41. CZ£OWIEK WOBEC PRZYRODY

266

41. CZ£OWIEK WOBEC PRZYRODY I ŒRODOWISKA

Cel ogólny

Kszta³towanie postawy odpowiedzialnoœci za œrodowisko Uœwiadomienie prawdy o tym, ¿e Bóg jest stwórc¹ ca³ego œwiata Cele szczegó³owe

Uczeñ:

– wylicza swoje obowi¹zki i zadania w dziedzinie ochrony przyrody,

– wyjaœnia pojêcie „ekologia” i „ekologia cz³owieka”,

– wskazuje na teksty z Pisma Œwiêtego o stworzeniu œwiata,

– uzasadnia koniecznoœæ dbania o przyrodê i œrodowisko,

– analizuje wspó³dzia³anie Boga i cz³owieka w œwiecie.

Metody

Dyskusja, pogadanka, praca w grupach, rozmowa kierowana, ekspozycja.

Œrodki dydaktyczne

Pismo Œwiête, ilustracje, kartki papieru, Katechizm Koœcio³a Katolickiego, encyklika „Centesimus annus”, Orêdzie Jana Paw³a II na XXIII Œwiatowy Dzieñ Pokoju.

MODLITWA

Psalm wybrany przez katechetê.

WPROWADZENIE

Przed rozpoczêciem spotkania katecheta w ró¿nych miejscach sali umiesz- cza plakaty ukazuj¹ce piêkno przyrody.

Zapoznanie z fragmentem tekstu z podrêcznika ucznia, mówi¹cym o de- gradacji przyrody.

„Wed³ug amerykañskich danych tempo degradacji lasów tropikalnych w ostatnich piêciu latach zwiêkszy³o siê dwukrotnie, a k³usownicze wyrêby lasów wzros³y prawie piêciokrotnie. Ocenia siê, ¿e susze spowodowane

266

41. CZ£OWIEK WOBEC PRZYRODY

I ŒRODOWISKA

Cel ogólny Kszta³towanie postawy odpowiedzialnoœci za œrodowisko

Uœwiadomienie prawdy o tym, ¿e Bóg jest stwórc¹ ca³ego œwiata

Cele szczegó³owe

Uczeñ: –

wylicza swoje obowi¹zki i zadania w dziedzinie ochrony przyrody, –

wyjaœnia pojêcie „ekologia” i „ekologia cz³owieka”, –

wskazuje na teksty z Pisma Œwiêtego o stworzeniu œwiata, –

uzasadnia koniecznoœæ dbania o przyrodê i œrodowisko, –

analizuje wspó³dzia³anie Boga i cz³owieka w œwiecie.

Metody Dyskusja, pogadanka, praca w grupach, rozmowa kierowana, ekspozycja.

Œrodki dydaktyczne

Pismo Œwiête, ilustracje, kartki papieru, Katechizm Koœcio³a Katolickiego, encyklika „Centesimus annus”, Orêdzie Jana Paw³a II na XXIII Œwiatowy Dzieñ Pokoju.

MODLITWA Psalm wybrany przez katechetê.

WPROWADZENIE

Przed rozpoczêciem spotkania katecheta w ró¿nych miejscach sali umiesz- cza plakaty ukazuj¹ce piêkno przyrody.

Zapoznanie z fragmentem tekstu z podrêcznika ucznia, mówi¹cym o de- gradacji przyrody.

„Wed³ug amerykañskich danych tempo degradacji lasów tropikalnych w ostatnich piêciu latach zwiêkszy³o siê dwukrotnie, a k³usownicze wyrêby lasów wzros³y prawie piêciokrotnie. Ocenia siê, ¿e susze spowodowane

267 zmian¹ klimatu po wyciêciu lasów dotknê³y w tropikach ponad miliard lu- dzi ¿yj¹cych na roli” (Aura, 1994 r., nr 3).

Katecheta rozmawia z uczniami o wp³ywie przyrody na ludzkie odczucia.

Ca³y œwiat jest pe³en miejsc, w których natura daje cz³owiekowi wy- tchnienie, zachwyca swym piêknem. Najczêœciej podkreœlamy piêkno odle- g³ych, egzotycznych zak¹tków œwiata. Czêsto jednak nie potrafimy dostrzec, jak wyj¹tkowe jest drzewo, które roœnie za naszym oknem. Niestety okazu- je siê, ¿e trzeba stawaæ w obronie tego, co nas zachwyca i nam s³u¿y.

Ka¿dy cz³owiek jest czêœci¹ przyrody. Prawdê tê przyswaja rozumem i sercem. Prowadzi go do niej wiele dróg: wychowanie w rodzinie i szkole, czytelnictwo, rozwój zainteresowañ o tematyce przyrodniczej. Ludzie, zwie- rzêta i roœliny, powietrze, woda i gleba musz¹ na naszej planecie istnieæ w równowadze, któr¹ ³atwo zniszczyæ. Choæ Stwórca poprzez rozum da³ cz³owiekowi panowanie na ziemi, uczyni³ go jednak raczej opiekunem ni¿

w³adc¹. Rozumia³ to ju¿ œw. Franciszek z Asy¿u, patron ekologów, który w „Pieœni s³onecznej” zawar³ pochwa³ê wszelkiego stworzenia.

ROZWINIÊCIE

Dziœ problemem równowagi w przyrodzie zajmuje siê ekologia. Uœwia- damia ona ludziom, ¿e jesteœmy czêœci¹ natury i podlegamy jej prawom.

Katecheta przygotowuje trzy kartki – po jednej dla ka¿dego rzêdu ³awek.

Na kartce jest zapisane pytanie. Uczniowie przekazuj¹ sobie kartkê, dopi- suj¹c swoj¹ odpowiedŸ tak, by nie by³a powtórzeniem czyjejœ myœli.

Rz¹d I: Dlaczego ostatnio tak du¿o mówi siê o ekologii?

Rz¹d II: Do czego prowadzi dewastacja œrodowiska naturalnego?

Rz¹d III: Jak mo¿emy przyczyniaæ siê do ochrony œrodowiska?

Po udzieleniu odpowiedzi katecheta zbiera kartki i zapowiada, ¿e po- wróci do nich w dalszej czêœci katechezy.

– Dlaczego cz³owiek jest zobowi¹zany do dbania o przyrodê?

– Jakie dzia³ania cz³owieka wp³ywaj¹ negatywnie na œrodowisko natu- ralne?

Nasz obowi¹zek opieki nad œwiatem wynika z polecenia Boga:

„Po czym Bóg im b³ogos³awi³, mówi¹c do nich: <B¹dŸcie p³odni i rozmna¿ajcie siê, abyœcie zaludnili ziemiê i uczynili j¹ sobie poddan¹;

267

zmian¹ klimatu po wyciêciu lasów dotknê³y w tropikach ponad miliard lu-

dzi ¿yj¹cych na roli” (Aura , 1994 r., nr 3).

Katecheta rozmawia z uczniami o wp³ywie przyrody na ludzkie odczucia.

Ca³y œwiat jest pe³en miejsc, w których natura daje cz³owiekowi wy- tchnienie, zachwyca swym piêknem. Najczêœciej podkreœlamy piêkno odle- g³ych, egzotycznych zak¹tków œwiata. Czêsto jednak nie potrafimy dostrzec, jak wyj¹tkowe jest drzewo, które roœnie za naszym oknem. Niestety okazu- je siê, ¿e trzeba stawaæ w obronie tego, co nas zachwyca i nam s³u¿y.

Ka¿dy cz³owiek jest czêœci¹ przyrody. Prawdê tê przyswaja rozumem i sercem. Prowadzi go do niej wiele dróg: wychowanie w rodzinie i szkole, czytelnictwo, rozwój zainteresowañ o tematyce przyrodniczej. Ludzie, zwie- rzêta i roœliny, powietrze, woda i gleba musz¹ na naszej planecie istnieæ w równowadze, któr¹ ³atwo zniszczyæ. Choæ Stwórca poprzez rozum da³ cz³owiekowi panowanie na ziemi, uczyni³ go jednak raczej opiekunem ni¿ w³adc¹. Rozumia³ to ju¿ œw. Franciszek z Asy¿u, patron ekologów

, który w „Pieœni s³onecznej” zawar³ pochwa³ê wszelkiego stworzenia.

ROZWINIÊCIE

Dziœ problemem równowagi w przyrodzie zajmuje siê ekologia. Uœwia- damia ona ludziom, ¿e jesteœmy czêœci¹ natury i podlegamy jej prawom.

Katecheta przygotowuje trzy kartki – po jednej dla ka¿dego rzêdu ³awek. Na kartce jest zapisane pytanie. Uczniowie przekazuj¹ sobie kartkê, dopi- suj¹c swoj¹ odpowiedŸ tak, by nie by³a powtórzeniem czyjejœ myœli.

Rz¹d I: Dlaczego ostatnio tak du¿o mówi siê o ekologii?

Rz¹d II: Do czego prowadzi dewastacja œrodowiska naturalnego?

Rz¹d III: Jak mo¿emy przyczyniaæ siê do ochrony œrodowiska?

Po udzieleniu odpowiedzi katecheta zbiera kartki i zapowiada, ¿e po- wróci do nich w dalszej czêœci katechezy.

– Dlaczego cz³owiek jest zobowi¹zany do dbania o przyrodê? – Jakie dzia³ania cz³owieka wp³ywaj¹ negatywnie na œrodowisko natu-

ralne?

Nasz obowi¹zek opieki nad œwiatem wynika z polecenia Boga:

„Po czym Bóg im b³ogos³awi³, mówi¹c do nich: <B¹dŸcie p³odni i rozmna¿ajcie siê, abyœcie zaludnili ziemiê i uczynili j¹ sobie poddan¹;

268

abyœcie panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzêtami pe³zaj¹cymi po ziemi>” (Rdz 1,28).

„... i w M¹droœci swojej stworzy³eœ cz³owieka, by panowa³ nad stworze- niami, co przez Ciebie siê sta³y, by w³ada³ œwiatem w œwiêtoœci i sprawie- dliwoœci i w prawoœci serca s¹dy sprawowa³” (Mdr 9,2-3).

Cz³owiek ponosi odpowiedzialnoœæ za realizacjê powierzonego mu za- dania. Otrzyma³ w darze œrodowisko naturalne i powinien je przekazaæ na- stêpnym pokoleniom, bo dla nich równie¿ przeznaczone s¹ dary Pana. Pi- smo Œwiête podkreœla zwi¹zek miêdzy cz³owiekiem a natur¹. Z jednej stro- ny cz³owiek ma przekszta³caæ œwiat i opanowaæ materiê, z drugiej – udo- skonalaæ samego siebie. Panowanie nad œwiatem jest wspó³dzia³aniem ze Stwórc¹ w realizacji Jego zamiarów. Przy tej wspó³pracy konieczny jest rozwój duchowy cz³owieka, który umo¿liwi „w³adanie œwiatem w œwiêto-

œci i sprawiedliwoœci”.

„(...) Zwierzêta, jak równie¿ roœliny i byty nieo¿ywione, s¹ z natury prze- znaczone dla dobra wspólnego ludzkoœci w przesz³oœci, obecnie i w przy- sz³oœci. Korzystanie z bogactw naturalnych, roœlinnych i zwierzêcych œwia- ta nie mo¿e byæ oderwane od poszanowania wymagañ moralnych. Panowa- nie nad bytami nieo¿ywionymi i istotami ¿ywymi, jakiego Bóg udzieli³ cz³o- wiekowi, nie jest absolutne; okreœla je troska o jakoœæ ¿ycia bliŸniego, tak¿e przysz³ych pokoleñ; domaga siê ono religijnego szacunku dla integralnoœci stworzenia” (KKK 2415).

Z naturalnego prawa u¿ytkowania wszystkich tworów przyrody rodzi siê obowi¹zek racjonalnego, godnego i moralnego postêpowania cz³owieka wobec, stworzonego dla niego œwiata. Gospodaruj¹c na ziemi i czerpi¹c z jej zasobów, powinniœmy pamiêtaæ o przysz³ych pokoleniach. W³aœciwie gospodaruj¹cy cz³owiek staje siê „ochroniarzem” ziemi poprzez swoje ra- cjonalne podejœcie do kwestii zasobów naturalnych i koniecznoœci utrzy- mania ci¹g³oœci ¿ycia na planecie.

Katecheta powraca do kartek uzupe³nianych przez uczniów i odczytuje odpowiedzi na pytanie: Dlaczego ostatnio tak du¿o mówi siê o ekologii?

Podsumowuje i rozwija spostrze¿enia uczniów.

D¹¿¹c do zwiêkszania zysków i podnoszenia komfortu ¿ycia oraz pra- gn¹c beztroskiego wypoczynku cz³owiek staje siê czynnikiem destrukcyj- nym. Czêsto burzy równowagê w przyrodzie, zak³óca rytm natury, przez co

268

abyœcie panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad

wszystkimi zwierzêtami pe³zaj¹cymi po ziemi>” (Rdz 1,28).

„... i w M¹droœci swojej stworzy³eœ cz³owieka, by panowa³ nad stworze- niami, co przez Ciebie siê sta³y, by w³ada³ œwiatem w œwiêtoœci i sprawie- dliwoœci i w prawoœci serca s¹dy sprawowa³” (Mdr 9,2-3).

Cz³owiek ponosi odpowiedzialnoœæ za realizacjê powierzonego mu za- dania. Otrzyma³ w darze œrodowisko naturalne i powinien je przekazaæ na- stêpnym pokoleniom, bo dla nich równie¿ przeznaczone s¹ dary Pana. Pi- smo Œwiête podkreœla zwi¹zek miêdzy cz³owiekiem a natur¹. Z jednej stro- ny cz³owiek ma przekszta³caæ œwiat i opanowaæ materiê, z drugiej – udo- skonalaæ samego siebie. Panowanie nad œwiatem jest wspó³dzia³aniem ze Stwórc¹ w realizacji Jego zamiarów. Przy tej wspó³pracy konieczny jest rozwój duchowy cz³owieka, który umo¿liwi „w³adanie œwiatem w œwiêto- œci i sprawiedliwoœci”.

„(...) Zwierzêta, jak równie¿ roœliny i byty nieo¿ywione, s¹ z natury prze- znaczone dla dobra wspólnego ludzkoœci w przesz³oœci, obecnie i w przy- sz³oœci. Korzystanie z bogactw naturalnych, roœlinnych i zwierzêcych œwia- ta nie mo¿e byæ oderwane od poszanowania wymagañ moralnych. Panowa- nie nad bytami nieo¿ywionymi i istotami ¿ywymi, jakiego Bóg udzieli³ cz³o- wiekowi, nie jest absolutne; okreœla je troska o jakoœæ ¿ycia bliŸniego, tak¿e przysz³ych pokoleñ; domaga siê ono religijnego szacunku dla integralnoœci stworzenia” (KKK 2415).

Z naturalnego prawa u¿ytkowania wszystkich tworów przyrody rodzi siê obowi¹zek racjonalnego, godnego i moralnego postêpowania cz³owieka wobec, stworzonego dla niego œwiata. Gospodaruj¹c na ziemi i czerpi¹c z jej zasobów, powinniœmy pamiêtaæ o przysz³ych pokoleniach. W³aœciwie gospodaruj¹cy cz³owiek staje siê „ochroniarzem” ziemi poprzez swoje ra- cjonalne podejœcie do kwestii zasobów naturalnych i koniecznoœci utrzy- mania ci¹g³oœci ¿ycia na planecie.

Katecheta powraca do kartek uzupe³nianych przez uczniów i odczytuje odpowiedzi na pytanie: Dlaczego ostatnio tak du¿o mówi siê o ekologii? Podsumowuje i rozwija spostrze¿enia uczniów.

D¹¿¹c do zwiêkszania zysków i podnoszenia komfortu ¿ycia oraz pra- gn¹c beztroskiego wypoczynku cz³owiek staje siê czynnikiem destrukcyj- nym. Czêsto burzy równowagê w przyrodzie, zak³óca rytm natury, przez co

269 mo¿e doprowadziæ do sytuacji, w której ¿ycie nie bêdzie mo¿liwe. Pojawia siê wiêc koniecznoœæ podjêcia dzia³alnoœci na rzecz œrodowiska, w którym

¿yjemy i które jest nam niezbêdne do ¿ycia.

Katecheta zapisuje na tablicy: ZAGRO¯ENIE ¯YCIA CZ£OWIEKA Nastêpnie odczytuje z kartki odpowiedzi na pytanie: Do czego prowadzi dewastacja œrodowiska naturalnego?

W przyrodzie pojawiaj¹ siê niekorzystne dla cz³owieka zjawiska, które s¹ wynikiem jego bezmyœlnej dzia³alnoœci. Ujawniaj¹ siê one poprzez po- wodzie, trzêsienia ziemi, po¿ary i susze. Zniszczenie œrodowiska naturalne- go mo¿e prowadziæ do zag³ady cz³owieka. Obecne zagro¿enie przejawia siê te¿ w zmianach, zachodz¹cych w strukturze genetycznej cz³owieka, w wy- sokim wskaŸniku poronieñ i schorzeñ ludzi, mieszkaj¹cych na terenach za- nieczyszczonych. Coraz wiêkszy procent stanowi¹ tak zwane choroby cy- wilizacyjne. Prowadzi to do znacznego obni¿enia wieku umieralnoœci na tych terenach.

Katecheta zapisuje na tablicy:

CHOROBY CYWILIZACYJNE WYSOKA UMIERALNOŒÆ SKA¯ENIE ŒRODOWISKA

Nastêpnie katecheta odczytuje z kartki odpowiedzi na pytanie: Jak mo-

¿emy przyczyniaæ siê do ochrony œrodowiska?

Cz³owiek powinien czyniæ sobie ziemiê poddan¹ tak, aby nie uszczuplaæ zasobów naturalnych i odnawiaæ zu¿yte zasoby odnawialne. Powinien te¿

rekultywowaæ wyeksploatowane tereny po z³o¿ach nieodnawialnych – ko- palnie wêgla i rudy, ¿wirownie. W swoim otoczeniu ka¿dy mo¿e zadbaæ o najmniejsze cz¹stki œrodowiska (szanowanie i pielêgnowanie roœlin, sa- dzenie nowych drzewek, segregacja odpadów itp.).

Nie wszyscy przestrzegamy tych zaleceñ, st¹d bierze siê kryzys ekolo- giczny, który jest te¿ kryzysem moralnym. Jan Pawe³ II w Orêdziu na XXIII

Œwiatowy Dzieñ Pokoju, stwierdza, ¿e „z³y stan ekologii jest przejawem g³êbokiego kryzysu moralnego cz³owieka, bowiem brak poczucia wartoœci osoby i ¿ycia ludzkiego powoduje obojêtnoœæ w stosunku do innych i œwiata”.

269

mo¿e doprowadziæ do sytuacji, w której ¿ycie nie bêdzie mo¿liwe. Pojawia siê wiêc koniecznoœæ podjêcia dzia³alnoœci na rzecz œrodowiska, w którym

¿yjemy i które jest nam niezbêdne do ¿ycia.

Katecheta zapisuje na tablicy: ZAGRO¯ENIE ¯YCIA CZ£OWIEKA

Nastêpnie odczytuje z kartki odpowiedzi na pytanie: Do czego prowadzi dewastacja œrodowiska naturalnego?

W przyrodzie pojawiaj¹ siê niekorzystne dla cz³owieka zjawiska, które s¹ wynikiem jego bezmyœlnej dzia³alnoœci. Ujawniaj¹ siê one poprzez po- wodzie, trzêsienia ziemi, po¿ary i susze. Zniszczenie œrodowiska naturalne- go mo¿e prowadziæ do zag³ady cz³owieka. Obecne zagro¿enie przejawia siê te¿ w zmianach, zachodz¹cych w strukturze genetycznej cz³owieka, w wy- sokim wskaŸniku poronieñ i schorzeñ ludzi, mieszkaj¹cych na terenach za- nieczyszczonych. Coraz wiêkszy procent stanowi¹ tak zwane choroby cy- wilizacyjne. Prowadzi to do znacznego obni¿enia wieku umieralnoœci na tych terenach.

Katecheta zapisuje na tablicy:

CHOROBY CYWILIZACYJNE WYSOKA UMIERALNOŒÆ SKA¯ENIE ŒRODOWISKA

Nastêpnie katecheta odczytuje z kartki odpowiedzi na pytanie: Jak mo- ¿emy przyczyniaæ siê do ochrony œrodowiska?

Cz³owiek powinien czyniæ sobie ziemiê poddan¹ tak, aby nie uszczuplaæ zasobów naturalnych i odnawiaæ zu¿yte zasoby odnawialne. Powinien te¿ rekultywowaæ wyeksploatowane tereny po z³o¿ach nieodnawialnych – ko- palnie wêgla i rudy, ¿wirownie. W swoim otoczeniu ka¿dy mo¿e zadbaæ o najmniejsze cz¹stki œrodowiska (szanowanie i pielêgnowanie roœlin, sa- dzenie nowych drzewek, segregacja odpadów itp.).

Nie wszyscy przestrzegamy tych zaleceñ, st¹d bierze siê kryzys ekolo- giczny, który jest te¿ kryzysem moralnym. Jan Pawe³ II w Orêdziu na XXIII Œwiatowy Dzieñ Pokoju, stwierdza, ¿e „z³y stan ekologii jest przejawem g³êbokiego kryzysu moralnego cz³owieka, bowiem brak poczucia wartoœci osoby i ¿ycia ludzkiego powoduje obojêtnoœæ w stosunku do innych i œwiata”.

270

Brak poszanowania dla ¿ycia ludzkiego prowadzi do tego, ¿e potrzeby przemys³u staj¹ siê najwa¿niejsze, a nie liczy siê cz³owiek. G³ówne niebez- pieczeñstwo dla wspó³czesnej ludzkoœci p³ynie st¹d, i¿ jej rozwój duchowy nie nad¹¿a za rozwojem materialnym. Myœl¹c o ochronie œrodowiska, nie wolno, zapomnieæ o bezcennej wartoœci ¿ycia i podstawowej zasadzie po- stêpowania – katecheta zapisuje na tablicy – ŒWIÊTOŒÆ ¯YCIA.

„(...) Cz³owiek, opanowany pragnieniem posiadania i u¿ywania, bardziej ani¿eli bycia i wzrastania, zu¿ywa w nadmiarze i w sposób nie uporz¹dko- wany zasoby ziemi, nara¿aj¹c przez to tak¿e w³asne ¿ycie (...) Cz³owiek mniema, ¿e samowolnie mo¿e rozporz¹dzaæ ziemi¹, podporz¹dkowuj¹c j¹ bezwzglêdnie w³asnej woli, tak jakby nie mia³a ona w³asnego kszta³tu i wczeœniejszego, wyznaczonego jej przez Boga, przeznaczenia, które cz³o- wiek, owszem, mo¿e rozwijaæ, lecz któremu nie mo¿e siê sprzeniewierzaæ.

Zamiast pe³niæ rolê wspó³pracownika Boga w dziele stworzenia, cz³owiek zajmuje Jego miejsce i w koñcu prowokuje bunt natury, raczej przez niego tyranizowanej, ni¿ rz¹dzonej. (...) Wspó³czesna ludzkoœæ winna byæ œwia- doma swych obowi¹zków i zadañ, jakie w tej dziedzinie spoczywaj¹ na niej wobec przysz³ych pokoleñ” (Jan Pawe³ II, Centesimus annus, 37).

– Co jeszcze powinno staæ siê wyznacznikiem naszego dzia³ania na rzecz ekologii?

Katecheta zapisuje na tablicy: SZCZʌCIE WSPÓ£CZESNYCH I PRZYSZ£YCH SPO£ECZEÑSTW.

W centrum zainteresowania ekologii znajduje siê nie tylko przyroda, œwiat roœlin i zwierz¹t. Pojawia siê te¿ pojêcie: ekologia cz³owieka.

Uczniowie odczytuj¹ z podrêcznika fragment encykliki Centesimus An- nus, 38.

Ekologia ludzka, w rozumieniu Jana Paw³a II, to troska o ka¿dego cz³o- wieka. Skoro bowiem mamy chroniæ dla przysz³ych pokoleñ nasz¹ planetê i wszystkie jej bogactwa, to nale¿y tak¿e zadbaæ o to, aby z tych dóbr mogli korzystaæ wszyscy wspó³czeœnie ¿yj¹cy ludzie. Dobra stworzone powinny nale¿eæ w równej mierze do ka¿dego cz³owieka.

Katecheta zapisuje: GODNOŒÆ I DOBRO CZ£OWIEKA.

„Ekologiczne” sumienie wymaga dzia³añ na polu budowania dobrych relacji miêdzyludzkich i troski o naturalne œrodowisko.

270

Brak poszanowania dla ¿ycia ludzkiego prowadzi do tego, ¿e potrzeby przemys³u staj¹ siê najwa¿niejsze, a nie liczy siê cz³owiek. G³ówne niebez- pieczeñstwo dla wspó³czesnej ludzkoœci p³ynie st¹d, i¿ jej rozwój duchowy nie nad¹¿a za rozwojem materialnym. Myœl¹c o ochronie œrodowiska, nie wolno, zapomnieæ o bezcennej wartoœci ¿ycia i podstawowej zasadzie po- stêpowania – katecheta zapisuje na tablicy – ŒWIÊTOŒÆ ¯YCIA.

„(...) Cz³owiek, opanowany pragnieniem posiadania i u¿ywania, bardziej ani¿eli bycia i wzrastania, zu¿ywa w nadmiarze i w sposób nie uporz¹dko- wany zasoby ziemi, nara¿aj¹c przez to tak¿e w³asne ¿ycie (...) Cz³owiek mniema, ¿e samowolnie mo¿e rozporz¹dzaæ ziemi¹, podporz¹dkowuj¹c j¹ bezwzglêdnie w³asnej woli, tak jakby nie mia³a ona w³asnego kszta³tu i wczeœniejszego, wyznaczonego jej przez Boga, przeznaczenia, które cz³o- wiek, owszem, mo¿e rozwijaæ, lecz któremu nie mo¿e siê sprzeniewierzaæ. Zamiast pe³niæ rolê wspó³pracownika Boga w dziele stworzenia, cz³owiek zajmuje Jego miejsce i w koñcu prowokuje bunt natury, raczej przez niego tyranizowanej, ni¿ rz¹dzonej. (...) Wspó³czesna ludzkoœæ winna byæ œwia- doma swych obowi¹zków i zadañ, jakie w tej dziedzinie spoczywaj¹ na niej wobec przysz³ych pokoleñ” (Jan Pawe³ II, Centesimus annus

, 37).

– Co jeszcze powinno staæ siê wyznacznikiem naszego dzia³ania na rzecz

ekologii?

Katecheta zapisuje na tablicy: SZCZʌCIE WSPÓ£CZESNYCH I PRZYSZ£YCH SPO£ECZEÑSTW.

W centrum zainteresowania ekologii znajduje siê nie tylko przyroda, œwiat roœlin i zwierz¹t. Pojawia siê te¿ pojêcie: ekologia cz³owieka.

Uczniowie odczytuj¹ z podrêcznika fragment encykliki Centesimus An- nus, 38.

Ekologia ludzka, w rozumieniu Jana Paw³a II, to troska o ka¿dego cz³o- wieka. Skoro bowiem mamy chroniæ dla przysz³ych pokoleñ nasz¹ planetê i wszystkie jej bogactwa, to nale¿y tak¿e zadbaæ o to, aby z tych dóbr mogli korzystaæ wszyscy wspó³czeœnie ¿yj¹cy ludzie. Dobra stworzone powinny nale¿eæ w równej mierze do ka¿dego cz³owieka.

Katecheta zapisuje: GODNOŒÆ I DOBRO CZ£OWIEKA.

„Ekologiczne” sumienie wymaga dzia³añ na polu budowania dobrych relacji miêdzyludzkich i troski o naturalne œrodowisko.

271 ZAKOÑCZENIE

Dzisiejsze spo³eczeñstwa zdaj¹ sobie w ró¿nym stopniu sprawê z zagro-

¿eñ, jakie niesie wspó³czesna cywilizacja. Jan Pawe³ II poda³ realistyczn¹ koncepcjê odbudowania solidarnoœci cz³owieka z przyrod¹, okreœlaj¹c j¹ ekologi¹ integraln¹, maj¹c¹ na uwadze koniecznoœæ ochrony œrodowiska naturalnego po³¹czon¹ z trosk¹ o œrodowisko duchowe cz³owieka. Ochro- nie maj¹ dziœ podlegaæ nie tylko roœliny i zwierzêta, lecz równie¿ osoba ludzka. Nale¿y podejmowaæ dzia³ania, które pozwol¹ na ¿ycie godne, reali- zowane w wolnoœci i prawdzie, zabiegaæ o rozwój sfery duchowej, kultury bytowania i poszanowania œwiata jako dobra wspólnego wszystkich ludów i wszystkich epok.

P o m y œ l m y :

– W jaki sposób zapobiegam niszczeniu œrodowiska?

– Jak czêsto dziêkujê Bogu za piêkno stworzonego œwiata?

– W jaki sposób troszczê siê o w³asne ¿ycie?

ZESZYT UCZNIA

Skutki wykroczeñ wobec œrodowiska:

– zagro¿enie ¿ycia cz³owieka,

– choroby cywilizacyjne,

Рwysoka umieralnoϾ,

– ska¿enie œrodowiska.

Wyznaczniki dzia³alnoœci ekologicznej:

– œwiêtoœæ ¿ycia,

– szczêœcie wspó³czesnych i przysz³ych spo³eczeñstw,

– godnoœæ i dobro cz³owieka.

PRACA DOMOWA

Napisz do swoich rówieœników apel, w którym zachêcisz ich do dzia³añ na rzecz ekologii. Zaakcentuj Bo¿y nakaz panowania nad ziemi¹.

MODLITWA

„(...) Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, ze wszystkimi Twoimi stworzenia- mi, szczególnie z panem bratem s³oñcem, przez które staje siê dzieñ i nas 271

ZAKOÑCZENIE

Dzisiejsze spo³eczeñstwa zdaj¹ sobie w ró¿nym stopniu sprawê z zagro- ¿eñ, jakie niesie wspó³czesna cywilizacja. Jan Pawe³ II poda³ realistyczn¹ koncepcjê odbudowania solidarnoœci cz³owieka z przyrod¹, okreœlaj¹c j¹ ekologi¹ integraln¹, maj¹c¹ na uwadze koniecznoœæ ochrony œrodowiska naturalnego po³¹czon¹ z trosk¹ o œrodowisko duchowe cz³owieka. Ochro- nie maj¹ dziœ podlegaæ nie tylko roœliny i zwierzêta, lecz równie¿ osoba ludzka. Nale¿y podejmowaæ dzia³ania, które pozwol¹ na ¿ycie godne, reali- zowane w wolnoœci i prawdzie, zabiegaæ o rozwój sfery duchowej, kultury bytowania i poszanowania œwiata jako dobra wspólnego wszystkich ludów i wszystkich epok.

Po my

œl my

: W jaki sposób zapobiegam niszczeniu œrodowiska? Jak czêsto dziêkujê Bogu za piêkno stworzonego œwiata? W jaki sposób troszczê siê o w³asne ¿ycie? – – –

ZESZYT UCZNIA Skutki wykroczeñ wobec œrodowiska:

–

zagro¿enie ¿ycia cz³owieka, –

choroby cywilizacyjne, –

wysoka umieralnoœæ, –

ska¿enie œrodowiska. Wyznaczniki dzia³alnoœci ekologicznej: –

œwiêtoœæ ¿ycia, –

szczêœcie wspó³czesnych i przysz³ych spo³eczeñstw, – godnoœæ i dobro cz³owieka.

PRACA DOMOWA

Napisz do swoich rówieœników apel, w którym zachêcisz ich do dzia³añ na rzecz ekologii. Zaakcentuj Bo¿y nakaz panowania nad ziemi¹.

MODLITWA

„(...) Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, ze wszystkimi Twoimi stworzenia- mi, szczególnie z panem bratem s³oñcem, przez które staje siê dzieñ i nas

272

przez nie oœwiecasz. I ono jest piêkne i œwiec¹ce wielkim blaskiem: Two- im, Najwy¿szy jest wyobra¿eniem.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez brata ksiê¿yc i gwiazdy, ukszta³to- wa³eœ je na niebie jasne i cenne, i piêkne.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez brata wiatr i przez powietrze, i chmury, i pogodê, i ka¿dy czas, przez które Twoim stworzeniom dajesz utrzymanie.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez siostrê wodê, która jest bardzo po-

¿yteczna i pokorna, i cenna, i czysta.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez brata ogieñ, którym rozœwietlasz noc:

i jest on piêkny i radosny, i krzepki, i mocny.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez siostrê nasz¹ matkê ziemiê, która nas ¿ywi i chowa, wydaje ró¿ne owoce z barwnymi kwiatami i trawami (...)”.

(œw. Franciszek z Asy¿u, „Pieœñ s³oneczna albo pochwa³a stworzeñ”)

272

przez nie oœwiecasz. I ono jest piêkne i œwiec¹ce wielkim blaskiem: Two-

im, Najwy¿szy jest wyobra¿eniem.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez brata ksiê¿yc i gwiazdy, ukszta³to- wa³eœ je na niebie jasne i cenne, i piêkne.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez brata wiatr i przez powietrze, i chmury, i pogodê, i ka¿dy czas, przez które Twoim stworzeniom dajesz utrzymanie.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez siostrê wodê, która jest bardzo po- ¿yteczna i pokorna, i cenna, i czysta.

Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez brata ogieñ, którym rozœwietlasz noc: i jest on piêkny i radosny, i krzepki, i mocny

. (œw. Franciszek z Asy¿u, „Pieœñ s³oneczna albo pochwa³a stworzeñ”) Pochwalony b¹dŸ, Panie mój, przez siostrê nasz¹ matkê ziemiê, która nas ¿ywi i chowa, wydaje ró¿ne owoce z barwnymi kwiatami i trawami (...)”.