Portret obrazowy w identyfikacji I poszukiwaniu osób (stan i perspektywy)

(staniperspektywy)

ó

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 197 -198

10

Tadeusz Kozieł

Zygmunt Dębiński

nia do szukania innych, efektywnych metod identyfikacji i poszukiwania osób oraz udoskonalania już stosowa­ nych, w tym głównie opisu osób.

Problemem tym bliżej zaintereso­ wał się znany francuski kryminalistyk Alfons Bertillon, który opracował i wdrożył do praktyki w 1885 roku po­ rtret pamięciowy — portret mówiony (portrait parle). Portret pamięciowy opracowany przez Bertillona, a rozwi­ nięty przez R.A. Reissa i Ottolentiego (cechy dynamiczne), z niewielkimi zmianami stosowany jest do chwili obecnej.

Z czasem, po wprowadzeniu do praktyki policyjnej innych środków identyfikacji, głównie daktyloskopii i fo­ tografii, portret pamięciowy przestał być środkiem identyfikacji osób w ści­ słym tego słowa znaczeniu. Nie stracił natomiast na znaczeniu w identyfikacji i poszukiwaniach osób, które były tylko widziane lub znane z widzenia.

Z uwagi na fakt, że opis cech zew­ nętrznych budowy ciała ludzkiego oraz motoryki (cech dynamicznych), zgodny z profesjonalnym nazewnic­ twem portretu pamięciowego nie jest zrozumiały (a także znany) osobom nie posiadającym specjalistycznego przeszkolenia, poszukiwano innych form przedstawienia rysopisu, dosto­ sowanych do percepcji przeciętnej osoby. Stwierdzono, że najbardziej " J I ► 1' a6 'Z. ■ - - _ i TY> H

Portret obrazowy

w identyfikacji

t poszukiwaniu osob

Ryc. 1. Reprodukcja listu gończego wydanego w Aleksandrii (Egipt) w 145 roku p.n.c.

Reproductionof warrant (ofarrest) deliuered in Alexa/idria (Egypt), in theyear 145B.C.

Reproduktioneities Sleckbriefes, der imJahre 145

vor unsererZeitreduuingimAlexandria (Agypten)

verteiltwnrde

Prawne zakazy stosowania tak nież okaleczenia i piętnowanie. Na niehumanitarnych metod oraz rozsze-

przykład Kodeks Hammurabiego prze- rżenie uprawnień podejrzanego wizualną formę (graficzną, fotograficz- widywał prawo manus (ucinanie ręki (oskarżonego) zmusiły organa ściga- ną) wyglądu twarzy osoby. W

porów-pców w celach dowodowych. Znaki piętna nanoszono na twarzy - litera

„B” identyfikowała złodzieja (w języku pamięciowego określono „portretem Obok opisu, do identyfikacji i rozpo- rosyjskim - wor). obrazowym”.

znania przestępców stosowano rów- Prawne zakazy stosowania tak Portret obrazowy jest to opis słowny (portret pamięciowy) przetworzony w Opis wyglądu człowieka - rysopis, ja­

ko jedna z metod pozwalających na rozpoznanie i poszukiwanie sprawców przestępstwa osób podejrzanych, znany jest od dawna. Potwierdził to R. Heind. Badając papirusy egipskie ustalił on, że już w starożytności czę­ sto stosowano rysopis do tych celów. Jako przykład przytoczył list gończy z 145 r. p.n.e., wydany w Aleksandrii w Egipcie: „Młody niewolnik Arystoge- nes, s. Giuzupusa, zbiegł z Aleksan­ drii. Na imię ma Herman - zwany jest także Nejlesenem, z urodzenia jest Syryjczykiem, liczy 18 lat, wzrostu średniego, bez zarostu. Ma proste no­ gi, w brodzie ma dołeczek, na lewej stronie nosa ma brodawkę w kształcie ziarna soczewicy. Powyżej lewego ką­ cika ust ma bliznę. Na prawym nad­ garstku ma wytatuowany znak niewol­ niczy. Nosi pas, w którym znajdowały się 3 miny złota i 10 pereł, żelazny pierścień, na którym wisiała butele­ czka z maścią i skrobaczką. Ubrany był w chlamys i fartuch skórzany” (ryc. 1).

Zamieszczony powyżej opis poszu­ kiwanego niewolnika nie ma jeszcze podstaw naukowych, zawiera jednak elementy współczesnego portretu pa­ mięciowego [1]. Reprodukcja listu

1 C'-*'--'" lv'' I— Ł Z TYA)-EAMr-'>- -MT’)’” ■> fK, "br Ah*^T-i* Ć g ; ■ r >♦*#-< Y n _ /-f Jf AKYĆ-rt^^TY^ V- i IN -ŁX.;-r4 ;*<- ) i n •crrrrr u*rtr aca Ko

za kradzież). We Francji w XIV—XVIII w., a w Rosji do XIX w. stosowano piętnowanie przestępców, tj. wypala­ nie znaków na ciele człowieka. We Francji w XIV—XVIII w. na ciele zło­ dzieja stawiano literę „V”, a recydywi­ sty - „W”. W Rosji w 1637 roku wpro-

gończego wykazuje ponadto, że już w wadzono zasadę piętnowania przestę- odpowiednią, komunikatywną formą starożytności posługiwano się rysun- pców w celach dowodowych. Znaki będzie forma wizualna - jakby portret kową metodą odtwarzania wyglądu piętna nanoszono na twarzy - litera osoby, co w odróżnieniu od portretu przedmiotów.

?

1*^

Ryc.2 Ryc. 3 Ryc. 4 Ryc.5

I---

-•n

;:>W

f

Ryc. 6 Ryc. 7 Ryc. 8 Ryc. 9

Ryc.10 Ryc.11

PROBLEMY KRYMINALISTYK1197 - 198

11

i

i

rtret obrazowy jest formą doskonal­ szą, łatwiejszą w odbiorze,

eliminują-rakteryzowania drobnych cech twarzy, które wielokrotnie pozwalają na tzw.

Portret sporządzony na podstawie opisu może być kodowany i skompute­ ryzowany. Poza tym w przypadku pro­ wadzenia kartotek (albumów fotografi­ cznych), według tych samych zasad i klasyfikacji cech, istnieje możliwość wstępnej oceny zdjęć sygnalitycz- nych, odpowiednio do obrazu z wyko­ nanego portretu [2].

Obecnie portret pamięciowy jest to profesjonalny system opisowo-graficz- ny, tworzący możliwości ustalenia wy­ glądu człowieka na podstawie relacji osób trzecich.

—

1

Portrety wykonane przy zastosowaniu różnychtechniki systemów: ryc. 2. technika rysunkowa, ryc. 3. technika„FotoRobot”,ryc. 4.technika „Idcnti- Kit”, ryc. 5. system„IRK - I”, ryc. 6. system„PS- 309-6”, ryc. 7. system

„IRK- II”, ryc. 8. technika „PIK”, ryc. 9. urządzenie„SyntezatorFoto -Montażowy”, ryc. 10. system „Foto - Fit”, ryc. 11.system komputerowy

„E-Fit”

Portraits madę by applicationof different techniquesandsystems Fig. 2.

drawing technique, Fig. 3.„Photo- robot” technique, Fig. 4. „Identi-Kit”

technique,Fig.5. „IRK -I” system, Fig. 6. „PS •309—6” system, Fig. 7.

„IRK-II”system, Fig. S. „PIK”technique, Fig. 9. „Photo-montage synthe-

tizer” device, Fig. 10. „Photo-Fit” system, Fig.11.Computer system „E

-Fit”

Portrate bei Anwendung von verschiedenen Techniken undSystemen ge­

ma chi:Abb.2.Zeichnungstechnik, Abb.3. „Photo • Robot” — Technik, Abb.

4. „Identi- Kit” Technik,Abb. 5. „IRK -1” System, Abb. 6.„ PS -309 - 6”

System,Abb. 7. „IRK-II” System,Abb. 8. „PIK” Technik, Abb. 9. Photo

-Montage Synthezegeral, Abb 10.„Photo- Fit” System,Abb. 11.„E -Fit”

Komputersystem

naniu z portretem pamięciowym po- indywidualizację osoby odtwarzanej. Duża ilość tych cech, w połączeniu z podstawowym opisem, w klasycznym cą w znacznym stopniu subiektywizm wydaniu portretu pamięciowego, nie i dowolność w określaniu wyglądu jest możliwa zarówno do dokładnego osoby. Ponadto, przy realizacji takiego opisania, jak i zapamiętania. Z praktyki portretu automatycznie ustalane są kryminalistycznej wynika także, że proporcje wysokościowo-szerokościo- większość tych cech podawana jest we twarzy i grupy jej podstawowych dopiero wtedy, kiedy uda się wykonać elementów (czoła, brwi, nosa i ust), na tyle dobrze portret, że w skojarzo- Nie bez znaczenia jest również możli- nym prawidłowo wizerunku osoby, wość bardziej precyzyjnego scha- świadek przypomina sobie właśnie te drobne cechy charakterystyczne w układzie fizjonomicznym całej twarzy.

wykonany techniką składania kadro­

wana do celów poszukiwawczych.

kładem może być technika tzw.

Foto-rzy (z retuszem lub bez retuszu). Dru-łanie żądanego elementu za pomocą czych elementów (fotomontaż) [5].

PROBLEMY KRYMINALISTYK1197-198

12

2. Metoda kompozycyjna

Pozwala ona na tworzenie obrazów

Należy zaznaczyć, że te dwie, wy- wykonywany jest wstępny szkic. Na- w systemie „Mimie"). Największe róż- żej wymienione najprostsze formy po- stępnie metodą kolejnych przybliżeń, nice jakie występowały w sposobie

ka-rtretu obrazowego, pomimo wykorzy­ stania w coraz szerszym zakresie

te-ne).

Możliwości szerokiego stosowania

na podstawie korekty świadka, zmian i poprawek, dochodzi do wersji końco­ wej, najbardziej optymalnej, ukazują­ cej wizerunek osoby odtwarzanej. Jest to zawsze proces bardzo trudnej i żmudnej współpracy specjalisty ze świadkiem. Wielokrotnie pozwala on jednak na sporządzenie portretu przy­ datnego do celów poszukiwawczych.

ujęciu twarzy z profilu okazały się mało przydatne i skomplikowane

technicz-wane fragmenty zdjęć fotograficznych [8] lub elementów graficznych [9], opracowane według zasad teoretycz­ nych portretu pamięciowego i odpo­ wiednio do zastosowanej techniki (urządzenia).

Zestawy wzorcowe w znakomitej większości rozwiązań składają się z kilku lat także techniką komputerową.

Obecnie można wyróżnić trzy pod- niej, z wcześniej przygotowanych ele- stawowe metody stosowane w prakty- mentów. Są to odpowiednio skadro- ce do odtwarzania wyglądu osób na

podstawie opisu słownego, a mianowi­ cie:

1. Metoda rysunkowa; 2. Metoda kompozycyjna; 3. Metoda mieszana.

kiwawczych, na podstawie opisu słów- świadka (osobę poszkodowaną). Cho- nego (portretu pamięciowego), z uwa- <’ ... ■ •

1. Metoda rysunkowa

Polega ona na narysowaniu twarzy następujących elementów: obrysów w ujęciu en face, z profilu czy ewentu- twarzy (kształt), włosów głowy (forma), Pierwsze poważniejsze próby spo- alnie z półprofilu lub sylwetki osoby na

rzeczy opierać się na gotowych wzo- prawnego portretu nie jest łatwe nawet brody, w grupie prostych cech chara-rach (szablonach). Były nimi zdjęcia dla specjalisty-portrecisty. Trudności kterystycznych - zmarszczki, bruzdy i fotograficzne osób (zdjęcia sygnality- te związane są głównie z transforma- znamiona, natomiat dodatkowo w gru-czne), które pocięte w odpowiedni cją zapamiętanego obrazu twarzy w

sposób stanowiły bazę wyjściową formę wizualną w sytuacji, gdy wystę­

pie akcesoria-okulary i nakrycia głowy. W zależności od przyjętej konce- umożliwiającą, przy zastosowaniu te- puje prawie zawsze drastyczna różni- pcji, elementy obrazu twarzy z całych chniki fotomontażu, składanie różnych

brwi, oczu, nosów, ust i uszu. Wyżej rządzenia portretu obrazowego, wyko- podstawie opisu słownego (innych da- wymienione elementy stanowią grupę nanego przez policję do celów poszu- nych), podawanego najczęściej przez pozwalającą na stworzenie konstrukcji • w zasadzie każdego, żądanego wize-

\ ‘ \ . ciąż w metodzie tej stosuje się najpro- runku twarzy. Uzupełniającą grupę

gi na brak profesjonalnie przygotowa- stsze środki techniczne (ołówek, kred- elementów tworzą w odniesieniu do nych specjalistów, musiały z natury ka, węgiel), to jednak wykonanie po- zarostu twarzy - wąsy, brody i boko-

rzeczy opierać się na gotowych wzo- | ~ . * . ■ • - ■ ■

ca między ilością i jakością danych wyselekcjonowanych zdjęć fotografi- wizerunków twarzy. Klasycznym przy- rysopisowych podawanych przez cznych (najczęściej sygnalitycznych kładem może być technika tzw. Foto- świadka, a niezbędnym minimum tych lub do nich zbliżonych) kadrowane są -Robot, ale i inne powstające na bazie danych z punktu widzenia założeń teo- w różny sposób. Najczęściej cięte są różnych koncepcji i przy zastosowaniu retyczno-praktycznych. Pozytywnym tak, aby uzyskany kadr obejmował je- różnych rozwiązań technicznych (urzą- elementem tej metody jest natomiast den z podstawowych elementów twa- dzeń). Wszystkie te techniki wykorzy- to, że specjalista może stworzyć po- i < '

stują zasadę zestawienia całości obra- rtret także w takich sytuacjach, gdy gim sposobem kadrowania jest wysy- zu twarzy z poszczególnych, pojedyn- opisujący nie jest w stanie podać peł­

nego rysopisu. W takich przypadkach odpowiedniej aparatury optycznej (np: Pojedyncze przypadki wykorzysta­

nia portretu pamięciowego, prze­

kształconego w portret obrazowy do chniki komputerowej [6], były i będą w celów poszukiwawczych, odnotowano przyszłości stosowane. Częściej będą już u schyłku XIX w. Znany jest przy- występowały jako formy zastępcze padek z terenu Anglii poszukiwania (uzupełniające), a znacznie rzadziej osoby podejrzanej o zabójstwo, na jako metody podstawowe (samodziel- podstawie portretu, który został roz­

kolportowany za pomocą fotografii [3].

Protoplastą kryminalistycznego po- portretu obrazowego w poszukiwa- Negatywną stroną tej metody jest su- rtretu obrazowego był portret malarski, niach i identyfikacji sprawców prze- biektywizm, tj. możliwość narzucenia a następnie portret rysunkowy i portret stępstw zostały stworzone dopiero w przez wykonującego własnej wizji wy- latach pięćdziesiątych XX wieku. Zo- glądu odtwarzanej osoby w takich wanych fragmentów twarzy z różnych stała wtedy opracowana i wdrożona przypadkach, kiedy opisujący ma wąt- zdjęć fotograficznych tzw. fotomontaż do praktyki nowa metoda wykonywa- pliwości co do charakterystyki po- nia portretów twarzy osób na podsta- szczególnych elementów budowy twa­

rzy lub jest podatny na sugestię. W Polsce, aktualnie metoda ta sto­ sowana jest sporadycznie, w sytu-

[4]-Portret malarski P. PChabot (Francja) i MH. C. Mc

Z wielu powodów, nie tylko z uwagi Donald (USA) [7], pierwszy metodą fo-

na pracochłonność i czasochłonność tomontażu, drugi zestawiając obraz acjach, gdy wszelkie próby zastoso- ta forma portretu nie była wykorzysty- twarzy z jej fragmentów wykonanych wania urządzeń technicznych nie dają

metodą rysunkową, opracowali od- pozytywnych efektów. Dobry tj. prawidłowo wykonany po- dzielnie metody pozwalające na kom-

rtret, bez względu na technikę jaką ponowanie obrazu całych twarzy. Od został sporządzony powinien przeno- tego czasu stworzono wiele technik

sić w maksymalnym wymiarze propo- składania obrazu twarzy, między inny- twarzy (portretów) głównie w pozie en reje i ukształtowanie grupy podstawo- mi rzutowanie obrazu twarzy za porno- face (próby wykonywania portretów w wych elementów twarzy (kształt twa- cą urządzeń optycznych, wideo, a od

rzy, włosy, oczy i usta). Portret rysunkowy

Jest formą prostszą, wywodzącą się od portretu malarskiego [5]. W ro­ zumieniu sztuki tzw. „czystej”, gdzie najbardziej istotne są wartości plasty- czno-kompozycyjne, portret rysunko­ wy w porównaniu z portretem malar­ skim zawiera więcej cech fizjonomicz- nych.

w pamięci komputera, jak zdjęcia

foto-kości obrazu, porównywalnego z

tra-13

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 197-198

go podobieństwa w wykonanym po­ rtrecie do rzeczywistego wyglądu oso­ by poszukiwanej.

wiązaniach ostatnich lat, odnoszą się głównie do elementów: brwi - oczy i obrysy twarzy - uszy.

Technika mieszana tworzenia

po-Z dotychczas stosowanych metod odtwarzania wyglądu osób na

podsta-miotów wartościowych na podsta­ wie opisu słownego świadków

(osób poszkodowanych),

stawie czaszki (rekonstrukcja wy­ glądu głowy przy zastosowaniu me­ tody Gierasimowa),

w części badań identyfikacyjnych na podstawie czaszki, metodą su- perprojekcji, wiedza i osiągnięcia antroposkopii wykorzystywane są przy analizie cech zewnętrznej bu­ dowy ciała osób zaginionych, wyty­ powanych do tych badań.

W porównaniu z tradycyjnymi

meto-• Z

-■/ ■ i

rtret może być układany ręcznie (Foto- -Robot, Identi-Kit, Photo-Fit, IRK-ll),

poprzez rzutowanie obrazu optyczne- wie opisu słownego największe zain­ teresowanie aktualnie budzi technika z zastosowaniem systemu komputero­ wego. Jest to, z jednej strony, wyni­ kiem powszechnego wykorzystania komputera jako narzędzia pracy, (w go na ekran (Mimie, Pik [10], PS-309-6

[11]), a także montaż obrazu fotogra­ ficznego za pomocą urządzeń telewi­ zyjnych (Syntezator fotomontażowy, Tele-Fit). Najnowsze rozwiązania wy­

korzystują technikę komputerową (E- tym i w kryminalistyce), a z drugiej zaś Fit, Śigma-lris, Afraid), (ryc. 2, 3, 4, 5, ogromnych możliwości jakie stwarza 6, 7, 8, 9, 10, 11). ta technika na przykład w badaniach

_ .. . , . antroposkopowych.

3. Metoda mieszana _ \ 7. .

Badania te obejmują następujące Łączy w sobie najczęściej metodę dziedziny analizy kryminalistycznej: kompozycyjną z metodą rysunkową. - odtwarzanie wyglądu osób i przed- Bazą, na której powstają portrety two­

rzą elementy wykonane techniką foto­ graficzną lub graficzną, w połączeniu z

rysunkiem odręcznym, stanowiącym - odtwarzanie wyglądu osób na pod- ważny i nieodłączny element składo­

wy dobrego portretu. Forma rysunko­ wa w tej metodzie najczęściej

stoso-..

-w

ną (brwi, wąsy, brody) np: „E-FIT’. wane. W zależności od przyjętej kon- rzania wyglądu osób Portrety składane z elementów po- cepcji oraz stosowanej aparatuiy po­

wstałych na bazie zdjęć fotograficz­ nych, ale przetworzonych i wykona­ nych metodą graficzną, nie są najle­ pszym rozwiązaniem. Mają przy nie­ wątpliwych zaletach jedną, ale znacz­ ną wadę. Elementy tworzone metodą graficzną (rysunkową), wykonane głównie linią, kropką, kreską powodu­ ją, że brak jest w sporządzonym po­ rtrecie tzw. naturalności składanego obrazu, która dla przeciętnego świad­ ka jest bardzo ważnym elementem końcowej oceny. Brak jest bowiem półtonów, tak ważnych dla plastyczne­ go wyrażenia (imitacji) ukształtowania twarzy. Z drugiej strony, elementy opracowane ww. metodą pozbawione są drugorzędnych cech, np: mimiki, w przeciwieństwie do elementów (nawet retuszowanych) kadrowanych z goto­ wych zdjęć fotograficznych. Wykorzy­

stanie oryginalnych zdjęć fotograficz- wana jest do uzupełnienia portretu, np. nych w grupie podstawowych elemen- nanoszenie wyglądu wąsów, brwi, tów (najsilniej wpływających na końco- cech charakterystycznych, okularów wy wyraz plastyczny obrazu twarzy), etc. Typowym przykładem metody

Ryc. 12.Portretwykonany techniką komputerową(trzy fazy) zwykorzystaniem grafiki Portraitmadę byComputertcchniąue (three phases) usindgraphic

Portretmit Komputcrtechnik gemacht (drciPhascn) mitAusnutzung der Graphik

zwala na wstępną selekcję (typowanie i eliminowanie) osób poszukiwanych.

Sposoby tworzenia portretów meto-

mentów wykonanych metodą graficz- dą kompozycyjną są bardzo zróżnico- Komputerowy system odtwa- ną (brwi, wąsy, brody) np: „E-FIT’.

wy wyraz plastyczny obrazu twarzy), (•

-pozwala na uzyskanie niekiedy duże- mieszanej jest technika kompozycyf-no-rysunkowa (np. IRK-II, E-Fit). Me­ toda ta pozwala na uzyskanie w po­ rtrecie efektu plastycznego twarzy,

po-Portret wykonany z elementów gra- dobnego do rzeczywistości. Elementy darni odtwarzania wyglądu osób, tech- ficznych jest z reguły łatwiejszy do składowe obrazu twarzy, kadrowane z nika komputerowa oprócz wysokiej ja- skatalogowania i skomputeryzowania, oryginalnych zdjęć fotograficznych,

Nie zajmuje bowiem tak dużo miejsca nadają w głównej mierze plastycz- dycyjnym zdjęciem fotograficznym ność, natomiast elementy wykonane techniką rysunkową, w tym i retusz końcowy, pozwalają nie tylko na uzu­ pełnienie czy nawet uszczegółowienie sporządzonego portretu, ale i wzboga­ cenie efektu plastyczności twarzy.

W metodzie mieszanej, stosowanej w praktyce kryminalistycznej od dość dawna, wykorzystywane są również techniki fotomontażu i retuszu. W koń­ cowym bowiem efekcie najistotniejsze jest uzyskanie optymalnego portretu do celów poszukiwawczych.

Z uwagi na fakt, że większość z tych metod oraz technik wykonywania po­ rtretów znalazło odbicie w literaturze, bardziej szczegółowy opis w powy­ ższej publikacji został pominięty. Sze­ rzej natomiast zostanie potraktowana drowania elementów w pierwszych - w pamięci komputera, jak zdjęcia foto- tematyka obejmująca najnowszą tech- prekursorskich rozwiązaniach i roz- graficzne. nikę tj. komputerowe odtwarzanie

wy-Zakodowanie, według tych samych giądu osób na podstawie opisu słow- zasad, wykonanych portretów oraz nego. Jest to uzasadnione z dwóch zdjęć fotograficznych osób zarejestro- powodów. Po pierwsze, jest to najbar- wanych w kartotekach (albumach za- dziej doskonała technika, a po drugie rtretu polega na połączeniu grupy ele- wierających zdjęcia sygnalityczne), po- zaczyna być powszechnie stosowana mentów skadrowanych ze zdjęć foto- zwala na wstępną selekcję (typowanie i w praktyce kryminalistycznej w Polsce graficznych (kształty twarzy, włosy, eliminowanie) osób poszukiwanych. [12], (ryc. 12).

ele-KAMERA

L

J

14

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 197 - 198

go odtwarzania wyglądu osób, c) przy niewielkiej proporcjonalnie ba­

na wzór portretu wykonanego tra­ dycyjną techniką fotograficzną, e) w stosunkowo prosty sposób

moż-tuszu.

Pierwsze próby z wykorzystaniem grafiki komputerowej, polegające na

powszechnego zastosowania, jest znacznie utrudnione, a w

pojedyn-- specjalista powinien mieć do dys­ pozycji podstawowy zestaw kom­ puterowy, np: komputer AT lub XT z kartą graficzną (EGA, VGA, IGA), z programem graficznym i monitorem odpowiednim do karty i digitajzerem - najlepiej typu pióra,

- bazę danych, w zależności od przy­ jętej koncepcji, mogą stanowić wię­ ksze fragmenty obszarów twarzy ze zdjęć fotograficznych różnych osób (np: Foto-Robot, Foto-Fit itp.), po- szczególne-pojedyncze elementy w podstawowym lub poszerzonym wymiarze, w ujęciu twarzy nie tylko en face, ale i z prawego lub lewego profilu. Zastosowane mogą być również elementy twarzy w opraco­ waniu graficznym, podobnie jak np:

Monitor

SVGA

KOMPUTER

z

Dyskicm Bazy

składania obrazów twarzy, nawet w najtrudniejszych przypadkach pozwoli na uzyskanie pozytywnych efektów.

rodność wersji wyglądu twarzy, co praktycznie umożliwia uzyskanie

przypomina tradycyjną technikę metodzie rysunkowej, prawie „dosko- stosowaną w metodzie rysunkowej, nały portret” (ryc. 13).

Metoda komputerowa w porówna­ niu z rysunkową jest zdecydowanie

Mysz

(Digitizer)

obraz może być przesłany na do­

wolną odległość, za pośrednictwem mniej pracochłonna, ponieważ pozwa- łączy telefonicznych (Fotofon), law sposób nieograniczony modyfiko- k) system pozwala na tworzenie bazy wać raz wykonany obraz twarzy, a tak- (kartotek) wykonanych portretów i że powracać do wcześniej sporządzo- to zarówno w części opisowej, jak i nych wersji. Można przyjąć, że w ide- graficznej. Tym samym istnieje mo- alnych warunkach technicznych żliwość wielokrotnego wykorzysty- (sprzęt, lokalizacja, transport), wy ko­ wania zasobów kartotek przy oprą- rzystanie systemu komputerowego cowywaniu nowych portretów.

Metoda wykorzystania techniki komputerowej do odtwarzania w for­

mie obrazowej (portretów) wyglądu Tak więc rozwiązanie powyższe jest osób, w podstawowym założeniu pole­

ga na syntezie pojedynczych elemen-w [13, 14], czyni ten system dostępnym

w zasadzie dla każdego człowieka,

bez stawiania wymogów posiadania j) bezpośrednio z pamięci komputera profesjonalno-specjalistycznego przy­

gotowania.

Wyższość tej techniki polega w szczególności na tym, że:

a) portrety osób na podstawie opisu słownego mogą być wykonywane przez osoby o przeciętnym zmyśle plastycznym i w zasadzie bez uz­ dolnień manualnych do rysunku od­ ręcznego, a jedynie po krótkim przeszkoleniu z obsługi programu, b) po uzyskaniu biegłości w obsłudze

komputera, istnieje możliwość

sprawnego tworzenia portretów, w osób, w podstawowym założeniu pole- bardzo zbliżone do ideału.

znacznie krótszym czasie, niż od- ga na syntezie pojedynczych elemen- Aktualnie w Polsce z trzech powy- bywa się to w procesie tradycyjne- tów twarzy, zgromadzonych w bazie żej wymienionych powodów, wprowa- danych, zgodnie z przyjętym syste- dzenie systemu komputerowego do mem klasyfikacyjnym. Nie uniemożli-

zie danych (200-300 cech) każde- wia to jednak przy opracowywaniu ja­

go z podstawowych elementów, kiegoś portretu wyłącznego zastoso- czych przypadkach nawet niemożliwe, można otrzymać ogromną różno- wania metody graficznej (tzw. „Paint”), W praktycznym zastosowaniu, aby która w normalnych warunkach stano- metoda komputerowego odtwarzania wi element uzupełniający całego sy- wyglądu osób mogła prawidłowo fun-podobieństwa w grupowym ujęciu stemu. Z założenia bowiem służy ona kcjonować, powinny być spełnione na- każdej osoby, do wykonywania niewielkich zmian i stępujące (minimalne) warunki: d) przetwarzanie opisu słownego twa- poprawek charakterystycznych dla re-

rzy w formę obrazową, a następnie możliwość wymiany pojedynczych jej elementów, w stosunkowo krót­

kim czasie pozwala na uzyskanie wykonywaniu portretów za pomocą bardzo przybliżonych do rzeczywi- znaków graficznych (x, 0, 1) nie dały stości form obrazu żądanej twarzy, pozytywnych efektów z uwagi na dużą pracochłonność, niską jakość obrazu oraz trudności z uzyskaniem tą techni­ ką podobieństwa do rzeczywistego na modelować wygląd każdego wyglądu osób odtwarzanych. Po zna-

fragmentu twarzy, cznym udoskonaleniu technicznym

f) każdy portret przy nieproporcjonal- (nasyceniu dużą ilością różnorodnych nie niskim nakładzie pracy, w po- opcji) i poszerzeniu palety graficznych równaniu z innymi metodami, może środków wyrazu plastycznego (pędzle być przedstawiony w wielu warian- o różnych grubościach, kreski i plamki, tach (np: z wąsami, z brodą, z na- gumki, blendowanie, zmiana i wyrów- kryciem głowy, z różnymi formami nanie gradacji płaszczyzny obrazu uczesania włosów głowy itp.), itp.), aktualnie można wykonać, jak w g) w celu wybrania najbardziej opty­

malnego portretu istnieje możli­ wość jednoczesnego zestawienia na monitorze wykonanych warian­ tów czy wersji. Można również spo­ rządzić portret poprzez wybór poje­ dynczych elementów z kilku warian­ tów czy wersji i w drodze montażu (kompilacji) stworzyć formę uznaną za najdoskonalszą,

h) w stosunkowo prosty sposób od­ tworzony obraz twarzy może być uzupełniany wyglądem autentycz­ nych przedmiotów należących do osoby (nakrycie głowy, okulary, odzież wierzchnia itp.),

i) portrety sporządzane metodą kom­

puterową mogą być uzupełniane _TheRyc. 13. Schemat _{schenieof Computer set} zestawukomputerowego_{to create data base} do odtwarzania bazy danych

1

J

15

PROBLEMY KRYMINALISTYK1197-198

(skadrowanych) elementów, cech zbędnych, stanowiących indywidu­ alną charakterystykę poszczegól­ nych osób.

Przedstawiona powyżej

charaktery-VIDEO PRINTER Mysz (Digitizer) KOMPUTER z DyskicmBazy Monitor SVGA Aparat FOTO Monitor SVGA KOMPUTER z DyskicmBazy Ryc. 14. Zestawdo odtwarzania wyglądu osoby w systemie zamkniętym

Asetforfacialreproduction in a closed system

KomputerzusammenstellungzurGęsich tsrekonstruktionim geschlossenen System

zasadzie wyłącznie na podstawie twarzy osób utrwalone techniką wi- wcześniej przygotowanych ujęć foto- de°. elektroniczną czy komputero- graficznych (np: system „E-Fit”).

Prawidłowe, optymalne opracowa­ nie wszystkich elementów twarzy, przed wprowadzeniem do bazy

da-Mysz (Digitizer)

Wybrane i „oczyszczone" ze zbęd­ nych cech elementy twarzy, w grupach odpowiadających systemowi klasy­ fikacyjnemu, w postaci tzw. masek wprowadzane są do pamięci kompute­ ra. Elementy wchodzące w skład jed­ nego portretu wymagają około 250- 400 KB pamięci. Przy uwzględnieniu ilości wymaganych w bazie elemen­ tów w dwóch przedziałach wiekowych - wiek młodzieńczy (18-25/30 lat); wiek dorosły (25-40/45 lat), do wpro­ wadzenia wszystkich danych obrazo­ wych konieczna jest pamięć rzędu 160-220 MB.

Wszystkie wyselekcjonowane, z przeznaczeniem do bazy danych, zdjęcia fotograficzne powinny być wstępnie przygotowane pod wzglę­

dem skali ujęcia twarzy (wielkość, po­ za). Wycinanie natomiast poszczegól­ nych elementów, czyli tworzenie ma­ sek, a także retusz przewidziane są w programie komputera.

Wprowadzenie danych do pamięci komputera może być dokonywane za pośrednictwem kamery wideo, magnetowidu lub skanera. Jest to zależne od tego czy obraz wprowa­ dzony jest z płaszczyzny dwuwymia­ rowej (zdjęcia), czy trójwymiarowej (bezpośrednio, wizerunki poszcze­ gólnych osób).

Technika skaningowa jest prosta, daje dobre efekty w przypadku dyspo­ nowania zdjęciami osób. Kamera wi­ deo pozwala nie tylko na wprowadze­ nie obrazu ze zdjęć, ale również bez­ pośrednio, od pozujących osób. W przypadku stosowania do utrwalania obrazu twarzy osób aparatów do foto­ grafii elektronicznej, zapis do bazy da­ nych może być wprowadzony bezpo­ średnio z dyskietek.

Dla uniknięcia zarzutów o ewentu­ alnym naruszeniu prawa do ochrony wizerunku, z jednego zdjęcia nie

po-Ryc. 15.Zestaw do odtwarzania wyglądu osoby wsystemie otwartym

A setfor facial reproduction in an opensystem

Komputerzusammenstellung zurGesichtsrekonstruktion im offenen System

szczególnych elementów twarzy), przyjętego systemu, wykonane na Akcesoria w postaci głównie nakryć wzór zdjęć sygnalitycznych. Możliwe głowy i okularów opracowywane są w do zastosowania są również obrazy zasadzie wyłącznie na podstawie twarzy osób utrwalone techniką

wi-do opracowania wystarczająco ob­ szernej bazy danych wszystkich pod­ stawowych elementów twarzy konie- czne jest około dziesięć tysięcy zdjęć wzorcowego opracowania elementów fotograficznych różnych osób (męż- twarzy są:

- ustawienie w tej samej płasz­ czyźnie (pionowej, poziomej), - zachowanie proporcjonalności (ska­

li) w odniesieniu do wymiarów po­ szczególnych elementów,

- zachowanie naturalnej plastyki (światłocienia) składanego obrazu twarzy, według przyjętego syste­ mu,

- utrzymanie zbliżonej do naturalnej tonalności w poszczególnych gru­ pach elementów, przy uwzględnie­ niu systemu klasyfikacyjnego, - zachowanie względnej symetrycz-

ności ukształtowania elementów występujących szczególnie w pa­ rach,

- wyeliminowanie (oczyszczenie me­ todą retuszu) ze zdjęć wszystkich

wą.

Ocena dostępnych systemów kom­ puterowego składania obrazów twa­ rzy, a także wstępne prace ekspery- nych komputera, powinno być poprze- mentalne z tego zakresu wykazały, że dzone pełnym usystematyzowaniem

w taki sposób, aby mogły być one przyjęte jako wzorce.

Cechami charakterystycznymi w systemie „Identi-Kit”, „IRK-l” czy „IRK-łl”.

Dwie wyżej wymienione techniki tworzenia bazy danych pozwoliły na zastosowanie metody tzw. mieszanej,

tzn. przygotowania w części podsta- styka opracowania elementów twarzy, wowej (najbardziej istotnej dla dobra przy jednoczesnym przyjęciu jako nor- jakości portretu) elementów kadrowa- my, obrazu wyjściowego twarzy o nych ze zdjęć fotograficznych (oczy, średnich proporcjach (jako najczęściej nos, usta, uszy i niekiedy włosy oraz występującego, a tym samym najbar- maski kształtów twarzy). Integralną dziej nietypowego) powinny zapewnić częścią bazy jest w tej metodzie grupa kompozycyjną harmonijność i jedno- elementów dopełniających (jakby

mniej istotnych), przygotowanych te­ chniką graficzno-malarską (brwi, wą- sy, bokobrody, znamiona, blizny,

cześnie spójność plastyczną składa­ nego portretu.

Zdaniem autorów najdoskonal­ szym materiałem wyjściowym dla zmarszczki i bruzdy, a niekiedy nawet stworzenia bazy danych są tradycyj- nietypowe formy zaczesania włosów ne zdjęcia fotograficzne osób typo- głowy czy plastycznego obrazu po- wych, wyselekcjonowane według szczególnych elementów twarzy), przyjętego systemu, wykonane na

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 197 - 198

16

winno się wprowadzać do bazy da­ nych więcej niż 2 - 3 elementy (frag­ menty) twarzy.

Baza danych, którą tworzy duża ilość i różnorodność elementów twa­ rzy w poszczególnych grupach, ich przejrzystość i nieskomplikowany sy­ stem klasyfikacyjny, są podstawowymi czynnikami, stwarzającymi możliwości prawidłowego odtwarzania wyglądu osób.

Przy spełnieniu wszystkich, wyżej wymienionych założeń teoretycznych komputerowego systemu odtwarzania osób, istnieje możliwość uzyskania portretu praktycznie każdej osoby. Nasycenie wykonanego portretu ce­ chami szczególnymi (indywidualnymi i

charakterystycznymi), w konkretnym przypadku zależne jest wyłącznie od ilości i jakości informacji podawanych przez świadka.

W zależności od przyjętych konce­ pcji, system komputerowy stwarza różne możliwości składania obrazów twarzy (portretów).

Dwa, najbardziej logicznie uzasa­ dnione sposoby to:

a) wyświetlanie w całości obrazu twa­ rzy, po wprowadzeniu do kompute­ ra danych opisowych (najbardziej charakterystycznych cech rysopi­ su),

b) sukcesywne dopełnienie obrazu twarzy poprzez dodawanie poje­ dynczych elementów w kolejności, które opisujący zapamiętał najdo­ kładniej.

Zdaniem autorów, sposób polega­ jący na wyświetlaniu całego obrazu, a

Ryc.16. Zestaw komputerowy do wykonywania portretów

A Computer set for making portrai ts

Komputerzusammenstelhuig zur PortratsausfilhruHg

nie oderwanych od siebie, pojedyn­ czych jej elementów, zważywszy na fakt, że zazwyczaj świadek (osoba po­ szkodowana) nie ma możliwości do­ kładnej obserwacji poszczególnych cech, stwarza większe szanse uzy­ skania dobrego efektu końcowego. Nie wyklucza to jednak sytuacji, uwz­ ględniając okoliczności zdarzenia (przestępstwa), że konkretny świadek zapamiętuje lepiej jedynie jedną lub dwie cechy charakterystyczne budowy twarzy osoby odtwarzanej. Wtedy za­ sadne wydaje się zastosowanie dru­ giego z wyżej wymienionych sposo­ bów. Obudowuje się więc cechy twa­ rzy elementami, które bardzo często zbytnio nie podnoszą wartości portre­ tu, ale i nie przeszkadzają w uzyskaniu prawidłowego obrazu osoby poszko­ dowanej. Taki sposób dochodzenia do wartościowego portretu zgodny jest z generalnymi założeniami, w tym głów­ nie z funkcją jaką pełni on w procesie ustalania tożsamości osób. Portret stanowi bowiem pomoc wyłącznie w procesie eliminacji i typowania po­ szczególnych osób, jako potencjal­ nych sprawców zaistniałego przestę­ pstwa.

W zależności od posiadanej apara­ tury i jej możliwości portrety mogą być sporządzane w systemie tzw. otwar­ tym oraz tzw. zamkniętym, tj. w opar­ ciu o bazę danych i możliwości grafiki komputerowej (ryc. 14 i 15).

System otwarty pozwala na wpro­ wadzenie w czasie odtwarzania wy­ glądu osób dodatkowych danych ob­ razowych, np. wizerunku twarzy osoby

podobnej, a także obrazów rzeczy, które ta osoba pozostawiła na miejscu zdarzenia (np. okulary, nakrycia głowy itp). System otwarty daje ponadto mo­ żliwość sukcesywnego uzupełniania bazy danych nowymi elementami. Dzięki temu można na bieżąco wpro­ wadzać dane obrazowe, związane ze zmieniającą się modą, np: form wło­ sów (tzw. subkultury), okularów itp., a również elementy budowy twarzy na doskonalsze w świetle przyjętych za­ łożeń.

Do systemu zamkniętego wystar­ czający jest zestaw składający się z komputera (AT, XT), z pamięcią ok. 160 MB, monitora i karty graficznej (EGA, VGA) oraz urządzenia do utrwalenia obrazu (drukarka, wideo- printer, aparat fotograficzny), (ryc. 16).

Większego zestawu aparaturowe­ go wymaga system otwarty portretu obrazowego. Niezależnie od kompute­ ra, bazy danych, monitora i zespołu utrwalania obrazu, w skład zestawu wchodzą urządzenia służące do wpro­ wadzania i cyfrowego przekształcania obrazu. Mogą to być: kamera telewi­ zyjna z przetwornikiem obrazu, np: Frame Graber lub skaner albo jedno­ cześnie oba te urządzenia.

Funkcjonalność systemu, jego pra­ ktyczna przydatność w dużym stopniu zależą od programu. Poszczególne elementy twarzy powinny układać się w taki sposób, by tworzyły harmonijną całość w średnich (normalnych) pro­ porcjach. Program powinien mieć opcje pozwalające na przesuwanie poszczególnych elementów na osi x, y, obracanie wokół osi, wydłużanie i poszerzanie (zoom), bez jakichkol­ wiek przy tym deformacji. Istotne jest również, aby w programie przewidzia­ na była funkcja zacierania konturów obrazów (masek). Możliwość zmiany gradacji (rozjaśniania i przyciemnia­ nia) pozwała na wyrównanie stopnia szarości obrazu. Jedną z istotnych funkcji grafiki w programie komputero­ wym jest stworzenie tak doskonałego narzędzia technicznego, aby jego za­ stosowanie dawało możliwości uzy­ skania efektów bliźniaczo podobnych do tych, jakie wnoszą gotowe wzorce elementów.

Aktualnie w praktyce kryminalisty­ cznej policji światowej wykorzystywa­ nych jest kilka systemów komputero­ wego odtwarzania wyglądu osób na podstawie opisu słownego (tzw. po­ rtretu pamięciowego).

Do najbardziej znanych należą: 1. System „E-FIT) (The electronic facia! Identification technigue),

oprą-IM Hśr

---PROBLEMY KRYMINALISTYKI 197-198

17

nych pod względem budowy anatomi­ cznej, a mianowicie:

- kształt twarzy z zarysem bródki - 86 fragmentów, - włosy - 265 elementów, - oczy - 172 elementy, - brwi - 83 elementy, - nosy - 135 elementów, -usta-141 elementów, - uszy - 55 elementów, - wąsy - 31 elementów, - brody - 22 elementy.

Ryc. 17. Zestaw komputerowy - Fil”

A Computer set„E• Fit”

Komputerzusammenstellung „E- Fit”

I dzą dwa podsystemy:

1) podsystem SFC - konstrukcji twa- _... rzy, umożliwiający graficzny opis funkcji twarzy. Do tego celu służy zbiór wcześniej opracowanych kształtów graficznych twarzy, które w komputerze przetwarzane są na kod numeryczny (cyfrowy),

2) podsystem OOP - przygotowania elementów, które służą do modyfi­ kacji wprowadzanych do pamięci cech twarzy oraz do otrzymywania nowych.

Ponadto baza danych zawiera ob­ razy najbardziej charakterystycznych znaków szczególnych i akcesoriów w postaci: Znaki szczególne: - pieprzyki - 4 przykłady, - zmarszczki - 36 przykładów, - blizny - 22 przykłady. Akcesoria:

- nakrycia głowy - 35 przykładów, - okulary - 45 przykładów, - biżuteria - 8 przykładów.

Odtworzony na podstawie opisu słownego portret jest przedstawiany świadkowi w całości. Przyjęcie takiej koncepcji, a nie wyświetlanie pojedyn­ czych elementów uzasadnione jest psychofizycznymi predyspozycjami większości ludzi. W czasie odtwarza­

nia wyglądu osoby, w tym systemie istnieje możliwość dobierania i wymia­ ny poszczególnych (właściwych) ele­ mentów na tle wszystkich pozosta­ łych. Taka technika daje możliwości prawidłowej oceny danego elementu, a tym samym wyboru najbardziej opty­ malnego rozwiązania w odniesieniu do całego portretu. Odtworzony obraz w zależności od zestawu może być przedstawiany w 128 stopniach skali szarości, zdefiniowany w 768:288 punktach. Ostateczna jakość portretu zależy od jakości drukarki.

2. System „AFRAID" opracowany w niemieckiej i angielskiej wersji języ­ kowej, opiera się na komponowaniu portretów ze wzorcowych elementów graficznych, specjalnie w tych celach wykonanych i zakodowanych w pa­ mięci komputera. Za pomocą tego sy­ stemu można montować (syntezować) obraz twarzy mężczyzn i kobiet w po­ zie en face i z profilu, osobników zali­ czanych do typów rasowych odmiany białej. Z pamięci komputera mogą być wybierane i wyświetlane na ekranach monitorów graficznych poszczególne elementy twarzy, charakteryzujące się • różną budową. Z tych to właśnie ele­ mentów świadek wybiera te, które jego zdaniem są najbardziej zbliżone do wyglądu osoby odtwarzanej.

W skład systemu ,AFRAID” wcho­ dzą dwa podsystemy:

Ryc. 18. Portrety wykonywane za pomocą zestawu „E - Fit”

Portraits madę using „E - Fil” set

Portratemit „E - Fit”Komputersystem ausgefiihrt

cowany w Wielkiej Brytanii i wdrożony wana przy zastosowaniu grafiki kom- do pracy w policji (ryc. 17). Podobnie puterowej (ryc. 18).

jak w skomputeryzowanym systemie Baza danych, wykorzystywana do „Foto-Fit” wykorzystuje się elementy tworzenia obrazów, składa się z ele- twarzy wykadrowane ze zdjęć fotogra- mentów twarzy różnych osób, sklasyfi- ficznych (wideo). Do pamięci kompu- kowanych w 9 grupach, zróżnicowa- tera wprowadzane są elementy obra­

zu twarzy osób utrwalone na taśmie wideo w taki sposób, by nie istniała możliwość zidentyfikowania danej osoby. Zalecany jest taki sposób wy­ korzystania elementów twarzy tej sa­ mej osoby, który uniemożliwia rozpo­ znanie danej osoby.

Forma obrazowa na ekranie moni­ tora tv, w tym systemie, powstaje w wyniku syntezy fragmentów twarzy wprowadzonych do komputera, gdzie w zależności od potrzeb jest

modyfiko-Summary

w

dwie pozycje zwarte:

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 197 - 198

18

Redakcja „Problemów Kryminalistyki”

oferuje do sprzedaży

Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym KGP

refers to methods and technology of face re-productions and second one informs about

the princlples of producing data basis and

technical equipment (computers, monitors,

printers), which make the conditions ofcor­ rect functioning ofthe Computer system as a whole.

3. System„Sigma Iris”zbliżony do systemu„AFRAID", wdrażany do pra­

cysłużby kryminalnej policji w Austrii, jest systemem graficznym [15]. Do ba­ zy danych komputera wprowadzane

są rysunki fragmentów obrazu twarzy,

wedługściśle opracowanych formgra­ ficznych. Niezależnie od stałej bazy danych, do pamięci komputerawpro­

wadzane są obrysy graficzne w ele­ mentach, podobnie jak w bazie da­

nych. Wpamięci komputera tworzone sąformułygraficzne dla pozyen face i

zprofilu. Dla pozyen face przeznaczo­

ne są 22 elementy z 208 cechami,

natomiastdla pozyz profilu - 13 ele­

mentów z 86 cechami. Do systemu tego należą: elementy obrazujące w

formie rysunkowej fragmenty twarzy

(oczy, nos, usta itp.)oraz różneopcje,

pozwalające na zmianęich rozmiesz­ czenia.

Na podstawie opisu portret kom­ ponowany jest stopniowo z wykorzy­

staniem elementów (wzorów) graficz­

nych twarzy, znajdujących sięwbazie

danych komputera. Świadek, podob­

nie jak w przypadku np: techniki w

zestawie IRK-II, z prezentowanych mu elementów na ekranie monitora,

wybiera najbardziej podobne dotych, które charakteryzowałyby wygląd oso­ by odtwarzanej. W procesie syntezy istnieje możliwość dowolnej zmiany elementów. Uzyskany w ten sposób portret podwzględemtechnicznymnie

jestpodobny do zdjęcia fotograficzne­ go, ilustruje natomiast typ twarzy oso­ by odtwarzanej, gdzie najistotniejsze

są takie cechy jak: kształt, proporcje i

budowa anatomiczna grupy podsta­

wowych elementów zewnętrznej bu­

dowy.

go odtwarzania wyglądu osób. Po

wdrożeniu do praktyki kryminalistycz­

nej systemowi temu zostanie poświę­

cone oddzielne opracowanie.

Die veróff entli chte Arbeit besteht auszwei Tei-!en.Dererste Teilbespricht die Methodenund Techniken von Gesichtsrekonstruktion. In

dem zweiten Teil wurden die Grundsatze von

Datensammlungsvorbereitung und Informa- tionen uber technische Gerate (Computers, Monitors, Printers), die richtiges

Funktionie-ren des ganzen Computersystems sichern, besprochen.

Od 1987 roku w CentralnymLabo- 10.Boixon H.: Das PIK-Verfahren,„Krirni- ratorium Kryminalistycznym Komendy

Głównej Policji prowadzone są rów­ nież prace nad konstrukcją własnego,

Ryszard Zieliński:

Badania instalacji elektrycznej na miejscu pożaru.

Warszawa 1992, w cenie 35.000 zł.,

Janusz Gryglewski, Marek Gosławski:

Znaki identyfikacyjne samochodów.

Warszawa 1989, w cenie 40.000 zł.

nalistik” 1968, nr8,s. 197-199 11 .P.S.-309; Portable PortraitComposition

P.S. Industry Ltd.Tokyo1967

oryginalnego systemu komputerowe- 12.Kozieł T.,ŻuchewiczK.: Komputerowe

przetwarzanie obrazu narzędziem kry­ minalistyki, „Problemy Kryminalistyki” 1989,nr185-186,s. 282-293

13.Scheibel J.: Nichts dreht sich, nichts

bewegt sich. Was bringt die elektroni- sche Fotografiein Zukunft, „Fotomaga-

zin” 1989, nr 9 s. 70-71

14.Scheibel J., Scheibel M.: Bilderdurch den Computergeschickt, „Fotomagazin" 1988,nr 1, s. 67-68

15.IBM. Projekt Sigma/Iris, New Methodsof Collecting and Evaluating, Personal De-scriptionData

Bibliografia

1.IBM. Projekt Sigma/Iris, Óstereich,

2.Bleiman F.: Automatic Comparison of

Criminal Records Photographic Filewith

Identi-Kitand Photo-FitPicture. „Inter­

national Criminal Police Review" 1978,

nr 319,s. 68-75

3.Wiadomościfotograficzne -dwutygod­

nikilustrowany. Lwów 1903

4. ZelwiańskiR.: Portret rysunkowy i skła­

dany w praktyce śledczej, „Problemy

Kryminalistyki” 1965,nr58, s. 683-703 5. Landmann H.: Znaczenie portretu ry­

sunkowego dla identyfikacji osób, „Of-

fentliche Sicherheit”1960, nr 12, s.

297-299

6. Kozieł T.: Komputerowe odtwarzanie

wyglądu osób na podstawieopisu słow­ nego (referatwygłoszony na konferencji

naukowej na temat: „Postępy w identyfi- Zusammenfassung kacjiczłowieka",9-10.11.1989 r).

7. Morel M.: De la Photo-Robot a Uldenti-Kit, „Revue Internationale de Criminolo- gie etPolice Technique", Annes 1961, nr 1,s. 60-67

S.Penry J.: Foto-Fit, „The Police Journal"

1970, Heft7, s. 9-12

9.Solarz A.: Identyfikator

rysunkowo-kompozycyjny, „Problemy Kryminalisty­

ki" 1964, nr48,s.182-194