Szwarc, Andrzej
"Koroliestwo Polskoje w 1815-1830 gg.
Ekonomiczeskoje i socjalnoje razwitije",
Łarisa A. Obuszenkowa, Moskwa 1979 :
[recenzja]
Przegląd Historyczny 71/2, 431
1980
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
Z A P I S K I
Ł arisa A. O b u s z e n k o w a , Koroliestwa Polskoje w 1815— 1830
gg. Ekonom iczeskoje i socjalno je razw itije, A kadiem ia N auk SSSR. In
stitu t Slaw ianow iedienija i B ałkanistiki, Izdatielstw o „N auka”, Mo skw a 1979, s. 295.
A utorka staw ia sobie za zadanie prześledzić główne kierunki rozw oju prze mysłu K rólestw a Polskiego {zarówno w układzie gałęziowym jak i terytorialnym ), podstawowe tre n d y w rolnictw ie, przem iany ry n k u w ewnętrznego i handlu za granicznego, przeobrażenia w stru k tu rach społecznych. Uwzględnia także polską myśl ekonomiczną badanego okresu i politykę gospodarczą władz. We w stępie (s. 35 n.) pisze też o konieczności opisu stosunków gospodarczych i społecznych na poziomie ogólnokrajowym , regionalnym oraz na przykładzie konkretnych je dnostek produkcyjnych (fabryka, folw ark, gospodarstwo chłopskie).
Nie sposób chyba wykonać ta k rozległego program u badawczego w ram ach niewielkiej książki. L ite ra tu ra przedm iotu, na k tó rej można było się oprzeć jest rozległa, am bicją a u to rk i nie była jednak synteza na podstaw ie inform acji „z dru giej ręk i”, lecz istuđium monografiezme apante w znacznym stopniu na k w eren dzie archiw alnej.
Rozdział I {„Situacija nakanunie i w pierw yje gody poslie Wienskogo kon griessa”) to zbiór podstawowych inform acji charakteryzujących społeczeństwo i go spodarkę oraz bardzo selektyw ny przegląd głównych faktów politycznych z lat 1815—1830. W ydaje się, że stopień szczegółowości jest tu ta j (a także w niektórych następnych rozdziałach) zbyt duży jak n a potrzeby specjalisty tej w łaśnie epoki, zby.t m ały natom iast jeśli brać pod uwagę m niej zorientowanego czytelnika. Roz dział II (lrDiskussija o putiach razw itija i riealizacija program m y ekonomiczeskogo wozrożdienija K oroliestw a Polskogo”), streszcza i kom entuje m.in. poglądy Su- rowieckiego i S k arb k a oraz dyskusje sejmowe w kw estiach gospodarczych; zmie ścił się w nim tak że opis założeń m inistra Lubeckiego i w ykonania jego kon
cepcji.
U m iejętnie choć skrótowo przedstaw iono spory księcia-m inistra ze S ta nisławem Staszicem. Kolejny, najobszernieszy rozdział („Ekonomiczeskoje raz w itije K oroliestw a Polskogo”) jest próbą opisu zm ieniających się form gospoda row ania ze szczególnym uwzględnieniem problem u pierw otnej akum ulacji kapi tału. Przypom ina się tu i stosuje opinie klasyków m arksizm u na te m at przejścia od feudalizm u do kapitalizm u. N astępnie autorka dokonuje przeglądu głównych gałęzi przem ysłu i rolnictw a.
N ajciekawszy jest ja k się zdaje rozdział IV („W nieszniaja torgowlia. Torgo- wyje otnoszenija s R ossijej”), oparty w znacznym stopniu na archiw aliach w y tworzonych przez centralne władze rosyjskie. O statni, V rozdział („Diemograîi- czeskaja situaci ja w Koroliestw ie Polskom w 1815—1830 gg”), zaw iera przegląd podstawowych w skaźników w tym zakresie; w arto było pogłębić n ad er skrótow ą krytykę w iarogodności ówczesnych danych statystycznych. Można by też dysku tować, czy przytaczanych tu inform acji nie należało podać wcześniej.
W sum ie au to rk a pisze dużo o gospodarce, praw ie nic o społeczeństwie; spo ro o przem yśle, nieco m niej o rolnictw ie, nic w łaściwie o rzemiośle. Tym nie m niej praca jest w ażną próbą ogólniejszego spojrzenia na ekonomikę K rólestw a. Oprócz m ateriałów radzieckich O b u s z e n k o w a w ykorzystała źródła przecho wywane w AGAD (przede wszystkim z zespołu KRSW), najw ażniejsze w ydaw nictwa źródłowe i obszerną literaturę. K siążka zaw iera kilkanaście zestawień 1 tabel, słowniczek m iar i w ag oraz indeks osób. W ypada odnotować b rak za kończenia bądź podsum owania.
