Zbieracz Literacki. T. 4, nr 11 (28 września 1838)

Pismo to wychod&i tray razy w tydzień to j e s t : w Ponie­

działek , Środę i P ią tek , o drugiej

po południu.

ZBIERACZ

LITERACKI.

Zaliczenie na 36śd Nrów wynosi Zip.

6 i przyjmuje się w księgarni C zecha, w handlach Kocha

i Schreibera.

Piątek

28

41. 1838

T O C R Y IL L E IA N D R O N IK A .

USTĘP Z DZIEJÓW FRANCUZKI EJ MARYNARKI.

H X I l ‘ E D G . SDK.

(d o k o ń c z e n i e. )

«Bićdna Andrunika ! > -— «Ja toż samo powiadam, że biedna, ale czekaj tylko końca panie de Vancy. Nasz Tourville tedy pły­

nął sobie przy rozwiniętych ża­

glach Śródziemnym morzem do­

syć szczęśliwie, ale scięźkiem sercem, gdy oto majtek zosta­

jący na straży, postrzegł zara­

zem trzy wojenne okręty. Bylito tunetańscy korsarze. Zapomnia­

łem dodać, że T o u rville, dla swój waleczności, już na wy­

spie Syfanto został mianowany porueznikiem panaArtygny, do- wódzcy tego samego tureckiego okrętu, do którego zdobycia nasz rycćrz tak dzielnie się przyłożył.

Ponieważ Tourville pićrwszy b y ł, który odbił od lądu, aza- Ićm okręt, na którym zostawał, stanowił straż przednią, a poczci­

wy Cruvillier z okrętem •Saintg Ampoule,* równie jak Hocquin- courl z ■ Guiiazdą Dyanny > jako straż odwodowa, płynęli za nim.

Artygny rospoczął w alkę, ale bezczelna kula działowa była tak grzeczną , że zdjąwszy bićdnemu Artygniemu głowę s karku , po­

rucznika Tourville natychmiast zrobiła kapitanem okrętu. Tym sposobem nasz roskochany Se- ladon został kapitanem, a że nić- miał potrzebnego w tćj mierze doświadczenia, poruczył stćrni- kowi i najstarszemu z majtków, kierunek okrętu, sam zaś zaj­

mował się jedynie zachęcaniem do boju osady, co mu szczęśliwie się powiodło. Ale jak stćrnik tak i najstarszy majtek, obadwaj ra­

zem nićmieli tyle doświadczenia ile iniat Artygny sam jeden, który doskonałym był kapitanem. W o- kręl Tourvilla biło więcćj kul nieprzyjacielskich, niźli T o u rril- le odsyłał ich z swojćj strony;

przy tćm okręt jego stawał zawsze

)°t°( 8 2 ) ° b ( do nieprzyjaciela bokiem, zamiast czu len i; T ouryille przeciw temu niemógł bynajmniej nie poradzić, ludzie jego padali s każdej strony, a jego okręt był podziurawionym jak rzeszoto i miał ju ż zatonąć...

gdy razem , czy przez niezrę­

czność Tunetaóczyków, czyli tćż przez szczęśliwy przypadek, kula d z i ało w a w pad ts zy do proch o w n i okrętu tonelańskiego, wysadziła ich wszystkich razein w powie­

trze i szczątkami ich okryła po- kład o k rę tu T o u rv iłla .» — «Coza szezę.śliwy, niespodziany przy­

padek !» —-« To niebyło żadnym przypadkiem , mój de Vaney i owszćm powinieneś w tćm w i- dzićć wyższe zrządzenie opa­

trzności, nagradzającej rycerza, że niepozbawił ojca jedynego dziecięcia... A le wróćmy do skut­

ków tćj potyczki. Po wysadzeniu w powietrze nieprzyjacielskiego o k rę tu , noc zapadła, G ruyillier i Hoctjuineourt zniknęli z oczu, w ia tr pow stał, T o iiry ille miał na swoim pokładzie wielu ran- ity e b , stćrnik nieumiał dobrze użyć zdobytego o k rę tu , zw ła­

szcza, że był w utarczce mocno uszkodzonym. Postanawiają więc

<bt Syfanto, jako najbliższego za­

winąć portu. « — (Jezus M *a v z!

Otóż to mi był pożądany powrót dla bićdnej opuszezonćj!> — • Za­

raź się dowićsz, panie de Varicy.

Nasz kawaler zawija do lądu, idzie do domu starego Jaoy, a w progu pozdrawia go stara Mu­

rzynka tćtni słowy; «inój pan u- niićra!» — T oiiryille zastajestar­

ca prawie nieżywego w pokoju córki. Na widbk jego zrywa się zdrętw iały starzec z łóżka i krzy­

knąwszy bolesnym głosem: (M o­

ja córka ! • — mdleje i upada na łóżko. T o zapytanie było dla na­

szego rycerza, który s pewnością spodzićwał się Andronikę w do­

mu zastać, mową hebrajską. Te­

raz dopićro opowiedziała mu całą rzecz M u rz y n k a : że tego samego poranku, gdy okręty odpłynęły, a T o iiry ille niepow rócił, udała się Andronika do portu. Tara przekupiwszy jakiegoś starego żeglarza , wsiadła z nim i z jedną ze swoich kobiet na mały statek i tym sposobem dostała się na pokład jednego z odpływających okrętów. W czasie tego opowia­

dania podniósł się stary Jany i zawołał umierającym głosem:

> Gdzież jest moja córka! > lecz zamiast powtórnego zemdlenia, czynił T o u rvillo w i najprzykrzej- sze w yrzuty. T k liw y Seladon

)° ł° ( 8 5 )<>ł<>(

uczuł

spie Sy fan to dom t znaczny ma-i jatek i przyjació ł, i narażając się na wszelkie przygody mor­

skie , płynie zm łodym korsarzem szukaó wspólnie drogiej straty.

Ż e g la rz , który to mi opowiadał, zapewniał mnie, ie ten Jany bvł ju ź podeszły czło w iek, mający d łu g ą , siwą brodę, był wzrostu wysokiego, lecz bardzo chudy, nosił zawsze czarne

suknie,

rzu,

skie , ażali niczobaezy jakiego okrętu;, na którego pokładzie mniem ał znaleść swą córkę. Skar­

gi i narzćkania jego były tak ża­

łosne,

dnego, któryby

nierozrze-

wn ił, gdy z boleścią rod ziciel-k ie- go serca za w o ła ł: • Córka moja, nieszczęsna córko m o ja ., —

Stern wszystkióm niecbciaibyin

przy siądź , ażali rycerz nieży czy ł sobie po tajenia ie , aby czart por, w ał tego Zgryźliwego starca, i czy n ie iu ło w a ł, ze w samej rzg, czy nie u wiódł jego c ó rk i, gdyż tym sposobem byłby się przynaj­

mniej pozbył swojego ptak siwego

towarzysza , k tóry ani n» k>'ok g«

nieodstępował. Nareśćie, T o u r- ville krążąc po morzu mtdare- ninie przez dni ezternaśeie, po­

stanowił zawinąć do Z a n ly w na­

dziei zastania lainże S Hoctjuin- courlcin C ru v illie ra , i zasiągu le­

nia od

wiadomości

Lecz djabeł nadal, że Hocqiiin- eourt i C ru cillier odpłynęli ju ż stamtąd przed trzema dniam i, jednakże na przypadek, jeżeliby T ourville przybył na wyspę

Zan-

t ę , zostawili do niego list u do­

wód zcy jednego stdtku- Możesz sobie wystawić , że jak ojciec,

tak

pliwie do czytania listu. B y ł on pisany przez Hoetjuineourta i za­

wiera! eo do treści rzecz nastę­

pującą: (P ię k n a Anuronika po-

)°t°( 8 4 )«$<>(

atrzegłszy, że okręty odbiły już od lądu, udała się na małym statku w pogoń za najbliższym, który jeszcze dopędzić mogła.

L e c z , gdy Hocquincourt jój fc św iadczył, ie okręt Tourvilla poprzedził wyprawę dla wzięcia okrętów nieprzyjacielskich; pro­

siła g o , aby tak długo zostań się mogła przy nim na pokła­

d z ie , dopokątby jego okręty nie- złączyły się z okrętem Tourvilla. « Hocquincourt namićnił w liście także Tourvillowi: źe gdy ich utarczka rozdzieliła, a on nie- m ógł się doczekać go w Zante, zniewolony był popłynąć do Mal­

ty i spodzićwa s ię , że go tam rycćrz niezawodnie zastanie. Ja- ny i Tourville nietracąc czasu rozwijają żagle i stćrują do Malty.

W podróży tej musieli odbyć dw ie walne potyczki^ s których Tourvillie wyszedł szczęśliwie.

Przeciwnie stało się s poczciwym Janym. Starzec ten zatopiony w myślach o s wojćj córce, nie- dał się sprowadzić s pokładu i został śród morderczego ognia mocno ranionym w głow ę. Na- reście po wielu przygodach i prze­

ciwnościach dostają się do Malty.

A le na nieszczęście niebyło tam ani Hocquincourta, ani Cruoil-

liera. Otóż poczciwy Jany wy­

cieńczony morską podróżą, po­

stanawia tam zakończyć ze zgry­

zoty ży cie, i umićra istotnie.

Tourville zasmucony tą stratą, dla rozerwania się wstępujęw słu­

żbę jednego stawnego neapoli- tańskiego korsarza nazwiskiem Caryniego, dowodzącego okrę­

tem o pięćdziesięciu cztćru dzia­

łach , który płynął pod bande­

rę maltańską. Krótko mówiąc, Tourville w towarzystwie s Ca- rynim wziąwszy kilka okrętów nieprzyjacielskich , popłynął do W en ecyi. W drodze spotkali o- kręt turecki, uderzyli na niego, zdobyli go i zgadnićj , kogo zna­

leźli na samym spodzie okrętu?

oto — piękną Androuikę ! • —

» Piękną Andronikę ! A to cud prawie! Jakby wyrachowany sku­

tek teatralny.* — <A przecież przekonasz się , że historya ta jest całkiem prosta i natural­

na. Hocquincourt odpłynąwszy zZ anty, został od Turków po­

bitym , a przeto scałą osadą o- krętu i s piękną Androniką w nie­

wolą wziętym . Z okrętu Hoc- quincourta przeniósł korsarz tu­

recki piękną Andronikę na okręt, który właśnie zdobył Caryni, a który miał ją od wićźć do seraju

)°l°( 8łS )ojo(

sułtana. Kochankowie uściskali

r z e , gdzie miała przepędzić czas żałoby, potiieWai przedsięwziął sobie ożenić się z i iią i wynieść j.-| do zaszczytu szlacheckiego, zw łaszcza, że poi swoim ojcu znaczny odziedziczyła majątek.

W przeciągu lej żałoby przed­

sięwziął (łaryni nową wycieczkę w ojenną, a w morderczym boju został Tourrille tak niebespie- cznie ranionym , | e pogłoska o jeg o śmierci rozeszła się po całym W schodzie, gdzie dla waleczno*

ści swojej już był sobie sławę zjednał. Nakoniec po wielu cier­

pieniach

i

W

na

Możesz sobie wystawić z ja ką trw ogą serca; albowiem mógł się słusznie domyślać, że wieść o śmierci jego doszła już była niezawodnie

do

ty , która już tyle uctćrpisła, Na- reście drżący z bojaźni i nadziei

przybywa rycćrz Tourviłle do W enecyi.* — "Bićdny rycćrz! « rzekł de Yaney, ocierając z łez o c z y ,«zapewnie czynił sobie w y­

rzuty,

ność stał się równie sprawcą śmierci ojca jjak i córki. •»— r Ja sądzę, mój de Vancy, fe on sobie jeszcze gorsze z innego względu czynił Wyrzuty... Aareśeie przy­

szedłszy do klasztoru, który

An-

» Prze lnie z panie ,» rzekł de Van- cy, "jestem w bardzo wielkiej trwodze. Rzecz słę z-łilrata dgbań- ca , który bardzo sin u lny in być może!" — «Teraz zobaczysz, mój de Y a n e y ,» rzekł Biyonne przeciągłym g ło se m , mająp naj- większe w lem ukontentowanie Wprn wad zać w cieką w ość swo je­

go sekretarza. «Tourville stanął przed ksienią, która ujrzawszy ryećrza, niezmiernie się przelę­

kła. » — «A cóż, niezgadłe.n? bić-

dna Andronika ! ■ — ‘Ty jesteś

* Ab biedny kawalerze ! « rzekła ksienią doTouryilla. « Andronika sądziła żeś Umarł. W szystko przenadło ! • — «Bićdna Aodro-

nika! • zawołał

) ° ł ° ( 8 6 )o|o(

snvm głosem , a Bivonne n ie z w a ­ hając ii a t o , m ó w ił da lćj,— «Już.

|»o n ie w c z a s ie ; w szystk o p rze­

paliło !» rzekła ksiem ilu T o u r - v iłla . < A tiflrouika sądząc , ż eś ry- cćrzu sr.j»iii;jł i iiieniiiiąc iiii jm nie!- Szej nadziei w id zen ia cię w ię ­ c e j. ..» — . ( ) ! Biedna , biedna A nd ron ik a ! • p o w tó rzy ł de V a n - c y ża ło śn ie. -— . . . « Przed d w o ­ m a m iesią ca m i. . . » — «I cóż ? « w rza sn ą ł na cafe gard ło rycerz do h s i c n i... — s j h s H I i l a se n a ­ tora teg o m ia s ta , hrabiefim B a r­

b in ie g o . • — .« A le ż najłasi- a w s z y p a n ie ! czy ż to Być m o że? » z a ­ w o ła ł de \ ancy pełen z.adziw ie- tiia. — « B ard zo Być m o ż e , mój d e V a<iey, ly h y ś Był ży c z y ł s o ­ b i e , abym jej rom an tyczn ie ży cie p r z y o z d o b ił końcem Iraiczn ym . A le cóż w to p o r a d z is z , m ój de V a n c y ?

S

<•011 v 111 k o e 11 a n k 1 e in, j e s t d ziew ięć - d z ie sią t i d z ie w ię ć , które są hra­

binam i B arliin i. • — • «A leż p rzy ­ n ajm n iej cBoć jedna z nicli u- m rze !» rzek ł de Vatiev z m iną t ry u m fil jącą, — « Urn r z e , ale z ża - In , że niezoSlitzItt ja k ie g o hrabi B a r b in ie g o .»

W D Z IE Ń pożegnas ia

.

Ludzie i losy Są jak wiatr i liś c ie , Czasem widują aniołów, nie biosy, I zakazane im Edenu wnijśeie , Czasem znowu wiater wionie

I lecą daleko

Spocząc w zimnej , obcej stronie , Skąd ich juz losy nieprędko wywleką.

Mówią — człek idzie za rozumem, wolą.

Gdzie cbce dąży -— albo stroni! — O! nie, bo człowiek swroją niekierujedo-

r.(IV A cugle wozu życia, winnej lezą dłoni.

Ta dłoń je puszcza, kieruje lub wstrzy- ( ma , S w em i, nie jego rządząc się oczyma.

A biedny człowiek na życia rydwanie*

Siedzi i patrzy. Nieraz w idzi gaje Łąki i drzewa . Cbce spocząć, niestanie*

Clioć łaje koniom i woźnicy łaje.

W ó z leci ciągle — Gdzieś w przepaści ( chłodnej, Kiedy się konie* wóz i on wywrórą , Gdzieś w stronie zimnej , bezludnej i

( głodnej W óz i rumaki dopiero go rzucą.

A gdy z niej wynijść zeclie utrapiony, Żeby mógł zdążyć do raju swojego*

Znowu go porwą i w dalekie strony Biegą z nim znowu i biegą.

Nieraz on patrzy i nieraz on wzdycha.

Tani w gaju Przy ruczaju

Domek się biały uśm iecha, Domek biały — nieduży.

A w k o ło drzew gałązki*

A s komina się kurzy, A gołębi i gąski

)°ia( 87 )°ł°(

Spokojnie chodzą wkoło.

K w iatki na oknach witają go w onią, Wszystko tak lubo, wszystko tak weso- Chce stanąć, rumaki gonią

1 gdy się jeszcze raz spojrzeć odwróci.

Las czarny tylko staje koło niego.

A on zaptacze , a on się zasmuci.

A kunie biegą i biegą.

Nieraz mu dusza zboleje podróżna.

Tam w dolinie Rzeka płynie — 1 witają go oczami I żądają go sercami, A stanąć niem ożna .’

Choć dom ten znajomy.

Choć dach ten go skrywał Przed burzą i gromy ; Choć pod nim przebywał Roskosznych chwil ty le ! Lecz próżne żądanie — I próżne łzy jego — Wóz jeszcze ńiestanie, A konie biegą i biegą —

1 padną az — na mogile ! A czasem do koła

Kraina żałobna, Ni człeka, ni sioła-—

Pustyni podobna.

Na której roślina Ni zwierze nie wzrośnie, Skalista dolin i — Co zimą i w wiośnie, Jednaka, milcząca, Bez ruchu i iycia.

W óz skały potrąca ] piasków zamiecią.

A dusza podróżna,

Chce prędzej , biedź dalej —

• Niestety, niemożna ! Bo eugle wstrzymali.

Gdzie głowę odwróci, Gdzie oczyma rzuci, Smutno, jednakowo, Szare niebo nad głową , Szara pod nogami ziemia , Szaro w oddaleniu.

A na posępnem niebios sklepieniu Księżyc czerwony chmurą się za-

( ciernia.

W óz juz stanął na równinie, Wia ter świszczę, Leją deszcze, Jak w sędnej godzinie — W óz stanął — albo powoli, Gdy mu się ręka losu poruszać pozwoli, S pustyni jedzie w pustynie.

Jedzie— i nie da stanąć az w śmierci ( godzinie W szczęśliwą pokoju chw ilę, 11 bram nowego życia— na mogile!!

7. /. Kraszewski.

M IA S T O W W O D Z I K . Miasto Callao przy Lim a w P e ­ ru zostało roku 1 7 4 (i przez trzę­

sienie ziemi zniszczone i przez morze pochłonięte. Podczas mo­

jego pobyto w Lim a mówi doktór V o llm e r (w swojem <1 ziele : N a­

tu r und S/lłetigemiUde der Tropen- laitder) minłertl po dwa razy spo- sol)o ość zwiedzenia tego miejsca.

Kiedy morze było zupełnie spo- k o jo & n , asłońcebliskie zachodu, można było wyraźnie widzieć Callao na samćm d n ie ; nieznać wcale aby miasto było zburzo-

)°ł°( 8 8 )°ł°(

n ć m , są ulice i domy, nawet kościoły i w ic ie pod w odą, tak jak Pompei i Herculanum pod ziemią , a cielęta morskie i ryby różnego rodzaju wpływają do do­

m ów oknami i drzwiami uga­

niając się za zerem, Gdym że tak rzekę, na gładkiem tako»em pływ ał zwierciedle i miał pod so­

bą osobliw sze w idow isko , jakie­

go ju ż zapewne niebędą ucze­

stn ik iem , zaledwie ntógłem po- m y ślć ć , by można nawet przy- p u śc ić, aby lam chodzili kiedy tu d zie , gdzie dzisiaj tylko spo­

strzegać się dawał rój morskich stw orzeń. Sześć tysięcy ludzi znalazło tu grób sw ó j; s całćj ludności miasta dwóch pozostało przy ż y c iu , sktórych jeden był in«z.A' kusem i w ładuje z sw ym iii- strum enlem szedł na w e s e le , gdy się w zniosły olbrzymie wały nad miastem i pochłonęły je . N ie­

moc ogarnęła je go zm ysły. Miasta liielięło atii śladu , zapadło się s całym sw oim obwodem . Gdy się szóstego dniu m orze przeczy­

ściło , poiniarkowali naprzód ry­

bacy pud sobą m ia sto , k(óre od ­ tąd stało się osadą polipów i in­

nych istot m orsk ich , s początku dla w ielości trupów znajdujących

się w dom ach, a następnie ile było hezpiecznem miejscem schronie­

nia. Nićm ożna było żadnego nor­

ka n am ów ić, ażeby się spuścił iw y d o h y ł skarby, jakie się tam niew ątpliw ie pozostały ; na brze­

gu jednak stoi straż, klórćj obo­

wiązkiem je st zhićrać w szystk o, co tylko morze w yrzuci.

— W offit—

OBRAZY ZOYAMENTÓW.

Pew ien jub iler w Medyolanie dla uśw ietnienia wieczorów ilu- ininaeyjnych, zrobił dwa obrazy, mające niemal trzy stopy wyso­

k o ś c i, i złożone z liczny eh klćj-

nutów, które nąjmnićj półtora miliona franków kosztują. Pićr- w szy obraz przedstawia orła cć- sarskiego, tud zież herb lombardz- k o- w eneckiego królestw a; nad orient WZUBSi się korona anstrya- c k a , tudzież napisy i cyfry Ich C es. .Mości z samych brylantów.

D rugi obraz przed sta w ia spaniały dyadćwn z brylantów w kształ­

cie liś c ia , o pasu ii y wawrzynami z sm nrngdów. Pom iędzy tćmi znajduje się naszyjnik z najczy­

ściejszych pereł

150,000

ków w arlający.

W