• Nie Znaleziono Wyników

Ostdeutsches Athenäum, 1853, No 13

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Ostdeutsches Athenäum, 1853, No 13"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

S d B la tt ber 9ietien D ber^eitw ng

fü r S u n f t , SSiffenft^aft unb S i t r r o t u r .

® ottntag,ben 25.® ecem berl853.

e t w a s über tie Aufgabe bcS S r a m a '# ber

©egenwart.

S u r d ) bie G i n f ü p r u n g be8 b ürg erlich en S r a u c r f p ie ld p a t fid) b a ö © e n re p a f te a u d ) bed S r a m a ’d bem acptigt, w ä p r e n b cd l a n g e öort>er fcßon in b e r B t a l e r c i b o m in irte . a l l e i n bie b r a i n a t i ß ß e A u n f t ift eine anbeve aid b ic B ta « lerci. 3>icfe ift biel m e p r 3 e d ) n i f u n b e r la u b t b a p e r eine vielfcitigc S ln tu e n b u n g . S a d S r a n i a a b e r b ed in g t a n fid) fcpön b e n S t o f f , u n b { w a r beftept biefe B e b in g ttiß bc8 S t o f f e s in g o l g e n b e m :

S ta d ) b e m a u d f p r u c ß e <$am lct'd foil bie b ram atife ße A u n f t ber S p i e g e l b e r S e i t fein. S a d w ird fic n u n ab er fn b e m fie eine B e g e b c n p c i t , eine a n d e re S e i t per«

b o rfu d )t, bie m it b em © e g e n w ä r t i g e n B ie K d gem ein p a l, o p n e ip m g an { gleid) {u fein; b e im b a d Sicpfefbft«

erte n n e n gefepiept n u r b a b u r d ) , b a ß m a n feine Gigen«

tß ü m lid )fe ttc n m it fr e m d e n gem ifd jt u n b b a b u r d ) in einem n e u e n Bicßle fiept.

S ie b e n d er in n e r n B c { ie p u n g , bie b a S S a r g c f te lltc i u b e n je d e s m a lig e n g e g e n w ä r tig e n B e rp ä ltn iffe ii p a b e n m u ß , ift noep ein äußerlieped B a n d , {. B . b a s der S t a t i o n a l i t ä t , rooburd) b a d 3 n le te ff e bee S u f e ß a u c r d er«

p ö p t w e r b e n f a n n . S i e b ra m a tifd )e A u n f t d a r f es b a p e r nie m it gati{ frem d en S i t t e n u n b G ig en tp ü m licß feitcn j u t p u n p a b e n , in d em b ab u rep eine S e p c ib e w a n b {Wi«

fdjcit b a S b o rg c fü p rte S t ü c t u n b b a d © e m ü t p bed 3 u « fepauerd gefd)obcn w irb . G 8 w irb b a p e r b isw eilen au d ) n ö t p i g fern, w e n n fid) in b em S t o f f e fclbft e t w a s g re m « bed findet, baffelbe a b j u ä n b e t n o ber w enigftcnS bem

© e fid jtd p u n fte bed 3 u | d ) a u e r d n ä p e r {u r ü d e n . S i e entgegengefegte A u f g a b e p a t b er p iß o r iß ß e S to « m a n . S e n n beim S i o m a n p a n b c ll cd fid) ü b e r p a u p t b a r u n i, fiep a u d b em © e g e n w ä r t i g e n in eine freihbe Stielt j u b erfeßen, u n s je feem ber biefe Stielt ift, bcfio beffer. — S a d S r a t n a a b e r t a n n d ies nid)t b eabfid)ligcn.

S i c f u r je S e it, die feiner S lu f fü p ru n g {ugem efien ift, u n b die fo rtw ä h r e n d e ftu fin e iffd m fe it, Wcidjc b o n ber«

felbcn b e a n j p r u d ß w irb , l a ß e n beim 3 u f d ) a u c r Die B p a n t a f i e mept a u f f o m m e n , u n b g e b e n allein ftpon S e u g n i ß b a b o n , b a ß cd bie B e ß i m m u t t g bed S r a m a d ift, niept ber f e p a t l i g e B a u m {u fein, u n te r bem w ir aud«

ru ß e n , f o n b e tn b a d (s sa a tfo tn , b a d in u n fe r m S n n e r n eine n a d ) p a l t i g e b c fru d ß e n b e S t i i i t u n g erzeugen foil.

S t i d ß g r e m b c d alfo , f o n b e rn B c r m a n b tc d m u ß bad S r a m a b a rju f tc llc n fud)cn. U n b biefe äieg el lä ß t fiep b u rd ) B e ifp ic lc g e n u g f a m e r p ä itc n . B e t ben © lie d jc n w a r b a d S r a m a d e r S a m m e l p u n t t jccftrcutcr, i m B o lld « b e w u ß tfe in fiepibar«unfid)tbar u m p e r fe p w im m e n b e r S a « gen, bie b a n n burep bie b ram aiife p e A u n f i in crn ercter, w ü r d i g e r © e fta ll b em B o l f e b o r g e f ü p r t w ü r b e n , in ip r e m bollcn S u f a m m c n p a n g e , bie B c g e b e n ß e ite n ge«

o rd n e t, bie tß erfo n en fepaif m a r t i r t . - a u f biefen S a « g e n b e ru p te a b er {ugleid) bie g e fa m m te religtöfe u n b fittliepe a n f d ) a u u n g ber S ta tio n ü b e r S c p i d f a l , Stolß«

w e n o ig fe it, © ö tte r« S te g ie ru n g u. f. w. u n b fo p atte b a d gtiedjifdje S r a m a den äußcrlicp u n b inncrlid) ju«

n äep ft liegenden S t o f f .

a u e p S p a t e f p c a r e p a t rneift f o l e p e e l o f f e b e p an b elt, bie fä )o n f r ü p e r bem B o l f e b e ta u n t w a r e n u n b in feinem S Jiu n b e lebten , g re ilid ) find fte n id)t fo conecn trirt n a t i o n a l , w ie b i c S r a m e n d cr© riecß cn . a b e r m a d iprem S t o f f e a n «jpeiligfeit, iprer a u f f ü p r u n g a n Stieipe im B e r g le id ) m it jen e n a b g e p t, b ad p a b e n fic w ied er burd) S e l b f t f t ä n b i g f e i t ber G ß a ra fte rc , £ )ö p e ber B eibcn ßß afi, S ie fe bed S ia ifo n n e m c n td b o r jenen b o r a u d . - U n b b e d p a lb find b i t S r a m e n S p a f e f p e a r e 'd fü r ipre S ' i t a u d ) zeitg em äß gewefen. G S w a r bie S e it, w o ber g a n je B o d e n bed fü tlidjen S a f e i n d fiep { crflü ßetc, u n b b ad S t e f i n n e r ß e bed B tcnfcßen fiep naep a u ß e n feprte. — G d W a r bie S e i t bed rclig iöfcn , m o ra lifd )e n u n b politifepen S w e ife ld , w o ber Btenfcß alle B i n b c n u n d B a n d a g e n bed © cfcgcS u n b ber R e l i g i o n a u friß , u m fiep e in m a l frifep b lu te n {u fepett; w o jebe r G in jc ln e in jebem g a l l e noch e i n m a l b en g a n z e n S a u b er S a p r ß u n d e r t e u n b S a p r t a u f c n b e bid a u f b en © r u n d unterfuepte, w o bei n a tü rlic h bie B e f o n b e r p e it eines g e b e n ben freieften S p i e l r a u m p a b e n m u ß te .

S u r e p b a d piftorifepe S r a m a fo m m t a b e r a u d ) bie b e r g a n g e n c bargcftelite S e i t $u ip rer S ic r f lä r u n g . a i d b a d Älcinlicßc, fid) Ä tiiberfpreepenbe ab ftieifen d , fepreitet i m S r a i n a Der e n tf ü p n t t © e ift tin ed f r ü ß e t n ß a ß r ß u m

JV° 13 .

bertd m a r n e n b , m a p n e h b u n b e r p a b e n ü b e r bie B ü p n c . fiBelcße S t o f f e w ä r e n n u n w o p l f ü r bie S c ß t) c it bie gecign ctften { u r b ra m a tife p e n B e p a n b l u n g ? SBclepe S e i t e n find w ir b u rd ) u n fr e S t i m m u n g a m fä p ig fte n lebe nb ig {u b egreifen?

S i e n eu ere S e i t ift b urd)W eg eine S e i t bed S e lb f t»

b e w u ß lfe in d u n b ber Sicfiegion, u n b b a d g ro ß e g e l b b er fr ü p e rti g a p r p u n b e r t e b ien t ip r b a ju , u m eS fpm bo«

lifcp a u d jtib e u tc n . t i f a d p e u t ein ä ta n ip f u n fid p tb arer

^ r i n c i p i e n ift, road fiep in b er g o r m bed to r p c r lo fc n

© e o a n f e n d b e m @ c b a n tc n gegenübcrftellt, b a d ift f r ü p e r einpcltlicp in gcfcploffenen 9 ieip cn burepgefoepten w er«

ben, W enn a u d ) optic b a d B e w u ß t f e i n ber fß rin cip ien , W enigftcnS in b er a u S b c p n u n g , in roclcper fic auep n od) f ü r u n d S n tereffe p a b e n to n n e n . — S e r b ra m a tife ß e S i c p t e r ber © e g e n w a r t n u n p ä tte bie ^ ir in c ip ie n feiner S e i t jen e n S e ite n u n t e r l i e g e n , w ie ip m biefe w ic b c r u m bie le b e n b ig en © e fta lte n u n b B e rp ä ltn if f e geben.

B a c ß biefer a llg e m e in e n B e f t i m m u n g gepc icß )u einem b eflim m ten G in je ln c n ü b er.

S a d Sftatcrielle u n b b a d © eiftige, b a d B o u r g e o i s « tp u m u n b ber S r a n f c e n b e n t a l i d m u d b e tä m p f e n fiep jeßt ü b e ra ll, im Beben, in b er SlMffenfcpaft, im © r o ß e m , im k le i n e n , im fß a ia ft, in ber ä jü tte , a u f b em Ä a tp c b e r , in ber S o r f f c ß e n tc . U n b bod) t r a g e n bie © lie b e r ber P a r t e i e n teine a b jc it p e n , fie jiepen nid)t in c o r p o r e g e g e n e in a n d e r &u g e lb e , fic u n te r p a ltc n feine a r m e e n , b ild en teine b efo n d eren S t ä n d e , fo nb ern a lle s liegt g le id ifa m in b er Buft, cd ü b e r w ä l t i g t bie B ien fc p cn wie ein B l i a d m a .

S e r j t a m p f bed j t a i f e r t p u m d m it dem ^ a p f t t p u m r e p rä fe n tirt b en Ä a m p f jener beiden ^ r i n c i p i e n , d eren jebed d a m a l s eine ftarfe u n b w eltbeperrfcpenbe B er«

tr e tu n g p a tt e ; d e n n road ift ©eifilidpcd g e n a u e r gettom«

m e n a n b e r d a id © c iftig e d ? — g re ilie ß w a r cd g a n j a n b e rd wie peute. S o r t tritt b a d B t a te r ic ü e m it B ia c p t u n d © l o r i e au f, w ä p r e n b cd p eu te trü b felig u n b b ü ftc r in a lle B e r p ä ltn if f c p in e in g u c tt, a l l e ^ e i t e r t c i t je tjtö r e n b , alled ^ e i l i g e en tw eip en b — d a m a l s w a r cd b er weit«

ließe © l a i t j , jeßt ift cd bie m aterielle B o t p , bie fiep gegen ben © e ift au flepn t. - - U n b fo w ü r b e fid) noep B ieled a u f i ä p l c n la ß e n , w a d bie b eid en ß t i t e n n id)t g em ein p a b e n . a b e r w ie a n f a n g s a u d g c f ü p v t w o rb e n , f o l l e n ja bie beiden S e ite n niept gletep, fo n b e r n n u r ä p n ltd ) fein.

G d ift n id)t b a d Bcßte, w a d S d ) i l l e r d u n b © ö t p e ’d S r a m e n tlaffifep m ad)t, b a ß fic S t o ß e w ä p ltc n , bie m it ip rer © e g e n w a i t biel a n a l o g c o p a tt e n : © ö ß b. B e r « lidjin gen , S o n G a rto d , G g m o n t u . f. w . — g ü r u n d d ü rf te freiliep bie polilifepe B e f re iu n g d e p o e p e ber n e u e n S e i t feinen b ra u e p b a r e n S t o ß liefern to n n e n , u n b w ir m ü ß te n )u jene r o ben a n g e b e u te te n S e i t )utüctfepreiten, bie u n d ü b e r p a u p t jeßt burep S t u d i u m u n b S te ig u n g lie b g e w o rb e n ift. — G b e n fo ift b e r B e r f a ll bed S r a m a d in ber n eueften S e i t — m it a u e n a p m e n — le b ig ln p o ber f a ß lebigliep bem U m f t a n b e beiju m effen , b a ß bie S ic p te r , e n tw e d e r a u d B t a n g c l a n G r t e n n t n i ß ip re r S e i t o ber ip rer a u f g a b c , cd niept ber«

ftan b en , d en S d ß b c r p u n t t ip re r S e i t in i p r c S i c p t u n g e n p in e in } u b rin g e n , fo n b e rn e n tw e d e r tenb en tio d w u r d e n , w a d den tl a r e n S p i e g e l ber S a r f t v l l u n g tr ü b t, ober fid) im it © e n re b ilb e r u n d a r a b e d i e n b efaßten , bie in g a r fein em ober n u r in einem en tfern ten g a f a m m e n « p a n g e ftepn, w a d die S e i t b ew eg t, u n b w o fie fid) a u d i p r e n a n g e l n tücfcn l ä ß t ; ober fie w u r d e n b lo ö p ftorifep, w a d a ile d , wie gleid) j u a n f a n g bem erft, b e m g r o t t f

bed S r a m a d nid)t entfpriept. g . St.

3 u t g i f e v a t u r ü b e r b i c S D t a ß o b o n t c t t . 3 n b en © a le r ie n b er b crg leitp en b en a n a t o m i e bed B ł u f c u t n d ber B a tu r g e f e ß id ß e j u B a r i d w ü r b e fü rg iep ein B ta f to b o n f le le tt n eben b en G lc p ß a n tc n ff e lc ttc n auf«

gcftellt, u n b p it r ü b e r berieptet n u n ^ r . @ . B S u b e r « n o p , B litg lie b bed ß n ß i l u t d , im B i c n i t e u r Vom 2 1 . 9 t o « b e m h e r b. 3. g o l g e t i b e d :

S i e p ß a n y n f r e f f e n b e n S a n b f ä u g c tp ic r e , Welepe bic g rö ß te a e p n lid ) le it m it ben G l e p p a n t e n p a b e n , w u r d e n burep G u b i c r b o n biefen u n te r b e m S ta m e n B ta f to b o n « te n unterfepieben, w eil bic je rr e ib e n b e D b e r ß ä e p e ber B a c f c n j ä p n c m it m ep re re n tr a n d b e r f a le n ß teip en fo n i.

f e p e r G r p ö p u n g e n befeßl ift, bie m it einer leiepten G m ail«

ftpitpte b tle g t finb, wefepe fiep ü b e r Die gan$e j t r o n e bid

f S e t l a Q e

$u 9tr. 6 0 3 ber 9teuett Dbet«3*8

a n b en j f r a g e n a u d b e p n t. S i e f e G r p ö p u n g e n n ü ß le n fid) m it b er S e i t b u rd ) b a d S e r n t a l m e n ber B ß a n j e n « ftoffe a b , b o n betten bic B t a ß o b o n t c n fid) n ä p r l e n . S i e w u r d e n b a n n b u rd ) g i g u r e n in j t lc c b la ttf r c u ) f o r m o b e r B a r a l l e l o g r a m m erfeßt, bie ip r G m a il je naep b en 8 r » ten u m b a d G lfc n b e in per bilbcteti. S i e B t a ß o b o n t c n , b o n d enen m e p re r c a r t e n fo g r o ß u n b felbft g r ö ß e r aid bie G le p p a n te n w a r e n , p a tte n wie biefe einen Siüjfel, u m bic Äür&e ipred g o l f e d ; u erfeßen. G b e n fo p a tte n fie i W e i S t o ß j ä p n e , die b o n ben 3 u t e r m a p i l l a r l n o d ) e n bed O b e rfie fe r d eingefegt w a r e n ; m e p re r e a r t e n p a tle n noep )w ei a n d e r e S t o ß ) ä p n e im U n te rtie fe r. S i e G le p p a n te n , B t a ß o b o n t c n u n b bie © a t t u n g S i n o l p e r i u n t b ild en bie O r d n u n g ber r ü ffe ltr a g c n b e n S ä u g e t p i e r c u n b g e p ö re n ) u r erften Steipe biefer k l a f f e . Slteprerc a r t e n b o n G l e p p a n t e n finden fid) n u r noep foffil. Steine a r t ber B t a ß o b o n t c n u n b S i n o t p c r i c n g e p ö r t m e ß r 511 b en lebend en a r l e n . B t a n fentit g e g e n w ä r tig aept a r t e n B t a ß o b o n t c n , bic in berfepiebenen G poepen Storb« u n b S ü b a m e r i f a , fo w ie G u r o p a b e w o p n te n , o p n e bic noep m in d e r g e n a u cp arattcrlfirtcn a r t e n a f r i f a d u n b a fiend

^u reepnen. S i e d © eß ßlecß t w a r fodm opolitifd), u n b bie U rf a d )c n , die fein a llm ä lig c d B e rfe p w in b c n in allen S p c ile n b er G r b e b e r a n l a ß t e n , m u ßiett a lle n tp a lb e n , w e n n niept biefclben, m in b c ß c iid fep r ä p n lid ) e r a r t fein.

S i e B l a f t o b o n t c n finb ben G l e p p a n t e n in u n f e r n ©e«

r,enden b o r a n g e g a n g e n . G d g a b deren fd)o:t im 3 er«

tiä r« S e ita lte r, w eil m a n bie j tn o e p e n in ben a b l a g c r u n « g en b er u n m i t t e l b a r d a r a u f fo lg e n d e n f o g e n a n n te ti {weiten te rtiä r e n Gpoepe findet.

S i e B t a p i « o ber B a e f c n { ä p n c d erjenig en a r t , w e ld ;t im B t u f e u m au fgeftellt w u rd e , f a n d m a n ju e r ft bei S i « m o t r e im S c p a r t e m e n t d u © e r d . B tc p r e r c biefer S ä p n e , d eren G m a i l burep ä tu p f e r e r ; g e fä rb t w a r , w u r»

ben u n t e r b e m S ta m e n S ü r t i f c n a n bic 3 u t o r l i t r e b e if a u f t. S e r O r t , Wo m a n fie f a n b , v e r a n l a ß t ^ t e r r n B aricd , b e r biefe a r t fepr g e n a u b eftim m t p a t, ip m ben S ta m e n B t a ß o b o n S i m o r r e n f i d ; u geben, obglciep bie j t n o i p e n biefcd 3 p i e r d j u S a n f a n , einem ä n d e r n O r t b e f f e lb c n S e p a r te m c n td , a m g a p ir e i e p ß e n b o r p a n b e n finb.

S e r In o ep en fü p ren b c ^ l ü g e l biefee S ta m e n d w u r d e {U*

erft b e rü p u it burep bic m e r t w ü r b i g e n G n tb e c tu n g e n bed t& crrn B arted . Staep b en a n j c i g e n biefed g e le p rte n B a l ä o n t o l o g e n u n b a u f b en b rig e n b e n 8t a t p ^ e r r n G o n ft. B t t b o t d , B eitg licb cd ber a t a b c m i c , befeploß bie R e g i e r u n g b o r einig en 3a p re n , b ie B o c a litä t a n fiep {u la u f e n , u n b b ic B c r w a l t u n g bed f li u f e u m d b er S ta tu r « gcfd)id)tc p a tte im 3 a p r c 1 8 5 1 u n b 1 8 5 2 ,£>rn. b .B a u « r illa rb , b en a u f f e p e r b er © a l c r i c ber v erg lcid jen b en a n a t o m i e , b e a u f tr a g t, S t a e p g r a b u n g e n aiijuftcllcn n a d ) den {aplreiepen p ie r v e r g r a b e n e n ätno ep en. 3 m B i o n i i c u t v o m 7. O c t b r . 1 8 5 1 ftcpl ein B e r ic p t biefcd © e lc p rte n ü b e r bic G rg e b n iffe feiner Stad )fetrfd )u n g en im B a u f e bed g e n a n n t e n 3 a p r c d . S i e bed 3 a p r c d 1 8 5 2 w a r e n noep gliictlid)er, d e n n m a n f a n b u n te r a n b e r m einen g u te n S p e il eines S t c l e t t d , beffen A n o e p e n fo n a p e a n e in a n « der la g e n , b a ß m a n a n n e p m e n f a n n , fie p ä tte n bcmfel«

ben S p i e r e a n g e p ö r t . S i e d S f e l c t t bildet jeßt ben fo ß«

b a r f te n © e g e n f t a n b im B t u f e u m b o n B a r i d . S a d b o n S u r i n befißt ein S l e i e t t bed B t a ß o b o n % n g u ß ib c n d , eine a n d e re a r t , bic fid) burep b e n a b g a n g ber S t o ß « {äpttc a m U n te rtie fe r uud^eiepnet. S i e A noepcn biefed S t c l e t t d w u r d e n in B i t m o n t entbccft; cd ü b ertrifft b a d u n f r ig e a n © r ö ß e , ift a b e r in wefenttiepen S p c il c n un«

b o U ß a n b tg .

B t a n p a t m ep rere S f e l e t t e bed g ro ß en B t a ß o b o n a u d O p i o ( M a sto d o n g ig a n t e u s , C u v i e r ) in b en B er«

einig ten S t a a t e n u n b in G u r o p a a u fg e ß e llt. S i e 9 tc ß e biefer a r t in ben a lte n a ß u b i o n c n ober im S i l u b i u m V erg rab en , W a re n m in d e r b efepäb igt a id bic im S e r tiä r » geftein, b e d p a lb finb ßc b o llf tä n b ig e r , n am en tliep bad»

jenige w a d v o n D r . ü B a r re n a u f g e ß e llt w ü rb e , b er ba«

v o n eine B e fc ß re ib u n g m it fep r g r o ß e m B u p u d p erau d « g egeb en p at.

S e r tjpügcl b o n S a n f a n , b e r n u r e tw a v ier ß e d d « r e n u m f a ß t, ift eine a r t A n o e p c itp a u d , w o ßep naep ben bidjeßt n u r a u f einem g e r in g e n U m f a n g e a n g e ß c ü t e n 9 t a d ) g r a b u n g e n bie ffieftc eine r g ro ß e n a n g a p l a r t e n b o n S ä u g e t p i e r e n a n g e p ä u f t fa n d e n . S i e S taep g ra«

b rin g e n p a b e n eine g ro ß e a n j a p l Jtno epen berfepiebenet S ä u g e t p i e r c d e m B t u f e u m b crS tatu rg cfep iep te geliefert.

B t a n f a n b a u ^ e r t e n w p « B t a f t o b o n t e n 1 ) Jtno dp tU

(2)

b o n b em feftfam cn D i n o t p c r i u m , w eld ieS b i t B a c te n * j a p n e beS D a p ir , S t o ß j ä p n e n u r a m U n te r tie f e r u n b a b w ä r t s g eb o g e n , fo m it einen S ü f f e l i ) a t t e ; ‘2 ) v o n met)«

re r e n Slrten fRpinocetoS, W o v o n m i r fepon p in r e i p e n b j f n o p e n befißen, u m bie S lu ffte llu n g eines S f e l e t t s mßglicf) j u t n a d j e n ; 3 ) b o n eine r Slrt ^ a l ä o t l ; e r i u m ; 4 ) Von einer Slrt äpirfd), b e m D ic ro c e ro S , beffen gäbet«

f ö r m ig e © e m e ip e fo ja p lr c id ) finb, b a t 4? r . BarteS bie g a p l ber t)icr in S t e i n V e rg rab en en g n b iv i b u e n a u f 2 0 , 0 0 0 fd )äß t. D ie f e g r o ß e n S ä u g e t p i c r e , bie fäm tntlicp p f la n je n frc f fe n b finb, fepen im B anb e, m o fie lebten, eine jtt allen 3a p r e8jc ite n , m i t jwifepen ben D ro p e n , ü p p ig e V e g e t a t i o n V o r a u S ; bieS w irb n od) b eftätig t buret) b i t Slnroefenpeit einer Slffenart, meldpe b enen , bie a u f b en j n f e l n beS inbifd)cn 8Recrc8 u n b in g n b i e n felbft b au«

fen, fepr glcidjt.

fReißcnbe E ä u g e t b i e r e , b e re u j tn o e p e n m it b e n tn b er g raS freffcn ben V erm eng t finb, m in b e r te n in b em q p a u S p a lt ber b a m a l i g c n © p o d te bie a l l j u g r o t c B er«

m e b r u n g b er © raS freffcr. S o m e is t a lle s b a r a u f bin, b a ß bie o r g a n ife b t S t a t u r jen e r g e i t b enfelb en © efcß en u n b S c b c n S b c b in g u n g c n u n t e r m o r f e n m a r , m it jept,

S ljtefen «ScmpeL

D e r g r o t c D en tp cl D p eo calli ° b t r SRegitp, v o n m clcbcm bie E t a b t S R ejico ipren S t a m e n Verleitete, febreibt S . © . ä R a f o n in feinen m e p i c a n i f p e n S i l b e r n , m a r a n fä n g lic h eine a u s S d ) l a m m u n b S c p m e r b a u te fcplidite ^ ü t t e , m ü r b e a b e r b u rd ) b it © r o ß m u l p m t b r e r ajtetifcp er K ö n i g e b a s reid)fte u n b u m fän g licp fte ©e«

b ä u b e bcS a lte n S lm erifa. ©6 fto n b in b er SRitte ber E t a b t u n b m a r Von einer u n g e h e u e r p o p e n u n b bieten 9 J f a u e r u m g e b e n , bie a u S S t e i n u n b im B i e r c d e r b a u t u n b a u f ber Slußenfcite m it V crfd)lu ng enen S c h l a n g e n V erjiert m a r . D i e v ier S e i t e n beS B i e r e d S h o tte n vier Sßforten, bie fid) n a d ) b en v ie r £>im m el8g cg en b cn j)ffne«

le n u n b ü b e r jebe r »Pforte fto n b eine fteinerne g j g n t m i t a u S g c ftr c d te n S in n en . D ic S m o re n E c p w e llc n g ö ttc r f ü r bie S ln b c tu n g ber Slnb äcptig cn, mcldjc e in tr a te n . U c b e r jebem D p o rc b e fa n b fid) an d ) ein © c b ä u b e m it friegerifepen .fpilfSiniitcln, w o p in fid) bie D r u p p e n ber S t a b t im S to tb fa llc ju v ü d j o g e n , u n b in n e r h a lb b er S t a u e r n b e f a n b e n fid) bie S B o p n u n g c n b er ^Jrieftcr u n b D em pclb icn er.

Sin einem b e r S p o r e m a r eine fteinerne B o r f a p e l l e a n g e b r a c h t m it b reiß ig j u einem flachen D a d ; c führen«

b e n S t u f e n ; u m biefeS © e b ä u b e m a r e n «Reiben v o n S ä u m e n g e p f la n jt u n b u m biefe w a r e n fR iegelpöljer g e jo q c n , a u f welchen f o r t w ä b r c n b bie j t ö p f c ber b en

© ö ß e n g em eibten O p f e r a u f g e r r i b t w a r e n . D i e fß rie ß e r h ielten ü b e r biefe fcpaucrlicpen S r o p p ä e n ftrenge Stuf«

fid 't u n b e rn e u e rte n u n b erfeßten fic v o n g e i l j u g e il . D a s © e b ä u b e b eftanb ä u ß e rlid ) a u s f ü n f EtocE«

w e r te n (bie öfllicpcn R p r a m i b e n b a tte n f ü n f E to cfro crfc in n e rlic h ); jebeS biefer S t o c f m e r te m a r v o m g u ß c auf«

m ä r t e r i n g s h e r u m u m fed)© g u ß n ie b rig e r a l s b a S un«

tere u n b a u f jebem S t o c f m e r te b e fa n b ficb eine flache offene © a le ric , a u f welcher b rei b is Vier S t a u n neben«

t i n a n b e r g e b e n to n n te n .

Stuf b e m fü n f te n S t o c f m e r te b e fa n b fid) eine R l a t t » f o r m , bie faft jw e ip u n b e r t u n b brcifjig g u ß im © e v ie rt h a tte u n b m it g la tte n g 'ä n j e n b c n S t e i n e n gepflaftcrt w a r u n b a n b e re n einem ß n b e b er g r ü n e O p fe rftc in fta n b , ber m it einer B e r i i c f u n g berfet)en m a r, in welche b ie m cnfd)lid)cn O p f e r gelegt m ü r b e n , m ä b r e n b bie ą jrie f te r bereit S t u f t öffneten u n b bie £>erjcn a l s O p f c t g a b c b e r a u S n a b m c n . Slm öftlicben G n b c biefer P l a t t f o r m f ta n b e n jm ei S p ü r m c Von fed)© u n b fü n f jig g u ß q jö p c , jeber a u s brei S to c f m c r f e n bcRcpcnb, Von Welchem b aS u n te re a u S S t e i n , bie jm ei a n b e r e n a u S ,£>olj e r b a u t w a r e n . D a S u n te re S t o c f w e r f m a r ben au S b e z ü g l i c h e m B l a t e r i a l u n b ä u ß e rf t fu n ftv o ll gearbeite«

te n 4) c i l i g t b ü m e r n g ew eiht, u n b bie S c p u ß g ö ß e n fla n b e n h ier a u f f ü n f g u ß h o b e n S t e i n e n .

U n t e r Der o b eren P l a t t f o r m m a r ein S tltar f ü r bie O p f e r u n g ber © l a b i a l e r e n o ber g e e p te r. B o r b en jm ei

«£>eiligtbümcin f ta n b e n jm e i fteinerne © e f ä ß c Von b er ,£>öbe eines SWcnfdjcn, in roeldjcn b aS heilige g e u c r f o i t m ä p r c n b m it g ro ß e r S o r g f a l t u n t e r h a l t e n m ü rb e, b e im m a n g la u b te , cs m ü r b e b aS g rö ß te U n g lü c f ge«

fd)cpcn, w e n n m a n eS crlö fd jcn ließe.

© a n j befon bcrS p tä d j i i g m a r ber b e m S o i m e n g o l t g ew eihte S e m p e l . D i e S B ätib c w a r e n m it g o lb e n e n B r r j i e r u n g c n g c f d jm ü d t u n b in ber SRittc ber <£>aupt*

a b it)c iiu n g beS © e b ä u b c S b e fa n b fid) ein g o lben eS v o n S t r a h l e n u m g e b e n e s B i l b b cs © cftirnS .

D i e m it biefen S c m p c l n v e rb u n b c n c ti religiöfen_®e«

b r ä u d jc w a r e n v o n ber entfetjlid)ftcn S lrt; Bie © ö t t e r m ü r b e n v o n ben B ric ftc rti a l s u n g e h e u e r o p fe rg ie rig b argeftellt, fo b a ß bie SRenge täg lid ) bie e n tf ie l id) ften

© r e u e t r a t e n j u feben r e t a i n , »LRenfcpcnopfcr g a lte n f ü r Bie loirtfam ftcn, ben © ö t te t n a m m o b lg c fä llig fte n S ü h n o p f e r ; juro eiten m ü rb e n u r baS B l u t ber O p f e r a u f bie Slltäre gcbrad )t, m ä b r e n b j u a n b e r e n g e i t e n ben O p f e r n bie <£>crjett b c rau o g eriffcn u n b ben © ö ß e n a l s Sectcrbiffen in b en ä R u n b geftccft m ü r b e n ; m a n c h m a l würben auch a u f ben fteinernen Sjltären ganje wenfeh»

liehe J fö rp e r u n te r l a u t e m g re u b c n g c fc p rc i a l s SBeip«

r a n d ) v e r b r a n n t. .K rie g sg e fa n g e n e m ü r b e n eb enfalls ben

© O ttern g e o p fe rt; itjre Ä ö p fc u n b ipre ^ e r j e n w a r e n bie jtir O p f e i u n g au S eriefen en 2t)eilc, m ä b r e n b ber U eb crreft ih re r J t ö r p e r cn tm ebcr ju S lfd )e v e r b r a n n t ober g e b ra te n u n b Von ben S i e g e r n Vcrjebrt m ü rb e.

D e r ajtelifd )e © o t t ber g ü r f e p u n g m ü rb e Dcjcatii«

p o c a g e n a n n t u n b a l s S d j ö p f e r bes R i m m e l s u n b ber C rb e, a l s bie S e e l e beS SBcltallS u n b ber t§ c r r aller D i n g e b e tra d )tc i. D ie f c s © ö § c n b ilb b e fa n o fid) i«

einer fd )önen © ap elle, m o c§ v o n einem h in te r SBorpan«

g en bcfiiiblichen ^ o c p a l l a r e g e tr a g e n a u f einem S tu p le o ber D p r o n e faß , m eid)er a u f einer b la u e n ben «jpimmel v orftcU enben j f u g e l fta n b . 5Bon ben S e i t e n Ber Ä u g c l liefen Vier f c p la n g e n a r tig gefebnipte S t ä b e au S , beren .Köpfe bie SfSrieftcr a u f ipre S d j u l t e r n legten, w e n n fic b aS © ö p e n b ilb ber öffentlichen S ln b e tu n g p reiS gab cn.

D a s Slngeficpt bcö D e jc a tlip o c a m a r ernft u n b furcht«

b a r. 3 n feiner 9 icd )ten pielt b aS © ö p e n b ilb eine ge«

m u n b c n c S c h l a n g e , bie ip m a l s S t a b b ien te u n b in ber S in tc n v ier P f e ile , welche a l s ein © efep enf bes ^>im«

melS b erep rt m u r o e n , fo w ie einen S c p il b , ü b e r mcl«

d e m in © e f t a l t ein e s Ä re u je S f ü n f w eiße g e b e r n ge«

leg t w a re n .

S in fS Vom S e m p e l be© D c jc a tlip o c a b efan b fiep ein a n b e r e r v o n g lcid jer © e fta lt u n b © r ö ß e , b er eb en falls m it R e g i e r u n g e n v o n u n fd )ät)b arcm ff ie r tp c a n g e fü llt m a r . D i e SSBänbe u n b ber ? llta r w a r e n m it g u m e l e n u n b fo ftb a re n S t e i n e n bebecti, mcld)c a u f b u n tf a r b ig e n g e b e r n la g e n . D i c f e r D em pel m a r b e m ,jpuit)ilapod)tli o ber D ialed ), b e m .KriegSgotte, gem ibm et. D ie fe jm ei

<£>auptgötter — ber © o t t bet g ü r f e p u n g u n b Ber © o t t b e i jtr ie g e S — g a lte n f ü r SBrüber u n b eS perrfdite ber

© l a n b e , Baß o p n e ip r SB iff m u n b ipre beiberfeitige B i l l i g u n g n id )t6 gefepepen founts.

D ie © ö t t i n D e o p a m iq u i m a r eine furch tbare, folof«

fale, n eu n g u ß p op e © e fta lt, bie a u S einem e injig en S a f a l t b l o c t e g e p a u e n m a r. S i e m a r sine ftpcußlidie B e r e i n ig u n g Von einer m enfdjlidjeu © e fta lt, einem D ig c r u n b e i n e r ä t l a p p e r f d i l a n g e ; groß e v e r f d ) l t m g e n e S c p l a i v g e n V ertraten b is S t e l l e Ber Sinne, bie g ü ß c m a r e n D ig c rp fo le n m it au S g cftred tcii ó trallcn, im B e g r if f ipre B e u t e j u etfaffen, u n b jm ifd)en ip u c n l a g ber S to p f einer Ä la p p e r f i p l a n g e , bie Von bem j t ö r p e r beS © ö pen « bilbeS p e r a b j u f o m m e n fd)icn. D e r S d ) i m t d b er © ö t ti n fta n b m it ip r e m g räß lich en Slcußcrn v o llto m m e n im

© i n f l a n g : ein g r o ß e s a u S ntcnfcblicpcn ^ rje n , f t a n b e n u n b S c p ä b e l n beftepenbeS u n b m it © in gem e ib en befe«

ftigteS ^ a l S b a n b ließ n u r bie m iß g e fla ltste n B r ü f t e ber

© ö t ti n u n b e b e d t, u n b b aS © c tv a n b b eftanb a u s ju f a m « m e n g e m u n b e n e n S d j l a n g c n m it offenem 9 iad)en. D a S

© ö p e n b ilb u n b b aS feine j t l e i b u n g bilbenbe g u b e p ö r m a r m it n a tü rlic h e n g a r b e n b e m a lt, tvo bu rd ) ber furept«

b a re ©inbrttef, welchen eS a u f feine B c r c p r c r p erb o rju « b rin g e n b eftim m t m a r . b sb euten b e rp ö p t m u rb s.

D i e a lle S t a b t B t e j i f o befaß aept g ro ß e D em p el Von g lä n je n b e r S lu S f ta ttu n g u n b g ro ß e m 9 leid )tp um c, m ä p r e n b Bie fleincren, wie eS peißt, bie u n g c p e u rc g a p l b o n jro c ita u fe n b erreichten u n b eben fo Vielen berfepie«

b enen © ö t t e r n g em ibm et w a r e n . D i e öffentlichen S t r a ß e n m a r e n n a d ) ben verfcpicbcnen S c p u p g ö t l s r n b e n a n n t u n b alle U n g l ü d s f ä l l e u n b j t r a n f p e it e n p a tte n ipre b efo n b eren Slltäre, v o r Welchen bie B e tro f f e n e n fiep n ie b e r w e r f r n u n b B u ß e tp u n m u ß te n .

$ ü * erfd )ttu .

D a S © v a n g e l i u t n b e r S t a t u r . SOtannpeim. g n

© o tnm iffion bei D o b ia S S ö ffler. 1 8 5 3 . ( B i s jept jm ei Dpcile.)

ß e n tep r m a n a u f b er einen S e i t e im m e r noch jö g e rt, bie S laturm iffcnfc haftcn j u einem in te g rire n b e n B e fta n b « tpeile bes B o l f S u n te r r id jtS , j a f o g a r ber p ö p eren S c h u l«

a n fta ltc n , j u m achen , befto eifriger u n b u n a u f h a l t s a m e r m a d )t fiep in ber S i t e r a t u r b aS S t r e b e n gcltcnb, jenen B l a n g e l b u rd ) p o p u l ä r e , b. p. bem allg e m e in e n B e r ftänbniffc jtig ä n g lid je , S d i r i f t c n j u e r g ä n je n , u m ba«

burep Bern nid)t miffenfd)afllicp g ebiloeten Befer ©e«

legenpeit j u geben, b a « in feiner frü p eften g u g e n b o pn e fein B c r f d ) u lb e n B c r f ä u m t c n a c p ju p o le n . ©6 Vcrgcpt fa ft feine ŚBodjc, opne b a ß einpopulär«m iffenfcpaftlid)eS B u d ) ü b e r Slftronom ie, © e o le g ie u n b v erro a n b te ©e«

g e n ftä n b e erfdpeint u n b Bern bereits Vielfach b ep an b elten j p e m a b u rd ) e i g e n t ü m l i c h e D a r f t c l l u n g n e u e s g n te r « effe j u g eben v e rfu d )t. D i e fid) p ä u f e n b e n U iitcrn cpm un « g en tie fe r Slrt je u g e n o pn e g m c if c l Von einem v o rp a n « b e n e n b r in g e n b e n B e b ü r f n i f f c ; a b e r fo bereitwillig m ir a u d ) finb, fie u n fe r e m R rin c ip e n ad) j u u n terftü p en , fo f ö n t u n m ir u n S boep au d) bie © e f a p r niept vcip cp lcn , meld)e b a r a u S f ü r b aS B o l t entftepen m u ß , w e n n fiep bie B u d ) m a c h e r e i biefeS © cbietcS bem äeptigt, u m

© e fd ja ftc a u f ip m j u tnad icn, w eil eS fid) g crab e trifft, b a ß lebp afte S d j i l b c r u n g e n ü b e r bie B o r g ä n g e im d pim m cl u n b a u f © r b e n faft fo g e r n a l s u n te r p a lte n b e R o m a n e ge efen w e rb e n . SRirgenbS ift S B a p rp e it u n b D i e p tu n g g efährlicher, a l s in B ü d j e r n , mo eine f ü p n e

^ p a n i a f t e t n n v e b t r b e n B t a n g e l empirifeper Ä e n n t«

; niffe ober bie S ücten a u S f ü ü e n foQ, W e l^ e ernfte U n te r "

f u d ) u n g c n b is p e r p a b e n taffen ntüffen. S i n b bie B er«

faffer p o p u l ä r e r t o e r f c nidpt p in lä n g lid ) in ber SBiffen«

fepaft b e m a n b e rt, Bereit B e r b r e i t u n g u n b O f f e n b a r u n g fie fiep a ls m o b ern e Slpofieltt v o r g e n o m m e n p a b e n , fo vef«

fü n b ig e n fieficp,inbemfie Ber o e b r f lä c p lic h e n S d je in b ilb u n g B o r f d u b leiften, eben fo f e p r a n i p r e n B iitm c n fd ) e n , alS jene v o n ipner. b e f ä m p f te n g r r l e p r e r , Welche niepts Sin«

gelegentlicheres j u t p u n miffett, a l s v o r ber miffenfepaft«

lid)en © r f e n n tn iß j u w a r n e n u n b biefe alS ben S ln f a n g alles B ß f e n b a rju f te lle n . S tad ) u n fe r e r Slnficpt m u ß eine S c p r if t, bereit g w e c t a u f bie B ° p u l a r , f i t u n g b er äBiffcnfcpaft g cridjtct ift, fid) ntepr a l s jebe n n b e re a u f b aS D p a t f ä e p l i c p e b e fd ) rä n te n u n b b e r ^ e r f t t t p u n g g a n j befonbcrS m iberftepen, bie Befer, a u f b e re n B elep«

r u n g eS Bocp a b g e fe p e n ift o b ir fein foli, b u rd ) g län « je n b e ^ p p o t p e f e n , fo a n l o d c n b fie a u d ) fein m ö g e n , j u beftcd)en. O b g le id ) m ir w eit en tfern t finb, b em „ © v a n « g e liu m ber B a t u r “ , beffen a n o n p m e r B e r faffer fiep alS einen eben fo u nterrichteten © e lc p rte n a l s g e tv a n b te n D a r f tc lle r b efunbet, b en B o r r o u r f j u m a d je n , alS finbe fid) entfepieben g a lf c p e S in ipm , fo t ö n n e n m ir boch niept berfd)roeigen, b a ß er fiep h ä u fig e r, a l s g c r a t p e n ift, j u «Refleponen v erleiten lä ß t, tvclcpe b en © e ift niept fo«

m o p l m it _ n e u e n © e b a n t e n , a l s v ie lm e h r m it B o rftel«

l u n g e n erfüllen, bie niept feiten a n ’s R p a n ta f tif c p e ftrei»

fen. S c p o n bie j u r U n g e b ü p r roieberpo lten SlttSru«

f u n g e n bcS © r f ta u n c n S v o n S e i t e n b er g t t p ö r e r Verra«

tpen, b a ß eS fiep b er B c r f a f f e r an g e le g e n fein lä ß t, bei feinen Stefern jenen fKcfpcct v o r ben u n g e h e u r e n D i*

m en fio nen beS StRaumes u n b ber g e it j u ermeefen, mcl«

d)cr fiep jc b e s m a l b a cinju ftcllen pflegt, m o bie fin nlicp t

© in bilC ttng ben © e b a n t e n ü b e r w ä ltig t. SRit b er B e r » m u n b e r u n g foil n a d ) einem b c rü p in te n R p i l o f o p p e n beS W licripum S a lle rb in g S b aS D e n f e n b e g i n n e n ; w e n n a b e r bie B e r r o u i i b c r u n g n ie a u f p ö r t, fo f o m m t eS n i e « t n a l S j u m D e u t e n , j j ä t t e fid) „ b aS © v a n g e l i u t n ber B a t u r “ in feiner m irflid) fepr p räcifen u n b fa c h g e m ä ß e n D a r f t c l l u n g bcs S t e r n e n h i m m e l s ( H e r D p e il) u n b ber © r b b i l b u n g S g c f d ) i d ) t e ( 2 te r D p c il) a u f bie

© r e n j e n beS D p atfädp licpen u n b U iijm c ife lp a ftc n be*

fd jrä n ft, fo m ü rb e biefe © n tp a ltf a m f e it b en S B crtp be©

B u d )e S u m B ieleS gefteigert p a b e n , m ä p r e n b m ir, fo wie eS eben gcfcpricbcn ift, einige B c b c n f e n g e g e n feine u n b e b in g te g m e d m ä ß i g f e i t niept u n t e r b r ü d e n to n n e n - ä B ir p a b e n b u r d ja u S nid)tS gegen bie B e h a u p t u n g ein*

ju w e n b e u , b a ß eS jept „ a u f © rb e n m it b er SRenfcppeit beffer ftünbe, w e n n bie 5Rcnfd)cn feit g a p r p u n b e r t e n nidpt fo Viel Vom ^ i m m c l g e tr ä u m t p a tte n ;« a b e r a u d ) ju g eg e b en , b a ß eS „n ie p ts U c b e m a t ü r l i d ) c8 g ib t , “ fo b e ru p t bocp b er B e w e i s , b a ß eS bloS b e s p a l b niept©

U e b c r n a t ü r l i d e S gebe, w eil „nidftS ü b e r bie S t a t u r u n b ipre ©efepe p in a u S f o m m e , “ lebiglicp a u f ein e r p e ti t i o p rin c ip ii, u n b ber B c r f a f f e r fo m m t a u S b e m jtr e if e niept p erauS , fo fepr er fiep a u d ) v o r w ä r t s j u b ew e g e n g la u b t. S ä ß e , w ie „b ie Ś tc lig io n ber B a t u r “ (tvelcp' u nlo g ifd )er S l u s b r u d ! ) ift S B a p rp e it u n b fro p e D p a t , “ ober m a n m üffe fiep V o rpcr erft „cble © r u n b f ä ß e an*

e ig n e n “ u n b b a n n (!) fein g a n je S D e n f e n , SBolIen u n b d p a u b c ln naep b e n felb en einriepten, f in b n id jtS a l s Pop le u n b u n m a p r e S lb ftractio n cn , m it b enen m a n a lle s S R ö g * liepe o ber au ch g a r niepts a n f a n g e n t a n n . S B ä p r e n b ber B c rfa f fe r feinen „ U n b e t a n n t e n “ , ber a u d ) „ S R c iftc r"

(eine Slrt n a tu r f o r f d ) e n b e r © p riftu S ) g e n a n n t W irb, ge»

fpräcpsm eife n a d ) Slrt b e r ^ e r i p a t e t i f e r b c n S i c r n e n p i m * ntel e rflären läß t, v e rfä llt einer feiner g u p ö r e t bei ber B e t r a c h tu n g bed g u p i t e r a u f bie g r a g e : „ S i n b b e n n jene ^ i t n m c l S f ö r p e r b e t v o p n t ? “ S lnftatt n u n cprlicp j u fagen, b a ß biefe g r a g e eigentlid) j u b en b l a u e n ge­

höre u n b ber SIMffcnfdjaft fepr gleicpgiltig fein fö nn e, b eja p t er fie in f c n tim e n ta le r S l n m a n b l u n g m it b e r g u <

Verficpt ber © e m iß p e it u n b bevö tfert bie u n j ä p l i g e n .ß im m e lS fö r p e r niept bloS m it o rg a n ife p e n , f o n b e r n felbftbcm ußten SBcfcn, a l s fei eS f o n f t^ S c p a b e , b a ß bie B a i t t r fo verfepmenberifep m it bem fR au m c u m g e g a n g e n fein fotltc.^ D a S B c i f p i c l Von bem m it leb e n b ig en SBcfen gefüllten S ß a ffe rtr o p fc n bcmcift g a r nidjtS, abge»

fepen b o o o n , b a ß eS in b er ip m g eg eb en en S lu S b c p n u n g nid)t e in m a l tv a p r ift; u n b b a n n p atte ber l l n b e f a n n t e , w ollte er e in m a l bie fcn tim cn talc ^ p p o t p e f e niept j u r ü d p a l t e n , niept Verfcpmeigen f e i l e n , b a ß fepr n a m p a f te B a l u r f o r f c p e r u n b B P d o f o p p c n bie B c v ö lf e » r u n g hcS SR onbeS u n b b er © eftirn e m it o rg a n ife p e n SBcfcn eben fo entfepieben inSlbvcbe geftcllt p a b e n , a l s er fic b c p a itp lc n j u m uffen g la u b t . S R a n Vcrftepe u n s niept falfd) I SB ir e rf lä re n u n s niept gegen bie S l n f ü p r u n g v o n <£)p|>otpcfen ü b e r h a u p t , obgleich ip r Sfußcii in b c z gleicpcn S d j r i f i c n im m e r pöcpft p ro b lem altfep ift, fott*

Bern g egen ipre B e rtv e d )f c lu n g m it J p a t f a c p t n , utibbeS«

p a lb p a tte n m ir attep g em ü n fd )t, b a ß ber B c rfa f fe r feinen Ścfern in b e m © e f p r ä ip c ü b e r bie © n tfte p u n g b e r <£>im=

m cIS fö tp er a u S b em elajtifcpeti Steiper b u rd ) B erb id )*

tu n g , ü b e r bie © n t f t e p u n g beS SRcnfepengefcplecpto, ü b e r bie B i l b u n g s f ä p i g f c i t ber fRacctt ic. ntep r alS g cfd w p en j u m B e m u ß t f e i n g eb rach t p atte, Baß biefe B o r a u S f c ß u n « g en lebiglid) in bem g e g e n w ä r tig e n g u f t a n b e b e r SBtffen*

fepaft b e g r ü n b e t feien. ® u d ) m i r finb ü b e r j e u g t , b a ß bas SRenfcpengefchlecpt n ip t hon e in e m © I t e r n p a a r ę

(3)

ü b p a m m c ; a b e r w ir nefjm en b cS palb n id jt j u b em a u s Dir 2t)icr« u u b (jjjflanjcmvelt g ego lten Söeifpicle unfere g u f lu c p t, weil cs ü b e r h a u p t ^ i i e m a n D c m einfallen fa n n , f ü r alle 2p i h c u n b Jjdflanjcn ein U r i g e r u n b eine U r * p f l a n j e v o r a u b j u f e ß e n . S o g e rin g au d ) bie naturtoiffen«

jcpafllldjcn Ä e n m n if fe im B o l l e n o * fino, fo begreift m a n bod ), b a ß eine g l c b e r m a u S m it bem G le p p a n tc n n id jt b e n fe lb tu l l e f p i u n g g e ß a b i ija b e n f a n n , u n b b aß b a s B e id ) b e r ^ i l j e einen b o n b en H a l m e n bcrfdjiebencn

« In f a n g g e ß a b i ß a b e n m u ß . Cfbcu fo bfirfte b em äicr*

faffer b er B civ eiS e tw a s fdjlver fallen, b a ß ber 3 u f ta n D Des ö l c n f d j e n in ben elften f e i t e n faft t ß i c r i f d ) ge«

m efen fein muffe, w eil fid) bei foießer B o r a u S f e ß u n g tu u m einfeßen l ä ß t , w ie er ü b e r h a u p t jurgefcßid ßtiidjtn G n h v itf e lu n g g e fo m m e n ift. d i e « ib ftu fu n g b er Staren, b o n b er m a ia ß if d je n u n b ä tp io p if d ) tn b is j u r tau lafi«

fdjen, beweift j u beutließ, b a ß fid) Die n ic b tig fle n berfel«

b e n ü b e r Den ißr b o n ber S t a t u r an g e w ie fe n e n g u f t a n b nid)t j u erßebeu v erm ö g e n , u m a n n e ß m e n j u m u ffen, aud) D ie je n ig e n , wctcße in Die (Sefeßidjte eingetreten finb, ß ä tt e n er ft n o iß ig g e ß a b t, fid) ber B e f t i a l i t ä t j u ent«

ä u ß e r n , u m «K enfajcn j u w e rb e n . 6ben fo w e n ig , alb w ir a n eine ßoße G io iiif a tio n S fä ß ig tc it ber S3ufd)ßot«

ten to lte n , t ß a t o g o n i e r u n b n c u ß o llän b ifcß en ö i a l a ß e n g la u b e n , eben fo entfeßieben w w e rf tre b t es u n fe r e r «ln«

ließt b o n Der, n a m en tliü ) in b er faufafifeßen B a c e a u8« g e p l a g te n menfd)lid)cn S t a t u r , b aß bem « In f a n g ber G iv ilif a tio n ein ß u f t a n b b et B c r t ß i e r u n g v o rß e rg e g a n « gen fei. — «Bie ber tiefer a u s u n fe r e r «injeige bereits g e m e r f tß a b e ii w irb , ß a t ber B e rfa f fc r bie g ö n n b e r ge«

m em feßoftlteßen U n t e r ß a i t u n g j u feiner d a r f t c l l u n g ge«

W äßlt, D b gleieß biefe g o r m im ü lllg em ein en n id it anju«

ra tß e it ift, |o ß a t ec bod) b er Süerfaffer b erftan b en , baS S n tereffe rege j u e rß a ltc n , b a bie U n tc rb r e c ß u n g c n Des V e r t r a g e s in bem « lu gen blitfe fta tlß n b e n , w o ber 3

ß ö r e r u n w illtü rlic ß j u einer g r a g e ober G im v e n b u n g b e i a n l a ß t w ir b . 2 er Sierfaffer ß a t firß crficßtlid) bie A u f g a b e geftelli, b u rd ) fein B u d ) b em « I b e r g la u b e n u n b re lig iö fe n ä ü ig o ttis iu u s e n tg e g e u ju tr e te n . 3e m e ß r bie«

feS S t r e b e n a n ju e r f e n n e n ift, befto in n ig e r b e b a u e rn w ir, b a ß er fctbft feine tiefer b isw e ile n a u f ein ©ebiet f ü ß r t, w o fieß Dem iß n e n S ta tu r c rfd )e in u n g e n u n te r b er 4) a n b in ^ ß a n t a S i n a g o r i e t i b e rw a n b c ln -

Siterarifeße Slnjetge.

B o r H u r j c m ift bei b er S i b l i o t ß c f ber St.8. (E. «Ifa«

betnie bie blerte, feßr re id )ß a ltig c 2 a u fc ß « S J ü d )e r fc n b u n g b e r S m i t ß f o n i a n ß n f t i t u t i o n j u S B a f p i n g t o n a n g e la n g t, w o b e n in Sir. 2 0 3 Der 8e ip jig er S c i t u n g eine baS

© a n j e u m faffenb e «Injeige j u finben ift, mclcßc imSluS«

j u g e fo lg c n b c n n a ß e n l a u t e t : « d i e f e b ß n f t i t u t ß a t fo»

eb en m it feiner g c m o ß n te n u n b Diesm al w icb er geftei«

g e lte n g r e ig e b ig te it eine n eu e g r o ß a r t i g e S ü c ß e r f c n b u n g (bie 4 tc feit feinem B c f f c ß e n ) Der a lte n «B elt (größten«

tßeilS bureß V e r m itte lu n g beS n o rb a m e r ifa n if e ß e n (Eon«

fulS, D r . 3 . g l ü g e l , j u 8eip jig ) j u t o m m e n laf«

fcn. d i e 3« ß l ber wiffcnfeßaftlitßen @efellfd)aftcn,

« Itabcm icit, B i b lio tp e te n tc., m it Denen bie S m i t ß f o n i a n

3n f n t u t i o n in B c i l c ß r fteßt, ß a t fieß feit b o rig e m 3a ß re m ieb er v e rm e ß rt u n b b e ttä g t n u n m e ß r in d c u t f c p l a n b (m it (Einfcßluß D efterreid)S) 8 5 , in B e l g i e n 9 , in £ o l « l a n b 1 2 , in S d ) w e b e n 7 , in S io r w e g e n u n b 3 6 l a n b 5, in d ä n e m a r f 7, in St’u ß l a n b 15, in ber S d j w c i j 13, in

© r o ß b r i t a n n i e n u n b 3 r l a n b 9 9 , in g r a n f r e ie ß 5 5 , in S t a l i e n 3 6 , in S p a n i e n 4 , in p o r t u g a l I, in © riedjen«

la n b , in b er 2 ü t f e i , in Slfrifa, in «Ifien u n b in «luftra«

Iicn j u f a m m e n 18, in S ü b a t n c r i f a 16, a lfo ( o ß n t bie n o r b a m c r i ta n i f d ) c n 3 n f t i t u t e ) gegen 4 0 0 . h ie r a n f c ß l i e ß t fid) eine g ro ß e « In ja ß l n o n a n b e r e n n o r b a m e r if a n if d ) tn Wiffenfcßaftlidjen ©cfeUfeßoflen gemachter ©efd)cnfc, Weicße b er S m i t ß f o n i a n 3 n f t i t u t i o n j u r B c f ö r b c r u tig ü b e r f a n b t w ü rb e n , a n , fo b a ß fieß bie 3a ß l b er f ü r ben n ö r b lid ) c n (Sontinent G u r o p a b ( a l s © efeßente) beftimm«

te n B a d e t e a u f itaße a n 8 0 0 beläuft, weicße in 2 5 H iftc n Diesm al baS © e w id )t b o n 6 2 5 0 $ f b . errcidjcn.

— « D e n n w ir bie S u m m e beS © a n j e n jießen, fo ergibt fid), Daß bie vierte B ü c ß e r f e n b u n g ber S m i t ß f o n i a n

3n f titu tio n 4 8 Ä iften m it 1 6 0 4 ^ a e f e te n (© ew ieß t 1 2 , 2 2 0 g lf b .) b e tr ä g t, w eld je fte a l s bicSjäßrigcS Gr«

g e b m ß iß r e r B e m ü ß u n g c n b er «Beit bietet, «lud) bicS«

m a l finbet fid), n eben einer b ebeu tenb en « I n ja ß l werlß«

Voller, a u f H o ftcn b er n o rb a m e rifa n ife ß e n ^Regierung veröffentlichter, g ro ß c n tß e iis g a r nießt im B u d i ß a n b e l j u erla n g c tib c r «Berte a u s b e n berfeßiebenen g ä e ß c r n b er SBiffcnfdjaftcn, ein B a n b (ber 3 tc ) beS ^ r a c ß iw c r « feS: H i s t o r y , C o n d i t i o n a n d P ro sp ects o f the In d ia n

T r ib e s b y H e n r y S ch oolcraft, g e r n c r ber 5 te B a n b b er Sm ith son ian C o n t r i b u t i o n s to K n o w led g e , ent«

ß ä l t D iesm al 5 (a u tß einjeln au Sgcg cbctte) S lb ß an b lu n « g en b eb eu ten b er n o r b a m e r if a n if d ) e r S laturforfcß er, weicße m eift a u f S t o r b a m c r i f a felbft B e j u g ß a b e n . g e r n e r m e ß re r e Von ber S m i t ß f o n i a n 3 n f ü t u t i o n ßeratiSgegc«

bene « B e r te : a) ö le tc o r o lo g if d je S a b e fle n ; b) aftrono«

mifeße T a b e lle n ü b e r Die B c r f tn f te r u n g e n v o n P l a n e t e n u n b S t e r n e n burd) ben SWonb im 3 o ß r e 1 8 5 3 ; c) ein ifta ta lo g n o r b a m e r ita n ife ß e r 8 ie p tile , H e r % ßei(; d) ein

D c t a b « B a n b b io grapß ifcß e S f i j j e n , j u einer b e r S m i t ß « fo n ia n 3 v f t i l u t i o n eigenen S a m m l u n g 3 n D ia n e r*

p o r t r a i t s g ehö rig. G nbließ b o n 3 . $ 1 . S t a n l e ß e ) ber (ite B c r i d D beS d i r c c t o r i u m § b et S m i t ß f o n i a n ^ n f titu * tion . U n t e r ben Von P r i v a t l e u t e n u n b a n b e r n 3 n ftitu » ten b er ( S e n b u n g beigelegten fßradfjttverfen ift bereits o ben b a S S e ß o o lc r a f t ’fd)e ü b e r 3 n b i a n e r e r m ä ß n t Wor»

b en ; a u ß e r biefen fin ben Wir n oeß : 1 ) eine auSfüßrlidße, m it 2 7 treffdeßen 2 a f c l n illuftrirle B c fc ß te ib u n g beS S l a f t o b o n © i g a n tc u S v o n S to r b a m c r if a , Von D r. 3 o ß n G. « B a r r e n , ein Öieifterftücf b er J ß p o g r a p ß t c ; 2 ) ben B e ric ß t beS © e o lo g e n 2 a v i b 2 a l e D w e n ü b e r bie geo«

log iftß cn B c i ß ä l t n i f f e v o n SiMSconfin, 3 v w a u n b SJtin«

n e fo ta , p ß i l a b c l p ß i a , 1 8 5 2 ; 3 ) einen officieüen B e rie ß t ü b e r eine G g p cb itio n b er B e r e in ig te n S t a a t e n j u r Gr«

fo r fd )u n g beS to b le n B icercS u n b DcS 3 o r b a n ; 4 ) u n b 5 ) einen C t u a r t b a n b m it 5 8 H a rte n , j u b em jä ß r lid je n B e rie ß t beS D b e r a u f f c ß c r S b er n o rb a m e rifa n ife ß e n H ü«

ften b erm effu n g p r o f e f f o r « lleg anb er 2 . B a e ß e g c ß ö rig ;

6) bie 4 tc « lu flag e b er b e rü h m te n S a i l i n g d i r e c t i o n s v o n S ie u t. ö l . g . ö l a u r ß ; 7 ) einen a u s f ü h rlic h e n B e « rieht einer G s p e b itio n beS G a p i ta in $ S t a n S b u r ß , weicße berfelbe j u r G rf o rf c ß u n g u n b B e r m e f f u n g beS g r o ß e n S a l j f c e S in U t a ß , fo w ie j u r S lu S m itte lu n g e ine s n e u e n «BegeS ü b e r bie g e lf e n g e b ir g e , 1 8 4 9 im A u f t r ä g e b er n o r b a m e r ifa n if e ß e n R e g i e r u n g u n t e r n a h m ;

8) b i t g o r t f e ß u n g beS officieüen B e ric h ts ü b e r bie geo»

logifeßen B e i ß ä l t n i f f e b er U m g c g c n b beS S a f e S u p c « r io r b o n g o r f t e r u n b S B ßitn eß, 2 te r B a n b . d i e f e n j u m S ß e i l fo ftb a re n u n b w ichtigen « B e rte n fdjließen fieß m e ß re r e v o m G o n g r e ß ß crauSg egeb er.e S c h rifte n a n . S B enn a u f foldye SBeife bie S m i t ß f o n i a n 3 ’iftitu«

tio n bie lite r a r if ß c n © ü t e r «Im erifaS freigebig a n bie ü b r ig e SBeit Vertßeilt, ß a t fie fid) u n ftreitig ben «In«

fprueß e rw o rb e n , a u tß f ü r ih r e B i b l i o t ß c f bie gleiche

© e f i n n u n g u n b ein äßnließeS ß u m a n e S G n g e g c n fo m « m e n Von « la ß e n j u e r w a r t e n . B e fo n b e re S © e m id jt legt näm lidß bie S m i t ß f o n i a n 3 n f l i t u t i o n a u f b o ü ftän « b ige 9 iciß cn, au d ) w o m ö g lid ) frü h erer 3a ß r g ä n g c a t a - betnifeßer S ß r i f t c n a ller 81rt, d o u b l c t t c n b e r «Berte v o n B ib lio tß c f c n , bie oft f ü r G u r o p a g e rin g e n SB crtß, f ü r « Im erifa a b e r b e b e u te n b e n ß aben , ü b e r h a u p t alle m ö glich en «B erte b er «Biffenfd)üft ober H u n f t , mic^bicS a u * n a m e n tlid ) bei b er leßtcn S e n b u n g im g lü g e l«

feßen G ir c u la r bereits a n g e b e u te t w o r b e n ift.“

3n b c m w ir u n s , w a s biefe g ro ß a rtig c S ln fta lt a n b e la n g t, a u f u n fe re Ö liltß e ilu n g in 91 r. 5 0 ber B o n p l a n b i e b o n biefetn 3a ß r b e jic ß e n , w o lle n w ir u nS e rla u b e n , a u f un<

fern « Intß eil a n biefer S e n b u n g ßier a u f m e r f f a m j u m ac hen , Damit bie SJlitglieber *) ber « Ifabem ie nach B c b ü i f n i ß D a r a u f reflectiren f ö n n e n . 3 » Der B o r a u S « f eß u n g , b a ß vielleicht a u tß a n b e r e S ite r a t u r f r c u n b e un«

ferer S t a b t Von m an eß en g rö ß e re n u n b Heineren Gr«

g eb n iffen ber n o r b a m e r if a n if d je n S it c r a t u r , w cld ie a u f a n b e r e n SBcgcn n id )t ß ieß er g e la n g e n , B u ß e n jießen f ö n n te n , foil bei einer n ä ß e n B e r a n l a f f u n g ein b o ü ftän«

bigeS B erjeicßn iß aller, v o n b e r S m i t ß f o n i a n 3 n flitu » tio n ber «Ifabem ie j u j ß e i l g e w o rb e n e n «Berte in b e n B e r ß a n b l u n g e n b er « la tu r f o r f c ß e r Veröffentlicht u n b ein S e p a r a t a b b r u c f ber H . U n iv e rf itä iS « B ib lio tß c f jttge- fteüt w e rb e n , u m D a rü b e r n aeß © c fa ü e tt u n b ttad) ben

© e fe ß e n biefeS S n f titu tS a u f bie afab em ifd je B i b l i o t ß c f

«luSleißefeßeine ertßeilen j u fö n n e n . B r e S l a u , 19. B o v e m b c r 1 8 5 3 .

d i e St. 8. G . « I f a b e m i e b e r B a t u r f o r f c ß e r .

© ram a unb Sötuftf.

© t a b t t ß e a t e r . d k S tu ffü ß ru n g e n irtn e tß a lb b e t leß ten

» k r je ß n S a g e ß a b e n b en B e w e is geliefert, b aß baS ßieftge B ü ß n c n p e rfo n a l t t o | m a n n tg fa d je r «liefen u n b ID Iängel im m e r n o * reefct 31nerfennenSrocrtße6 j u leifien im © t a n b e ift, w en n bie (P ro b en m it g eb ü ß re n b e t S o r g f a l t ab g e ß a lte n w erb en , u n b bie S Jlitglieber ft et) b a 6 © in fiu b ite n iß re r S to llen a n g e le g e n fein taffen. G in foldjeS U tefu ttat a l s S i e g e l b irb e ig u fü ß re n , ijl ab e r b ic S u fg a b c ber d ir e c tio n , u n b n a m e n tlid ) b eS je n ig en ü Jlitg lieb eS b crfelben, wcldjeS bie b ra m a tu rg i|"d )e S e itu n g ü b e rn o m m e n ß a t.

,p c t t D r. 91 i m b s , eine la n g e S iciße o o n S a ß te n ß in b u rrb tu g leid ) S ie b a c tc u r ber B re B la u c r ß e i tu n g u n b u n te r 91 e u m a n n fow te u n te r o. B a e r f t d r a m a t u r g a n b e t ßieftgen B ü ß n c , faß ßeß einige 3 « it n a d ) bem SRücFtritte bcB le ß teren v e r a n la ß t, bie jour«

n a lifiiftb e S a n i e r e a ls u n v e re in b a r m it feinen fid) ß äu fen b en d i r e c t o r i a l - ® efebaften a u fju g e b e n , u m fit* im B e re in m i t p e r r n 9 i e i m a n n , feinem G o m p a g n o n , b e r « e itu n g b e 6 2 ß c a tc r6 auS- feß ließ li* w ib m e n j u fö n n e n . 5łBa*rf<*eintie* ü b erze u g te m a n

|td ) b a lb , b a ß cS nießtS ta u g e , W enn bie d ir r c t o r e n au d ) nod) bie © c fd jä fte eines d r a m a t u r g e n , u n te r benen b aS d u r d 'le f e n ber u n z ä h lig e n © tü efe nicht g e rin g a n ju fth la g e n iß , m it ü b e r­

n e h m e n , u n b fo w ü rb e D r. 8 a 6 f e r , eben fo b e fa n n t a u f bem

*) d i e f i . 8. G . » Ifabem ie z ä h lt in B re S la u folgenbc 3J1Ü- fllie b e r: flro fe ffo t B a t f o r v , D r . B e rn ß e in j u n i o r , R e f r a t h

D r . B u r e h a rb , D r. G e h n , D r. G lS n c t, ßJrof. g ra n fe n h e im , $ r o f . g re rie b S , ß)rof. ® lo d e r, ß )ro f. © ö p p e rt, ßJrof. © ra fe n h o rft, D r . © ü n S b u rg ,(P ro f.p e n fe b e l, D r .T e u fe l, D r.ftlo fe , D r.H ö rb e r, D r . SJlilbe, @eh- 9 t. D teig eb au r, g jro f © abebedf, D r .S l .S e h o tj, Dr. ^ te n je l jim,, d irecto r SJimm er M. t fReb.

@ <6ietc ber jo u m a iiß ifih e n « ite r a tu r a ls tü ch tig er D teb a cteu r u n b g e u iü c to n ift, w ie a ls e rfa h re n e r © a e ß fe n n e r in te n »Ingele, g en h e iten b er b eu tfd jcn S ü h n e , e n g a g irt u n b m it einem S a ß te S . gehalbe v o n 8 0 0 t h l r . a ls d r a m a t u r g b e f i a f t i g t . © o w ü n - fehenS w erth es ab e r a u * iß , b aß ein folcher m it ben e ig e n tli$ e n d ire c to ria l-S lrtg e fe g e n h e ite n n ic h ts j u th u n h ab e, ü m (ich feinen 'O b lie g e n h e ite n m it be|io g rö ß erer S o r g f a l t w ib m e n j u fö n n e n , fo fd je in t bie d ir e c ti o n b ex n o th a n b e te r » In fiiß t gew efen j u fein, b a ^ e r r D r. « a S f e r feit ein ig er ß e i t entlaffen w o rb e n ift u n b p e r r D r. g iim b S beßen g u n c tio n c n w icber ü b e rn o m m e n h a t.

d e r U m fta n b , b a ß D r. « a S f e r auch je ß t noch v o n D r. 9?!m b$

p r iv a tim b e a u ftra g t ift, w enigftcnS einen 2 h (ü b e t ein la u fe n b e n S t ü d e b u rch ju lcfett u n b ü b e r b eten « In n a ß m c o b e r ä u r ü d w e if u n g 9 la th j u e rtß eilen , fprießt h in lä n g lic h fü r bie U n th u n lid jfe it ein er

■fofehen S lc c u m u la tio n v o n S le m te rn in e in e r §)erfOn, gefeßt a u d ), bie g o lg e n w ä re n n i * t fo u n b efrie b ig e n b gew efen, wie ße fte*

leib et gezeigt h a b e n , .p e rr D r. 91 i in b 6 befijjt a l s d r a m a t u r g o h n e g ra g e eine feßr bebeutenbe G r f a ß r u n g u n b v e rb in b et m it betfel«

•ben ein nicht zu v erad jten b eS © efe ß id fü r bie 21uS w ä h l v o n © t iid e n , w eld je in B r e S la u $ lu6ftd)t a u f G rfo lg h a b e n ; ab e r feine a n b e r- w e itig e n © efchäfte, bie h äu fig en u n b oft ziemlich la n g e n G n t- b e d u n g S re ifc n nad> n eu zu e n g a g ire n b e n SDIitgliebern u . f. w . m achen eS ih m u n m ö g lich , bie a n g e n o m m e n e n © t ü d e m it b e t n ö th fg e n S o r g f a l t fü r bie S lu ffü b ru n g v o rzu b ere ite n u n b bie richtige S e r th c ilu n g ber DioDcn u . f. w . zu ü b erw ach e n , d a h e r bie h ä u fig e n H ta g e n ü b e r erfte S lu ffü b ru n g e n , bur<h welche ber G rfo lg v o n vielleicht nießt fcßlcdjtcn © tiid e n fü r im m e r v er- fd jerzt w irb . 3 B ir ß n b ü b erze u g t, b aß u n te r ben jefct obw al«

len b en U m ß ä n b e n g arS JIan ch eS bem 9legiffeur a n h e im fä llt, W aS ftre n g g e n o m m en lebiglid) v o r baS g o r u m beS d r a m a t u r g e n g e ­ h ö rt, u n b w ir hoffen, b a ß fid) bie beiben p e r r e n d ir e c to r e n , je p t b u rd ) bie G r f a ß r u n g b eleh rt, recht b a lb ü b e r baS G n g ag e«

m e n t eineS foId;cn einigen m ö g e n , z u m a l b a bie I b e a te r f a f f e b a b u rd ) n ic h t n e u belüftet w irb . G in tü c h tig e r, in feiner $ b ä tig « feit a b e r n u r a u f feine S p h ä r e b efch ra n fter d r a m a t u r g iß fü r b a S B c ftc b m u n b bie B lü th e e in e r B ü ß n e von nich t m in b e re r B lic h tig fe it, a ls ein tü ch tig er d i r e c t o r , u n b je eher bem nach bie d ir e c ti o n a u fb ö rt, bie @ cfd)äfte ein es d r a m a t u r g e n n e b e n b e i m i t zu oerfeßen, befto m e ß r w irb fte u n fe re r (M e in u n g nadß in ih re m u n b beS g ju b lifu m S S n te rc ffe v e rfah re n . SBir zw eifeln fein en S lu g c n b lid , b aß bie G n g a g c m e n tS fü r bie S Ö in tcrfaifo n g lü d lic h e r a u s g e fa lle n fein w ü rb e n , ß ä tte in b er d ir e c tio n je n e ftre n g e T r e n n u n g b er g u n c tio n e n o b g e w a lte t, welche (M ißver*

ftä n b n iffe u n m ö g lid ) m a ch t, © o lcß e (D iißverfiänbniffe foden noeß v o r H u rz e m in b e t d ß a t m e h rere u n b nicht unerhebliche fta ttg e fu n b e n ß a b e n . G S ift ß te r n ic h t u n fere © a d )e , zu u n te r«

fueßen, w o r a u s biefelben e n tf p r a n g e n ; ab e r eS fteßt leib et feft, b a ß fid) biefe im © cßooße ber d ir e c ti o n felbft funbgeben*

b e n (D iißverfiänbniffe a u d ) nach Slußen feß r bem erflid) m a ch ten u n b felbft bie B ü ß n e n « (D litglieber fid) bem G in * fluffe bcrfelben n ic h t g än zlid ) z» entzießen verm ochten. 2Bie w ir v e rn e ß m e n , ift jefct baS g u te G in tc rn e ß m e n w icber ßerge- fte d t, u n b w ir hoffen, b aß baffelbe v o n h in län g lich er d a u e r fein m ö g e , u m eine (M enge b tin g c n b n ö tß ig e r (M aßregeln j u r e rn e u ­ te n H e b u n g u n fe re r B ü ß n c m öglich zu m achen. d a S ^ u b l i f u m e r w a r te t m it U n g e b u lb , b a ß v i e l B e rfä u m te S n ec h g e ß o lt w irb , ^ a t eS fid) auch fü r ben S lu g c n b lid in bie je ß ig en B er«

ß ä ltn iffe g e fu n b en , fo ift hoch fcineSw egS zu bezw eifeln, b a ß e*

eine lä n g e r a n ß a lte n b e d a u e r bcrfelben a ü m ä lig g än z lid ) v o n b em J ß e a t e r e n tw ö h n e n w ü rb e , © c ß o n je ß t ß ab e n fu ß viele fonft eifrige B ü ß n c n fre u n b e v o rg e n o m m e n , „ b a S S ß e a te r auS«

Z u ß u n g e rn " , u n b biefer pafftve, fid) in ein er böchft bebenflicßen

© te u e rv e rw e ig e ru n g ä u ß e rn b e , B J ib e rfta n b D ürfte, w e n n er erft p o p u lä r w irb , zulefjt g e r a te fü r u n fe r J ß e a t e r a u S n a ß m S « w e i f e jene verberbliche M a tu r o ffen b are n , b e ten S leu ß e ru n g m a n a u f a n b e rn G e b ie te n b is je ß t im m e r oßne ® r u n b g efürch­

te t h a t.

3 tu 8 S B ir n . g ü r bie ^ o f b ü ß n e ift ein M cg u la tiv erlaffen w o rb e n , w elches bem U n fu g e b er ü b e rm ä ß ig e n B e ifa ö fb e m c n » fira tio n e n u n b jin n w ib tig e n S B ieberßoIungen fteu ern foH. d i e

^ a u p t p u n f t e biefeS M o rm ativ eS la u te n b a ß in , b a ß w ä ß re n b b er offenen © e e n e been © a n g e r b aS G rfcßetnen m g o lg e b e t

» Ip p la u feS u n te rfa g t u n b jebe S B ieb e rß o lan g etneS (M u ß fftü d e t u n f ta ttß a ft fei. M u t naeß bem Slctfcßluffe ift eS ben d a r f t e ü e r n e r la u b t, e in m a l, u n b naeß B e e n b ig u n g beS © tfid e S ßöcbften*

biS z u b re im a l j u e rfre u te n .

S lttS ^ a r i S . ß n ber m uftfalifcßen »B elt fprießt m a n viel v o n 8 i6 z t u n b S b a lb e rg . ÖiSgt, fa g t bie M evue beS beup (Dion«

beS, ift m it b er M uße, bie m a n iß m in © e i m a r g ö n n t, n ie ß t ju«

f rie b e n ; er b em erft, b aß G u r o p a leben f a n n , o ß n e fieß viel m it iß m j u befeßöftigen. © e tä u fe ß t in feinem G ß r g e ijt a ls G om * p o n ift u n b © c ß riftfte ü e r, rü fte tftd ) b e r b e r ü ß m te ^ ia n i f t fü r einen g ro ß e n © c ß la g , u m j u enben, w ie e r a n g e fa n g e n ß a t, m it 8 ä t m . 3 u biefem B w e d e lä ß t CiSzt ein (M o n ftre-» )ia n o e rb a u e n , b a * 5 0 ,0 0 0 g rS . fo fte n w irb , u n b a u f welcßeS e r oßne a n b e re @e«

f a ß t alS f ü r baS T ro m m e lfe ll fein er S u ß ö r c t w irb zufcßlagen f ö n n e n . BiSzt w irb bie » B itfu n g feiner n eu e n G tfin b u n g in g ja riS e rp ro b e n , b a n n w irb e r fid) in bie n eu e »B elt begeben, u n b 9lotb« u n b © ü ö -S lm e rifa b u re ß jie ß e n ; er w irb bureß 3 « b ie n b is in bie M äße v o n G ß in a b rin g e n , u m b o rt bie H eim e ein er n eu e n m uftfalifcß en B il b u n g a u S z u ftre u e n . G nbließ w irb e r n ach » B e i m « ju r ü d f e ß re n , u m bie g rü e ß te feiner G ro b e tu ife g en in (Ruße jri genießen,

Cytaty

Powiązane dokumenty

Proste, zawierające dwie symetralne trójkąta, przecinają się w jednym punkcie, który nazwiemy

[r]

Niniejsze postępowanie prowadzone jest w oparciu o zasadę konkurencyjności określoną w „Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego

Die Kapseln, in denen sich die Zündsätze befinden, sollen mit einer elastischen (z. aus Gummi bestehenden) Kappe verschlossen und in eine Flüssigkeit eingeführt

Der Handbergeversatz verhütet aber auch nicht gänzlich die W e t t e r v e r lu s te vor Ort, sondern läßt einen Teil der Wetter durch, die dann häufig Holz- und

6. Ein anderer Fali liegt dann vor, wenn die Móglichkeit besteht, die durch eine Vcrringerung der Belegschaft entbehrlich gewordenen Leute ais Hauer anzulegen. In

Die Nachfrage nach diesen Kupfererzeugnissen ist auch dadurch gefördert worden, daß die Werke, entsprechend dem Niedergange der Kupferpreise, bereit sind, ihre

gültig, welchen der Faktoren m an wählt, weil eine genaue Rechnung erst nach der Dimensionierung durchgeführt werden kann und zunächst insofern überflüssig ist,