k im d la s p r a w d is p e n sa tio n is su p e r m a - tr im o n io ra to e t n on c o n su m a to w W a rs z a w ie , p rz y g o to w u ją c r e la c je d-o S to lic y A p o sto lsk ie j. P o p o w ro c ie z R z y m u k s. K o to w s k i b a rd z o c h ę tn ie u d z ie la ł się d u s z p a s te rs k o .
P o d w p ły w e m w ie lo r a k ic h .oskarżeń,, ty p o w y c h d la o k re s u l a t 50- -ty o h , z d n ie m 31 lip c a 1954 r . k s. d r S. K o to w s k i z o sta ł f o r m a ln ie z w o ln io n y z f u n k c j i ' p r o f e s o r a w s e m in a r iu m d u c h o w n y m o ra z n o ta r iu s z a w K u r ii s a n d o m ie rs k ie j. W tr z y laita p ó ź n ie j, t j . d n ia 29 s ty c z n ia 1957 r . z o sta ł z w o ln io n y ze s ta n o w is k a r e d a k t o r a n a c z e ln e g o „ K r o n ik i” . . ; ’ P o ’ p o w ro c ie z w ię z ie n ia k s. k a r d . S te f a n a W y sz y ń sk ie g o , P r y m a s a P o ls k i k s. K o to w s k i z o sta ł p o w o ła n y ; n a r e f e r e n ta w S e k r e t a r i a c ie P r y m a s a P o ls k i w W arsizaw ie. O d te j -pory s ta ł się je d n y m - z n a j b liż sz y c h w s p ó łp r a c o w n ik ó w i , d o m o w n ik ó w k a r d . W y szy ń sk ieg o . Od d n ia 1 m a r c a 1957 r. z a m ie s z k a ł w W a rs z a w ie p rz y u lic y k a r d . S.
[15]
M a te r ia ły283
H o z ju sz a , p rz y p a r a f i i p .w . S w . S ta n is ła w a K ositki n a Ż o lib o rz u . T a m n a d a l r o z w ija ł sw o ją d z ia ła ln o ś ć d u s z p a s te rs k ą . Z r a c j i m n o ż ą c y c h s ię o b o w ią z k ó w w S e k r e ta r ia c ie P r y m a s a , o d 1058 r. z a p rz e s ta ł p r a co w a ć ja k o r e l a to r w T r y b u n a le P ry m a s o w s k im .W u z n a n iu z a słu g o d d a n y c h K o ścio ło w i o ra z w u z n a n iu o so b iste j p o s ta w y k a p ła ń s k ie j,, p a p ie ż J a n X X I I I z a m ia n o w a ł k s . d r. S. K o to w sk ie g o w d n iu 8 m aja- 1959 r. S zam b ela/n em J e g o Ś w ią to b liw o śc i. O d d n ia 1 lip c a 1965 r . a ż do ś m ie rc i, k s . : K o to w s k i m ie s z k a ł p rz y u lic y M io d o w e j -17/19 w b u d y n k a c h R e z y d e n c ji P r y m a s a P o ls k i. Z a p e w n e z r a c j i s tu d ió w r z y m s k ic h o r a z p r a c y d u s z p a s te rs k ie j w ś ró d P o lo n ii, w l-9-!67 r . z o s ta ł z a m ia n o w a n y je d n y m z d w ó c h s e k r e ta r z y Kom ifsji E p isk o p aitu d la s p r a w d u s z p a s te r s tw a P o lo n ii. W o k re s ie -pra c y w. S e k r e ta r ia c ie w ie lo k r o tn ie to w a rz y s z y ł k s. P r y m a s o w i W y sz y ń s k ie m u w jeg o p o d ró ż a c h d u s z p a s te rs k ic h po k r a j u ja k i do W łoch. M .in w y je ż d ż a ł d w u k r o tn ie n a S o b ó r W a ty k a ń s k i II. P o n a d 10 la t te m u , tj. 19 s ty c z n ia 1974 r . p rz e n ió s ł się ze sw e j m a c ie rz y s te j d ie c e z ji s a n d o m ie rs k ie j i z o s ta ł iń k a rd y n o w a in y do a rc h id ie c e z ji w a r s z a w s k ie j. , K s. d r S. K o to w sk i w S e k r e ta r ia c ie P r y m a s a P o ls k i z a jm o w a ł się s p r a w a m i p r a w n y m i. W y k o n y w a ł ta k ż e w ie le s p e c ja ln y c h z a d a ń z le c a n y c h p rz e z k a r d . W y sz y ń sk ie g o . O p ra c o w y w a ł lic z n e . d o k u m e n ty do S to lic y A p o sto lsk ie j. C zas t e n to w n ik a n ie w s p r a w y K o śc io ła w P o ls c e oraz- p o g łę b ia n ie się jeg o w ła s n e j ś w ia d o m o ś c i K o śc io ła i ś w ia
ta .
-Ś m ie rć z a s ta ła k s. K o to w sk ie g o w 71 ro k u ż y c ia i 4,6 r o k u k a p ł a ń s tw a . Z m a r ł w U stce, d n ia 20 lip c a 19-84 r o k u . U ro c z y sto śc i żało b n e w k a te d r z e w a rs z a w s k ie j o d b y ły się p o d p rz e w o d n ic tw e m k s. k a r d . J ó z e f a G lem pa,, P r y m a s a P o ls k i. D o czesn e ciało sp o częło w z b io ro w y m g ro b o w c u k a p ła n ó w a rc h id ie c e z ji w a rs z a w s k ie j n a B ró d n ie w W a r szaw ie.
P o m im o t a k w s z e c h s tro n n e g o w y k s z ta łc e n ia k s. K o to w s k i p u b lik o w a ł b a rd z o m ało . W sw y m d o ro b k u p o s ia d a ty lk o d ro b n e p u b lik a c je . P r a w ie w s z y s tk ie p o c h o d z ą z c zasu p r a c y w S a n d o m ie rz u (1047— —-1057). N a le ż y -przypuszczać, iż p e w n a ic h część, z w łaszcza p u b lik o w a n a w „ K ro n ic e ” n ie z o s ta ła p o d p is a n a , i o b e c n ie b a rd z o tr u d n o usitaiić szczeg ó ło w y i p e łn y w y k a z . W a rto d la u z u p e łn ie n ia do d ać, że n in ie js z y z e s ta w n ie u w z g lę d n ia d ru k o w a n y c h d o k u m e n tó w czy p is m k o ś c ie ln y c h s y g n o w a n y c h n a z w is k ie m k s. p r a ł. S. K o to w sk ie g o w o k re s ie p r a c y w S e k r e ta r ia c ie P r y m a s a P o ls k i.
II. B ib lio g ra fia prac
W y k a z za s to s o w a n y c h s k r ó tó w cza so p ism :
G K a r. — G łos K a r m e lu
284
M a te ria ły[16]
P S — P o lo n ia S a c ra Z N K U L — Z e sz y ty N aulkow e K a to lic k ie g o U n iw e r s y te tu L u b e lsk ie g o 1. P r z y m u s i s tra c h ja k o p r z y c z y n y n ie w a żn o ś c i m a łż e ń s tw a w e d łu g p r a k t y k i R o ty R z y m s k ie j, P S li(1948) 371— 372. а. N o w e w y d a w n ic tw a , K D S 4261949) 2il6—.218 (sy g n o w a n e , K s. S. K.). 3. O d b u d o w a k o śc io łó w po w o jn ie , K D S 43(1950) 9*—.1(8, 52— 58, 157— —/158, 217—223, 284— 289; 44(1951) 31— 23, 67—69, 104^-105; 44(1952) 1(4— 17, 70—.7*1, 110— 118 (bez p o d p is u ). 4. O d b u d o w a sa n d o m ie rs k ic h k o śc io łó w p o w o jn ie 1939— 1945, K D S 43(1950) 97— 103 (baz p o d p isu ).5. Ł a s k a ż y c ie m w J e zu sie C h ry stu sie , G-Kar. 21(1952) 226—236. б. S p . ks. p ra ł. A d a m S z y m a ń s k i, K D S 49(li95!6) 78— 80 (sy g n o w a n e , K s. S. K.). 7. S p . ks. J a n K a d łu b ie c , K D S 50(11957) 57— 59. 8. A k tu a ln y sta n d u s z p a s te r s tw a e m ig r a c ji p o ls k ie j, Z N K U L 17(1974) n r 1—2 s. 12:7— 134. 9. (P r z e m ó w ie n ie n a c m e n ta r z u p o d c za s p o g rz e b u k s. W . G ran ata), K D S 72(1979) 286. — T oż: P r z e m ó w ie n ie w im ie n iu k s. S te fa n a
K a r d y n a ła W y s z y ń s k ie g o , w : C h rz e ś c ija n ie , re d . b p B. B ejze, t. X I, W a rs z a w a 1983 s. 47-—48.
10. K o to w s k i S ta n is ła w Jan, w : P o ls c y k a n o n iś c i (w iek X I X i X X ), z e b r a n e zb io ro w o m a te r i a ły o p ra c o w a ł i u ło ż y ł o. J o a c h im R o m a n B a r, cz. 1, W a rs z a w a 10®1 s. 243—244 (bez p o d p isu ).
