Ceramiczne materiały neolityczne ze stanowiska IA w Strzyżowie, pow. hrubieszowski

BULLETIN ARCHéOLOGIQUE POLONAIS

Wiadomości

ARCHEOLOGICz­NE

Państwowe MuzeuM archeologiczne

w

warszawie

wARSz­AwA 2008 vARSOvIE

TOm (vOL.) LX

2008

W

ia

d

omości

a

rcheologiczne

l

X

Indeks 38205/38108

PL ISSN 0043-5082

okladka glowna.indd 1 2009-02-16 08:05

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Redaguje zespó? 1 Editorial staff:

mgr Jacek Andrzejowski (sekretarz redakcji 1 managing editor), dr _Wojciech Brzezi?ski _{(redaktor naczelny} 1 editor in _chief),

prof. dr hab. Teresa _{D?browska (zast?pczyni} redaktora _naczelnego 1 subeditor), mgr Gra?yna Orli?ska,

mgr Rados?aw Prochowicz, mgr Barbara Sa?aci?ska, mgr Andrzej Jacek Tomaszewski,

mgr Katarzyna Watemborska, doc. dr hab. Teresa _W?grzynowicz

T?umaczenia 1 Translations: Anna Kinecka,

Jacek Andrzejowski, Katarzyna Czarnecka, UHa Lund Hansen, Henriette _Lyngstrom, Tomasz _Samojlik

Sk?ad i ?amanie 1 _Layout:

JRJ

Rycina na ok?adce: _{malowany pucharek szklany} zZaborowa, pow. warszawski zachodni. Rys. P. Holub

Cover _{picture: enamel-painted glass} beaker from Zaborów, distr. Warszawa Zachód. Drawn _by P. Holub

© Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne} wWarszawie, 2008 ©_Autorzy, 2008

Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne jest instytucj?}

finansowan? ze ?rodków

Samorz?du Województwa Mazowieckiego

Sprzeda? detaliczna _{publikacji Pa?stwowego} Muzeum _{Archeologicznego,} w _{tym egzemplarzy archiwalnych, prowadzona jest} w salach _wystawowych muzeum, ul. _D?uga 52 _(Arsena?), 00-241 Warszawa. P?atno?? _{gotówk?; wystawiamy} rachunki i _faktury.

Ponadto nasze _ksi??ki i _czasopisma mo?na zamawia? wPMA, tel. +48 ₍₂₂₎ 831 3221-25/110 lub _pod adresem _internetowym

wydawnictwapma@pma.pl

Cennik _{wydawnictw, wykaz publikacji} i_{pe?en spis} zawarto?ci _czasopism PMA: _{http://www.pma.pl/wydawnictwa} Price list, list ofPMA _publications and contens ofPMA _{periodicals: http://www.pma.pl/wydawnictwa}

Adres _redakcji 1 Editorial office: Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne} ul. _D?uga 52 _(Arsena?), 00-241 Warszawa

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Tom

_(VoL)

LX

SPIS

TRE?CI

Contents

Wojciech

Br ze z i ?

sk i, Dzie?

_dzisiejszy

i

_perspektywy

_Pa?stwowego Muzeum

_{Archeologicznego}

Present and Future _Perspectives of the State _{Archeological} Museum

3

ROZPRAWY

Maria Kra _j e w sk a, _Spu?cizna Erazma

Majewskiego

w Pracowni

_Dokumentacji

_Naukowej

_Pa?stwowego Muzeum

Archeologicznego

w Warszawie.

W 150. _rocznic? urodzin Erazma

_Majewskiego

_(1858-1922) 9

The _Legacy ofErazm _Majewski (1858-1922) in the Documentations _Department ofthe State _{Archaeological} Museum in Warsaw.

On His 150Lh _{Birthday Anniversary}

Marek Flor e_k,

_Cmentarzyska

_kultury

_pucharów

_lejkowatych

na _Wy?ynie

_{sandomierskiej.}

Historia i stan bada?

Cemeteries of the Funnel Beaker Culture _(TRB) in Sandomierz _{Upland. History} and State of Research

97

MISCELLANEA

Dorota S?o wi ?

sk a, _Katarzyna D e_jt r o w sk a, UHa L u n d H a n s en, A Roman Painted Glass Beaker

from a Przeworsk Culture _Cemetery at Zaborów, Western Mazowsze 125

Malowany puchar szklany z _{cmentarzyska kultury przeworskiej} wZaborowie na zachodnim Mazowszu

Jacek A n d r ze_j o w sk i,

_Andrzej

Pr z_y ch o d n i, Terra

_sigillata

z

_cmentarzyska

_kultury

_wielbarskiej

w

_Jartyporach

na zachodnim Podlasiu 161

Terra _Sigillata from aWielbark Culture _Cemetery at _[artypory, Western Podlasie _Region

Adam C i e

?

li ?

sk i, Dariusz _Wy c z

ó

? k o w sk i,

_Zapinka

_{g?sienicowata} z Tumian, pow.

olszty?ski.

Problem

zaniku

_kultury

_wielbarskiej

nad _?yn? 179

A _Caterpillar Brooch from _Tumiany, distr. _Olsztyn. The Decline of the Wielbark Culture on the _?yna River

Henriette _{L y} n _g st r _om,

_Technologia

_produkcji

?elaza i

_wyrób

_no?y

_?elaznych

na terenie Danii

od 500 r.

_przed

Chr. do 1000 r. _po Chr. 189

Iron _Technology and Iron Knives Found in Denmark, 500 BC

-AD 1000

MATERIA?Y

Adam Ku le s za, Ceramiczne

_materia?y

_neolityczne

ze stanowiska lA w _{Strzy?owie, pow.} hrubieszowski

A Neolithic Ceramie _Assemblage from _Strzy?ów, site lA, distr. Hrubieszów

197

Miros?awa A n d r z e_j o w ska, Stanowisko ze

_schy?ku

_epoki

_br?zu

i z _wczesnej

_epoki

?elaza w Dziecinowie,

pow. otwocki 225

Late Bronze and _Early Iron _Age Site at Dziecinów, distr. Otwock

?ukasz _Maurycy St a n a s ze_k, Analiza

_{antropologiczna}

materia?u

_kostnego

z

_cmentarzyska

w Dziecinowie,

pow. otwocki 321

Tomasz Pu r o w s_{k i,}

_Wyniki

bada?

_{wykopaliskowych}

_osady

_obronnej

w Tar?awkach, _pow.

_w?gorzewski

A Fortified Settlement ofWest Balt Barrow Culture from the _Early Iron _Age at Tar?awki, distr. _W?gorzewo

335

Dariusz

_{Krasnod?bski,}

Marek Dulinicz, Tomasz

_Samojlik,

Hanna Olczak,

_Bogumi?a

_{J?drzejewska,}

Cmentarzysko

cia?opalne

kultury

wielbarskiej

w

_uroczysku

Wielka Kletna _(Bia?owieski Park

_Narodowy,

woj.

podlaskie)

361

A Cremation _Cemetery of the Wielbark Culture in Kletna _{Range (Bia?owie?a} National Park, Podlasie _Province)

OD _REDAKCJI

Zasady

opracowania tekstów do

_publikacj

i w _{,Wiadomo?ciach}

_{Archeologicznych"}

377

T

A

A

M

E

R

I

?

y

Wiadomo?ci _{Archeologiczne,} t. LX, 2008

ADAM KULESZA

CERAMICZNE

MATERIA?Y

NEOLITYCZNE

ZE

STANOWISKA

lA

W

_STRZY?OWIE,

POw.

HRUBIESZOWSKI

A NEOLITHIC CERAMIC ASSEMBLAGE FROM

_STRZY?ÓW,

SIT E lA, DISTR. HRUBIESZÓW

Praca

_niniejsza'

stanowi

_opracowanie

materia?ów

arche-ologicznych

ze zbiorów

_Pa?stwowego

Muzeum

Arche-ologicznego

w Warszawie

_(PMA

_11/7685),

_pozyskanych

podczas

bada?

_{wykopaliskowych}

_prowadzonych

w

la-tach 1935-1937 i 1939 _przez dr

_Zofi?

_Podkowi?sk?

na

stanowisku lA we wsi

_Strzy?ów,

_pow. hrubieszowski.

Wokresie

_atlantyckim

_Grz?d?

_Horodelsk?

_pokrywa?y

p?aty

lasostepu,

powsta?ego

w okresie

_borealnym

lub na

pocz?tku

okresu

_{atlantyckiego.}

Wraz ze wzrostem biom a -sy na obszarach

_pokrytych

_lasostepem

_pocz??y

_powstawa?

czarnoziemy.

Nale?y

zaznaczy?,

?e _step

_móg?

_przetrwa?

nawet do maksimum

_rozwoju

lasów w okresie

atlantyc-kim, natomiast

_pojawienie

_si?

ro?linno?ci

_stepowej

_mog?o

by?

zwi?zane

z

_{dzia?alno?ci?}

cz?owieka.

_Czarnoziemy

na

Grz?dzie

wyst?puj?

obecnie w formie

_{zdegradowanej,}

mniej

wydajnej,

co

_jest

_{prawdopodobnie}

_zwi?zane

z ich

d?ugotrwa?ym,

rolniczym

u?ytkowaniem

(H.

Maruszczak

1974, s.

7).

Celem

_artyku?u

_jest

mo?liwie wszechstronna

charak-terystyka

i analiza

_ceramicznych

materia?ów

neolitycz-nych"

obejmuj?ca

technologi?

wykonania,

analiz?

zdo-bnictwa i

_{rekonstrukcj?}

form

_naczy?,

a tak?e

identyfi-kacj?,

okre?lenie

_zasi?gu

_{przestrzennego} i datowania

neolitycznych

jednostek

kulturowych

na terenie

stano-wiska, ustalenie zale?no?ci

_kulturowych

i

chronologicz-nych

stanowisk lA i ID oraz

_korelacj?

osadnictwa na

stanowisku lA z

_{cmentarzyskami}

KL Wna terenie

Strzy-?owa.

Istotnym

elementem

_rze?by

terenu

_jest

dolina

_Bugu.

Two-rz?

j?

aluwia rzeczne _typu mad lub

_torfy

dolinne o

mi??-szo?ci od kilku do kilkunastu metrów

_(R.

Turski, S. Uziak,

S. Zawadzki 1994, s.

_35).

W

_obr?bie

_Grz?dy

_Horodelskiej

dolina ta ma charakter

_prze?omowy,

do

_miejscowo?ci

Hu-synne

jest

szeroka,

_nast?pnie

zw??a

si?.

Rzeka silnie

pod-cina _zbocza, a

_skarpy

(o

_wysoko?ci

do 15

m)

_opadaj?

bez-po?rednio

do

_jej

_koryta.

Stwierdzono tu obecno?? dwóch

plejstoce?skich

teras

_{nadzalewowych,}

_pierwszej

o

wyso-ko?ci 9-13 m,

_drugiej

o

_wysoko?ci

5-6 m oraz

_du?ej,

zale-wowej

terasy

holoce?skiej

o

_wysoko?ci

od _1,5 do 4 m.

Lokalizacja

stanowiska

Stanowisko lA w

_Strzy?owie

(50°

50' 30" _N, 24° 02' 40"

E)

po?o?one

jest

na

_?rodkowej

terasie

_Bugu,

_wyniesionej

oko?o 6 m

_ponad

_teras?

_zalewow?

_(Ryc.

_1,

2),

w

_obr?bie

Grz?dy

Horodelskiej,

b?d?cej

cz??ci?

Wy?yny

Lubelskiej

(A.

Cha?ubi?ska, T.

_Wilgat

1954, s.

_29).

l

Niniejszy artyku? powsta? na _podstawie trzech prac magisterskich

(A. Wysoki?ska 1999; R. Sawicki 1999; A. Kulesza 1999)

napisanych w _ówczesnej Katedrze Archeologii Uniwersytetu Marii

Curie-Sk?odowskiej w Lublinie _pod kierunkiem _prof. dr. hab.

S?a-womira Kadrowa, któremu w _{tym miejscu} serdecznie _dzi?kuj? za

pomoc.

2

W_{pracy u?ywane s? nast?puj?ce skróty:} KAK - kultura amfor

ku-listych, KCSz - kultura ceramiki

sznurowej, KCWR - kultura cerami-ki _{wst?gowej rytej,} KLW - kultura

lubelsko-wo?y?ska, KM - kultura

malicka, KPL - kultura

pucharów lejkowatych, KT - kultura

trypol-ska, NCH - ceramika

niecharakterystyczna, NOK - ceramika nie-okre?lona kulturowo.

Ryc. 1. Str z_{y ?}o w, pow. Hrubieszów. Plan sytuacyjny stanowisk I-III _w

rejonie cukrowni _(wg Z. _{Podkowi?skiej)} oraz _zasi?g stanowiska 1 (obszar zakreskowany) z bada? powojennych (wg J. G?osika i_{J. Gurby). Wg:} R. Prochowicz 2006

Fig. 1. Str z_{y ?}o w, distr. Hrubieszów. Location of sites I-III in the area of a_{sugar- refinery (acc.} to Z. Podkowi?ska) and site 1 (hatched) from excavations after WW II _(acc. to _J. G?osik & J. Gurba). After R. Prochowicz (2006)

Ni?sza terasa _tworzy dno

_doliny,

_wy?sza

_zajmuje

znaczne

powierzchnie

mi?dzy

Hrubieszowem a

_Husynnem

oraz na

wschód od

_Strzy?owa.

cukrowni

_wykopano

szkielet ze ?ladami _patyny

_brqzowe]

po bransolecie na ko?ciach

_{przedramienia}

iz

_uszkodzonym

no?em

_bronzowym

_(M.

Drewko 1925, s.

_354).

W czasie

bada?

_{powierzchniowych}

zlokalizowano równie?

wcze-sno?redniowieczne stanowisko

_{archeologiczne.}

Ogólnie

nale?y

stwierdzi?, ?e obszar

_Grz?dy

Horo-delskiej

mimo

_g?stej

sieci

_wodnej

_jest

_ubogi

w

_wody

powierzchniowe.

Rzeki

_p?yn?

_g??boko

_wci?tymi

doli-nami, o

_podmok?ych

dnach. Cieki

_g?ówne

w zasadzie

nie

_wysychaj?,

ale ich

_dop?ywy

w

_miesi?cach

letnich _s?

pozbawione

wody.

Istotn?

rol?

w stosunkach

_wodnych

odgrywaj?

zag??bienia

typu

sufozyjnego,

magazynuj?ce

wod?

na

_powierzchni

_(D.

_Fija?kowski

1993, s.

_17).

Na

_prze?omie

lat

_dwudziestych

i

_{trzydziestych}

na

te-renie

_Strzy?owa

_mia?y

_miejsce

liczne

_odkrycia

archeolo-giczne,

z

_których

_zabytki

_nigdy

nie

_znalaz?y

_si?

w

zbio-rach

_muzealnych.

Metodyczne

i _{systematyczne} badania w

_Strzy?owie

rozpocz??y

si?

w 1935 roku. Prowadzi?a

_je

w latach

1935-1937 i 1939 Zofia Podkowi?ska.

_Materia?y

pocho-dz?ce

z

_tych

_wykopalisk

_zosta?y

w

_znacznej

_cz??ci

znisz-czone

_podczas

II

_wojny

_?wiatowej.

_Zagin??a

równie?

prawie

ca?a

_dokumentacja

_powsta?a

wich trakcie

-plany

polowe

poszczególnych

stanowisk,

_przekroje

i

_plany

jam,

grobów,

dziennik _bada?,

_plany

_{poszczególnych}

odcinków.

_Zachowa?y

_si?

_jedynie:

_cz???

_pozyskanych

zabytków,

kopia

planu

stanowiska I,

_metryczki

_zabytków

oraz

_{niedoko?czony}

_plan

_sytuacyjny

stanowisk

po?o?o-nych

na E od cukrowni.

Badania,

_dotycz?ce

_przemian

_{hydrograficznych}

po-zwalaj?

na _{stwierdzenie,} ?e w

_?rodkowej

fazie

subbo-realu mia?o

_miejsce

obni?enie

_poziomu

_wody

w rzekach

(nisko

po?o?one

osady

KCSz)

oraz

_by?

mo?e we

wczes-nej

fazie okresu

_{subatlantyckiego}

_(osadnictwo

dolinne

KCWR).

Osady

i

_?lady

osadnicze zlokalizowane w_pobli

-?u

_suchych

obecnie dolinek

_daj?

_podstaw?

do wniosku

o istnieniu tam cieków

_wodnych

w okresach

_bardziej

wilgotnych

(J.

Reder 1987, s.

44).

Historia i stan bada?

Oprócz

nielicznych

wzmianek,

_maj?cych

charakter krótkich

_artyku?ów

_(np.

Z. Podkowi?ska

_1936),

nie

zosta-?o

_opublikowane

ca?o?ciowe

_sprawozdanie

z

przeprowadze-nych

bada?.

_Tak?

_rol?,

w

_zamy?le

_autorki, mia?

_spe?nia?

artyku?

opublikowany

w

_"Archeologii

Polski"

_(Z.

Podko-wi?ska

_1960).

_Opieraj?c

_si?

na

_zachowanych

_planach,

w?asnej

pami?ci,

fotografiach

i

_metryczkach

_zabytków

podj??a

ona

_prób?

odtworzenia

_przebiegu

bada? i

okolicz-no?ci

_{towarzysz?cych}

_odkryciom

_niektórych

obiektów.

Pierwsze

_zabytki

z okolic

_Strzy?owa

_pozyskano

w 1923

roku, wtrakcie _prac

_zwi?zanych

z

_budow?

_bocznicy

kole-jowej

ze

_stacji

I?ów do cukrowni w

_Strzy?owie.

Natrafiono

wówczas na

_skupisko

kilku dobrze

_zachowanych

_naczy?

(najprawdopodobniej

nale??cych

do

_KLW).

W

_zwi?zku

z _tym na

_miejsce

_przyjecha?a

Zofia Podkowi?ska,

pó?-niejsza

badaczka _tego stanowiska a wówczas studentka

archeologii

Uniwersytetu

Warszawskiego,

oraz

Konser-wator

_Zabytków

_{Przedhistorycznych}

_Okr?gu

Lubelskie-go Micha? Drewko,

który

stwierdzi?, ?e

zosta?y

odkryte

jamy

mieszkalne

_neolityczne

- za? _na

samym

podwórzu

W 1935 roku _prace

_{wykopaliskowe}

_rozpocz??y

_si?

na

S od toru

_kolejowego

_prowadz?cego

do I?owa, na

_polu

oko-STRZYZÓW

Pow. HRUBlESZ0\V stanowisko I Plcn

_wykopa

li sk l roku 1935, 1936,1937 i 1939 ?kala 1:100 I 2 J l, 5 • 7M.

?) Warstwy kult"rowe _{sitCfi't" l1Qiwyi?} do qT,b 0.9." ? Jamy pTyhz. si?'lQjqce do _,T,b. ,fm

,?: ;a.

? Jamy ,T,bsz.

== _kolej- =<:El) _{palenisIco !IIc.-skup_ni. 51c0"'l;} kornien;

G.6b1 P<Qs1

•

JQ."QII ó",1

•

•

•

JomalO Jomal2

?

Jamal? Jamo?

et

e Sk.1 Jcama65 e Sk.2 .'

6?lora

,,,,,,,,,,,,,,, ""'\\\\",\.

Ryc. 2. St r Z_{y ?}O w. Plan stanowiska lA. _Wg Z. _{Podkowi?skiej} (archiwum PMA) Fig. 2. Str z_{y ?}o w. Plan of the site lA. Acc. to Z. Podkowi?ska (PMA archive)

licy

miejsca,

gdzie

w 1923 roku

_odkryto

_wspomniane

wy?ej

skupiska.

Obszar ten oznaczono

_jako

stanowisko I. Wtrakcie _prac

_{wykopaliskowych}

okaza?o

_si?,

?e

_robotnicy

pracuj?cy

przy

poszerzaniu

kana?u

_natrafiaj?

na

_ró?nego

rodzaju

znaleziska. W

_zwi?zku

z _tym

_zdecydowano

_si?

na

_{przeprowadzenie}

tam bada?

_{ratowniczych,}

stanowisko

to oznaczono numerem II. Dziedziniec cukrowni

otrzy-ma? miano stanowiska nr III.

_??czny

obszar stanowisk

wyniós?

oko?o % krrr',

skurczonej,

wyposa?one

w

_naczynia

i

_narz?dzia

krze-mienne. Znana

_jest

_jedynie

ich

_ogólna

_lokalizacja

_(przy

budowie

_toru),

a sama wiadomo??

_pochodzi

od

ówczes-nego kierownika

szko?y

Józefa

Tuczapskiego

(J.

Gurba,

informacja

ustna).

Podczas

_innych

_prac,

_zwi?zanych

z

_budow?

Domu

Dziecka, w 1952 roku natrafiono na

_{intencjonalny}

po-chówek _psa,

_po?o?on?

na E od

_niego

_jam?

wczesno?red-niowieczn?

oraz dwa

_szkielety

ludzkie,

najprawdopo-dobniej

pochodz?ce

z neolitu

_(J.

Gurba

_1955).

W _tym

samym roku dokonano

kolejnego

przypadkowego

odkry-cia. W trakcie bada?

_ratowniczych

natrafiono na

_grób

KAK oraz

_?lady

obiektu z dwoma

_piecami.

Zlokalizo-wano równie?

_relikty

_grodziska

_(L.

_Gajewski,

_J. Gurba

1960).

Stanowisko I

_podzielono

na osiem odcinków o

wy-miarach 5x20 m,

_{zorientowanych}

_wed?ug

stron ?wiata.

Przed

_rozpocz?ciem

_prac

_przebadano

obszar _zawarty

mi?dzy

torem

_kolejki,

a

_pó?nocnym

bokiem odcinka I

(trój

kqtny

odcinek).

Ka?dy

odcinek zosta?

_podzielony

na 4 pasy.

Eksplo-racji

dokonywano

20 cm warstwami

_{mechanicznymi,}

okre?lanymi

jako

sztychy.

Warstwa czarnoziemu

_si?ga?a

od 75 do 140 cm.

_Zabytki

z

_{poszczególnych}

warstw oraz

cz??ci

pó?nocnej

i

_po?udniowej

_{pasa segregowano,}

nie-kiedy

wyró?niono

zabytki

pochodz?ce

z

_cz??ci

?rodko-wej.

Ilo?? materia?u

_zalegaj?cego

w warstwie

_ornej

_by?a

stosunkowo ma?a.

_Znaczny

_jego

_przyrost

_nast?powa?

od

g??boko?ci

20-40 cm

_(drugi

_sztych),

_osi?gaj?c

maksimum

na

_g??boko?ci

40-60 cm

_(trzeci

_sztych).

W

_tych

dwóch

warstwach

_wyst?pi?a

równie?

_najwi?ksza

liczba obiektów.

W warstwie

_czwartej

_(60-80

_cm)

_zabytki

_wyst?powa?y

_ju?

rzadko, a

_poni?ej

80 cm

_tylko

w

_wype?niskach

_jam.

Kolejne

systematyczne badania

zosta?y

przeprowadzo-ne _przez PMA w okresie od 1 czerwca do 15

_lipca

1961

roku

_pod

kierownictwem

_Jerzego

G?osika.

_Wykopy

roz-mieszczono na terasie

_nadzalewowej

_Bugu

(o

_d?ugo?ci

350

_m),

na E od _cukrowni, i okre?lono

_jako

stanowisko

lA. Stanowisko oznaczone _przez Z.

_Podkowi?sk?

_jako

I

podzielono

na _cztery

_cz??ci:

A, B, C i D. Ka?da z nich

_by?a

badana _przez

_ró?nych

_badaczy.

_Cz???

A to obszar

eksplo-rowany przez

Zofi?

Podkowi?ska,

jednak

Jerzy

G?osik,

przyst?puj?c

do bada? w roku _1961,

_cz???

_zachodni?

oz-naczy?

jako

lA, a nie ID. To

_b??dne

oznaczenie

_przyj??

pó?niej

Jan Gurba,

_dlatego

te?

_cz??ci

B i D

_figuruj?

w

lite-raturze równie?

_j

ako

_cz???

lA

_(A.

Zako?cielna 1996, s.

_166).

W trakcie

_tych

_{prac rozpoznano} obszar blisko 6 arów.

Ponadto _{wytyczono cztery}

_wykopy

sonda?owe

_(J.

_G?osik,

J. Gurba

_1963).

Wlatach 1935-1937 oraz 1939 roku

_przebadano

zna-czn?

cz???

stanowiska

(3

145

m"),

w ca?o?ci

_rozpoznaj?c

sze?? odcinków, dwa

_cz??ciowo

oraz niewielkie

_obszary

dodatkowe.

_Wyró?niono

119

_jam,

17

_grobów

₍₁₃

ludz-kich, 1

_zwierz?cy,

2

_skupiska

_ko?ci)

i 14

_palenisk.

Zaob-serwowano równie?

_?lady

dwóch obiektów

_okre?lonych

mianem rowów

-rów 1

_przebiega?

_przez odcinki II, IV,

VII i _VIII, a rów 2 w odcinku III. Odmiennie

podzielo-no obszar stanowiska II. Za

_punkty

odniesienia

pos?u-?y?y

za?amania linii kana?u, które oznaczono literowo.

Powsta?y

w ten

_sposób

odcinki: A-B, B-C, C-D, D-E,

E-F. Teren cukrowni

_(stanowisko

_III)

nie zosta?

_obj?ty

badaniami

_{archeologicznymi.}

O znaleziskach

cz?onko-wie

_ekspedycji

_dowiadywali

_si?

od

_pracowników

cukro-wni,

odkry?

tych

dokonywano

jesieni?

w trakcie

kam-panii

cukrowniczej.

Od 10

_lipca

do 30 wrze?nia 1961 roku na stanowisku

lA

_{przeprowadzono}

ratownicze _prace

_{wykopaliskowe,}

którymi

kierowa? _Jan Gurba. Przebadano obszar

prze-znaczony

pod

pompowni?

oraz

_obj?to

nadzorami _rowy

kopane

pod

instalacj?

ruroci?gu,

za?o?ono równie?

wy-kopy

nawi?zuj?ce

do

_wykopów

z bada?

_Jerzego

G?osi-ka,

_??cznie

_rozpoznaj?c

obszar ok. 6,5 ara. Za?o?ono

tak?e sie?

_sonda?y

oraz nadzorowano _{prace przy}

wyko-pach

budowlanych.

Szeroko?? rowów w

_obydwu

wypad-kach

_wynosi?a

1 m, a

_d?ugo??

990 m

_(J.

_{G?osik, J.} Gurba

1963a).

W

_wyniku

bada?

_odkryto

_pozosta?o?ci

osadni-ctwa

_{neolitycznego}

oraz

_{?redniowiecznego.}

W 1962 roku

_(od

25

_lipca

do 25

_wrze?nia)

_Jan Gurba

kontynuowa?

badania ratownicze w

_Strzy?owie,

_tym

ra-zem na stanowisku lA. Prace

_zwi?zane

_by?y

z nadzorami

nad rowami

_{przemys?owymi}

o

_??cznej

_d?ugo?ci

1 100 m

oraz z

_rozbudow?

cukrowni. W

_pobli?u

_wykopów

z 1961

roku za?o?ono

_wykop

o

_powierzchni

3 arów.

_Ods?oni?to

po?udniow?

cz???

osady

KLW oraz

_grób

_psa.

Zarejestro-wano obecno?? osadnictwa KCSz

_(zapewne

chodzi tu

o

_materia?y

_zwi?zane

z

_kultur?

_{strzy?owsk?).}

_Odkryto

równie?

_groby

szkieletowe z okresu neolitu i

_wp?ywów

rzymskich.

Oko?o 800 m na NE od

_miejsca

bada? Zofii

Kolejne

przypadkowe

znaleziska

_mia?y

_miejsce

w 1940

roku. W trakcie

_budowy

_nasypu

_kolejowego

_odkryto

przedmioty

wykonane

z ?elaza

_(m?otek,

_siekierka,

ozdo-by);

zabytki

zosta?y

wywiezione

do Niemiec. Po

_drugiej

stronie _nasypu na

_g??boko?ci

2 m natrafiono na

naczy-nia

_gliniane

_podobne

do doniczki, kule

_gliniane,

które _po

dwóch

_godzinach

_si?

_rozpad?y,

oraz

_ko?cianego

_phallusa,

znalezionego

w

_miejscu

_gdzie

_wybierano

_ziemi?

na

bu-dow?

stacji

kolei

_w?skotorowej

_(A.

_Gardawski, Z.

Rajew-ski 1956, s.

_108).

W _{tym samym} roku

_odkryto

równie?

Podkowi?skiej

odkryto

cmentarzysko

KLW

_(J.

Gurba

1964).

Neolityczny

materia?

_zabytkowy

_{wyselekcjonowany}

w trakcie

_opracowania

sk?ada

_si?

z 6

_naczy?,

7

_prz??lików

oraz 9371

_fragmentów

ceramiki, z _czego 1 598 to

fragmen-ty

charakterystyczne,

7 518

_{niecharakterystyczne",}

a 244

to ceramika, co do

_której

_istniej?

_w?tpliwo?ci,

_czy mo?na

j?

uzna? za

_neolityczn?,

Kolejne

badania

_{wykopaliskowe}

_prowadzone

_by?y

w latach 1994-1996 _przez

_ekspedycj?

UMCS

kierowa-n? przez

Ann?

Zako?cieln?

i Jana

Gurb?.

W ich

wyniku

odkryto

dwa

_cmentarzyska

KLW, oznaczone numerami

10 i 26

_(A.

Zako?cielna, J. Gurba 1995; 1996;

1997).

Na

stanowisku nr _10, na

_powierzchni

154 nr'

_zbadanej

w 1994 roku,

_{zarejestrowano}

dwa

_groby

KLW oraz

_jeden

kultury

strzy?owskiej.

Stanowisko nr 26

_przebadano

w ca?o?ci. Okaza?o

_si?

ono

_{cmentarzyskiem}

_szkieletowym

KLW

₍₇

_grobów),

_odkryto

równie?

_jeden

_grób

_datowany

na II/III wiek n.e.

(A.

Zako?cielna 1996, s.

14).

W trakcie _prac stwierdzono obecno?? materia?u

za-bytkowego,

który

przypisano

nast?puj?cym

kulturom

(w

nawiasie

_podano

_procentowy udzia? w ca?o?ci

zbio-ru):

KCWR - 17

fragmentów

(1,1

%),

KM - 22

fragmen-ty

(1,36%),

KLW - 1354

fragmenty

(83,94%),

KPL - 86

fragmentów

(5,33%),

KAK - 130

fragmentów

(8,05%),

KT - 2

fragmenty

ceramiki

_(0,12%);

nieokre?lone - 244

fragmenty

(15,12%).

Opracowania,

w formie

_publikacji,

_doczeka?y

_si?

ma-teria?y

pochodz?ce

z lat

_{przedwojennych:}

?redniowiecz-ne

_(L.

Rauhut

₁₉₅₇₎

oraz

_?u?yckie

_(J.

_D?browski

_1962).

Cz???

materia?ów

_pos?u?y?a

do

_wydzielenia

_kultury

strzy?owskiej

(J.

G?osik

_1968).

_Opracowano

tak?e

mate-ria?y

neolityczne

pochodz?ce

ze stanowiska ID

(S.

Kad-row

_1989),

a ostatnio

_materia?y

z

_m?odszego

okresu

przedrzymskiego

i okresu

_wp?ywów

_rzymskich

_(R.

Pro-chowicz

_2006).

Rozmieszczenie materia?u

_{neolitycznego}

na obszarze

stanowiska lA

_wykazuje

_pewn? zmienno??.

_Najmniej

licznie

_(w

materiale

_ceramicznym)

_{reprezentowane s?}

KCWR, KM i KT.

_Najliczniej

_wyst?puj?

_materia?y

zwi?-zane z _KLW, zw?aszcza w odcinkach _{II, III, IV,} V i VI oraz

kanale,

rzadziej

na obszarze odcinka I. Widoczna

_jest

rów-nie?

_tendencja

do

_grupowania

ceramiki KPL na obszarze

kana?u

_(zw?aszcza

_skupisko

10 m na S od

_grobu

nr

_2),

_przy

znikomym

jej

udziale w odcinkach _I, II i III.

Materia?

_zabytkowy

_(ceramika

_naczyniowa)

Charakterystyk?

analizowanego

materia?u

_uj?to

w

for-mie tabel:

_pod

_wzgl?dem

_{technologicznym}

_(Tab.

_1),

kultu-rowym

(Tab.

2)

oraz

_{kulturowo-technologicznym}

_(Tab.

_3).

Do

_analizy

_kulturowej

i

_{technologicznej}

zakwalifikowa-no zachowane

_naczynia,

_fragmenty

_wylewów,

_uch, den

i

_zdobionych

brzu?ców oraz

_prz??liki.

_Podyktowane

zosta?o to faktem _znacznego rozdrobnienia

_zachowanych

artefaktów

-wymiary

ponad

70%

_fragmentów

ceramiki

uznanej

za

_neolityczn?

nie

_przekraczaj?

5 cm.

3

Fragmenty z_{cz??ci brzu?cowych naczy?,} bez cech _{dystynktywnych,}

których ze _wzgl?du na znaczne rozdrobnienie nie mo?na _by?o przy-pisa? poszczególnym jednostkom kulturowym.

Tab. l. St r z_{y ?}o w, stan. lA. _{Charakterystyka technologicznym} materia?ów _{neolitycznych} Table l. Str z_{y ?}ow, site lA. _{Technological properties} of the Neolithic _pottery

Grupa technologiczna Lokalizacja

Al BI B2 CI C2 Dl El FI Gl NCR NOK

ode. I _{pod grobem} 2 2 2 2 16

ode. I _jama l 3

ode. I _pas 4, sztych 3 l 3 l

ode. I _sztych 1 _(naczynie) l

ode. I _sztych 2 l 8 2 3 2 81 ode. I _sztych 4 l l ode. II _jama 4 l 2 41 ode. II _jama 6 6 l l 2 ode. II _jama 10 17 5 7 72 ode. II _jama 12 3 l l 14 ode. II _jama 13 l 4 9 ode. II rów l

Grupa technologiczna Lokalizacja

Al BI B2 CI C2 Dl El FI Gl NCR NOK

ode. II bez _lokalizacji 6

ode. II pas 1, sztych 1 5 1 1 3 26

ode. II pas 1, sztych 2 33

ode. II _pas 1, sztych 4 5 5

ode. II _pas l, sztych 1-3 1 10 45

ode. II _pas 1 1 14 6 98

ode. II pas 2, sztych 2 3 1 2 2 20 1

ode. II _pas 2 _{(cz. NE), sztych} 4 9 1 15

ode. II _pas 2 2 2 14 1 55 4

ode. II _pas 3 1 9 65

ode. II pas 4, sztych 1-2 1 9 3 1 91

ode. II _pas 2, sztych 2 8 2 3 23

ode. II _pas 4 2 8 29 4

ode. II _pas 1-4 5 2 1

ode. II _pas 1-4 _(naczynie) 1

ode. III _jama 15 1 1 1 4

ode. III _jama 16 1 17 2 1

ode. III _jama 17 2 1 74

ode. III _jama 19 1

ode. III _jama 21 1 3

ode. III _jama 24 1 1

ode. III _jama 25 4 25 4

ode. III _jama 26 1 1 2 26 3

ode. III _jama 28 1 1 1 6 1

ode. III _skupisko kI _grobu 4 5 36

ode. III rów _(pas 4) 1 1 19 19

ode. III bez lokalizacji 74

ode. III _pas 1 116

ode. III _pas 2, sztych 2 1 12 29

ode. III _pas 2, sztych 3 1 1 2 2

ode. III _pas 2, sztych 1-3 2 61

ode. III _pas 3, sztych 2 3 1 9 1 2 119

ode. III pas 3, sztych 3-4 1 1 2 1 13

ode. III _pas 3, sztych 4 37

ode. III _pas 4, sztych 2-3 1 2 1 28

Grupa technologiczna Lokalizacja

Al BI B2 CI C2 Dl El FI Gl NCR NOK

ode. IV _jama 39 1 3 1 18 2

ode. IV _jama 39 _(prz??lik) 1

ode. IV _jama 40 2 1 12 1 ode. IV _jama 41 2 1 15 ode. IV _jama 42 3 5 ode. IV _jama 43 1 2 ode. IV _jama 47 2 6 2 ode. IV _jama 48 1 2 15 1 ode. IV _jama48e 7 26 2 2 194 ode. IV _jama 49 1 1 6 ode. IV _jama 55 1 1 1 2 8 1 ode. IV _jama 57 1 1

ode. IV _jama 57, 57a 6 7

ode. IV _jama 58 1 13

ode. IV _grób 8 1 1 1 5

ode. IV _palenisko 3 1 1 2 1

ode. IV _pas 1 1 3 3 39 4 5 2 2 245 4

ode. IV _pas 2 4 13 50 5 3 7 13 586 20

ode. IV _pas 2 _(prz??lik) 1

ode. IV pas 3 7 22 7 3 7 1 2 280 ode. IV _pas 4 13 4 18 2 4 3 6 185 1 ode. IV _pas 2-3 1 4 32 3 3 30 5 ode. IV _pas 2/4 8 2 4 3 137 ode. V _jama 58 2 1 1 25 1 ode. V _jama 60 1 1 1 8

ode. V _jama 62/61, sztych 4 1 9 7

ode. V _jama 63, sztych 5 16

ode. V _jama 63 2 1 16 1

ode. V _jama 64 2

ode. V _jama 64 _(naczynie) 1

ode. V _jama 66 2 ode. V _jama 67 3 ode. V _jama 68 4 ode. V _jama 69 8 1 64 3 ode. V _jama 71 14 ode. V _jama 72 1 9

Grupa technologiczna Lokalizacja

Al BI B2 CI C2 Dl El FI Gl NCR NOK

ode. V _jama 73 4

ode. V _jama 75 8 1 26

ode. V pas 1, nasyp, sztych 2 4 2 5 1 338

ode. V pas 1, nasyp/sztych 2

1

(prz??lik)

ode. V pas 1, sztych 2- 3 11 14 10 3 1 218

ode. V pas 2, sztych 2 1

ode. V _pas 2, sztych 2- 3 6 1 6 5 2 251 12

ode. V _pas 2, sztych 2- 3 7 2 49 1 256 1

ode. V pas 3 _sztych 2 5 22 10 1 1 158 1

ode. V pas 3, nasyp, sztych 2- 3 1 2 2 1 1 124 4

ode. V _{pas 2, nasyp, sztych} 3 1 2 2 7

ode. V _pas 3, sztych 3 7

ode. V _pas 3 3

ode. V pas 4, sztych 2- 3 2 3 3 2 85 6

ode. V pas 4 2 7 26

ode. VI _jama 77 1 1 7

ode. VI _jama 78 5 1 20

ode. VI _jama 79 6 1 1 1 52 6

ode. VI _jama 80 1 2 1 1 12 2

ode. VI jama 80, poni?ej 3. 3 1 20

warstwy

ode. VI _jama 81 3 2

ode. VI _jama 82 2 1

ode. VI _jama 85 1 6

ode. VI _jama 85, dno jamy 1

ode. VI _jama 87 1 2 1 34 1

ode. VI pas 1, sztych 4- 5 3 1 2 157

ode. VI _pas 1 _{(cz. N), sztych} 5 3 4 19 8 1 3 139 3

ode. VI _pas 2 3 1 17

ode. VI _{pas 3, nasyp} 5 5 2 2 1 150 7

ode. VI pas 4, sztych 2 14 2 109

ode. VI _pas 4 1 7

ode. VI _sztych 1 2 1 2

ode. VII _jama 90 1 14

ode. VII jama 101 2 1 10 1 1 30

ode. VII _jama 102 1 1

Grupa technologiczna Lokalizacja

Al BI B2 CI C2 Dl El FI Gl NCR NOK

ode. VII _jama 105 1 4

ode. VII _jama 112 1 3 2 19 2

ode. VII _jama 114 1 1 19

ode. VII _palenisko 9 2 2 1 2

ode. VII _palenisko 10 1 6 3

ode. VII _palenisko 12 1 2 4

ode. VII pas 1 26 7 1 l 149 20

ode. VII _pas 2 1 3 47 4 222 53

ode. VII _pas 3 1 25 6 2 4 3 217 1

ode. VII _pas 4 2 21 5 1 3 257

ode. VII pas 3-4 4

ode. VII _pas 3-4 _(prz??liki) 2

ode. VII bez _lokalizacji 3 1 1 20

ode. VII bez _lokalizacji (prz??lik) 1

ode. VIII jama 107 1 5

ode. VIII _jama 109 3 1 9 1

ode. VIII _jama 109a 1

ode. VII/VIII rów 1 1 9

ode. VIII _{pas 3, nasyp} 1 5

kana? _k/grobu 2 1 2 1 23

kana? _grób 2 1 2 2 10

kana? 10 m na Sod _grobu nr 2 4 4 9 1 1 58 1

kana? 10 m na Sod grobu nr 2

(prz??lik)

kana? bez _lokalizacji 1 7 3 25

kana? za mostkiem 10 3 18 5 137

kana? odcinek A-B 3 16 7 4 131 3

kana? odcinek B-C 1 2 11 1 2 5 114

kana? odcinek B-D 2

kana? odcinek C 1 1 20 1 1

kana? odcinek C-D 1 1 12 1 50

kana? odcinek C-D, naczynie 1

kana? odcinek E-F 6 1 2 14

bez _{lokalizacji (naczynia)} 2

bez _lokalizacji 1 16 8 62 16 10 9 2 1 381 13

Odcinek KCWR KM KLW KPL KT KAK NOK 1: I 3 3 16 8 30 II 2 1 163 12 6 14 198 III 1 5 98 2 13 40 160 IV 2 2 374 2 39 36 455 V 2 213 2 25 36 278 VI 2 96 2 16 22 138 VII 1 6 189 4 2 8 79 289 VIII 8 1 9 kana? 4 3 107 60 3 4 193 lu?ne 3 90 2 12 12 119 L 18 22 1354 86 2 130 244 1857

Tab. 2. Str z_{y ?}ow, stan. lA. Rozmieszczenie ceramiki w _obr?bie stanowiska (wg jednostek kulturowych)

Table 2. Str z_{y ?}ow, site lA. Distribution of the _pottery at the site sectors (acc. to _{archaeological} cultures) Grupa KCWR KM KLW KPL KT KAK 1: technologiczna Al 2 9 2 13 B1 2 4 225 11 14 256 B2 2 1 86 7 12 108 CI 6 13 805 57 21 902 C2 2 4 101 8 2 117 Dl 33 1 40 75 El 57 2 35 94 FI 32 6 38 Gl 4 5 9 L 18 22 1354 86 2 130 1613

Tab. 3. Str z_{y ?}ow, stan. lA. Udzia? _{grup technologicznych} w _{poszczególnych jednostkach kulturowych}

Table 3. Str z_{y ?}ow, site lA. _{Technological} groups of pottery W

_opisie

_{technologicznym}

ceramiki

_pos?u?ono

_si?

kwe-stionariuszem _{zaproponowanym przez} S. Kadrowa

_(1991,

tab.

_6),

_zawieraj?cym

_pytania

_dotycz?ce

_{przygotowania}

masy

ceramicznej,

formowania ?cianek

_naczy?

oraz

wypa?u

ceramiki. Do

_analizy

_masy

_ceramicznej

wyko-rzystano takie

cechy,

jak

rodzaj

domieszki i

_jej

ilo?? oraz

uwarstwienie

_prze?omów.

Do okre?lenia

_sposobu

formo-wania ?cianek

_naczy?

_wykorzystano

_informacj?

o ich

grubo?ci,

strukturze

_prze?amu

oraz

_typie

_powierzchni

zewn?trznej

naczynia.

Barw?

prze?amu

?cianki uznano za

_cech?

_ró?nicuj?c?

_rodzaj

_wypa?u

ceramiki. Do

kwe-stionariusza

_do??czono

równie?

_informacje

o

maksymal-nej

wielko?ci

_{analizowanych}

_fragmentów

ceramiki.

Wszystkie

wymienione

cechy

opisywano

dla

zachowa-nych

naczy?,

fragmentów

wylewów,

den, uch,

zdobio-nych

brzu?ców oraz ceramiki

_{nienaczyniowej.}

Ca?o??

_danych

_pos?u?y?a

do

_wydzielenia

_grup

techno-logicznych,

celem mo?liwie

_{wszechstronnego}

scharakte-ryzowania

zbioru ceramiki. Za

_cech?

_nadrz?dn?

i

ró?ni-cuj?c?

materia?

_ceramiczny

w

_najwi?kszym

_stopniu

uznano

_rodzaj

i ilo?? domieszki.

Wyró?niono

nast?puj?ce

grupy

technologiczne:

Al - ceramika bez

domieszki, o

_powierzchni

_g?adkiej

i

_prze?amie

_{jednobarwnym,}

_zwartym; B 1 - ceramika

z

_niewielk?

_ilo?ci?

domieszki

_piasku,

o

_powierzchni

_g?adkiej

i

_szorstkiej,

w

_wypadku

KL W

ze ?ladami

_g?adzenia

_ko?cianym

_g?adzikiem,

_prze?amie

jedno-

i

_dwubarwnym,

strukturze

_zwartej

lub

warstwo-wej;

B2 - ceramika _ze

?redni?

ilo?ci?

domieszki

_piasku,

o

po-wierzchni

_g?adkiej,

_tylko

czasami

_szorstkiej,

_prze?amie

(rzad-ko

_wyst?puje

_prze?am

dwu- i

_trójbarwny

_przy

jedno-czesnej

warstwowej

strukturze);

CI - ceramika

z

_niewielk?

_ilo?ci?

domieszki w

_postaci

piasku

it?ucznia

_{ceramicznego,}

o

_powierzchni

_g?adkiej

oraz

_jedno-,

dwu-lub

_{trójbarwnym,}

_zwartym,

_niekiedy

gruze?kowatym

prze?amie;

o 6cm

___ i

C2 - ceramika

ze

_?redni?

_ilo?ci?

_piasku

i t?ucznia

cera-micznego,

o

_powierzchni

_g?adkiej,

_dosy?

_cz?sto

szorst-kiej,

rzadko

_nierównej,

w

_wypadku

KLW ze ?ladami

g?adzenia

ko?cianym

g?adzikiem,

o

_prze?amie

przewa?-nie _zwartym,

_jedno-,

dwu i

_trójbarwnym

oraz

dwubar-wnym

gruze?kowatym;

a-e

e

Dl - ceramika

z

_domieszk?

_ma?ej

ilo?ci

_piasku

i t?ucznia

kamiennego,

o

_powierzchni

_przewa?nie

_g?adkiej,

nie-kiedy

szorstkiej

b?d?

nierównej,

prze?amie

cz?sto

jedno-,

dwu- i

_trójbarwnym

_zwartym,

_trójbarwnym

gruze?kowatym,

rzadziej

gruze?kowatym

jedno-

lub

dwubarwnym;

Ryc. 3. Str z_{y ?} ow, stan. lA. Ceramika _{kultury wst?gowej rytej:}

a.b - odcinek

l, sztych 2; c - brak

lokalizacji; d

-kana?, odcinek

B-C; e - odcinek l,

pas 4, sztych 2. _Ryc. 3-15 rys. B. Karch

Fig. 3. Str z_{y ?} ow, site lA. _Pottery of the Linear Band _Pottery Culture: a.b - sector l, cut 2; _c

-stray finds; d

-channel, sector

B-C; e - _sector

l, zon e_4, cut 2. _Fig. 3-15 drawn _by B. Karch El - ceramika

ze

_?redni?

lub

_du??

_ilo?ci?

domieszki

pia-sku, t?ucznia

_kamiennego

i

_{ceramicznego,}

_powierzchni

zazwyczaj

g?adkiej,

ale ze

_wzgl?du

na charakter

domie-szki

_dosy?

_cz?sto

_nierównej

lub

_szorstkiej,

_prze?amie

zazwyczaj

jedno-

lub

_dwubarwnym

_{gruze?kowatym}

oraz

_jedno-

lub

_trójbarwnym

_zwartym;

Kultura malicka

Do ceramiki

_tej

_kultury

zaliczono 22

_fragmenty.

Stwier-dzono

_jej

obecno?? w

_obr?bie

odcinków _{I, II, III, IV, VI,}

VII oraz w kanale

(Tab.

2),

a tak?e w obiektach

_(por.

_ni?ej

Tab.

_7):

_grób

2

_(ode,

I, pas

4),

jama

16

_(ode,

III, p.

3),101

(ode,

VII),

103

_(ode,

_VII).

FI - ceramika

ze

_?redni?

lub

_du??

_ilo?ci?

domieszki

pia-sku, t?ucznia

_ceramicznego

oraz _otoczaków, o

prze?a-mie

_najcz??ciej

_zwartym

_{jednobarwnym,}

_warstwowym

jednobarwnym

lub

_{gruze?kowatym}

_{jednobarwnym,}

powierzchni

g?adkiej,

rzadko

_szorstkiej;

Morfologia

i

_technologia

_wyrobu

_naczy?

Do

_wyrobu

ceramiki stosowano

_zazwyczaj

_mas?

cera-miczn?

typu CI,

_rzadziej

Bl, B2, CI

_(Tab.

_3).

Nie

stwier-dzono obecno?ci

_ca?ych

_naczy?.

Z do??

_du?ym

prawdo-podobie?stwem

odtworzono

_nast?puj?ce

_formy:

Gl - ceramika

z

_ma??

_ilo?ci?

domieszki

_piasku

i

materia-?u

_{organicznego,}

o

_powierzchni

_g?adkiej,

_prze?amie

trójbarwnym

zwartym.

a.

_pucharek

_{dwusto?kowaty}

_(Ryc.

_4a.k),

forma _typowa

dla

_tej

_kultury

_(J.

Kamie?ska 1973, s.

79);

Kultura ceramiki

_wst?gowej

_rytej

b.

_pucharek

o

_wyra?nie

_{wyodr?bnionej,}

_d?ugiej

_szyjce

i

_baniastym

brzu?cu z

_rz?dem

_owalnym

do?ków na

najwi?kszej

wyd?to?ci,

pod

wylewem

znajdowa?o

si?

zachowane

_tylko

_cz??ciowo

ucho

_(Ryc.

_4b);

Do ceramiki

_tej

_kultury

zaliczono 17

_fragmentów.

Wy-st?pi?y

one w odcinkach: _{I, II, III, IV, V, VII,} kanale oraz

materia?ach o

_nieustalonej

_lokalizacji

_(Tab.

_2).

_Tylko

jeden

fragment

wyst?pi?

w

_jamie

nr _78, odcinek VI

_(por.

ni?ej

Tab.

_7).

c.

_g??bok?

_mis?

_zdobion?

_guzkiem,

_pasem

_trójk?tnych

naci??

i

_karbowanej

_kraw?dzi

_(Ryc.

_4c).

Morfologia

i

_technologia

_wyrobu

_naczy?

Zdobnictwo

Nie stwierdzono

_naczy?

_zachowanych

wca?o?ci. Odnoto-wano obecno?? m.in.

_fragmentów

den

_(Ryc.

_3d.e),

_których

nie

_powi?zano

z

_?adn?

_form?

_{morfologiczn?}

_wyst?puj?c?

w

_tej

kulturze. Do

wyrobu

_naczy?

stosowano _mas?

cera-miczn?

typu C 1 oraz Gl,

_rzadziej

Al, B_{1, B2,} C2. Grubo?? ?cianek

_naczy?

waha

_si?

od 5 do 16 mm

_(Tab.

_3).

Zdobienie

_wyst?pi?o

na 18

_fragmentach

ceramiki.

Naj-cz??ciej

ornament umieszczano w

_cz??ci

_{przywylewowej}

naczynia,

rzadziej

na brzu?cu. W dwóch

_wypadkach

stwierdzono

_jego

obecno?? w

_cz??ci

_przydennej.

Najcz??ciej

zdobienie

_wykonywano

nak?uciami. Mo?e

ono

_wyst?powa?

samodzielnie, _np. w

_motywach

rz?do-wych

(Ryc.

4f-i.m.o.p),

o uk?adzie

_trójk?tnym

_(Ryc.

_4k.n),

w kszta?cie

_litery

,Y"

_(Ryc.

_4e),

w

_po??czeniu

z

karbowa-niem

_kraw?dzi

_(Ryc.

_4a)

i

_guzkami

_(Ryc.

_4d.l.r)

- ten

ostatni ornament

_jest

_cz?sto

_spotykany

w ceramice KM

(np.

J. Kamie?ska _1973, tabl.

_11:5).

W

_jednym

_wypadku

zaobserwowano zdobienie w

_postaci

otworu

_(Ryc.

_4j).

Zdobnictwo

Stwierdzono obecno?? 13

_fragmentów

_zdobionych

-w 12

wypadkach

ornament

_umieszczony

_by?

na _brzu?cu, w

jed-nym

pod

wylewem.

Najcz?stszym

motywem zdobienia

_jest

linia _ryta,

_wyst?puj?ca

samodzielnie w

_ró?nych

uk?adach

g

?

\)

?

I

i o 6cm ___ i a-r

-)),

Ryc. 4. Str z_{y ?}o w, stan. lA. Ceramika _{kultury malickiej: a.n.p} - odcinek III,

pas l, sztych 2-3; b - odcinek VI,

pas l, sztych 5;

c - odcinek

VII, pas 3, sztych 2; d - odcinek

I, sztych 4, pod grobem 2; e - odcinek

VII, pas 3, jama 103; f.k - odcinek

I, sztych 2; g - odcinek VII,

pas 3-4, jama 101; h - odcinek IV,

pas 1; i - brak

lokalizacji; j.o - odcinek III,

pas 3-4, jama 16; 1- odcinek II, pas 1-4;

m - odcinek

IV, pas 2-3, sztych 2-4; r - odcinek

V, pas 2, sztych 2-3 Fig. 4. Str z_{y ?}ow, site lA. _Pottery of the Malice Culture: a.n. _p - _sector

III, zon e _1, cut 2- _{3; b} - _sector

VI, zone _1, cut 5;

c - _sector

VII, zon e_3, cut 2; d - _sector

I, cut 4, below grave 2; e- _sector

VII, zon e _{3, pit 103;} f.k - _sector

I, cut 2; g - _sector VII, _zone

3-4, pit 101; h - _sector IV, _{zon e} 1; i

-stray finds; j.o - _sector III, _zone

3-4, pit 16; 1- sector II, zone _1-4; m - sector IV, _{zon e} 2- 3, cut 2-4; r - sector V, _{zon e} 2, cut 2- 3

Kultura

_{lubelsko-wo?y?ska}

wylewów

s?

p?askie,

prostopad?e

do osi

naczynia

(Ryc.

Sa.c.i.j)

lub

_zaokr?glone

_(Ryc.

_Sk.l).

Zbiór ceramiki

_tej

_kultury

_jest

_{najliczniejszym}

z

anali-zowanych.

Materia?y

wyst?pi?y

w

_obr?bie

odcinków _II,

III, IV, V, VI, VII oraz w _kanale, a w

_mniejszej

liczbie

tak?e w odcinkach I i VIII.

_Lokalizacji

90

_fragmentów

ceramiki nie ustalono

_(Tab.

_2).

W

_ró?nego

_typu

obiek-tach

_osadowych

stwierdzono obecno?? 276

_fragmentów

ceramiki

_(por.

_ni?ej

Tab.

_7).

Kolejn?

grup?,

pod

wzgl?dem

liczebno?ci, tworz?

garnki

o

_profilu

_esowatym.

_Wytwarzano

_je

_najcz??ciej

z mas

_ceramicznych

_typu: CI i C2,

_sporadycznie

z _BI,

B2 i El.

_Naczynia

te _s?

_zazwyczaj

_poka?nych

rozmiarów,

?rednica

_wylewów

_wynosi

od 12 do 30 cm, za?

_grubo??

?cianek waha

_si?

od 5 do 12 mm

_(najcz??ciej

6-9

_mm)

Kraw?dzie

wylewów

mog?

by?

p?askie,

prostopad?e

do osi

_naczynia

_(Ryc.

_Sb.g.h)

lub

_zaokr?glone

_(Ryc.

_Sd).

Morfologia

i

_technologia

_wyrobu

_naczy?

W

_grupie

mis mo?na

_wyró?ni?

zarówno

_okazy

o

?u-kowaty

profilu

(Ryc.

Sf)

oraz wanienkowate

_(Ryc.

_Se).

Pierwsze z nich

_wykonywane

_by?y

_najcz??ciej

z mas

ceramicznych

typu: BI, CI, C2

_{(sporadycznie}

z _{Al, B2,}

Dl),

drugie

za?

₍₂

_okazy)

z _{masy typu} CI.

_Wymiary

poszczególnych

okazów _s? zró?nicowane; ?rednice

wy-lewów _wynosz? od 9 do 36 cm,

_grubo??

?cianek waha

si?

od 5 do 9 mm. Dwa

_naczynia

_tej

_grupy

_zachowa?y

_si?

w ca?o?ci

_(Ryc.

_6e.f).

?rednice

_wylewów

_wynosz? 10 i 18

cm, den 4,2 i 6 cm, a

_grubo??

?cianki _0,8 i 3 cm.

_Wi?kszo??

mis

_posiada

_p?askie

_kraw?dzie

_wylewów,

_prostopad?e

do

osi

_naczynia,

uko?ne

_b?d?

_zaokr?glone

_(Ryc.

_6i.k).

Do

_wyrobu

_naczy?

KLW

_u?ywano

_g?ównie

_masy

cera-micznej

typu CI oraz BI

_(Tab.

_3).

Ze

_wzgl?du

na znaczne rozdrobnienie materia?u

za-bytkowego

jedynie

jego

niewielka

_cz???

_mog?a

_pos?u?y?

do

_{rekonstrukcji}

form.

_Najliczniej

_{reprezentowane s?}

naczynia

w kszta?cie

_po?owy

beczu?ki",

_Wytwarzano

_je

z mas

_ceramicznych

_typu Al, BI, CI. ?rednice ich

wy-lewów

_wahaj?

_si?

od 10 do 26 cm, a

_grubo??

?cianek od

4 do 9 mm

_(najcz??ciej

_wynosi

ona 5-6

_mm).

_Kraw?dzie

4

d b I I a c

.:

1.

o 6cm ___ i a-I

Ryc. 5. Str Z_{y ?} Ow, stan. lA. Ceramika _{kultury lubelsko-wo?y?skiej:} a- odcinek

V, pas 4, jama 75; b.k - odcinek

IV, pas 3-4, jama 48c;

c - odcinek

IV, pas 1, rów; d - odcinek

IV, pas 2-3, sztych 2-4; e - odcinek

IV, pas 3; f - odcinek

II, pas 1-4; g.h - odcinek

V, pas 3,

sztych 2; i- odcinek I,

sztych 4, pod grobem 2; j - odcinek III,

pas l, sztych 2-3; 1- odcinek IV, pas 4, sztych 4 Fig. 5. St r z_{y ?}ow, site lA. _Pottery of the Lublin- _Volhynian Culture: a - sector V, _{zon e} 4,

pit 75; b.k - sector IV, _{zon e} 3-4,

pit 48c;

c - _sector

IV, zon e _{1, ditch;} d - _sector

IV, zon e_2-3, cut 2-4; e- _sector

IV, zon e_{3; f} - _sector

II, zone _{1-4; g.h} - _sector

V, zon e _3, cut 2;

i - sector I, _cut 4, below

grave 2; j - sector III, _zone 1, _cut 2- 3; l - sector IV, _zone 4, cut 4

Dane _metryczne

Typ dna _{Minimalna Maksymalna} Warto?? _k?towa

Liczba

warto?? _k?towa warto?? _k?towa ?rednia

I 95 160 125 217 II 95 145 123 42 III 118 147 8 IV 100 170 122 68 V 60 135 107 13 VI 95 150 126 22 VII 88 152 126 8 VIII 88 140 20 IX 70 110 103 16 X 105 120 112 2 XI 125 140 3 XII 80 80 1 L 420

Tab. 4. Str z_{y ?}ow, stan. lA. _{Charakterystyka typów} den ceramiki KLW

b a e h o 6cm ___ i a-Q o

Ryc. 6. Str z_{y ?}o w, stan. lA. Ceramika kultury lubelsko-wo?y?skiej: a

-kana?, grób 2; b.c - odcinek

V, pas 2, sztych 2-3; d - odcinek II,

pas l, jama 6; e.h - odcinek II,

pas 2, jama 64; f - odcinek II,

pas 1-4; g - kana?,

grób nr 2;

i- odcinek IV,

pas 2-3, sztych 2-4; j - odcinek IV,

pas 3; k - odcinek V,

pas 4, jama 72; 1- odcinek VII, pas l, sztych 2;

m- kana?, odcinek C- D; n - kana?, 10m na Sod _grobu nr _2; o - odcinek IV,

pas 3, sztych 4 Fig. 6. Str z_{y ?}o w, site lA. _Pottery of the Lublin- Volhynian Culture: a

-channel, grave 2; b.c - _sector

V, zone _2, cut 2-3; d - sector II, _zone 1,

pit 6; e.h - sector II, _zone 2,

pit 64; f- sector II, _zone 1-4;

g - channel,

grave nr 2; i - sector IV, _zone 2- 3, cut 2-4;

j - _sector

IV, zon e_{3; k} - _sector

V, zon e_{4, pit 72;} 1- sector VII, zon e _l, cut 2; m

-channel, sector C-D; n

-channel, '10 mS _{of grave} no. _2';

o - sector IV, _zone 3, cut 4

Kolejn?

grup?

naczy?

stanowi?

czarki.

Wykonywane

by?y

najcz??ciej

z mas

_ceramicznych

_typu B 1 i CI,

_rzadziej

B2 i C2.

_Wymiary

_{poszczególnych}

okazów _s? zbli?one.

?rednica

_wylewu

waha w

_granicach

od 8do 12 cm,

_grubo??

?cianek za? od 3 do 5 mm. Dwa

_naczynia

_{tego typu}

zacho-wa?y

si?

w ca?o?ci

_(Ryc.

_6g.h).

_Maj?

one

_podobn?

wyso-ko?? _-7,8 i _9,7 cm,

?rednic?

_wylewu

- 10 i 8

cm,

?rednic?

dna - 6 i

5,6 cm za?

_grubo??

?cianek

-0,5 i 0,4 mm.

Kra-w?dzie

wylewów

najcz??ciej

s?

p?askie,

prostopad?e

do osi

naczynia,

sko?ne

_(Ryc.

_6a),

_zaokr?glone

_(Ryc.

_6c.l),

w

nie-których

wypadkach

ozdobione

_guzami

_pod

_wylewem

_b?d?

na brzu?cu.

wylewów

zawieraj

?

si?

w

przedziale

od 9 do 28 cm, a

gru-bo?? ?cianek od 5 do 9 mm

_(najcz??ciej

6 i 7

_mm).

Rzadko

_spotykane

_s?

_naczynia

_tulipanowate

_(Ryc.

7e.i.k),

robione z _masy

_ceramicznej

_typu CI. ?rednice

ich

_wylewów

_wynosz? od 5 do 7 cm,

grubo??

?cianek

waha

_si?

od 3 do 8 mm.

Ze

_wzgl?du

na

_du??

_liczb?

den

₍₄₂₀

_fragmentów)

do-konano

_próby

ich

_klasyfikacji

_(Ryc.

9, tab.

4).

Ponad 50%

z nich zaliczono do _{typu I,}

_który

_{prawdopodobnie}

mo?na

??czy?

z

_naczyniami

w kszta?cie

_po?owy

beczu?ki. Dna

o

_du?ym

_k?cie

rozwarcia

_{prawdopodobnie}

_nale?y

_wi?za?

z formami o

_baniastych

brzu?cach

_b?d?

misami. _W

pozo-sta?ych

wypadkach

nie stwierdzono

_?adnych

zale?no?ci, co

zapewne

wi??e

si?

ze _znacznym rozdrobnieniem materia?u

i rzadkim

_{wyst?powaniem}

_pozosta?ych

_typów

den.

Sporadycznie

(Ryc.

6b.j.m.n)

wyst?puj?

naczynia

mi-niaturowe.

_Wykonano

_je

z _masy

_ceramicznej

_typu CI.

Rzadko?ci?

w inwentarzach KLW _s?

_naczynia

na

pu-stej

nó?ce

_(J.

K. Koz?owski 1966, s.

_19).

_Okazy

znane ze

stanowiska w

_Strzy?owie

_wykonano

z _masy

_ceramicznej

typu B2

_(Ryc.

₆₀₎

oraz BI

_(Ryc.

_7n);

?rednica ich den

wynosi

5 i 6 cm.

Zdobnictwo

Ornament zaobserwowano na 239

_fragmentach

ceramiki

KLW

_(za

_form?

zdobienia uznano równie? ucha; _por.

J. Kruk, S. Milisauskas 1985, s.

_55).

_Preferowan?

_stref?

zdobnicz?

jest

cz???

przywylewowa

naczynia

oraz

brzu-Amfory

i

_naczynia

_posiadaj?ce

ucha

_(Ryc.

_6d, 7a.b.d.