W poszukiwaniu metody zastosowanie Kofoedowskiej metody „Pomoc do samopomocy” w aktywizacji zawodowej kobiet w wieku 50+

Zastosowanie Kofoedowskiej metody „Pomoc do samopomocy”

w aktywizacji zawodowej kobiet w wieku 50+

W poszukiwaniu metody

Zastosowanie Kofoedowskiej metody

„Pomoc do samopomocy”

w aktywizacji zawodowej kobiet w wieku 50+

Fundacja Familijny Poznań

Szczecin 2015

Niniejsza publikacja objęta jest licencją Creative Commons 3.0 Unported

Egzemplarz przeznaczony do bezpłatnej dystrybucji Redakcja merytoryczna

Zespół Fundacji Familijny Poznań Redakcja techniczna i korekta językowa Zespół Fundacji Familijny Poznań i Anna Nowotnik

Publikacja współfi nansowana ze środków Unii Europejskiej, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach projektu:

„PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” (POKL.06.01.01-32-181/12-00)

Zespół projektowy

Magdalena Magdziak (Koordynator Projektu) Alicja Dziurkiewicz (Asystent Koordynatora Projektu) Katarzyna Krzykawiak (Asystent Koordynatora Projektu) ISBN 978-83-938492-6-0

Wersja elektroniczna

Realizator projektu i wydawca publikacji Fundacja Familijny Poznań

ul. Staszica 15, 60-526 Poznań www.familijny.pl

Biuro projektu

Zachodniopomorski Oddział Fundacji Familijny Poznań „Familijny Szczecin”

ul. Zdrojowa 23-25, 71-481 Szczecin Partner projektu

Kofoeds Skole

Nyrnberggade 1, 2300 Kobenhavn S www.kofoedsskole.d k

Projekt okładki Agata Grzeszkiewicz-Mazij

Fotoskład i opracowanie grafi czne

Spis treści

Wstęp 7

Katarzyna Krzykawiak, Magdalena Magdziak

Realizacja projektu współpracy ponadnarodowej „PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy”

jako przykład aktywizacji zawodowej kobiet 50+ 9 Ole Meldgaard

Działalność kopenhaskiej Szkoły Kofoeda na rzecz osób bezrobotnych i wykluczonych społecznie 19 Sławomir Krakowski

„Jeśli coś nie działa, rób coś innego” – wsparcie psychologiczne w zmianie życiowej a możliwość znalezienia drogi wyjścia z sytuacji marginalizacji społecznej 27 Kamila Gołębiowska

Doradztwo zawodowe jako rodzaj wsparcia procesu uczenia się i rozwoju na przykładzie projektu

„PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” 35 Ewa Aleksandrowicz

Rola doradcy zawodowego w dążeniu do samorealizacji uczestniczek projektu

„PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” 41 Praktyczne wskazówki 47

Autorzy 51

Wstęp

Sposób funkcjonowania osób dojrzałych pozostających bez pracy ma znaczący wpływ na życie całego społe- czeństwa. Starsze pokolenie, powyżej 50. roku życia, w  dużym stopniu narażone jest na  zagrożenia wystę- pujące na  rynku pracy. Dlatego istotne jest wspieranie aktywności osób bezrobotnych w wieku 50+. Polska po- lityka społeczna wobec tej grupy osób ulega nieustan- nym zmianom, jednak wciąż niska aktywność zawodowa bezrobotnych z  tej grupy wiekowej stwarza ryzyko ich marginalizacji. Jak wynika z informacji przedstawianych przez Najwyższą Izbę Kontroli, starsze pokolenie bezro- botnych nie otrzymuje od publicznych służb zatrudnie- nia skutecznej pomocy w znalezieniu trwałego zatrud- nienia. Niepokoi fakt, że zjawisko to może się rozszerzać ze względu na prognozowane niekorzystne dla kraju zmiany demografi czne. Wśród polskiego społeczeństwa coraz więcej jest osób starszych. W samym Szczecinie aż 23% mieszkańców to osoby w dojrzałym wieku. W celu zapobiegania czarnym scenariuszom marginalizacji osób w wieku 50+ pożądane jest poszukiwanie i promowanie coraz to nowych, nieznanych dotąd na danym obszarze metod aktywizacji zawodowej.

Mając na uwadze, jak ważne jest wspieranie aktyw- ności bezrobotnych osób starszych, Fundacja Familijny Poznań podjęła się realizacji projektu „PWP Wykwalifi ko- wana i konkurencyjna na rynku pracy”, w ramach które- go postawiła sobie za cel opracowanie, we współpracy z kopenhaską Szkołą Kofoeda, i wdrożenie nowego mo- delu aktywizacji bezrobotnych kobiet po 50. roku życia z obszarów województwa zachodniopomorskiego, który zwiększałby efektywność aktywizacji zawodowej. Był to kolejny projekt w historii działalności Fundacji w zakresie partnerstwa ponadnarodowego, realizowany przy udzia- le kopenhaskiej Szkoły Kofoeda, a współfi nansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Fun- duszu Społecznego.

Współpraca na poziomie ponadnarodowym miała

na celu adaptację do polskich warunków metody akty-

wizacji zawodowej bezrobotnych wypracowanej przez

duńskiego partnera, ze szczególnym uwzględnieniem

sytuacji kobiet w wieku powyżej 50. roku życia z woje-

wództwa zachodniopomorskiego. Taka formuła współ-

pracy ponadnarodowej pozwala na korzystanie z rozwią-

zań sprawdzonych, które przynoszą pozytywne efekty

w innych krajach, choć rzadko w pełnym odwzorowaniu ze względu na odmienne uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, polityczne, prawne czy systemowe.

Głównym zadaniem prezentowanej publikacji jest omówienie wprowadzonej w życie projektu idei „pomoc do samopomocy”  – przekładającej się na organizację całego procesu kształcenia ucznia dorosłego – o której przeczytają Państwo w artykule głównego konsultanta Szkoły Kofoeda – pana Olego Meldgaarda.

W poradniku znajdują się ponadto artykuły specja- listów  – psychologa i  doradców zawodowych prowa- dzących zajęcia z  uczestniczkami projektu  – w  których idea aktywizacji zawodowej kobiet 50+ zostanie ze- stawiona z  ich przemyśleniami i  spojrzeniem z  punk- tu widzenia praktyków realizujących duńską metodę w  Polsce. Współpraca ponadnarodowa z  kopenhaską Szkołą Kofoeda przyczyniła się nie tylko do podniesie- nia prestiżu projektu, poprzez możliwość odwoływa- nia się do duńskich doświadczeń w  zakresie pracy so- cjalnej oraz edukacji dorosłych, pozwoliła też między

innymi na przeszkolenie grupy trenerów, którzy do co- dziennego warsztatu pracy psychologa, doradcy zawo- dowego włączyli nowe spojrzenie na osobę bezrobotną, o czym mowa w tekstach specjalistów.

Publikacja zawiera również szczegółowo przedstawio- ny przebieg realizacji projektu „PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” na terenie wybranych powiatów województwa zachodniopomorskiego, co po- zwoli Państwu zapoznać się z założeniami projektu oraz problemami wynikającymi z  jego specyfi ki i  przebiegu realizacji.

Wydawca publikacji, która trafi ła w Państwa ręce, ma

nadzieję, że doświadczenia polsko-duńskiej współpra-

cy staną się inspiracją do działania dla wszystkich tych,

którzy poszukują rozwiązań podnoszących skuteczność

wsparcia udzielanego osobom bezrobotnym w  znale-

zieniu przez nich trwałego zatrudnienia, a  tym samym

przyczynią się do niwelowania procesu wykluczania tej

grupy społecznej.

Zarys projektu

Projekt „PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” realizowany był w ramach Programu Operacyjne- go Kapitał Ludzki w  ramach Priorytetu VI. Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działania 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałania 6.1.1 Wsparcie osób pozostają- cych bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy.

Projekt realizowano w okresie lipiec 2013 – luty 2015 na obszarze województwa zachodniopomorskiego w na- stępujących edycjach:

I edycja: powiat białogardzki, koszaliński oraz mia- sto Koszalin,

II edycja: powiat stargardzki,

 III edycja: miasto Szczecin.

Głównym celem projektu był wzrost aktywności za- wodowej i kompetencji zawodowych 90 kobiet w wieku powyżej 50. roku życia pozostających bez zatrudnienia, a  zamieszkałych na terenie wyżej wskazanych powia- tów województwa zachodniopomorskiego, poprzez realizację Programu Aktywizacji Zawodowej w  oparciu o  metodę opracowaną przez Szkołę Kofoeda, co miało przyczynić się do podjęcia zatrudnienia przez minimum 32 kobiety biorące udział w projekcie.

Do projektu mogło przystąpić 90 kobiet w  wieku 50–64 lata, pozostających bez zatrudnienia  – niezare- jestrowanych lub zarejestrowanych w  powiatowych urzędach pracy jako osoby bezrobotne. Pierwszeństwo w procesie rekrutacji miały panie, które posiadały status osoby długotrwale bezrobotnej.

Zgodnie z  założeniami wniosku o  dofi nansowanie projektu przyjęto, iż cel główny zostanie zrealizowany w następujący sposób:

Katarzyna Krzykawiak, Magdalena Magdziak

Realizacja projektu współpracy ponadnarodowej

„PWP Wykwalifikowana i konkurencyjna na rynku pracy” jako przykład

aktywizacji zawodowej kobiet w wieku 50+

liczba osób w wieku 50–64 lata, które zakończyły udział w projekcie: 90,

liczba osób długotrwale bezrobotnych, które za- kończyły udział w projekcie: 50,

liczba osób z terenów wiejskich, które zakończyły udział w projekcie: 9,

liczba osób objętych Indywidualnym Planem Dzia- łania, które zakończyły udział w projekcie: 90,

liczba osób, które podjęły zatrudnienie w wyniku projektu: 32.

Aby zrealizować wyżej określony cel główny, przyjęto do realizacji zgodnie z założeniami wniosku o dofi nanso- wanie projektu następujące cele szczegółowe:

zdobycie nowych umiejętności i  kwalifi kacji za- wodowych wchodzących w  skład PAZ przez 90 kobiet w wieku 50+ pozostających bez zatrudnie- nia, a  zamieszkałych na terenie wyżej wymienio- nych powiatów województwa zachodniopomor- skiego,

zdobycie doświadczenia zawodowego dzięki udziałowi w stażach zawodowych przez minimum 60 kobiet w wieku 50+ pozostających bez zatrud- nienia, a zamieszkałych na terenie wyżej wymienio- nych powiatów województwa zachodniopomor- skiego,

podjęcie zatrudnienia przez minimum 32 kobiety w  wieku 50+ pozostające bez zatrudnienia, a  za- mieszkałe na terenie wyżej wymienionych powia- tów województwa zachodniopomorskiego,

zaadaptowanie jednej, opracowanej przez kopen- haską Szkołę Kofoeda, metody aktywizacji zawo-

dowej kobiet w wieku 50+ pozostających bez za- trudnienia na terenie wyżej wymienionych powia- tów województwa zachodniopomorskiego.

Projekt „PWP Wykwalifi kowana i  konkurencyjna na rynku pracy” przygotowany i zrealizowany został wśród grupy 90 kobiet w wieku 50–64 lata, pozostających bez zatrudnienia (niezarejestrowanych lub zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy jako osoby bezrobotne) i legitymujących się następującym wykształceniem:

minimum zawodowym, aby uczestniczyć w kursie zawodowym „Opiekunka dziecięca/pomoc na- uczyciela”,

minimum średnim, aby uczestniczyć w kursie za- wodowym „Pracownik biurowy” lub „Specjalistka ds. kadr i płac”.

Zadania projektu

Realizacja projektu „PWP Wykwalifi kowana i  konkuren- cyjna na rynku pracy” przebiegała w ramach pięciu zadań zaplanowanych we wniosku o dofi nansowanie projektu, które przedstawiamy poniżej.

Zadanie 1. Rekrutacja uczestników oraz kadry Rekrutacja kadry projektu to jedno z pierwszych działań organizacyjnych i jedna z najistotniejszych decyzji, jakie należy podjąć w ramach realizacji projektu. Od tego, ja- cy ludzie będą tworzyć kadrę projektu, zależy, jak będzie przebiegał cały projekt i  kontrola nad jego realizacją.

Przeprowadzenie wyboru kadry odbyło się więc z  po-

szanowaniem wymogów polityki równych szans i  nie-

dyskryminacji, jak również z  uwzględnieniem zasady konkurencyjności. Wybierając osoby prowadzące zajęcia, należy pamiętać o tym, że niezmiernie ważna jest nie tyl- ko wiedza merytoryczna trenera, ale i jego umiejętności interpersonalne czy doświadczenie w pracy z konkretną grupą docelową, bo to trener  – szkoleniowiec będzie spędzał większość czasu z uczestniczkami projektu i bę- dzie na co dzień łącznikiem pomiędzy kadrą zarządzającą a uczestniczkami projektu.

Za rekrutację uczestniczek projektu odpowiedzialni byli specjaliści ds. rekrutacji. Etap ten w  każdej edycji poprzedzony był zintensyfi kowaną kampanią informa- cyjno-promocyjną, która jest jednym z  ważniejszych, a  jednocześnie najtrudniejszych etapów realizacji pro- jektu. Z obserwacji wynika, że kobiety z większych miast są bardziej odważne i otwarte na nowe wyzwania, jakim niewątpliwie jest przystąpienie do udziału w projekcie.

W mniejszych miejscowościach z  trudem można było znaleźć większą grupę osób, która byłaby zainteresowa- na udziałem w projekcie.

Głównym założeniem kampanii informacyjno-promo- cyjnej projektu „PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” było dotarcie do grupy docelowej, czyli do bezrobotnych kobiet w wieku 50+. Kampanię promo- cyjną prowadzono poprzez kolportaż plakatów oraz ulo- tek w takich miejscach, jak: miejskie ośrodki pomocy spo- łecznej, urzędy pracy, urzędy miast, urzędy gmin, szpitale, apteki, uniwersytety trzeciego wieku oraz wszelkie orga- nizacje zrzeszające kobiety w starszym wieku. Ponadto zamieszczono reklamę w prasie lokalnej oraz w radiu. Na lokalnych oraz ogłoszeniowych stronach internetowych również zamieszczano informację o  trwającej rekruta- cji do projektu. Kolejnym kanałem informacyjnym, jaki został uruchomiony, była dystrybucja plakatów w środ-

kach komunikacji miejskiej: autobusach i tramwajach, co przyniosło dość duży odzew potencjalnych uczestniczek projektu. Ponadto zespół projektowy udzielał informacji drogą telefoniczną i e-mailową, a także podczas rozmów bezpośrednich.

Zastanawiając się nad miejscami, w  których mogą pojawiać się potencjalne benefi cjentki, odwiedziliśmy miejsko-gminne ośrodki pomocy społecznej, których pe- tentkami bywają także kobiety bezrobotne. Pracownicy MOPS-ów, którzy mają bezpośredni kontakt z bezrobot- nymi, byli przyjaźnie nastawieni do pomocy w informo- waniu potencjalnych uczestniczek oraz rozwieszeniu pla- katów czy pozostawieniu ulotek. Podobnie współpraca z powiatowymi urzędami pracy powinna być pierwszym miejscem rekrutacji uczestniczek. W Powiatowym Urzę- dzie Pracy w Szczecinie pracownicy bardzo zaangażowali się w promocję projektu, informując bezrobotne kobiety o trwającej rekrutacji. Na spotkaniu informacyjno-organi- zacyjnym, które PUP w Szczecinie pozwolił zorganizować pracownikom Fundacji, zebrało się ponad 100 wstępnie zainteresowanych bezrobotnych kobiet, co znacznie prze- rosło nasze oczekiwania. Podobnie przebiegała współpra- ca z Powiatowym Urzędem Pracy w Stargardzie Szczeciń- skim, gdzie pracownicy chętnie informowali bezrobotne kobiety o możliwości przystąpienia do projektu. W PUP Stargard Szczeciński udało nam się zorganizować dwa spotkania informacyjne, podczas których bezrobotne pa- nie miały możliwość zapisania się do udziału w projekcie.

Natomiast PUP w Koszalinie ograniczył się wyłącznie do informowania o  realizowanych przez siebie projektach, jednocześnie nie dając swoim klientom możliwości sko- rzystania z innych rozwiązań – projektów.

W kontekście prowadzenia rekrutacji należy podkre-

ślić, jak istotne jest wsparcie psychologa i doradcy zawo-

dowego. We wszystkich trzech edycjach, niezależnie od obszaru realizacji, niektóre z potencjalnych uczestniczek projektu pojawiały się na rozmowie rekrutacyjnej po wie- lu latach nieobecności na rynku pracy. W związku z czym widoczne było ich zaniepokojenie, zdenerwowanie i brak pewności siebie. Zarówno psycholog, jak i doradca zawo- dowy próbowali w atmosferze dialogu określić predyspo- zycje danej uczestniczki w celu wyboru odpowiedniego profi lu zawodowego. Kobietom początkowo trudno było się otworzyć, jednak po chwili rozmowy ze specjalistami panie stawały się śmielsze i bardziej otwarte. Interesują- cy okazał się fakt, że po zakończeniu udziału w projekcie benefi cjentki, które jeszcze w  trakcie rekrutacji były za- mknięte w sobie i onieśmielone, przechodziły prawdziwą metamorfozę i stawały się pewne siebie. Oderwanie się od codziennych obowiązków oraz wyjście poza swoje dotychczasowe środowisko społeczne motywowało je do tego, aby zadbać również o swój wygląd zewnętrzny czy postarać się o nawiązanie relacji z pozostałymi uczest- niczkami projektu. Niektóre kobiety idealnie odnalazły się jako liderki grupy, inne wolały trzymać się na uboczu.

Zawiązały się również przyjaźnie między uczestniczkami projektu, panie zaczęły spędzać ze sobą czas w dni wolne od szkoleń, co świadczy o tym, że zintegrowały się ze sobą i dobrze się czuły w swoim towarzystwie.

Na tym etapie rekrutacji niezmiernie ważna była rów- nież dbałość o  dokumentację projektu. Procedura gro- madzenia wymaganej dokumentacji dotyczącej uczest- niczek projektu rozpoczynała się już podczas rekrutacji, kiedy to wypełniano dokumenty rekrutacyjne: formularz zgłoszeniowy, kwestionariusz rozmowy, regulamin, de- klarację uczestnictwa w projekcie i umowę szkoleniową.

Po sprawdzeniu formularzy zgłoszeniowych do zadań pracowników projektu należało wyegzekwowanie wy-

maganych w momencie przystępowania do projektu do- kumentów, m.in. zaświadczenia o zarejestrowaniu w PUP, co nie należało do łatwych zadań.

Zadanie 2. Program Aktywizacji Zawodowej (PAZ) To najważniejsze dla uczestniczek zadanie projektu, bo rozpoczynające ich drogę ku aktywizacji zawodowej, realizowane było w każdej z jego trzech edycji w dwóch etapach.

Na pierwszym etapie tego zadania najistotniejsza była organizacja Programu Aktywizacji Zawodowej (PAZ) od strony technicznej przez kadrę zarządzającą projektem, polegająca przede wszystkim na znalezieniu odpowied- nich sal, zamówieniu cateringu oraz materiałów szkole- niowych.

Przy podejmowaniu decyzji o wyborze sal na szkole- nia dla kobiet 50+ nieodzowne jest zadbanie o to, aby po- mieszczenia nie tylko spełniały standard minimum w za- kresie organizacji procesu kształcenia osób dorosłych, ale były także dostosowane do specyfi cznych potrzeb uczestniczek. Ważna jest lokalizacja, bliskość przystanku autobusowego lub parkingu, przystosowanie budynku dla osób niepełnosprawnych. Należy zwrócić uwagę na właściwe wyposażenie, oświetlenie, przestronność, wen- tylację oraz temperaturę w  salach. W przypadku tego projektu zwłaszcza ramy organizacyjne kursu „Opiekun- ka dziecięca/ pomoc nauczyciela” stawiały na pierwszym miejscu przestronność pomieszczeń szkoleniowych, choćby ze względu na wzbogacenie kursu o ćwiczenia praktyczne dotyczące prowadzenia zabaw ruchowych z dziećmi czy zajęć z ratownikiem medycznym. Dla kur- su „Specjalistka ds. kadr i płac” oraz „Pracownik biurowy”

istotny był wybór sali z  odpowiednią liczbą stanowisk

komputerowych z zainstalowanymi programami kadro- wo-płacowymi.

W projekcie „PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” przewidziano dla uczestniczek catering, którego – wbrew pozorom – odpowiedni wybór jest bar- dzo istotny. Dla grupy wiekowej 50+ nie bez znaczenia było to, czy posiłki były urozmaicone i podane na czas.

By zaspokoić potrzeby i gusta uczestniczek projektu, do- chodziło nawet do sytuacji, że w trakcie trwania umowy z  fi rmą cateringową zmieniano dostawcę posiłków ze względu na niezadowolenie i  niespełnienie oczekiwań grupy, co nieraz stanowiło źródło napięć czy konfl iktów.

Dlatego tak istotne jest, by sprostać tym, pozornie bła- hym, wyzwaniom, by zapewnić przyjazne warunki w sa- lach szkoleniowych oraz domową kuchnię serwowaną w  porze obiadowej. To wszystko w  szczególny sposób wpływa na poczucie komfortu w nowym otoczeniu, po- wodując szybszą integrację grupy oraz przyczyniając się do osiągania lepszych wyników pracy.

Udogodnieniem dla uczestniczek projektu był zwrot kosztów dojazdu środkami komunikacji miejskiej lub samochodem na zajęcia odbywające się w ramach Pro- gramu Aktywizacji Zawodowej. W przypadku, gdy bene- fi cjentka korzystała z transportu miejskiego, zwrotu kosz- tów dokonywano na podstawie faktury. W sytuacji, gdy uczestniczka dojeżdżała na zajęcia samochodem, zwrot dokonywany był na podstawie faktury za paliwo, a kwota nie mogła przekroczyć ceny biletu przejazdu środkami komunikacji publicznej na danej trasie.

Kolejnym udogodnieniem było zapewnienie opieki osobie zależnej, którą na co dzień opiekowała się uczest- niczka projektu, by ta mogła swobodnie korzystać z za- planowanych form aktywizacji zawodowej.

Na drugim etapie tego zadania przeprowadzone zo-

stały trzy edycje PAZ, każda składająca się z  czterech form wsparcia w odniesieniu do każdej uczestniczki, re- alizowanych w dwóch następujących częściach, prowa- dzonych na podstawie metody aktywizacji zawodowej opracowanej w  wyniku współpracy ponadnarodowej przez kopenhaską Szkołę Kofoeda.

Pierwsza część PAZ projektu „PWP Wykwalifi kowana i  konkurencyjna na rynku pracy” to szkolenia miękkie obejmujące warsztaty motywacyjne i  zajęcia z  doradz- twa zawodowego odbywające się w grupach oraz indy- widualne spotkania w ramach jobcoachingu.

Pierwsza forma wsparcia  – warsztaty motywacyjne obejmujące 24 godziny szkoleniowe – miała na celu zwiększenie motywacji uczestniczek do zmiany swojej sytuacji na rynku pracy, rozwój umiejętności komunika- cyjnych i radzenia sobie ze stresem oraz podtrzymywanie motywacji do uczestnictwa w PAZ. Zajęcia prowadzone przez doświadczonego psychologa odbywały się w gru- pach, były okazją do poznania samej siebie, jak również otwarcia się przed innymi uczestniczkami projektu.

Kolejną formą wsparcia było doradztwo zawodowe grupowe obejmujące 36 godzin szkoleniowych. Celem zajęć z doradztwa było określenie predyspozycji zawo- dowych uczestniczek, zapoznanie z aktywnymi formami poszukiwania pracy, przygotowanie dokumentów apli- kacyjnych oraz przeprowadzenie symulacji rozmów kwa- lifi kacyjnych. Tu również zajęcia trwały średnio 6 godzin szkoleniowych dziennie i  były prowadzone w  dwóch grupach przez dwóch doświadczonych doradców zawo- dowych.

Doradztwo zawodowe odbywało się także w trakcie

jobcoachingu, czyli indywidualnych spotkań z doradcą

zawodowym. Każda z  uczestniczek podczas 12 godzin

szkoleniowych z jobcoachem otrzymała pomoc polega-

jącą na wzmocnieniu przekonania o możliwości znalezie- nia pracy, podniesieniu motywacji do jej poszukiwania oraz określeniu planu dalszej kariery edukacyjno-za- wodowej zmierzającej do jej aktywizacji zawodowej, co zostało ujęte w  stworzonym dla każdej z  uczestniczek Indywidualnym Planie Działania.

Jobcoachingi odbywały się w  terminach indywidu- alnie ustalonych z każdą z uczestniczek w trakcie całe- go PAZ.

Druga część PAZ projektu „PWP Wykwalifi kowana i  konkurencyjna na rynku pracy” to realizacja kursów zawodowych pozwalających zdobyć konkretne kwalifi - kacje zawodowe. Uczestniczki projektu miały do wyboru trzy następujące profi le, prowadzone przez doświadczo- nych wykładowców:

Opiekunka dziecięca/pomoc nauczyciela: kurs obej- mujący 240 godzin szkoleniowych i uwzględniający zarówno zagadnienia teoretyczne, jak i zajęcia prak- tyczne prowadzone metodą warsztatową i ćwiczeń o następującej tematyce: podstawa pielęgnacji dzie- ci, profi laktyka zdrowotna, pierwsza pomoc przed- medyczna, prawidłowa dieta, zabawy w opiece nad dziećmi, metody wychowawcze, twórcze myślenie, organizacja opieki zdrowotnej itp.,

Pracownik biurowy: kurs obejmujący 240 godzin szkoleniowych i  uwzględniający zarówno zagad- nienia teoretyczne (50%), jak i zajęcia praktyczne prowadzone metodą warsztatową i ćwiczeń (50%) o  następującej tematyce: zasady funkcjonowania biura, organizacja pracy biurowej, zarządzanie czasem, prowadzenie dokumentacji biurowej, ob- sługa komputera i innych urządzeń biurowych, ar- chiwizacja dokumentów, komunikacja z klientem,

współpracownikami i  przełożonym, etykieta biu- rowa, kierowanie pracą zespołową, podstawowe zagadnienia prawa pracy itp.,

Specjalistka ds. kadr i  płac: kurs obejmujący 300 godzin szkoleniowych i  uwzględniający zarówno zagadnienia teoretyczne (30%), jak i zajęcia prak- tyczne z  obsługi programów Płatnik oraz Symfo- nia Kadry i  Płace (70%) o  następującej tematyce:

zagadnienia prawa pracy i  kodeksu cywilnego w  stosunku pracy i  umowach cywilnoprawnych, prowadzenie dokumentacji kadrowej, naliczanie wynagrodzeń pracowniczych i  z umów cywilno- prawnych, zagadnienia i  problematyka zasiłków ZUS z  ubezpieczenia chorobowego i  wypadko- wego, zagadnienia podlegania ubezpieczeniom społecznym i  zdrowotnym, wybrane zagadnienia podatku dochodowego od osób fi zycznych w na- liczaniu wynagrodzeń, prowadzenie dokumentacji związanej z wynagrodzeniami, podatkami, ZUS itp.

Warto podkreślić, że we wszystkich edycjach projek- tu największym zainteresowaniem cieszył się kurs „Spe- cjalistka ds. kadr i płac”, następnie „Pracownik biurowy”, a najmniej chętnych było na kurs „Opiekunka dziecięca/

pomoc nauczyciela”.

Zajęcia w ramach każdego z kursów zawodowych od- bywały się zazwyczaj cztery razy w tygodniu (od ponie- działku do czwartku, czasami również w piątek) i trwały średnio 6 godzin szkoleniowych dziennie.

Każdy z kursów zawodowych zakończony został eg-

zaminem praktycznym, a  pozytywny wynik egzaminu

potwierdzono na wydanym uczestniczce zaświadczeniu

i certyfi kacie dokumentującym podniesienie kwalifi kacji

zawodowych oraz udział w PAZ.

By przystąpić do egzaminu, uczestniczka musiała legi- tymować się min. 80% obecności na zajęciach. Co godne uwagi, wszystkie panie we wszystkich trzech edycjach projektu zdały egzaminy z  pozytywną oceną, co jest równoznaczne z tym, że nabyły kwalifi kacje zawodowe w zakresie, w jakim odbywały kurs.

Łącznie w ramach PAZ przewidziano: 312 godzin szko- leniowych dla każdej uczestniczki profi lu zawodowego opiekunka dziecięca /pomoc nauczyciela oraz pracownik biurowy i 372 godziny szkoleniowe w przypadku profi lu specjalistka ds. kadr i płac.

Program Aktywizacji Zawodowej realizowany w  ra- mach projektu „PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” oferował uczestniczkom bardzo dużą liczbę godzin szkoleniowych w  porównaniu z  ofertami konkurencyjnymi, co było niewątpliwie jednym z  naj- większych atutów projektu realizowanego przez Fun- dację Familijny Poznań. Niemniej, aby jeszcze bardziej zachęcić uczestniczki do udziału w tym właśnie projek- cie, zaproponowano im również między innymi zwrot kosztów dojazdów do miejsca szkolenia i  z powrotem oraz zwrot kosztów zapewnienia opieki nad osobami zależnymi w trakcie udziału benefi cjentek w szkoleniach.

Podsumowanie Programu Aktywizacji Zawodowej było również możliwe dzięki ankietom ewaluacyjnym, w których uczestniczki na zakończenie każdej edycji pro- jektu oceniały jakość prowadzonych zajęć, pracę trene- rów oraz warunki, w jakich odbywały się szkolenia. Były to cenne uwagi, które pozwalały na przeprowadzenie monitoringu szkoleń i  pracy kadry projektu oraz, jeśli było to konieczne, umożliwiały dokonywanie zmian, które przyczyniały się do poprawy jakości realizacji PAZ.

W ankietach tych znajdowały się pozytywne oceny prze- biegu realizacji PAZ, jedynym zastrzeżeniem był opisany

wcześniej problem z  cateringiem, który nie wszystkim przypadł do gustu. Dzięki ankietom problem ten zwery- fi kowano i rozwiązano.

W związku z  problemem, jakim jest znalezienie sta- łego zatrudnienia, projektodawca za zgodą Instytucji Pośredniczącej wprowadził w trakcie realizacji projektu nową formę wsparcia: pośrednictwo pracy. Miało ono pomóc uczestniczkom projektu w znalezieniu zatrudnie- nia, ułatwić przebicie się ze swoim CV wśród wielu innych ofert aplikacyjnych. Jednakże uczestniczki projektu nie były zadowolone z  tego pomysłu. Niektóre panie czu- ły się urażone, gdy pośrednik na pierwszym spotkaniu poprosił je o wykonanie zadania na komputerze w celu sprawdzenia znajomości jego obsługi; innym benefi - cjentkom nie podobało się to, iż polecenia wydawały im osoby od nich młodsze. Około połowy z nich uznało ten krok za „zmuszanie ich na siłę do pracy”, w związku z  czym postanowiły nie korzystać z  usług pośrednika pracy. Obecnie w ramach pośrednictwa pracy odbywają się rozmowy kwalifi kacyjne potencjalnych pracodawców z  uczestniczkami projektu, które spełniają wymagania postawione przez pracodawców.

Zadanie 3. Staże zawodowe

Staże zawodowe były realizowane cyklicznie po każdej z trzech edycji Programu Aktywizacji Zawodowej. Zgodnie z założeniami wniosku o dofi nansowanie każdy staż trwał 3 miesiące, od poniedziałku do piątku, 8 godzin dziennie.

To stosunkowo krótki czas na zdobycie doświadczenia

zawodowego, biorąc pod uwagę fakt, iż inne projekty

kierowane do osób bezrobotnych w tym samym czasie

oferowały możliwość odbycia nawet 12-miesięcznego

stażu, a następnie 3-miesięcznego zatrudnienia. Jednak

zainteresowanie uczestniczek odbyciem stażu było tak duże, że za zgodą Instytucji Pośredniczącej zwiększono limit miejsc stażowych z 45 na 60, co dało możliwość od- bycia stażu dodatkowym 15 uczestniczkom.

Na staże zawodowe zostały skierowane uczestniczki projektu, które osiągnęły najlepsze wyniki na egzaminie praktycznym i  najwyższą frekwencję w  trakcie całego PAZ. Osób spełniających te kryteria było jednak bardzo dużo, dlatego też ustalono, iż pierwszeństwo w zdobyciu miejsca stażowego mają uczestniczki, które same znajdą sobie pracodawcę, podejmą z nim rozmowę dotyczącą odbycia stażu, a następnie dopełnią wszelkich formalno- ści. Miało to na celu zmotywowanie pań do samodziel- nego działania, podobnego do poszukiwania zatrudnie- nia. Ponadto w sytuacji, gdy to kadra projektu propono- wała uczestniczkom miejsce odbycia stażu, z reguły było to albo w nieodpowiedniej dla uczestniczek lokalizacji, albo w  nieodpowiedniej według nich fi rmie, albo też pojawiało się jeszcze wiele innych powodów, by powie- dzieć nie. Dlatego też postanowiliśmy, by same uczest- niczki decydowały o wyborze miejsca odbywania stażu.

Zainteresowaniem cieszyli się głównie pracodawcy na- leżący do sfery budżetowej jako podmiot gwarantujący w opinii uczestniczek największe poczucie bezpieczeń- stwa. Możliwość ewentualnego podjęcia zatrudnienia po uzyskaniu pozytywnej opinii po zakończeniu stażu nie determinowała poszukiwanego miejsca stażowego. Jak wynika z obserwacji, najszybciej staże udało się znaleźć paniom po kursie „Opiekunka dziecięca/pomoc nauczy- ciela”. Najtrudniej miały panie po kursie „Specjalistka ds.

kadr i płac”. Bywało i tak, że pracodawców zniechęcała sama nazwa kursu, gdyż uważali oni, że ktoś, kto skończył kurs w kilka miesięcy, nie może być specjalistą w danej dziedzinie.

Poszukując pracodawców, fi rm i  instytucji z  woje- wództwa zachodniopomorskiego, którzy przyjęliby uczestniczki na staż, wykorzystano ogłoszenia interneto- we oraz zamieszczono artykuł informacyjny na jednym z  najpopularniejszych lokalnych portali internetowych.

Każda z uczestniczek otrzymała druk deklaracji przyję- cia na staż. Po dostarczeniu dokumentu do biura projek- tu następowała rozmowa kadry projektu z zainteresowa- ną fi rmą, omówienie zasad odbywania stażu, a następnie przygotowanie dokumentów stażowych i  podpisanie umowy stażowej. Podjęcie stażu miało służyć adaptacji w miejscu pracy, dlatego też ważne było wybieranie ta- kich miejsc stażowych, gdzie pracodawca mógł zatrudnić stażystkę po zakończeniu stażu, oczywiście pod warun- kiem pozytywnego zaopiniowania jej osoby. Niestety możliwość taką deklarowało niewielu pracodawców, przy czym w zasadzie wszyscy proponowali zrealizowa- nie stażu, a następnie przyjęcie na dalszy staż, jeżeli tylko okaże się to możliwe.

Na tym etapie niezwykle ważne było dochowanie wy-

mogów związanych z prawidłowym dokumentowaniem

przyjęcia benefi cjentek na miejsca stażowe. Procedura

dokumentacyjna w tym przypadku rozpoczynała się od

przekazania stażystkom skierowania na badania wstęp-

ne oraz w  przypadku absolwentek kursu „Opiekunka

dziecięca/pomoc nauczyciela” dodatkowego skierowa-

nia na badania sanitarno-epidemiologiczne. Dopiero po

otrzymaniu przez stażystkę zaświadczenia o  zdolności

do pracy podpisywano trójstronę umowę o odbywanie

stażu. W trakcie staży dla benefi cjentek projektu przewi-

dziany został zwrot kosztów dojazdu do miejsca odby-

wania stażu i z powrotem, zwrot kosztów zapewnienia

opieki nad osobą zależną w trakcie udziału benefi cjen-

tek w stażach oraz stypendium stażowe, ponadto każdej

z pań przysługiwało 6 dni urlopu. W trakcie odbywania staży kontynuowany był również jobcoaching indywi- dualny w liczbie 6 godzin szkoleniowych dla każdej sta- żystki.

Z 60 stażystek zatrudnienie u pracodawcy, u którego odbywał się staż, znalazło zaledwie kilka kobiet. Jak wy- nika z obserwacji rynku, pracodawcy chętnie przyjmują stażystę, jednak kiedy staż się kończy, przyjmują następ- nego i następnego... tłumacząc się brakiem środków na zatrudnienie danej osoby jako pracownika.

Zadanie 4. Współpraca ponadnarodowa

W ramach projektu „PWP Wykwalifi kowana i konkuren- cyjna na rynku pracy” Fundacja Familijny Poznań posta- nowiła zaadaptować metodę opracowaną przez Szkołę Kofoeda. Wszystkie zajęcia w ramach Programu Aktywi- zacji Zawodowej odbywały się w ramach metody zwanej

„Pomoc do samopomocy”.

W celu realizacji wyżej wymienionego modelu współ- pracy polscy trenerzy i doradcy zostali przeszkoleni w Ko- penhadze, w zakresie prowadzenia warsztatów i spotkań, przez trenerów ze Szkoły Kofoeda. Na szkoleniu w Danii był trener, dwóch doradców zawodowych oraz koordy- nator projektu. Wyżej wspomniane osoby uzyskały kwa- lifi kacje do przeszkolenia następnych trenerów, którzy mieliby ewentualnie prowadzić zajęcia w  ramach PAZ zgodnie z założeniami niniejszej metody.

Ponadto w  ramach współpracy ponadnarodowej przeprowadzono wizyty monitorujące trenera kopen- haskiej Szkoły Kofoeda w celu sprawdzenia, czy Program Aktywizacji Zawodowej prowadzony jest zgodnie z zało- żeniami metody. Podczas wizyt monitorujących duński trener spotkał się również z  uczestniczkami projektu,

które były bardzo zaciekawione życiem osób bezrobot- nych w Danii – w szczególności sytuacją kobiet. Spotka- nia z kadrą projektu oraz z trenerami służyły wymianie doświadczeń i obserwacji.

Kolejnym elementem współpracy ponadnarodowej, a w zasadzie jej uwieńczeniem, jest wspólne opracowa- nie poradnika dotyczącego metody aktywizacji zawo- dowej kobiet w  wieku 50+ (jako element działań upo- wszechniających).

W czasie pomiędzy powyższymi wizytami, zwłaszcza w  początkowej i  końcowej fazie współpracy ponadna- rodowej, koordynator projektu pozostawał w kontakcie z przedstawicielem partnera, informując go na bieżąco o przebiegu realizacji projektu, w szczególności w kon- tekście wspólnych ustaleń opracowanych podczas wcze- śniejszych wizyt.

Zadanie 5. Zarządzanie projektem

Zarządzanie projektem to bardzo ważny obszar realiza- cji projektu przez cały okres jego trwania, wymagający od kadry zarządzającej bardzo intensywnej współpra- cy ze wszystkimi interesariuszami projektu: benefi - cjentkami, kadrą szkoleniową, pracodawcami, u  któ- rych uczestniczki odbywają staże, dostawcami towarów i usług, a wreszcie partnerem projektu czy pracownika- mi różnych działów Fundacji Familijny Poznań i innymi osobami, które w jakikolwiek sposób mogą wpływać na realizację projektu.

Zgodnie z  założeniami wniosku o  dofi nansowanie w ramach zarządzania przedmiotowym projektem prze- widziano również powołanie Grupy Sterującej w składzie:

koordynator projektu i reprezentanci partnera krajowe-

go oraz partnera współpracy ponadnarodowej, głównie

w  celu konsultowania kluczowych decyzji związanych

z realizacją projektu (zwłaszcza w zakresie dokonywania zmian w projekcie).

Niezależnie od powyższych trudności zespół zarzą- dzający na bieżąco monitorował przebieg realizacji pro- jektu, dokładając starań, aby odbywało się to z korzyścią dla wszystkich jego uczestników, przede wszystkim zaś dla benefi cjentek, co zostało zauważone i  docenione głównie w ankietach ewaluacyjnych dotyczących reali- zacji projektu.

Wnioski

Projekt „PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na rynku pracy” został w większości zrealizowany zgodnie z zało- żeniami wniosku o dofi nansowanie.

Podstawowe cele i wskaźniki projektu udało się zreali- zować, choć w momencie przekazania niniejszej publi- kacji do druku (luty 2015 r.), monitorowanie wskaźnika efektywności zatrudnieniowej przewidziano do końca maja 2015 r.

Podsumowując realizację projektu, trzeba zwrócić uwagę na dwa bardzo istotne dla jej efektywności obsza- ry, tylko w pewnym stopniu zależne od projektodawcy.

Pierwszym z nich jest rekrutacja uczestniczek do projektu.

Niezależnie od podjętych działań, zaangażowania osób realizujących projekt czy uruchomionych środków fi nan- sowych, duża część przedstawicielek grupy docelowej preferuje wybór takich projektów, które obok wartości merytorycznych niosą ze sobą również szeroki wachlarz wsparcia fi nansowego dla nich, np. w postaci stypendium szkoleniowego. Niestety na rynku jest wiele bezpłat- nych szkoleń fi nansowanych z Europejskiego Funduszu

Społecznego, co stanowi istotne zagrożenie dla jakości programów aktywizujących. Panie mają w czym wybie- rać, w związku z czym niezmiernie trudnym wyzwaniem okazało się zrekrutowanie do projektu uczestniczek od- powiednio zmotywowanych do udziału w nim, a tym bar- dziej zmotywowanych do realnej zmiany własnej sytuacji zawodowej i życiowej. Kadra zarządzająca projektem zre- krutowała założoną we wniosku o dofi nansowanie liczbę osób, co stanowi niewątpliwie jej duży sukces.

Drugim z obszarów bardzo istotnych dla efektywnej realizacji projektu, a  w zasadzie tylko częściowo zależ- nym od realizujących projekt, jest efektywność zatrud- nieniowa projektu. Trudno jest mówić o  zatrudnieniu uczestniczek projektu w sytuacji, gdy nie chcą one nawet skorzystać z pośrednictwa pracy. Niektóre panie udział w projektach traktują jako wygodny sposób na życie. Po- nadto problematyczne jest uzyskiwanie potwierdzenia zatrudnienia od kobiet, które je podjęły.

Choć głównym celem projektu „PWP Wykwalifi ko- wana i konkurencyjna na rynku pracy” była aktywizacja zawodowa bezrobotnych kobiet w wieku 50+, nie ulega wątpliwości, że większość benefi cjentek w wyniku udzia- łu w projekcie zyskała jeśli nie pracę, to zmianę swojej postawy i sposobu myślenia. Uczestniczki otworzyły się i zrozumiały, w jak trudnej sytuacji się znajdują. Nie moż- na jednak powiedzieć, że zmieniły się wszystkie, są wśród nich także panie, dla których brak aktywności zawodowej stał się swoistym sposobem na życie.

Mamy nadzieję, że z czasem realizacja projektów ta-

kich jak „PWP Wykwalifi kowana i konkurencyjna na ryn-

ku pracy” zmieni nastawienie osób pozostających bez

zatrudnienia, a  jednocześnie pomoże im odnaleźć się

na dzisiejszym, bardzo wymagającym rynku pracy.

Szkoła Kofoeda to instytucja społeczna w  Danii niewy- różniająca się od innych instytucji tego typu. Jednak jest w niej coś niezwykłego, jeśli weźmiemy pod uwagę jej historię, podstawowe idee wychowawcze i  praktyczne metody działania.

Szkoła Kofoeda jest organizacją pozarządową o cha- rakterze niezarobkowym, która udziela pomocy socjalnej bezrobotnym i marginalizowanym grupom społecznym, aby uwolnić ich od statusu klientów zależnych.

Ponieważ Szkoła Kofoeda jest ośrodkiem edukacji, ci, którzy do niej uczęszczają, nazywani są uczniami. Szkoła Kofoeda to miejsce, gdzie motywuje się, szkoli, doradza i  udziela podstawowej pomocy osobom wykluczonym społecznie, tj. długotrwale bezrobotnym, bezdomnym, ubogim, uzależnionym, byłym więźniom, imigrantom czy osobom z problemami psychicznymi.

Celem Szkoły Kofoeda jest zapewnienie pomocy do sa- mopomocy, tak aby umożliwić uczniom powrót do spo- łeczeństwa poprzez rozwój ich pewności siebie, umiejęt- ności i kompetencji oraz uczciwości.

Podejście holistyczne

Szkoła Kofoeda opiera się na podejściu holistycznym do idei pomocy. Łączy ono wsparcie humanitarne, działa- nia w  nagłych przypadkach oraz podstawową pomoc socjalną ze szkoleniem, nauczaniem i doradztwem, tak aby zapewnić wszechstronną pomoc. Dlatego Szkoła Ko- foeda jest zarówno instytucją społeczną, jak i edukacyjną udzielającą pomocy socjalnej i edukacyjnej grupom wy- kluczonym przez społeczeństwo.

Szkoła zakłada, że wsparciu społecznemu musi towa- rzyszyć wsparcie edukacyjne, tj. aby jednostka mogła uwolnić się od upośledzenia społecznego, musi ona zdo- być wiedzę i przejść szkolenia. To, co rozumiemy przez terminy takie, jak edukacja czy szkoła, to nie tylko zdoby- cie kwalifi kacji zawodowych. Edukacja rozpoczyna się od zachęcenia jednostki i stawiania pierwszych samodziel- nych kroków, ponieważ Szkoła kładzie nacisk na rozwój ludzkiego potencjału.

Ole Meldgaard

Działalność kopenhaskiej Szkoły Kofoeda na rzecz osób bezrobotnych

i wykluczonych społecznie

Elastyczne i zindywidualizowane rozwiązania

Działalność Szkoły Kofoeda jest dostosowana do grup wykluczonych ze społeczeństwa i ich możliwości skorzy- stania z  jej oferty. Priorytetem Szkoły jest zapewnienie zasobów ludzkich, jak i elastyczność i znajdowanie orygi- nalnych rozwiązań. Uczniowie traktowani są ze zrozumie- niem, a oferta Szkoły dostosowana jest do ich indywidual- nych potrzeb i możliwości. Szkoła ceni sobie kontakty oso- biste i opiera się na zaufaniu. Usługi są ogólnodostępne.

Szkoła życia

Szkoła Kofoeda została założona w 1928 przez zakrystia- na Hansa Christiana Kofoeda i jego żonę Astrid i miała na celu pomoc biednym, bezrobotnym i potrzebującym ro- dzinom w Kopenhadze. Z biegiem czasu Szkoła miała co- raz więcej pracy i wkrótce do warsztatów szkoleniowych dodano zajęcia edukacyjne. Pojawiły się posiłki, darmowe ubrania, prysznice i pralnie oraz doradztwo, pomoc me- dyczna, zajęcia sportowe i inne, a wszystko pod hasłem

„pomoc do samopomocy”. Istotne było, że każda otrzy- mana pomoc była związana z działaniami edukacyjnymi.

Szkoła Kofoeda nie została założona jedynie jako in- stytucja humanitarna. Kofoed chciał, aby jego Szkoła była szkołą życia, rodzajem wyższej szkoły dostępnej dla ludzi znajdujących się na marginesie społeczeństwa:

bezrobotnych, biednych, wykluczonych społecznie, tak aby stali się lepsi, szczęśliwsi, silniejsi. W 1929 roku Ko- foed napisał: „Naszym najskrytszym pragnieniem jest, by ta szkoła wyciągnęła pomocną dłoń do bezrobotnego i uwolniła go ze stanu obojętności, który tak łatwo przy- chodzi bezrobotnym. Chcemy wzbudzić w nim uczucie

spełnienia dzięki uczestnictwu w  różnych warsztatach i zwykłych zajęciach szkolnych, które okazałyby się przy- datne podczas całego życia, nie tylko na chwilę obecną”.

Na przestrzeni lat działalność Szkoły Kofoeda skupiała się na wielu różnych problemach społecznych, takich jak bieda, bezrobocie, bezdomność, migracja do miast, pro- blemy integracyjne mniejszości etnicznych, alkoholizm, uzależnienie, problemy psychiczne. Szkoła stara się przy- stosować do zmieniających się problemów społecznych i udzielać pomocy tam, gdzie jest ona potrzebna.

Obecni uczniowie Szkoły to osoby zmagające się z dłu- gotrwałym bezrobociem, trwającym lub zagrażającym wy- kluczeniem społecznym, bezdomnością, uzależnieniem od alkoholu lub narkotyków i problemami społeczno-psy- chicznymi wynikającymi z izolacji, samotności, emigracji.

Około 45% ludzi biorących udział w zajęciach to imigranci reprezentujący 80 narodowości z całego świata.

Szkoła otwarta jest dla każdego, kto zmaga się z biedą lub bezrobociem i chciałby uzyskać pomoc, by polepszyć swoje warunki życiowe. Dziennie ok. 550 osób uczęszcza do głównej szkoły w Kopenhadze, rocznie zaś ok. 4 tys.

utrzymuje kontakt ze Szkołą.

Otwarte drzwi

Drzwi Szkoły Kofoeda są otwarte dla wszystkich potrzebu- jących, tak by pomóc każdemu indywidualnie stanąć na no- gi i polepszyć swój los. Szkoła stoi na stanowisku, że każdy człowiek posiada potencjał i potrafi się rozwijać, jeśli otrzy- ma szansę, aby przejąć odpowiedzialność za swoje życie.

Szkoła mieści się w  pięciopiętrowym budynku, lecz ma do dyspozycji inne budynki w Kopenhadze i Jutlandii.

Znajduje się tam około 50 warsztatów, łazienki i pralnia,

biblioteka, stołówka, centrum doradztwa społecznego,

centrum doradztwa zawodowego, centrum doradztwa edukacyjnego, centrum psychologiczne i  prawne, od- dział edukacyjny oferujący 150 kursów i warsztatów re- socjalizacji i  nauczania zawodowego. Szkoła prowadzi również hostele dla młodych bezdomnych. W sumie ok.

150 pracowników jest zatrudnionych w Szkole na stałe.

Multicentrum

Na przestrzeni lat Szkoła Kofoeda przekształciła się w coś w rodzaju multicentrum, czyli otwartego systemu oferu- jącego pomoc praktyczną i humanitarną oraz intensyw- ne szkolenia i zajęcia edukacyjne. Uczniowie decydujący się odwiedzić Szkołę chcą uzyskać praktyczną pomoc, dostać coś do jedzenia, ubrania itp. Z biegiem czasu te podstawowe potrzeby przekształcają się w  pragnienie odzyskania poczucia własnej wartości oraz w  chęć do nauki i  pracy. Szkoła działa tak, aby sytuacja życiowa uczniów była integralną częścią procesu edukacji. Celem jest emancypacja ucznia i  uczynienie go niezależnym w dążeniu do swoich celów. Innymi słowy, głównym za- daniem Szkoły jest nauczenie, jak dobrze żyć.

Motywacja

Szkoła Kofoeda opiera swoje podejście do motywacji na teorii potrzeb opracowanej przez amerykańskiego psycho- loga Abrahama H. Maslowa. Na samym dole jego koncepcji hierarchii potrzeb znajdziemy podstawowe potrzeby fi zjo- logiczne: zaspokojenie głodu i  pragnienia, zapewnienie ubrania, snu i schronienia. Wyżej znalazły się poczucie bez- pieczeństwa i ochrony. Szkoła Kofoeda stara się zaspokoić nie tylko te najbardziej przyziemne ludzkie potrzeby, ale

również sięga wyżej. W pierwszej kolejności zwraca uwagę na zaspokojenie potrzeb społecznych – afi liacji, a więc przy- należności do grupy, chęci uczestnictwa w zajęciach gru- powych i poczucia wspólnoty. Następny poziom piramidy Maslowa to potrzeba szacunku i poczucie własnej wartości, bycie postrzeganym jako ktoś ważny i uznanie dla wyko- nywanych przez siebie zadań. Wreszcie Szkoła dąży rów- nież do zaspokajania potrzeb najwyższego rzędu, a więc samorealizacji, obejmującej najpełniejsze wykorzystanie umiejętności jednostki, czerpanie z doświadczenia, rozwój kreatywności i generalnie dążenie do doskonałości.

Zainteresowanie postrzegane jako system motywują- cy ucznia ma związek z różnymi potrzebami, takimi jak działanie, poczucie sukcesu i potrzeba kontaktu z inny- mi. Jest ono kluczowym elementem edukacji, ponieważ to ono właśnie pobudza zaangażowanie ucznia. W ten sposób zainteresowanie jako siła napędowa edukacji przyczynia się do rozwoju trwałej i stabilnej motywacji.

Proces edukacyjny wspierany jest również przez włącze- nie do nauki przyjemności oraz potrzeby aktywności.

Istotnymi elementami będą także poczucie sukcesu oraz potrzeba kontaktu społecznego, dlatego należy zapew- nić takie warunki, w których uczeń jest w stanie coś osią- gnąć i w których może współpracować z innymi.

Aby nie deprymować uczniów, Szkoła używa potocz- nego słownictwa, a nie języka terapii, rola Szkoły zaś nie koncentruje się na niedoskonałościach uczniów, lecz na ich zainteresowaniach i chęci powrotu do normalnego życia.

Dziesięć przykazań

Podstawowe zasady działania Szkoły Kofoeda zostały ze-

brane w następujących Dziesięciu przykazaniach:

1. Szkoła Kofoeda zajmuje się problemami społecz- nymi w  kontekście pedagogiczno-edukacyjnym i  widzi swoją pracę z  uczniami w  dynamicznych warunkach edukacyjnych i rozwojowych.

2. Metajęzyk i pojęcia odnoszące się do uczniów po- chodzą z języka potocznego, a nie specjalistycznego.

3. Działania Szkoły oparte są na ogólnie przyjętych pro- gramach aktywizujących z  indywidualizacją celów.

4. Szkoła prezentuje podejście holistyczne do jed- nostki i  bierze pod uwagę wszystkie jej aspekty:

fi zyczny, umysłowy, społeczny i emocjonalny.

5. Szkoła koncentruje się na osobie ucznia, a więc za- jęcia są organizowane wokół jego potrzeb.

6. Szkoła stara się rozwijać trojakiego rodzaju kompe- tencje: indywidualne, społeczne i zawodowe.

7. Zajęcia zorganizowane są w  taki sposób, aby uczniowie czuli, że są ich pełnoprawnymi uczestni- kami i mają na nie wpływ.

8. Szkoła kładzie nacisk na pozytywne myślenie, przy- szłe pespektywy i szanse.

9. Praca Szkoły ma charakter całościowy i odnosi się do wielorakich problemów społecznych, takich jak: brak pracy, problemy fi nansowe, poszukiwanie mieszkania, kontakty społeczne, uzależnienia itp.

10. Szkoła działa zgodnie z zasadą: uczniowie i nauczy- ciele wspólnie wykonują zadania.

Wspólny trzeci cel

W Szkole Kofoeda uczniowie są zaangażowani w zada- nia zarówno jako osoby uczęszczające do szkoły, jak i ja- ko współpracownicy. Wiele zadań ma charakter twórczy,

spotkania uczniów z pracownikami Szkoły odbywają się zaś na zasadzie wspólnego trzeciego celu.

Wspólny trzeci cel to zasada, według której wysiłki uczniów i pracowników kieruje się na coś, co wykracza po- za obecną sytuację. Innymi słowy, uwaga obu stron sku- pia się na wspólnym działaniu, by osiągnąć ten trzeci cel.

W ten sposób pracownik również dąży do wykonania wspólnego zadania, a  nie skupia się bezpośrednio na udzielaniu pomocy uczniowi. Taki zabieg opiera się na założeniu, że zrównanie statusu uczestników wspólnie wykonujących zadanie jest bardziej owocne niż bezpo- średnie skupienie się na problemach uczniów. Zamiast bezpośredniej konfrontacji z  problemami trapiącymi ucznia i  zmaganiu się z  jego emocjami buduje się kon- kretne doświadczenia tu i teraz. Tak więc w odróżnieniu od tradycyjnego podejścia, w którym podkreśla się pracę nad złymi nawykami i zachowaniem klienta, ta metoda otwiera przed nim możliwości nowych doświadczeń i kontaktów.

Pracownicy Szkoły, jako przewodnicy i  instruktorzy, często angażują uczniów w wykonywanie swoich prac, np. w  sprzątanie, pranie, pracę na stołówce, w  trans- porcie, przy zbieraniu śmieci oraz w bardziej wyspecja- lizowane zadania, takie jak: fryzjerstwo, naprawa samo- chodów, usuwanie usterek, pomoc przy przygotowaniu publikacji Szkoły itp. Taki zabieg sprawia, że uczniowie stają się asystentami i współpracownikami, a nie jedynie klientami czy odbiorcami usług.

Wielostopniowe kursy i resocjalizacja

Szkoła Kofoeda oferuje zindywidualizowane wielostop-

niowe kursy i program powrotu do środowiska. Ucznio-

wie we własnym tempie pokonują kolejne etapy edukacji,

a Szkoła szanuje ich potrzeby i pragnienia. Uczestnictwo w ogólnie dostępnych i bezpłatnych kursach połączone jest z  modelem edukacyjnym mającym na celu pełen lub częściowy powrót uczniów do społeczeństwa. Szko- ła zapewnia wsparcie uczniom chwilowo znajdującym się w trudnej sytuacji, jak również osobom w głębszym kryzysie. Podczas gdy znajdą tu oni pożywienie, ubranie i miejsce do spania, nacisk kładzie się na pomoc do samo- pomocy, a więc na to, żeby uczeń sam potrafi ł rozwiązy- wać swoje problemy.

Główną metodą działania Szkoły jest pomoc w połą- czeniu z  własnym wysiłkiem ucznia, a  więc pomoc do rozwijania mechanizmów samopomocy. Takie podejście kładzie nacisk na aktywność ucznia, ponieważ celem nie jest pomoc sama w sobie, ale pomoc w rozwijaniu odpo- wiedzialności za swoje działania i wysiłki.

Szkoła zdaje sobie sprawę, że udzielanie pomocy ma swoje zalety i  wady. Może sprawić, że ludzie staną się bierni, zależni, a nawet słabsi, jeśli nie zostaną aktywnie zaangażowani. Pomoc powinna napawać ludzi optymi- zmem i pobudzać do działania, dlatego w Szkole Kofoeda uczniowie nabywają umiejętności samodzielnego wyko- nywania zadań metodą prób i błędów. W efekcie w Szko- le nic się nie dzieje bez aktywnego udziału uczniów.

Podstawowym założeniem jest wspólna praca uczniów i pracowników Szkoły, co oznacza, że uczniowie doświad- czają pomocy jako rezultatu własnej pracy. W ten sposób pomoc idzie w parze z satysfakcją, jaką uczeń odczuwa po osiągnięciu celu. Takie pojęcie pomocy jako pomoc sobie samemu ma na celu odbudowanie i wzmocnienie poczucia własnej wartości i polepszenie własnej sytuacji życiowej. Innymi słowy, Szkoła skupia się na mocnych stronach uczniów i ich dążeniu do doskonalenia się, nie zaś na bezpośrednim rozwiązywaniu ich problemów.

Dolary Kofoeda

W swoim systemie edukacyjnym Szkoła używa specjalnej waluty zwanej dolarem Kofoeda. Uczniowie znajdujący się w trudnej sytuacji fi nansowej otrzymują wspomnia- ne dolary za pracę w warsztatach. Pracując na przykład przez godzinę, można zarobić na ciepły posiłek. Ponie- waż wszystkie usługi i  towary na terenie Szkoły mają określoną cenę, zarobione pieniądze można wydać na jedzenie, kawę, owoce itp. Szkoła przypomina więc życie w  społeczeństwie, gdzie trzeba pracować, aby uzyskać środki fi nansowe potrzebne do życia.

Przyjęcie do Szkoły

Uczniowie mogą sami skontaktować się ze Szkołą, jednak niektórzy są kierowani przez pracowników socjalnych, biura pośrednictwa pracy, związki zawodowe, szpitale, zakłady psychiatryczne, więzienia itp. Pobyt w Szkole nie jest ograniczony w czasie, lecz zależy od indywidualnych potrzeb i rozwoju ucznia.

Oddział edukacyjny

Oddział edukacyjny, który zatrudnia 35 nauczycieli, jest

największy w  Szkole. Oferuje on około 150 ogólnodo-

stępnych bezpłatnych kursów z różnorodnych dziedzin,

takich jak: podstawy przetwarzania danych, edycja tek-

stu, matematyka i arytmetyka, nauki przyrodnicze, zabyt-

ki, sztuka współczesna, fi lm, literatura nordycka, psycho-

logia, fi lozofi a, historia Kopenhagi, literatura techniczna,

szachy, teoria muzyki, kaletnictwo, szycie, malowanie

na jedwabiu, ciesielstwo, metalurgia, ceramika, teatr, ry-

sunek i  malarstwo, pisanie, gotowanie, pieczenie ciast, gimnastyka, joga, lekcje muzyki, śpiewu, nauka języków (duńskiego, angielskiego, niemieckiego, francuskiego, hiszpańskiego, duńskiego dla imigrantów) itd.

Przed rozpoczęciem każdego semestru, który trwa 6 miesięcy, ukazuje się katalog z  dostępnymi kursami.

Zwykle zapisuje się na nie ok. tysiąca osób, zarówno tych uczestniczących już w  zajęciach Szkoły, jak i  nowych.

W trakcie semestru niektórzy uczestnicy z różnych powo- dów rezygnują z zajęć, a na ich miejsce przyjmowani są słuchacze z listy oczekujących. Fakt, że nowi uczniowie dołączają do grup również w trakcie semestru, wymaga indywidualizacji nauczania i dopasowania programu do poziomu wiedzy i umiejętności każdego z uczestników.

Nauczanie odbywa się w krótkich sesjach, tak aby nowi słuchacze mogli bezproblemowo dołączyć do grup.

Na terenie Szkoły pracuje doradca edukacyjny, który ma za zadanie pomóc uczniom w  wyborze odpowied- nich zajęć. Słuchacze mogą również sami ułożyć program zajęć odpowiadający ich potrzebom. Niektórzy biorą udział w  całościowym programie, inni zaś uczęszczają tylko na kilka wybranych kursów. Jednocześnie nauka w Szkole może przebiegać wraz z treningiem umiejętno- ści na warsztatach.

Wymaga się 80-procentowej obecności na zajęciach.

Jeżeli uczeń opuszcza lekcje lub w  ogóle przestaje na nie uczęszczać, nauczyciel stara się przekonać go, aby nie rezygnował. Jeśli mu się nie powiedzie, dana osoba jest wykreślana z listy i na jej miejsce przyjmuje się kogoś innego.

Oddział edukacyjny posiada bibliotekę, ogólnodo- stępną dla uczniów Szkoły, której zbiór 7000 książek obej- muje zarówno literaturę piękną, jak i naukową. Ponadto biblioteka subskrybuje prasę przydatną na zajęciach.

Warsztaty

Ze względu na różnorodne umiejętności i  potrzeby uczniów Szkoła oferuje 16 różnych warsztatów. Najmniej wymagające są warsztaty montażu, w  trakcie których składa się np. urządzenia elektryczne, półprodukty czy wkłada czasopisma do kopert. Prace wykonuje się i dla Szkoły, i dla fi rm zewnętrznych. Dzień roboczy składa się z maksimum trzech modułów, każdy trwający godzinę.

Najmniej wymagające warsztaty przyjmują każdego, kto potrzebuje natychmiastowej pomocy, zwłaszcza uczniów z  problemami fi nansowymi, którzy wydali już cały zasiłek i nie mają środków na zakup jedzenia. Przy- dziela się im pracę od razu, tak aby mogli zarobić dolary Kofoeda i uniknąć upokarzającego żebrania o jedzenie.

Powrót do społeczeństwa i nauka zawodu

Warsztaty bardziej zaawansowane stanowią część pro- gramu resocjalizacji. Znajduje się tu warsztat stolarski, kowalski, malarski, samochodowy, drukarski i grafi czny, pralnia, magazyn ubrań i mebli, sekcja sprzątania, kuch- nia oraz stołówka. Uczniowie przyjmowani są według specjalnej procedury i mają ustalony tygodniowy grafi k pracy.

Celem warsztatów jest zapewnienie uczniom praktyki

zawodowej i zapoznanie ich z zasadami regularnej pra-

cy, by zwiększyć ich szanse na znalezienie zatrudnienia

oraz ustalić ich indywidualną drogę powrotu do społe-

czeństwa. Warsztaty wyposażone są w najnowszy sprzęt

i narzędzia, co zapewnia dobry standard praktyk. Pracują

w nich wykwalifi kowani rzemieślnicy, a pracownicy so-

cjalni pomagają uczniom w rozwiązywaniu problemów

związanych z  ich sytuacją fi nansową, znalezieniem

mieszkania, zdobyciem pracy czy kontynuacją edukacji.

W niektórych przypadkach pracownicy kierują uczniów na wcześniejszą emeryturę. Jak widać, Szkoła angażuje się we wszystkie sfery życia ucznia: fi nanse, przystosowa- nie do zawodu, znalezienie mieszkania itp. Pracownicy socjalni opracowują wraz z uczniem jego indywidualny plan działania i dalszą ścieżkę zawodową.

Na warsztatach praktykanci uczą się między innymi obsługiwać maszyny i czytać instrukcje obsługi. Ponadto program szkoleniowy może obejmować inne kwalifi ka- cje, np. uzyskanie prawa jazdy na samochody osobowe lub ciężarowe, oraz kursy, np. przetwarzania danych, ję- zyka duńskiego lub języków obcych.

Warsztaty działają głównie na rzecz Szkoły, ale w pew- nym wymiarze również dla klientów zewnętrznych. Dla Szkoły wykonuje się niezbędne naprawy w jej obiektach i wyposażeniu, dla klientów z zewnątrz zaś prace monta- żowe, drukarskie, utrzymanie placów zabaw i ogrodów.

Doradztwo

Szkoła zatrudnia pracowników socjalnych, doradców edukacyjnych, doradcę zawodowego, dwóch psycholo- gów i prawnika. Pracownicy socjalni pomagają uczniom w sprawach bytowych, zdobyciu pracy czy kontynuacji edukacji, oferując szeroki zakres porad, począwszy od hi- gieny osobistej, poprzez odpowiednie ubranie i mieszka- nie, aż po wybór pracy czy podjęcie dalszej nauki. Raz na trzy miesiące pracownicy socjalni spotykają się z ucznia- mi, aby sprawdzić, jak radzą sobie z realizacją swoich pla- nów. Wspólnie wytyczają cele, które uczeń ma osiągnąć w trakcie pobytu w Szkole. Pracownik socjalny może rów- nież wspomóc ucznia fi nansowo w nagłych przypadkach, np. wpłacając kaucję za mieszkanie, pokrywając czynsz

czy rachunek za prąd. Uczeń jest jednak zobowiązany do późniejszego zwrotu tych środków fi nansowych.

Uczniowie mogą zasięgnąć porady prawnej u prawni- ka dostępnego raz w tygodniu, doradca zawodowy zaś organizuje szkolenie z zakresu poszukiwania pracy i po- maga uczniom zdolnym do pracy znaleźć zatrudnienie.

Psychologowie z kolei pomagają uczniom stawić czoło traumom, frustracjom czy konfl iktom rodzinnym.

Przychodnia stomatologiczna i poradnia medyczna

Szkoła Kofoeda ma własną przychodnię dentystyczną, która współpracuje z  profesjonalnymi stomatologami.

Codziennie pacjenci bezpłatnie uzyskują tu wszystkie ro- dzaje pomocy dentystycznej. Ponadto mogą skorzystać z porady lekarza pierwszego kontaktu.

Nocleg

W Szkole jest około 50 pokoi przeznaczonych dla mło- dych bezdomnych. Uczestniczą oni w życiu Szkoły, gdzie zdobywają podstawowe umiejętności gotowania, pra- nia, ścielenia łóżek, robienia zakupów itp. W ten sposób uczą się, jak prowadzić własny dom.

Współpraca z miastem

Szkoła Kofoeda współpracuje z urzędem miasta Kopen-

hagi i z urzędami innych miast. Instytucje te mogą kiero-

wać potrzebujących do Szkoły w celu otrzymania opieki

socjalnej i psychologicznej, szkolenia zawodowego i kon-

tynuacji edukacji.

Artykuł przedstawia doświadczenia związane z  udzie- laniem wsparcia psychologicznego w  ramach warszta- tów grupowych realizowanych przez Fundację Familijny Poznań w projekcie „PWP Wykwalifi kowana i konkuren- cyjna na rynku pracy” współfi nansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanego we współpracy ponadnarodowej z  duńską organizacją pozarządową Szkołą Kofoeda.

XXI wiek jest okresem wielkich przemian technologicz- nych, społecznych i kulturowych, dążących do usprawnie- nia i  polepszenia funkcjonowania człowieka w  świecie.

Większość tych zmian doprowadziła do tego, że żyje nam się znacznie lepiej. Jednak nie wszystkim. Przekształcenia polityczne związane z odejściem od ustroju komunistycz- nego do gospodarki wolnorynkowej miały przynieść spo- łeczeństwu polskiemu dobrobyt. Znaczna część obecne- go pokolenia 50+ z nadzieją patrzyła na nowe możliwości, choć pewnie część też buntowała się przeciwko zmianom.

Osoby, które w poprzednim ustroju miały możliwość sta-

bilnego i przewidywalnego funkcjonowania, obawiały się zmian. Nowe i nieznane przerażało. Szybko postępująca prywatyzacja powodowała, że zmieniał się „krajobraz”

ekonomiczny i społeczny. Część społeczeństwa głęboko odczuła utratę bezpieczeństwa socjalnego. Wychowani w  duchu stabilizacji zawodowej, wiążący swoją karierę z  jedną fi rmą na całe życie, gwałtownie musieli zmie- nić swoje spojrzenie na rynek pracy. Trudność polegała nie tylko na konieczności podejmowania coraz to no- wych wyzwań, ale też na konieczności zmiany sposobu myślenia i  widzenia otaczającej rzeczywistości. Trudno zaakceptować, że przewidywalny i  w miarę bezpieczny świat zmienił się nagle w świat nieprzewidywalny, mało stabilny, a co za tym idzie niezbyt bezpieczny. W takich warunkach przyszło żyć pokoleniu, które dzisiaj jest w  wieku 50+. Wychowywali się, kształcili i  rozpoczynali swoje kariery zawodowe w ustroju socjalistycznym. Wiele z tych osób, będąc na początku swojego dorosłego życia, kontestowało ten ustrój i było za wprowadzeniem zmian.

Sławomir Krakowski

„Jeśli coś nie działa, rób coś innego” –

wsparcie psychologiczne w zmianie życiowej a możliwość znalezienia drogi wyjścia

z sytuacji marginalizacji społecznej

Gdy zmiana ustrojowa się dokonała, musieli zmie- rzyć się z  infl acją, lawinowym bezrobociem, utratą do- chodów, utratą stabilności zatrudnienia, konieczno- ścią częstego przekwalifi kowywania się, zależnością od zatrudniającego, wpływem czynników ekonomicz- nych i  gospodarczych na ich zatrudnienie etc. Było to zapewne jedno z  trudniejszych wyzwań w  życiu osób, które musiały zmierzyć się z  następstwami tych prze- mian.

Otwarcie rynku oraz wzrost wymagań co do jakości i  efektywności pracy spowodowały rosnące wymaga- nia wobec zatrudnianych osób. Wchodzące na rynek pracy pokolenia funkcjonowały już w  nowych stan- dardach. Szeroko postępująca cyfryzacja stała się ko- lejną przeszkodą dla obecnego pracownika z  pokole- nia 50+. Ich młodsi koledzy rozpoczynali swoją pracę zawodową, posiadając już odpowiednie kompetencje.

Generacja wychowana bez środków telekomunikacyj- nych w  krótkim czasie musiała przyswoić sobie umie- jętności obsługi komputera i  innych skomputeryzo- wanych urządzeń. Wielu osobom do dzisiaj nie udało się podnieść tych kompetencji do oczekiwanego przez rynek i  pracodawców poziomu. Brak edukacji szkolnej w tym obszarze, a także ograniczenia związane z otwar- tością na zmianę okazały się bardzo istotne w  tym za- kresie. Rozszerzenie rynku poza państwa socjalistyczne i  otwarcie granic wywierało nacisk na naukę języków obcych, których nie uczyli się w systemie edukacji szkol- nej. To okazywało się również przeszkodą w  znalezie- niu pracy, która odpowiadałaby ich wiedzy i kompeten- cjom, a także oczekiwaniom fi nansowym. Brak znajomo- ści języków obcych stał również w  wielu przypadkach na przeszkodzie w poszukiwaniu pracy poza granicami kraju.

W dostosowaniu do przemian o  wiele lepiej staty- stycznie poradzili sobie mężczyźni. Możliwe też, że rynek pracy był dla nich łaskawszy. Wiele kobiet z obecnego po- kolenia 50+ nie zniosło presji nowych wyzwań, a poziom bezrobocia w tej grupie przekracza prawie 50% populacji według płci i wieku. W takiej właśnie sytuacji znalazły się uczestniczki projektu „PWP Wykwalifi kowana i konkuren- cyjna na rynku pracy”.

Sytuacja na rynku pracy kobiet 50+

Jak wynika z badań GUS, w 2013 r. tylko 31% Polek w wie- ku 55–64 lata pracowało zawodowo. Silnie wpływają na to stereotypy zakorzenione zarówno w  świadomości pracodawców, jak i społeczeństw. Panuje niestety ogól- ne przekonanie, że pracownicy 50+ odbierają miejsca pracy młodym. Pracownicy w wieku przedemerytalnym uznawani są często za nieefektywnych, legitymujących się niskimi kompetencjami i  niewłaściwym nastawie- niem do rozwoju oraz borykających się – ze względu na wiek – z problemami zdrowotnymi. Osoby w wieku 50+

często mają niższe kwalifi kacje do pracy z nowoczesnymi technologiami i z tego powodu są automatycznie mniej atrakcyjne dla pracodawców.

Fundacja Familijny Poznań, realizująca projekt we

współpracy ze duńską Szkołą Kofoeda, wyszła naprzeciw

potrzebom tej grupy społecznej i  zaproponowała pro-

gram, który miał pomóc w przełamaniu barier ogranicza-

jących dostęp do rynku pracy. Realizując działania wspie-

rające powrót na rynek pracy kobiet po 50. roku życia,

zaoferowała pomoc w  podnoszeniu kwalifi kacji, zmia-

nie nastawienia i powrocie na rynek pracy. Podjęte dzia-

łania opierały się na doświadczeniach Szkoły Kofoeda.